تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر

تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر درس :تئوری ها مالی پیشرفته بهار 1404 تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر صالحی و ستاره آسمان در تحقیقی عنوان نمودند ک ه سرمایه گ ذاری یکی از مهم ترین ابزارهای توسعه اقتصادی در هر کشوری است .برای تأمین مالی اشکال مختلف سرمایه گذاری ت ا کن ون راه های متفاوتی ارائه شده است که از آن جمله می توان به تشکیل ص ندوق های گون اگون سرمایه گذاری اشاره نمود .یکی از این شیوه های تأمین مالی ،سرمایه گذاری مخاطره آمیز است که ب ه آن سرمایه گذاری پرخطر ،سرمایه گذاری ریسکی و سرمایه گ ذاری خصوص ی ن یز گفت ه می ش ود. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر سرمایه گذاری مخاطره پذیر عبارت است از عرضه وجوه مالی به شرکت های ت ازه تأس یس ک ه سابقه ومی یا مؤسسات وام تاریخی چندانی برای جذب سرمایه از منابع تأمین مالی سنتی مانند بازار های عم دهنده ندارند .شرکت های تازه تأسیس کارآفرینانی می باشند که برای توس عه برنام ه های تجاری خ ود نیازمند وجوه مالی بوده و اغلب فاقد دارایی های مشهود هستند که بتوانند از آنها برای تضمین وام اس تفاده نمایند .عالوه بر این ،جریان وجه منفی در این شرکت ها دلیل دیگری است که بانک ها و سایر موسسات وام دهنده و همچنین بازار سهام ،تمایلی به تأمین مالی و پشتیبانی از طرح های این شرکت ها ندارند. یک شرکت سرمایه گذار مخاطره پذیر نقش یک واسطه مالی را در بازار بازی می کند که از آن طریق ،وام دهندگان و وام گیرندگان با تحمل هزینه باالیی با یکدیگر ارتباط برقرار می نمایند .این هزینه ها ناش ی از انتخاب نامناسب ،خطر اخالقی ،هزینه های اداری ،جمع آوری اطالعات و اقدامات بازرسی هستند. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر سرمایه گذاری مخاطره پذیر معموال برای طرح یک ایده نو یا محصول جدی دی ک ه احتماال دارای ریسک باال ولی استعداد بالقوه ای برای تأمین بازده باالتر از میانگین س ود دارد ،بک ار می رود .این نوع سرمایه گذاری بیشتر در شرکت هایی ک ه دارای پتانس یل ن وآوری یا تحقیق ات وی ژه ای در تکنولوژی های برتر هستند ،قابل استفاده می باشد و قابلیت سود و زیان بالقوه در ذات آن نهفت است و به همین دلیل ،اغلب ،به چنین وجوهی ،سرمایه پرخطر یا ریسکی نیز گفته می شود. ه تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر بر این اساس سرمایه گذاری مخاطره پذیر شامل: - شرکت هایی است که سرمایه آنها عموما از طریق شرکای خصوصی یا شرکت های سهامی خاص تأمین می گردد. وجوهی است که از طریق صندوق های بازنشستگی عمومی و خصوصی ،صندوق وجوهات وقفی(اهدایی) ،مؤسسات خیریه ،شرکت هایسهامی ،افراد خیر ثروتمند ،سرمایه گذاران خارجی و خود سرمایه داران مخاطره پذیر تأمین می گردد. وجوهی است که در شرکت های نوآور ،دارای رشد سریع و تکنولوژی برتر سرمایه گذاری می گردد. سهامی است که عمدتا در قالب سهام ممتاز یا سهام ممتاز قابل تبدیل در مؤسسات تجاری ثبت نشده در بورس اوراق بهادار وجود دارد. وجوهی است که با کمک سرمایه گذاران اولیه در تولید یا توسعه محصوالت یا خدمات جدید و مشارکت بر مبنای ارزش افزوده هزین ه میگردد. نوعی سرمایه گذاری است که علی رغم باال بودن ریسک آن ،انتظار می رود دارای بازده باالیی نیز باشد. -نوعی سرمایه گذاری بلند مدت است که معموال بین 5تا 10سال می باشد. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر برخی از شرکت های مشهور و موفق امروزی ،شرکت هایی هستند که در بدو تأسیس ،به منظور توسعه فعالیت های خود از صندوق سرمایه گ ذاری مخ اطره پ ذیر اس تفاده کردن د .مانن د شرکت های مایکروسافت ،اینتل ،هام دپوت و مدترونیک .تأثیری که این شرکت ها در اقتصاد آمریکا داشته بسیار با اهمیت است از جمله میتوان به اشتغال بیش از 10میلیون نفر ،تحصیل درآمد های هنگفت ،در دست داشتن حدود % 10از نرخ اشتغال بخش خصوصی و کسب درصد قابل توجهی از حجم سرمایه گذاری در تولید ناخالص داخلی اشاره نمود .