صفحه 1:
صفحه 2:
صفحه 3:
* تغذیه صحیح یعنی خوردن مقدار کافی موادغذایی که ضمن حفظ
سلامتی ۰ رشد مطلوب کودک را به همراه دارد
* نیازهای غذایی شیرخواران براساس سن . وضعیت بدنی . جنب
وجوش وساعات خواب متغیر است
* در ۶ ماه اول زندگی شیر مادر به تنهایی برای تامین نیازهای
غذایی شیر خوار کافی است پس از آن کودک نیاز به غذای کمکی
دارد
صفحه 4:
*زمان شروع غذای کمکی
* پابان ۶ماهگی
4( روزگی تولد )
صفحه 5:
اهمیت تغذیه ۶ تا ۱۲ ماهگی:
فعالیت کودک بیشتر شده و در نتیجه نیاز اوبه انرُی نیز
#هنوز غذای اصلی او شیر مادر است و دادن غذا نباید
موجب کم کردنتعداد دفعات شیردهی شود.
حجم معده کودک کوچک است و نباید آنرا با غذاهای
رقیق وحجیم پر کرد.
#زمان شکل گیری عادتهای غذایی کودک است , ایجاد
عادتهای غذلیی خوب مثل مصرف غذاهای کم نمک و تنوع
غذایی به حفظ سلامتی او در سالهای بعدی عمر کمک
ميكند.
صفحه 6:
* غذای کمکی باید درحجم کم دارای کالری مطلوب بوده وحاوی
پروتئین وریزمغذی های لازم باشد
* متناسب با عادات غذایی خانواده ومورد علاقه ومیل کودک
باشد
* کاملا پخته ونرم تهیه شود تاشیرخوار آنرا به راحتی هضم نماید
* از مواد تازه وقابل دسترس استفاده وبه روش پاکیزه وبهداشتی
تهیه شود
* غذای کمکی از مقدار کم شروع وکم کم مقدار آن زیاد میشود
* غذای کمکی از رقیق شروع وکم کم غلیظ میشود
بت 1۳0۳11111۹۹۹۹1
صفحه 7:
اصول کلی غذای کمکی
* از مواد غذایی ساده شروع وکم کم به مخلوط غذاها تبدیل
میشود
* بين اضافه كردن مواد غذايى بهتر است ۲-۲ روز فاصله گذاشت
تاحساسيت به مواد غذايى مشخص شود
* براى نهيه غذاى كمكى بتدريج از همه كروههاى IGE استفاده
شود
* تنوع در تهيه غذاى كمكى رعايت شود
* بادادن غذاى كمكى دادن آب سالم ضرورى است
صفحه 8:
عوامل خطر در این دوران:
ast
صفحه 9:
دریافت متوسط شیر مادر و امین انرژی از غذای کمکی:
سن (ماه)
تاه 9
تا ۱۲ 9
48 تا
vd
نیاز انرژی روزانه
Kod) (
90
660
90
دریافت شیرمادر
زياد
سهم تامين
هم
eso
66
متوسط
9۳0
660
20
کم
انرژی از غذای کمکی
89
66
0220
صفحه 10:
مقایسه نیا ز كو دكان با توجه به سن
سن (سال)
نیاز انرژی روزانه
(2))
نياز آهن ع
نياز روى)ج-
dru
Vee
AGF
900
dO
dO
Pr
SOO
0
dO
dO
صفحه 11:
تکامل تغذبه ای شیر خواران:
نوزادی که هنگام تولد فقط قدرت مکیدن دارد .
حدود ۶ ماهگی میتولند مواد غذلیی را که کمی از شیر مادر غلیظتر است
با قاشق بخورد .
حدود ۷ا ۸ ماهگی قادر است از فنجان نیز استفاده کند و غذاهای دارای
تکه های نرم را بخورد.
حدود ٩ ماهگی علاقه مند است قاشق رابا دست بگیرد .اگرچه قاشق راپر
میکند ولی وقتی به دهان میرساند تقریبا خالی شده است.
حدود ۱۰ ماهگی میتولند غذاها را گاز بگیرد و توانلیی او برای جویدن کامل
بیشتر شده است.
صفحه 12:
ادامه
در ۱۱ ماهگی میتولند با انگشتلنش مواد غذاییی را بردارد وبه
دهان بگذارد.
بعد از ۱۲ ماهگی او دوست دارد احساس استقلال بیشتری
داشته باشد ,به همین دلیل توصیه حی شود هنگام غذابیک
قاشقبه دست کودک داده وبا قاشق دبیگری‌به کودک غذا
داده شود.
بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی برای گرفتن فنجان و قاشق از دست
بزرگترهامتلاش زیادی میکند و بالاخره تا پایان ۲ سالگی در
اين امر مهارت كامل بيدا ميكند.
صفحه 13:
تغذیه شیرخوار و شروع غذای کمکی
غذای کمکی را از مقدار کم شروع و بتدریج متناسب با اشتهای کودک بیشتر کنید و غذاهای هر مرعله را به مرمله بعد اضافه کنید.
كدان ولي
به سوب كودك اضاقه شود
۵ قطره آهن
te
و دم
x i
Se SED BP
فرنی یا
حریره بادام ویا
هر نوع حریره محلی
صفحه 14:
باردرروز 3 -1
صفحه 15:
برنامه غذایی شیرخوار در ماه هفتم
روز اول
روز دوم
روز سوم
روز جهارم به بعد
هفته دوم
روز اول
روز دوم
فرنی 2-1 فاشق
مرباخوری
فرنی 2-1 فاشق
مرباخوری
فرنی 2-3 قاشق
مرباخوری
فرنی 5-4قاشق
مرباخوری
فرنی با حریره بادام
رم
شیرخوار
فرنی یا حریره بادام
بر مها
شیرخوار
فرنی 2-1 فاشق
مرباخوری
سوب 2-1 قاشق
مرباخوری
فرنی یا حریره بادام
came
شیرخوار
سوب 3-2 فاشق
مرباخوری
فرنی 2-1 قاشق
مرباخوری
فرنی 2-3 قاشق
مرباخوری
فرنى 5-4قاشق
مرياخورى
فرنی یا حریره بادام
ی
شیرخوار
فرنی یا حریره بادام
mee
شیرخوار
صفحه 16:
ماه هشتم تولد
*. هفته اول :
۶ زرده تخم مرغ پخته وسفت شده
* هفته دوم :
2 جکرسالم پخته نرم شده یک بار در هفته به جای گوشت
* هفته سوم وچهازم :
۶ اضافه کردن جو - بلغور - كنذم يا رشته فرنكى به سوب
<میوه های رسیده نرم شده سيب - كلابى - انبه - طالبی - هلو
- آلو - هنذوانه. - موز سالم
۶ خرما بدون پوست
صفحه 17:
ماه نهم
* اضافه کردن حبوبات به سوپ ( در شروع عدس وماش )
* تهیه انواع آش ها ( لوبیا چیتی - قرمز - سفید -
بلبلی)
هر سه روز یکبار میتوان یکی از حبوبات را اضافه کرد
* اضافه کردن عدس با ماش جوانه زده به سوپ
صفحه 18:
ماه دهم
* افزایش تنوع - قوام - غلظت ودفعات غذاها موجب
میشود که مهارت جویدن کودک بیشتر شود
* کته ها وخوراک ها براساس گروههای غذایی مجاز
٠ حلوا
* تكه هاى كوجك ميوه
* نان يابيسكوئيت هاى ساده بدون كرم وخامه
* غذاهاى انكشتى هویج پخته شده - تکه های کوچک
سیب زمینی - ماکارانی خرد شده - تکه های کوفته قلقلی
* شروع كم كم شير ياستوريزه عي
صفحه 19:
بازدهم - دوازدهم
* حدود ۱۱ ماهكى شروع غذای خانواده
* اضافه کردن گرد نعنا - جعفری - کرفس وچاشنی هلیی
مانند آب لیموترش -آب نارنج - گرد لیمو عمانی
پودر مغزها
* بستنی پاستوریزه eas
* شیرپاستوریزه
صفحه 20:
غذاهای ممنوع تا ۱سالگی
* عسل . سفیده تخم مرغ . شکلات . بادام زمینی - خربزه - کیوی - آلبالو
* گیلاس - انواع توت - نوشابه های گاز دار - آب میوه های صنعتی -
چیپس - پفک - سوسپس - کالباس
لس شیرخوارانی که زمینه حساسیت دارند شروع با تاخیر برخی مواد غذایی
* ماهی ومیگو تا ۲ سالگی
* شیرگاو تا ۳-۲ سالگی
* سفیده تخم مرغ تا ۲۴-۱۸ ماهگی
* بادام زمینی وآجیل تا ۳ سالگی
- کیوی تا ۲ ۳ سالگی
صفحه 21:
© ىلم ee
معوى كردن:
* اضافه كردن موادى كه فقط انرزى غذا را بيشتر ميكند.