این م وفقیت ها را میتوان ناشی از عوامل زیر دانست: - روحیه کارآفرینی که در آمریکا فراگیر شده است. - شناخت ابزار های صحیح تأمین مالی - دسترسی به مؤسسات علمی پژوهشی قوی - بازار های سرمایه آزاد و منصفانه - حفظ سرمایه های فکری - دسترسی به نیروی کار ماهر تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر در سال های اخیر سرمایه گذاری مخاطره پذیر بطور فزاینده ای در تحقیق ات علمی مطرح ش ده اس ت .این ن وع سرمایه گذاری ابتدا به موازات رشد صنعت در ایاالت متحده آمریکا و سپس بتدریج در انگلستان رشد نموده است این مطالعات ابتدا بر نتایج تحقیقات پیمایشی مانند پژوهش آرنولد و مویزر ( )۱۹۸۴بایگریو و همکاران ( ،)۱۹۸۸گ ورمن و سالمن ( )۱۹۸۹و مکانیزمهای این نوع سرمایه گذاری مانند مطالعات بارنی و همکاران ( )۱۹۸۹آدماتی و پفلی درر )۱۹۹۱(،سالمن ( ١٩٩١و ،)١٩٩٤گومیرز ( )١٩٩٤متمرکز بود اما بعدًا رابطه بین سرمایه گذار و سرمایه پذیر بر اساس چارچوب تئ وری ،نماین دگی سرمایه گذار مخاطره پذیر به عنوان مالک و شرکت یا شرکت های سرمایه پذیر به عنوان نماینده از قبیل مطالعات میتچل و همک اران ( )۱۹۹۲اسپینزا و جويت ا ( )١٩٩٤گیف ورد ( )۱۹۹۵ب رگمن و هیچ ( )۱۹۹۸ری د ( ۱۹۹۸و ،)۱۹۹۹ک اپالن و استرومبرگ ( )۲۰۰۳و اسمیت ( )۲۰۰۵مورد بررسی قرار گرفت. تحقیقات دهه ۱۹۸۰از قبیل فلوریدا و کنی ( )۱۹۸۸بر نقشی که سرمایه گذاران مخاطره پذیر در بخش ن وآوری در کش ور آمریکا بازی می کنند متمرکز است. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر این مطالعات نشان میدهد که سرمایه گذاران مخاطره ،پذیر سرمایه گذارانی هستند که بطور فعال در ایجاد شرکت های ن وآور در چهار بخش مختلف از قبیل مؤسسات مالی بازارهای تکنولوژی محلی و جهانی بازارهای خدمات حرفه ای و تجاری و بازارهای ن یروی ک ار حرفهای درگ یر میباشند در طول دهه ۱۹۹۰دو جریان تحقیقاتی در آمریکا در این خصوص وجود داشت یکی تحلیل چگونگی عملیات سرمایه گ ذاری مخ اطره ،پ ذیر روشها و قابلیتهای سازمانی آن پیرامون مساله عدم تقارن اطالعاتی و سایر اطالعات مربوط به مساله ت امین مالی شرکت های ن وین ک ه با تکنولوژی برتر حاکم شده .است دوم جریانی که اثر سرمایه گذاری مخاطره پذیر را روی موفقیت شرکتهای پرتفوی تحلیل میکن د ب رای مث ال، فلوریدا و اسمیت ( )١٩٩٤دریافتند که شرکتهای مؤسس با پشتوانه سرمایه گذاری مخاطره پذیر ،بیشتر از شرکتهایی که فاقد پش توانه سرمایه گذاری مخاطره پذیر هستند در سطح جهان فعالیت میکنند این در حالی است که مطالعات دیگر نشان میدهن د ک ه سرمایه گ ذاری مخ اطره پذیر توانسته است قیمت اوراق بهادار را در اولین عرضه آنها و و همچنین بهای تمام ش ده فروش اوراق بهادار را ک اهش ده د .همچ نین این مطالعات نشان میدهد که شرکتهای جوان با استفاده از وامهای بانکی با بهره کم توانسته اند بعدًا به شکل شرکتهای سهامی تبدیل شوند .برخی از تحقیقات انجام شده در خصوص فرایند سرمایه گذاری مخاطره پذیر بوده است که از جمله میتوان به تحقیقات سویتینگ ( )۱۹۹۱بایگریو و تیمونز ( )۱۹۹۲تاییجی و برانو ( )۱۹۸۵فرید و هیسریچ ( )١٩٩٤و کلونوسکی ( )۲۰۰۷اشاره نمود. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر بیشترین مطالعات انجام شده توسط تایبجی و برانو و فرید و هیسریچ بوده اس ت .ت اییجی و بران و ( )۱۹۸۵ی ک م دل پنج مرحله ای سرمایه گذاری مخاطره پذیر را پیشنهاد نمودند( .یعنی مرحله پی دایش اولی ه ،مرحل ه ش ناخت مرحل ه ارزیابی، مرحله استقرار و مرحله فعالیت های فراسرمایه گذاری) .در حالی که محقق ان ف وق م دلهای م ورد نظرش ان را ب ه عن وان مدلهای عمومًا ساده و توصیفی بیان میکنن د ،اما این م دلها حک ایت از ع دم تجانس در فراین د سرمایه گ ذاری در بین شرکتهای مختلف سرمایه گذاری مخاطره پذیر دارند .این مدل تمام فراین د سرمایه گ ذاری را تب یین کرده و فعالیتهای کلیدی سرمایه گذاری مخاطره پذیر را در هر مرحله به طور کامًال برجسته نشان میدهد .فرید و هیسریچ ( )١٩٩٤تحقیقات قبلی توسط تاییجی و برانو را با بررسی تصمیم گیری های سرمایه گذاران مخاطره پذیر به صورت مفصل تر م ورد مطالع ه قرار دادند .دریک کلونوسکی ( )۲۰۰۷روش گردش کار داخلی و پیچیدگی های فرایند تصمیم گیری درونی شرکت را م ورد مطالعه قرارداد .وی برای فرایند سرمایه گذاری مخاطره پذیر یک مدل شش مرحله ای شامل مرحله پیدایش اولیه ،ش ناخت مقدماتی ،شناخت جامع ،ارزیابی مرحله اول ،ارزیابی مرحله دوم و مرحله پایانی را پیشنهاد نمود. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر در آسیا اولین کشوری که در پروژه های فناوری برتر در دهه ۱۹۸۰از وجوه سرمایه گ ذاری مخ اطره پ ذیر اس تفاده نم ود کشور ژاپن بود .مجموع تعداد شرکت های سرمایه گذاری مخاطره پذیر در ژاپن از ۳۳شرکت در سال ۱۹۸۳به ۸۳شرکت در سال ١٩٨٦افزایش یافت و میزان سرمایه آنها در این مدت به ٤٠میلیارد دالر آمریکا افزایش یافت .در سایر کش ورهای اسیا ،توسعه بانک ها با حمایت های دولت های خود ،سرمایه گذاری مخاطره پذیر را به عنوان یکی از چن د گزین ه سرمایه گذاری ممکن شناسایی نمودند ،به طوری که در این دهه بیش از ۵۰شرکت سرمایه گذاری مخاطره پ ذیر در کن ار کش ور ژاپن فعالیت می نمودند .در آغاز دهه ۱۹۹۰کشورهای دیگری از آسیا مانند هنگ کنگ ،تایوان ،کره جنوبی و سنگاپور رشد اقتصادی بسیار باالیی را تجربه کردند و با تغییر محیط اقتصادی از تولید محصوالت نیرو محور(یدی) به تولیدات تکنول وژی محور(ماشینی) نیاز به وجوه سرمایه گذاری مخاطره پذیر بیش از پیش آشکار گردید. تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر مطالعات مورد پژوهی که بر روی تغییرات تکنولوژی و سازمانی انجام شده است ،در دو حوزه اصلی تمرکز دارد ،یکی اش کال جدید واسطه های مالی و صنعت در زمینه تجدید ساختار صنعتی و دیگری آزادسازی خ دمات .ب دین نح و این مطالعات نگرش های زیر را ایجاد میکنند: سرمایه گذاری مخاطره پذیر یک منبع مهم پشتیبانی سازمانی برای سرمایه گ ذاران تکنول وژی مح ور جدی د ب ویژه درمرحله اولیه است. -شرکت های سرمایه گذاری مخاطره پذیر به حمایت سیاسی قوی دولت با استفاده از ابزار مالیات و سایر مش وق های مالی نیاز دارند .آنها همچنین به مکانیزم های مناسب مالی از قبیل بازار سهام توسعه یافت ه و تخصص های حرف ه ای بویژه در مرحله تحلیل اوراق بهادار نیازمند هستند. -یکی از امتیازات ویژه تامین مالی مخاطره ،پذیر پشتیبانی مض اعف و انتق ال دانش فراهم ش ده بوس یله شرکت های تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر عالوه بر این نظرات کلی ،مطالعات مورد پژوهی نشان میدهد: - 1پشتیبانی دولت از تاسیس صنایع سرمایه گذاری مخاطره پذیر نوپا از اهمیت زیادی برخوردار می باشد که واقعًا در همه کش ورها با خط مشی نوآوری همراه است. - 2تمایل جهانی نسبت به سرمایه گذاری مخاطره پذیر با پیوستن صندوق سرمایه گذاری مخاطره پ ذیر در ساختار م دیریت پرتف وی جهانی وجود دارد. اسالمی بیدگلی و کاظمیان ( ) ١٣٨٤طی تحقیقی الگوی صندوق سرمایه گذاری ریس ک پ ذیر را ب ر پای ه س ه رکن گردآوری وج وه، سرمایه گذاری و استراتژی خروج طراحی نمودند .آنها با توجه به ریسک های فناوری ،ک ارآفرینی و نق دینگی شرکت های ک ارآفرین فناورانه ،استفاده از عقد جعاله را در شرایط ریسکی بین تامین کنندگان صندوق و صندوق سرمایه گذاری ریسک پ ذیر مطرح کردن د. همچنین با توجه رابطه صندوق سرمایه گذاری ریسک پذیر و کارآفرین از عقد مشارکت برای سرمایه گذاری ص ندوق در شرکت های کارآفرین استفاده میشود و سرانجام کارآفرین با استراتژی خروج و استفاده از اختیار خرید سهام میتواند مبادرت به خرید سهام صندوق تئوری سرمایه گذاری مخاطره پذیر عرفانیان و شیرزادی ( )١٣٨٦طی پژوهشی به بررسی تاریخچه ،نقش ،اهمیت و کارکرد اقتصادی سرمایه گ ذاری های خطر پذیر پرداختند .آنها طی این پژوهش ساختاری مناسب برای انجام سرمایه گذاری های مخ اطره پ ذیر در ایران را ارائه نمودند .در ساختار پیشنهادی فوق ،دونوع شراکت وجود دارد یکی شراکت شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر و کارآفرین که در آن کارآفرین ،شریک عمومی و شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر شریک با مسئولیت محدود است و دیگری شراکت شرکت سرمایه گذاری خطر پذیر و شرکت سرمایه گذاری و سرمایه گ ذاران دیگر که در آن شرکت سرمایه گذاری خطرپذیر شریک عمومی و دیگر سرمایه گذاران ،شرکای با مسئولیت مح هستند. دود نقش سرمایه گذاران مخاطره پذیر تامین کنندگان وجوه صندوق های سرمایه گذاری مخاطره پذیر دو نقش عمده در صنعت دارند .