oe te, 8
مغذی کردن:
* اضافه کردن موادی که علاوه بر انرژی. پروتئین و
* ویتامین واملاح غذا را بیشتر میکند.
صفحه 22:
ى غذا و نباز به آن:
1
۲تخم مرغ ۵ کالری
god شيرين ۰ کالری
استكان شير ۱ کالری
ay ۲ کالری
GF ۱۲ ماهگی : ۸۰۰کیلو کالری
۲نا ۲۴ ماهگی :۱۳۰۰ کیلو کالری
صفحه 23:
میزان پروتئین موجوددرغذاونیازبه آن:
" برای مثال در ۱۰۰ گرم:
نان سنکگ ٩ گرم پروتئین
et ۸ گرم پروتئین
گوشت پخته ۸ گرم پرونئین
گیلاس ۱ گرم پروتئین
۳ تا ۲۴ ماهگی :۱۶ گرم
صفحه 24:
سبزیجات برگ سبز نصف قاشق غذاخوری ۰ درصد نیاز ۲درصد نیاز
سبزیجات زرد رنگ نصف قاشق غذاخوری ۰درصد نیاز ۵ درصد نیاز
مثال درمورد نیاز یک کودک ۱۲ تا ۲۳ ماهه
صفحه 25:
به شیرخوار کم سن شخصا غذا داده شود
غذا دادن باید آهسته وبا صبر وحوصله باشد
غذا دادن به شیر خواری که خواب آلود است با دراز كشيده درست
5
به شیرخواران بزرگ تر درغذا خوردن کمک شود
به علائم گرسنگی وسیری شیرخوارحساس بوده وبا توجه به توانایی
هاو مهارت های تغذبه ای اوغذا داده شود
نوع غذا .ترکیب. قوام . مقدار آن ونحوه غذا دادن به شیرخوار
براساس رشد او وآموخته هایش متفاوت است ( با جویدن غذا نوع
ومقدار غذا تغییر میکند )
شیرخوار را باید به خوردن تشویق کرد ولی هرگز نباید به اجبار
متوسل شد
صفحه 26:
نحوه غذا دادن به کودک
* چنانچه شیرخوار از خوردن بسیاری از غذاها روگردان است می
توان از طعم دهنده ها وتغییر قوام غذا اورابه خوردن ترغیب کرد
شیرخوار از ٩ ماهگی به بعد دوست دارد خودش غذا بخورد ولی
نیاز به کمک دارد
* اگر کودکان از خوردن لذت ببرند زودتر یاد میگیرند که به تنهابی
غذا بخورند
چون خانواده در برابر تغذبه کودک مسئولیت دارد لذا بهتر است
پدر نیز بامیل وعلاقه ورغبت در تغذبه کودک مشارکت داشته
باشد
صفحه 27:
نیاز روزانه کودکان ۱-۵سال
صفحه 28:
FOOD GUIDE PYRAMID
for Young Children 2 to 6 years old
Unites States
De of
Agriculture
Center for Nueritoe,
Policy and Promotion
‘March ts
Program Aid 1647
ANILK Group,
7 ْ ' 5
صفحه 29:
eres
تغذيه شيرخواران 6تا 12ماهگي
• تغذیه صح&یح یعنی خوردن مقدار کافی موادغذایی که ضمن حفظ
سالمتی ،رشد مطلو&ب کودک را به همراه دارد
• نیازهای غذایی شیرخو&اران براساس سن ،وضعیت بدنی ،جنب
وجوش وساعات& خواب& متغیر است
• در 6ماه اول زندگی شیر مادر به تنهایی برای تامین نیازهای
غذایی شیرخوار کافی است پس از آن کودک نیاز به غذای کمکی
دارد
• زمان شروع غذای کمکی
• پایان 6ماهگی
• ( 181روزگی تولد )
اهميت تغذيه 6تا 12ماهگي:
فعالي&ت كودك بيشت&ر شده و در نتيج&ه نياز اوب&ه انرژ&ي ني&ز
بيشتر ميشود.