اولین نقش آن ان تأمین و جمع اوری پول از سرمایه گذاران است .دومین نقش سرمایه گذاری وجوه گردآوری شده از شرکت های تازه تاسیس میباشد .سرمایه گذاران مخاطره پذیر ،سرمایه گذاران منفعلی نیس تند ،آن ها ب ه محض اینک ه در شرکت سرمایه گذاری میکنند ،نقش فعالی را به عنوان مشاور و یا به عنوان عضو هیات مدیره بعهده میگیرند و بر پیشرفت عملیات شرکت ،اجرای برنامه های تشویقی برای کار آفرینان و مدیریت و همچنین تدوین اه داف مالی شرکت نظارت میکنند. عالوه بر بینش مدیریتی سرمایه گذاران مخاطره پذیر معموًال ح ق اس تخدام و و اخراج م دیران کلی دی ،ح تی کارآفرینان اصلی را در حوزه شرکت دارند .همچنین به راحتی به مشاوران ،حسابداران ،وکالء ،بانک های سرمایه گذار و مهمتر از همه واحدهای تجاری که محصوالت شرکت تازه تأسیس را میخرند دسترسی دارند. ساختار شرکت های سرمایه گذار مخاطره پذیر تأمین کنندگان وجوه سرمایه گذاری مخاطره پذیر را میتوان به سه گروه اصلی طبقه بندی نمود: -1شرکت های سرمایه گذاری مخاطره پذیر سنتی یک شرکت سرمایه گذاری مخاطره پذیر وجوه را از طریق منابع خصوصی مانند شرکتهای بیم ه ،ص ندوق های سرمایه گذاری با پوشش ریسک ،صندوق های بازنشستگی ،صندوق وجوهات اهدایی ،بان ک ها و اش خاص خ یر ثروتمند جمع آوری و تأمین می کند .این گونه شرکت ها تعهد میکنن د ت ا %۱۰مبلغی ک ه ب ه عن وان سرمایه شرکت در نظر گرفته میشود ،سرمایه گذاری کنند و حداقل سطح تعیین شده ب رای ی ک شرکت سرمایه گ ذار مخاطره پذیر سنتی معادل ۲۵۰۰۰۰دالر میباشد .سرمایه گذاران انتظار دارند که حداقل نرخ بازده ساالنه معادل ۲۰%میزان سرمایه گذاری در طی ۳تا ۷دوره مالی به آنها برگشت داده شود. ساختار شرکت های سرمایه گذار مخاطره پذیر -2شرکت های سرمایه گذاری تجاری کوچک ()SBIC ‏SBIC شرکتی است که فعالیت ابتکاری آن توسط دولت فدرال حمایت میش ود .مط ابق تعری ف مگز «شرکت سرمایه گذاری تجاری کوچک ،شرکتی است که با مالکیت خصوصی و با کمک دولت فدرال جهت تأمین سرمایه های مورد نیاز واحدهای تجاری کوچک تاسیس و اداره می شود » .این شرکت ها تحت پوشش دولت مرکزی در سراسر کشور پراکنده هستند " .مگز" معتقد است این شرکت ها ترکیبی از وجوه شخصی و منابع مالی دولتی را برای تامین سه نیاز مهم شرکتهای کوچک واجد شرایط بکار میگیرند :س هام سرمایه ای ،وام های بلن د م دت (بیشتر از ۲۰سال) وخدمات مدیریتی . چرخه عمر صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر ،یک سرمایه گذاری بلند مدت است .اساسًا سرمایه ،سرمایه گذاران در یک دوره ح داقل ده ساله در صندوق نگهداری میشود که معادل زمان استاندارد سرمایه گذاری با مسئولیت مح دود اس ت .در فاص له این دوره سرمایه گ ذاری طوالنی مدت یک صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر بطور معمول پنج مرحله توسعه را طی میکند: اولین مرحله ،مرحله ی جمع آوری وجوه است که شرکت سرمایه گذار مخاطره پذیر ،وجوه مورد نیاز خود را از طری ق سرمایه گ ذاران خارجی بدست می آورد .در این مرحله ،سرمایه تعهد میشود نه اینکه جمع آوری گردد .در این مرحل ه ،سرمایه گ ذاران م وافقت نام ه قانونی (نوعی قرارداد برای خرید اوراق بهادار) را امضا میکنند که قانونًا آنها را مقید به سرمایه گذاری نقدی در صندوق با مبل غ معی نی مینماید .این در واقع نوعی تعهد است اما هنوز هیچگونه وجوهی دریافت نشده است .همچنین شرکت سرمایه گذاری مخاطره پ ذیر یا شریک تضامنی مبلغ قابل مالحظه ای از سرمایه تعهد شده را اعالن می کند .بطور معمول دریافت سرمایه تعهد شده طی شش ماه ت ا یک سال به طول خواهد انجامید .اما بیشتر صندوق های سرمایه گذاری مخاطره پذیر موفق مانند کلینر ،پرکینز ،کافل د و ب یزر معم وًال طی دو تا سه ماه چنین وجوهی را می پردازند. چرخه عمر صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر دومین مرحله شامل تامین منابع سرمایه گذاری بررسی طرحهای تجاری ،تحلیل دقیق اوراق بهادار در شرکتهای تازه تاس یس و تع یین نقطه فروش بهینه هر یک از این شرکت ها میباشد .