هنوز غذاي اص&&لي او شي&&ر مادر اس&&ت و دادن غذا نباي&&د
موجب كم كردنت&عداد دفعات شيردهي شود.
حج&م معده كودك كوچ&ك اس&ت و نباي&د آنرا ب&ا غذاهاي
رقيق وحجيم پر كرد.
زمان شكل گيري عادتهاي غذاي&&ي كودك اس&&ت ,ايجاد
عادتهاي غذاي&ي خوب مث&ل مص&رف غذاهاي كم نم&ك و تنوع
غذاي&ي ب&ه حف&ظ س&المتي او در س&الهاي بعدي عم&ر كم&ك
ميكند.
اصول کلی غذای کمکی
•
•
•
•
•
•
غذای کمکی باید درحجم کم دارای کالری مطلوب بوده وحاوی
پروتئین وریزمغذی های الزم باشد
متناسب با عادات غذایی خانواده ومورد عالقه ومیل کودک
باشد
کامال پخته ونرم تهیه شود تاشیرخوار آنرا به راحتی هضم نماید
از مواد تازه وقابل دسترس استفاده وبه روش پاکیزه وبهداشتی
تهیه شود
غذای کمکی از مقدار کم ش&روع وکم کم مقدار آن زیاد میشود
غذای کمکی از رقیق شروع وکم کم غلیظ میشود
اصول کلی غذای کمکی
•
•
•
•
•
از مواد غذایی ساده شروع وکم کم به مخلوط غذاها تبدیل
میشود
بین اضافه کردن مواد غذایی بهتر است 3-2روز فاصله گذاشت
تاحساسیت به مواد غذایی مشخص شود
برای تهیه غذای کمکی بتدریج از همه گروههای غذایی استفاده
شود
تنوع در تهیه غذای کمکی رعایت شود
بادادن غذای کمکی دادن آب سالم ضروری است
عوامل خطر در اين دوران:
•
•
•
•
•
•
شيردهي ناكافي
شروع غذاي كمكي زودتر ازپايان شش ماهگي
شروع غذاي كمكي ديرتر از پايان شش ماهگي
تغذيه كودك با غذاهاي رقيق و يا شكم پر كن
روشهاي نادرست غذا دادن به كودك
رعايت نكردن اصول بهداشت غذاي كودك
دريافت متوسط شير مادر و تامين انرژي از غذاي كمكي:
سن (ماه) نياز انرژي روزانه
() Kcal
دريافت شيرمادر
زياد
متوسط
كم
سهم تامين انرژي از غذاي كمكي
ت&&ا 6 8
680
75
270
465
ت&&ا 9 12
830
230
450
675
ت&&ا 12
25
1090
490
750
1000
مقايسه نياز كودكان با توجه به سن
سن (سال)
ت&&ا 1 3
نياز انرژي روزانه
()Kcal
1300
نياز آهنmg
10
نياز رويmg
10
4تا 6
ت&&ا 7 10
200 1800
0
10
10
10
10
تكامل تغذيه اي شيرخواران:
نوزادي كه هنگام تولد فقط قدرت مكيدن دارد ،
&ي ميتوان&د مواد غذاي&ي را كه كم&ي از شي&ر مادر غلي&ظت&ر اس&ت
حدود 6ماهگ
با قاشق بخورد .