این دوره از لحظه ای آغاز میشود که وجوه از سرمایه گ ذاران دریافت می ش ود و بطور معمول در پنج سال اول عمر سرمایه گذاری مخاطره پذیر صورت می گیرد .در خالل مرحله دوم هیچگونه سودی بوسیله ص ندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر حاصل نمی گردد بلکه برعکس در این مرحله صندوق با زیان مواجه می شود زی را سرمایه گ ذار مخ اطره پذیر گرفتار پرداخت حقوق ساالنه مدیریت است ( که ممکن است بیش از ٣/٥%کل مبلغ سرمایه تعهد شده در ی ک سال باش د) .این مخارج تا زمانی که سرمایه گذاران مخاطره پذیر از سرمایه گذاری در صندوق ارزشی را بدست نیاورند زیان ایجاد میکنند. مرحله سوم ،سرمایه گذاری از وجوه حاصله است .در خالل این مرحله ،سرمایه گذار مخاطره پذیر تعیین میکند که چه مقدار سرمایه به هر یک از شرکت های تازه تاسیس اختصاص یابد و تا چه سطحی و چه شکلی از سرمایه گذاری (س هام ممت از ترجیحی ،اوراق قرض ه قابل تبدیل و غیره) تامین مالی گردد .همچنین در این مرحله ،سرمایه گذار مخاطره پذیر به هر یک از سرمایه گذاران اعالن میکند ک ه سهم سرمایه خود را بپردازند .توجه کنید هنوز هیچگونه وجه نقدی تامین مالی نشده است .پس صندوق سرمایه گذاری مخ اطره پ ذیر همچنان در انتظار دریافت وجه نقد بسر میبرد. چرخه عمر صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر مرحله چهارم ،از هنگام واریز وجوه در صندوق ،آغاز میگردد و ممکن است این دوره تا پایان عمر صندوق به درازا بکش د .در فاص له این دوره ،سرمایه گذار مخاطره پذیر با شرکت های پرتفویی که در صندوق شریک شده اند ،کار می کند .سرمایه گذار مخاطره پذیر ممکن است برای بهبود تیم مدیریت ،ایجاد کانال های توزیع محصول جدید ،اصالح محصوالت نمونه برای فروش بیشتر و بط ور کلی م وفقیت شرکت تازه تاسیس جهت پیشنهادهای عمومی یا فروش به خریداران استراتژیک ،کمک کند .در خالل این دوره زمانی ،سرمایه گ ذار مخاطره پذیر بتدریج به ایجاد سود برای صندوق و شرکای تضامنی آن مبادرت می ورزد .این سودها در ابتدا با میزان حقوق پرداختی به مدیران تهاتر میشود و تا زمانی ادامه می یابد که ارزش خالص دارایی ها در صندوق سرمایه گذاری مثبت گردد. آخرین مرحله صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر مرحله خاتمه و تصفیه آن است .در این مرحله ،همه سرمایه تعهد شده ب ه ص ندوق پرداخت شده است و هم اکنون سرمایه گذار در مرحله برداشت از سرمایه گذاری خود میباش د .هر شرکت پرتف ویی یا در بازارهای عمومی طی یک پیشنهاد فروش اوراق بهادار( ) IPOبه خریداران استراتژیک فروخته میشود یا طی فرایند تصفیه ورشکس تگی ،تص فیه میشود .سودها نیز بین شرکای با مسئولیت محدود و شرکای تضامنی توزیع خواهد شد .حاال سرمایه گذار مخاطره پذیر می تواند حقوق ناشی از سودسهام با پاداش خود را بدست آورد. چرخه عمر صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر ما می توانیم در ابتدای عمر صندوق ،سرمایه گذاری مخاطره پذیر ،درآمدهای منفی بوجود آمده (زیان ها) را مشاهده ک نیم اما نهایت ًا سودها از طریق عملکرد شرکت های موفق به مرحله برداشت می رسند و جریان نقد ورودی با ایجاد سود خالص در ص ندوق ،ب ر زیان های اولیه مستولی میگردد .بطور واضح ،با وجود زیان های تجمعی اولیه که در چهار پنج سال اول ص ندوق ایجاد میگردد ،این ن وع سرمایه گذاری ها فقط منوط به وجود صبر و شکیبایی سرمایه گذاران در بلندمدت است. چالش های فراروی بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر تاکنون مطالب زیادی در مورد پیامدها ،جابجایی منابع و چالش ها بخصوص پیرامون وضعیت بازار ،اشتغال ،وضعیت مالی و اقتصادی که بطور متضاد شرکت های آمریکایی را در بخش عمومی و خصوصی تحت تاثیر قرار داده گفته و نوشته شده است .اخبار بس یار ب دی در این خصوص وجود دارد و خیلی از متخصصین و مفسرین معتقدند که چشم اندازی نیز در حال حاضر برای این مساله متص ور نیس ت. این شرایط ،بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر را نیز تحت تاثیر قرار داده است ،زیرا برخی ش واهد وج ود دارد ک ه این موض وع را تایی د میکند: - در فاصله نیمه اول سال (۲۰۰۹در مقایسه با سال )۲۰۰۸تامین مالی از طریق سرمایه گذاری مخاطره پذیر (هم ب ر حسب تع داد معامل ه و هم براساس حجم مبالغ سرمایه گذاری شده) در تمام مناطق ،صنایع و مراحل توسعه ،بشدت کاهش یافته است. - میزان انحالل و تصفیه شرکت هایی که با منابع سرمایه گذاری مخاطره پذیر اداره می شدند ،بق دری زیاد ش ده ک ه در حال نزدی ک ش دن ب ه رکوردهای تاریخی است. - حجم سرمایه گذاری در مرحله اولیه سرمایه گذاری مخاطره پذیر یا سری اول ،بطور قابل مالحظه ای کاهش یافته است ( .هم ب ر حسب تع داد معامله و هم براساس سرمایه) چالش های فراروی بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر - کاهش اساسی در تامین منابع مالی توسط فرشتگان کسب و کار به نظر میرسد (بدلیل کاهش ارزش خالص ثروت آن ان و افزایش محافظه کاری آنان جهت تامین مالی سرمایه گذاری های جدید) - سرمایه گذاری های مخاطره آمیزی که با موفقیت خاتمه یافتند بطور کلی دارای این ویژگی ها هستند ( )1با بررسی های طوالنی مورد تحلیل مالی قرار گرفتند (هم قبل از انتشار و هم بعد از انتشار اوراق بهادار) ( )2عمدتًا توسط سرمایه گذاران موجود و سایر سرمایه گذاران به نتیجه رسیدند ( )3در آخرین مرحله رشد و توسعه مورد توجه صنایع واقع شدند ( )4در همان مرحله اولیه سرمایه گذاری از تیم های مدیریتی در بهترین شرکت ها برخوردار بوده اند فرصت های فراروی بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر فرصت های جذاب برای سرمایه گذاری های مخاطره پذیر می توانند بدست آمده یا برعکس ب دلیل شرایط س خت اقتصادی ،مالی و شرایط خاص بازار از دست بروند .اما انجام چنین چیزی نیازمند یک بررسی هوشمندانه در خصوص درک صحیح یک ص ندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر (بعضی اوقات به عنوان وجوه سرمایه گذاری اشاره میشود) و آنچه که انجام میدهد (تاثیری که روی رفت ار سرمایه گذار میگذارد) میباشد .همچنین بررسی آن چه که اخیرًا بدلیل جابجایی بازار سرمایه گذاری مخاطره پ ذیر بوق وع پیوس ته اس ت( .در سال ۲۰۰۲بعد از شیوع بازار شرکت های صوری اینترنتی ) برای یافتن وجوه سرمایه گذاری مخاطره پذیر ،الزم است مالکان و مدیران واحدهای تجاری ،زمانی را به درک و بررسی نیازها ،دی دگاه ها و اهداف ضروری سرمایه گذاران مخاطره پذیر اختصاص دهند .چهار هدف اصلی وجود دارد که رفتار و روش سرمایه گذاران مخ اطره پذیر را در فرایند سرمایه گذاری تحت تاثیر قرار میدهند ،خواه سرمایه گذار در حال گذر از مرحله منفعت اولیه به مرحله تحلیل انتشار اوراق بهادار باشد و یا در حال طی نمودن موفقیت آمیز مرحله نهایی سرمایه گذاری باشد ،به میزان زیادی ،توجه و رفتار سرمایه گ ذار مخاطره پذیر از چهار هدف زیر سرچشمه می گیرد: فرصت های فراروی بازار سرمایه گذاری مخاطره پذیر -1به حداکثر رساندن بازده های مالی (که نهایتًا بعنوان بازده سرمایه گذاری اندازه گیری میشود). -2جلوگیری از کاهش قیمت ها (یا زیان احتمالی ناشی از سرمایه گذاری) -3نظارت و تأثیرگذاری بر پیشرفت ،توسعه و دستیابی به طرح سرمایه گذاری (یعنی شرکت پورتفوی) - 4پیگیری و اجرای بهترین استراتژی " خروج" و اقدامات تصفیه در دوره زمانی مشخص .ساختار و خصوص یات فعالیت سرمایه گذاری مخاطره پذیر آن چنان که در موافقت نامه های حجیم و متعدد سرمایه گذاری آمده اس ت به میزان زیادی تحت تاثیر اقدامات سرمایه گذار مخاطره پذیر برای اجرا و متعادل ساختن این اهداف میباشد. محدودیت صندوق های سرمایه گذاری موسسین صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر برای اطمینان از حفظ منابع مالی خود در صندوق و همچنین ترکیب و اج رای عملیات صندوق در جهت تامین منابع ذينفعان الزامات قراردادی را مکتوب مینمایند این موافقت نامه ها را میتوان ب ه س ه دس ته مهم تقس یم کرد: -1الزامات مربوط به مدیریت جامع صندوق -2الزامات مربوط به فعالیت شرکای تضامنی -3الزامات مربوط به تعیین نوع سرمایه گذاری هر یک از این توافقات قراردادی برای صندوق محدودیت هایی را ایجاد میکند که ذیًال به آنها پرداخته می شود. محدودیت ناشی از مدیریت صندوق اساسًا مهمترین توافق تعیین اندازه و حجم سرمایه گذاری توسط صندوق مخاطره پذیر در یک شرکت تازه تاسیس اس ت .