حدود 7ت&ا 8ماهگ&ي قادر اس&ت از فنجان ني&ز اس&تفاده كن&د و غذاهاي داراي
تكه هاي نرم را بخورد.
حدود 9ماهگ&ي عالق&ه من&د اس&ت قاش&ق راب&ا دس&ت بگيرد ،اگرچ&ه قاش&ق را پ&ر
ميكند ولي وقتي به دهان ميرساند تقريبا خالي شده است.
حدود 10ماهگ&ي ميتوان&د غذاه&ا را گاز بگيرد و تواناي&ي او براي جويدن كام&ل
بيشتر شده است.
ادامه
در 11ماهگ&ي ميتوان&د ب&ا انگشتان&ش مواد غذاي&ي را بردارد و ب&ه
دهان بگذارد.
بع&د از 12ماهگ&ي او دوس&ت دارد احس&اس اس&تقالل بيشتري
داشت&ه باش&د ،ب&ه همي&ن دلي&ل توص&يه م&ي شود هنگام غذا ي&ك
قاش&قب&ه دس&ت كودك داده وب&ا قاش&ق دي&گريب&ه كودك غذا
داده شود.
بي&ن 12ت&ا 15ماهگ&ي براي گرفت&ن فنجان و قاش&ق از دس&ت
بزرگتره&ات&الش زيادي ميكن&د و باالخره ت&ا پايان 2س&الگي در
اين امر مهارت كامل پيدا ميكند.
ماه هفتم تولد
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
هفته اول :
یا حریره بادام شیرین 2-1قاشق مرباخوری
فرنی آرد برنج
هفته دوم :
سوپ با استفاده از گوشت یا مرغ
هفته سوم :
پوره انواع سبزیها -کره یا روغن -ماست
هفته چهارم :
انواع سوپ یا حلیم خانگی
پنیر پاستوریزه کم نمک
ب55ار درروز 1- 3
برنامه غذایی شیرخوار در ماه هفتم
هفته اول
صبح
روز اول
فرنی 2-1قاشق
مرباخوری
-----
روز دوم
فرنی 2-1قاشق
مرباخوری
------------
روز سوم
فرنی 2-3قاشق
مرباخوری
روز چهارم به بعد
فرنی 5-4قاشق
مرباخوری
عصر
ظهر
------فرنی 2-1قاشق
مرباخوری
فرنی 2-3قاشق
مرباخوری
ــــــــــــــــــ
فرنی 5-4قاشق
مرباخوری
هفته دوم
روز اول
فرنی یا حریره بادام
برحسب میل
شیرخوار
فرنی 2-1قاشق
مرباخوری
سوپ 2-1قاشق
مرباخوری
فرنی یا حریره بادام
برحسب میل
شیرخوار
روز دوم
فرنی یا حریره بادام
برحسب میل
شیرخوار
فرنی یا حریره بادام
برحسب میل
شیرخوار
سوپ 3-2قاشق
مرباخوری
فرنی یا حریره بادام
برحسب میل
شیرخوار
ماه هشتم تولد
• هفته اول :
زرده تخم مرغ پخته وسفت شده
• هفته دوم :
جگرسالم پخته نرم شده یک بار در هفته به جای گوشت
• هفته سوم وچهارم :
اضافه کردن جو – بلغور – گندم یا رشته فرنگی به سوپ
میوه های رسیده نرم شده سیب – گالبی – انبه – طالبی – هلو
– آلو – هندوانه – موز سالم
خرما بدون پوست
3-4بار در روز
ماه نهم
• اضافه کردن حبوبات به سوپ ( در شروع& عدس وماش )
• تهیه انواع آش ها ( لوبیا چیتی – قرمز – سفید –
بلبلی)
هر سه روز یکبار میتوان یکی از حبوبات را اضافه کرد
• اضافه کردن عدس یا ماش جوانه زده به سوپ
3-4بار درروز
ماه دهم
•
•
•
•
•
•
•
افزایش تنوع – قوام – غلظت ودفعات غذاها موجب