این ن وع سرمایه گ ذاری بعنوان درصدی از سرمایه تعهد شده برای صندوق تعیین می گردد .هدف از چنین توافقی ،اطمینان دهی به هریک از سرمایه گذاران است که بدون هیچ شرطی در صندوق سرمایه گذاری کنند .در هریک از صندوق های سرمایه گذاری مخاطره پذیر ،سرمایه گذاران تازه کاری وجود دارد ک ه ق ادر به کسب یک بازده مطلوب نخواهند بود .لذا انتظار میرود به وسیله تنوع پذیری میان چندین سرمایه گذاری مخاطره پذیر ،چ نین ریس کی توزی ع و کاهش یابد. تعهدات دیگر ممکن است شامل محدودیت در استفاده از بدهی یا اهرم توسط سرمایه گذار مخاطره پذیر باشد .سرمایه گذاری های مخ اطره پ ذیر، بدون استفاده از اهرم صندوق سرمایه گذاری از طریق دریافت وام به مقدار زیادی خطرناک هستند. عالوه براین ممکن است محدودیت دیگری بر روی سرمایه گذاری های مشترک قبلی یا وجوهی که در آینده بوسیله سرمایه گ ذاری مخ اطره پ ذیر تامین شود ،بوجود آید .اگر یک سرمایه گذار سابقه خوبی در صندوق سرمایه گذاری قبلی نداشته باش د ،سرمایه گ ذاران آن ص ندوق ،تمایلی ب ه سرمایه گذاری در چنین صندوقی ندارند و حاضر به تزریق پول بیشتری به آن نیستند .سرانجام ،معموال توافق نامه ای در مورد چگونگی تقسیم سود وجود دارد .برای یک سرمایه گذار خوشایند خواهد بود که سود انباشته ناشی از وجوه سرمایه گذاری شده را دریافت کند .عالوه ب راین س ود توزی ع شده ،سرمایه تعهد شده را در صندوق سرمایه گذاری کاهش میدهد .که به نوبه خود سود پرداخت شده به سرمایه گذار را نیز کاهش خواهد داد. محدودیت ناشی از فعالیت شرکای تضامنی محدودیت اصلی در میان این نوع محدودیت ها ،محدودیت میزان سرمایه گذاری های خصوصی است که سرمایه گ ذار مخ اطره پ ذیر میتواند در هر یک از شرکت های تازه تاسیس شده توسط صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر انجام دهد .اگر سرمایه گذاران ،سرمایه های شخصی خود را در گروهی از شرکت ها سرمایه گذاری کنند ،ممکن است این شرکت ها بیشتر از شرکت های پرتفوی ،مورد توجه سرمایه گذاران مخاطره پذیر قرار گیرند .بعالوه شرکای تضامنی نیز ناچارند سهم الشرکه خود در صندوق را بجای اینکه به یک فرد ثالث بفروشند به شرکاء بفروشند .این نوعی محدودیت برای آنها محسوب میشود .چنین محدودیتی ممکن اس ت انگ یزه شریک تض امنی را جهت بکارگیری و نظارت به عنوان استراتژی خروجی موثر در شرکت های پرتفوی مخاطره پذیر کاهش دهد. دو الزام بعدی مربوط به نظارت سرمایه گذار مخاطره پذیر است،:اول ،محدودیت ناشی از میزان گردآوری وجوه در آینده است .گردآوری وجوه زمانبر و گیج کننده است .یعنی باعث اختصاص زمان کمتری به مدیریت سرمایه گ ذاری ص ندوق خواه د ش د .دوم ،شرکای با مسئولیت محدود اساسًا انتظار دارند که شریک تضامنی تمام وقت خود را صرف مدیریت سرمایه های صندوق نماید ک ه در این ص ورت سود سایر عملیات صندوق کاهش خواهد یافت. محدودیت ناشی از تعیین نوع سرمایه گذاری بطور کلی این محدودیت ها به منظور تمرکز سرمایه گذار مخاطره آمیزی بر روی سرمایه گذاری در آن دس ته از شرکت ها ،صنایع و معامالت بکار میرود که او بیشترین تجربه را در ارتباط با آنها دارد .ب رای مث ال ،ممکن اس ت محدودیت ها یا موانعی روی سرمایه گذاری در خریدهای اهرمی ،سایر صندوق های سرمایه گذاری مخاطره پذیر، اوراق بهادار خارجی یا شرکت ها و صنایع خارج از حوزه تخصص سرمایه گذار مخاطره پذیر وجود داشته باشد. ضرورت تشکیل صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در ایران تصویب سیاست های اصل ٤٤توسط مجلس شورای اسالمی برای فعال نمودن بخش خصوصی ،از جمله سیاست های بلند مدتی اس ت که به منظور اصالحات اقتصادی و دستیابی به توسعه پایدار صورت گرفته است .اهدافی که برای تحقق چنین آرمانی تعیین ش ده اس ت عبارتند از: - شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی - گسترش مالکیت بنگاه های اقتصادی و بازار سرمایه و افزایش مشارکت عمومی - کاهش انحصار ،افزایش رقابت پذیری در اقتصاد ملی و آزادسازی اقتصاد - افزایش سهم بخشهای خصوصی و تعاونی در اقتصاد ملی - کاستن از بار مالی و مدیریت دولت در تصدی فعالیت اقتصادی - افزایش سطح عمومی اشتغال - تشویق اقشار مردم به پس انداز و سرمایه گذاری و بهبود درآمد خانوارها - جابجایی مالکیت و کنترل اقتصادی از بخش دولتی به بخش خصوصی - افزایش هزینه های پژوهش و توسعه در بخش خصوصی - ارتقاء کارایی بنگاه های اقتصادی و بهره وری منابع مادی انسانی و فن اوری ضرورت تشکیل صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در ایران امروزه برخی از کشورها برای دستیابی به توسعه پایدار از راهبرد خصوصی سازی و برخی دیگر از راهبرد بهبود محیط کسب و کار و رفع موان ع مرب وط به گسترش بخش خصوصی به عنوان راهبرد مکمل استفاده میکنند .البته در هر نظامی ،دیدگاه خاص ی پ یرامون بخش خصوص ی وج ود دارد مثًال در نظام سوسیالیستی اصل ،نفی مالكيت خصوصی و در کاپیتالیسم اصل ،تکیه بر مالکیت خصوصی و آزادی مطلق آن است در حالی ک ه اس الم قائ ل ب ه اصل مالکیت مزدوج ( مالکیت خصوصی ،عمومی و دولتی) است و در عین حال برای هر یک از اقسام مالکیت حدود و مقرراتی را وض ع کرده ک ه در صورت اجرای صحیح آن معایب هر یک از دو سیستم دیگر برطرف شده و اقتصاد جامعه بالندگی و شکوفایی نوینی خواهد یافت .تنها وج ه مش ترک اقتصاد اسالمی و کاپیتالیسم اصل احترام به مالکیت خصوصی است ولی حدود و مقررات آن بسیار با هم تفاوت دارد و دو ماهیت جدا از یکدیگرند. یکی از تکالیف قانونی دولت در اجرای سیاست اصل ،٤٤توانمندسازی بخش خصوصی ،ایجاد فضای کسب و ک ار و تش کیل و تق ویت نهادهای مالی مرتبط با آن است .هم اکنون یکی از مهمترین موانع اجرای صحیح خصوصی سازی ،نبود بسترهای الزم یا به عبارتی نبود ابزارهای الزم و تدابیر هم وار کننده برای مشارکت بخش خصوصی و غیر دولتی است .لذا با توجه به اهمیت اصل ٤٤و ضرورت گسترش فعالیت های اقتصادی در بخش خصوص ی بنظر میرسد برای رسیدن به اهداف پیش گفته باید ابزارهای مالی مورد نیاز این بخش نیز ایجاد گردد .یکی از این ابزارها تشکیل صندوق های سرمایه گذاری است .در این راستا در سال ۱۳۸۸دولت الیحه ای را مبنی بر تأسیس و حمایت از صندوق های سرمایه گذاری به مجلس تقدیم نموده است که تا کنون در صحن علنی مجلس مطرح نشده است. ضرورت تشکیل صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در ایران یکی از این ابزارها تشکیل صندوق های سرمایه گذاری است .در این راستا در سال ۱۳۸۸دولت الیح ه ای را مب نی ب ر تأس یس و حمایت از صندوق های سرمایه گذاری به مجلس تقدیم نموده است که تا کنون در صحن علنی مجلس مطرح نشده است .اگر چه برخی از ص ندوق های سرمایه گذاری مانند صندوق بازنشستگی و بیمه از جمله نهادهای مالی هستند که حجم زیادی از منابع مالی را در اختیار دارن د اما این ن وع صندوق ها در واقع نوعی نهاد شبه دولتی هستند که نه نظارت پذیری مجلس و سایر نهادهای نظارتی را پذیرا هستند و نه خصوصی می باش ند که قواعد رقابت پذیری را رعایت کنند .صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر نیز یکی از ابزارهای تامین مالی برای گسترش کارآفرینی و حمایت از ایده های خالق در کسب و کار میباشد که در حال حاضر به دالیل گوناگون فعالیت آن چن انی در ص حنه اقتصاد ای ران ندارن د و حمایت دولتمردان و فعاالن کسب و کار اقتصادی را می طلبند .کارآفرینان که خود دارای ایده نو و دانش عملی هس تند ،قادرن د بیش ترین ت اثیر را در فضای کسب و کار ایجاد کنند و موجب تحرک اقتصادی و بهبود محیط کسب و کار گردند و این منوط به ایجاد سازوکارهای الزم ب رای تحق ق چنین هدفی است. ضرورت تشکیل صندوق سرمایه گذاری مخاطره پذیر در ایران مزایایی که میتوان در این راستا برای صندوق سرمایه گذار مخاطره پذیر در ایران متصور شد عبارتند از: - گسترش فعالیت سرمایه گذاری در قالب پرتفوی غیر بورسی - ایجاد تنوع در حوزه فعالیت های سرمایه گذاری - امکان استفاده از منابع مالی صندوق ذخیره ارزی - کمک به توسعه فناوری و جلوگیری از خروج طرح ها از کشور - ایجاد زمینه و بستر مناسب جهت بروز خالقیت ها و نوآوری ها در قالب طرح های مختلف - ایجاد اشتغال و بهبود درآمد خانوارها - تسهیل مشارکت عمومی و هدایت پس اندازهای سرگردان به سوی بخش های مولد و کارآفرین - افزایش رقابت و نوآوری اختراع در بخش خصوصی - گسترش کارآفرینی از طریق توسعه ظرفیت های منابع داخلی با تشکر از توجه شما