میشود که مهارت جویدن کودک بیشتر شود
کته ها وخوراک ها براساس گروههای غذایی مجاز
حلوا
تکه های کوچک میوه
نان یابیسکوئیت های ساده بدون کرم وخامه
غذاهای انگشتی هویج پخته شده – تکه های کوچک
سیب زمینی – ماکارانی خرد شده – تکه های کوفته قلقلی
شروع کم کم شیر پاستوریزه
ب55ار در 4- 5
روز
یازدهم -دوازدهم
•
•
•
•
•
حدود 11ماهگی شروع غذای خانواده
اضافه کردن گرد نعنا – جعفری – کرفس وچاشنی هایی
مانند آب لیموترش –آب نارنج – گرد لیمو عمانی
پودر مغزها
بستنی پاستوریزه
ب55ار درروز 4- 5
شیرپاستوریزه
غذاهای ممنوع تا 1سالگی
• عسل ،سفیده تخم مرغ ،شکالت ،بادام زمینی – خربزه – کیوی – آلبالو
• گیالس – انواع توت – نوشابه های گاز دار – آب میوه های صنعتی –
چیپس – پفک – سوسیس – کالباس
شیرخوارانی که زمینه حساسیت دارند شروع با تاخیر برخی مواد غذایی
• ماهی ومیگو تا 3سالگی
• شیرگاو تا 3-2سالگی
• سفیده تخم مرغ تا 24-18ماهگی
• بادام زمینی وآجیل تا 3سالگی
• کیوی تا 3-2سالگی
• مقوي كردن:
• اضافه كردن موادي كه فقط انرژي غذا را بيشتر ميكند.
• مغذي كردن:
• اضافه كردن موادي كه عالوه بر انرژي ،پروتئين و
• ويتامين وامالح غذا را بيشتر ميكند.
ميزان انرژي غذا و نياز به آن:
اين مواد غذايي هر سه حدود 100گرم هستند:
2تخم مرغ
1ليمو شيرين
1استكان شير
برنج
6تا 12ماهگي 800 :كيلو كالري
12تا 24ماهگي 1300:كيلو كالري
155كالري
20كالري
61كالري
362کالری
ميزان پروتئين موجوددرغذاونيازبه آن:
براي مثال در 100گرم:
نان سنگگ
لوبياي پخته
گوشت پخته
گيالس
9گرم پروتئين
8گرم پروتئين
28گرم پروتئين
1گرم پروتئين
ميزان نياز روزانه شيرخواران به پروتئين
6تا 12ماهگي 14:گرم
12تا 24ماهگي 16:گرم
چرا سبزيجات؟
مقدار
درصد تأمين
ويتامين A
درصد تأمين
ويتامينC
ماده غذايي
سبزيجات برگ سبز نصف قاشق غذاخوري
70درصد نياز
12درصد نياز
نصف قاشق غذاخوري
100درصد نياز
5درصد نياز
سبزيجات زرد رنگ
مثال درمورد نياز يك كودك 12تا 23ماهه
•
•
•
•
•
•
•
نحوه غذا دادن به کودک
به شیرخوار کم سن شخصا غذا داده شود
غذا دادن باید آهسته وبا صبر وحوصله باشد
غذا دادن به شیر خواری که خواب آلود است یا دراز کشیده درست
نیست
به شیرخواران بزرگ تر درغذا خوردن کمک شود
به عالئم گرسنگی وسیری شیرخوارحساس بوده وبا توجه به توانایی
هاو مهارت های تغذیه ای اوغذا داده شود
نوع غذا ،ترکیب ،قوام ،مقدار آن ونحوه غذا دادن به شیرخوار
براساس رشد او وآموخته هایش متفاوت است ( با جویدن غذا نوع
ومقدار غذا تغییر میکند )
شیرخوار را باید به خوردن تشویق کرد ولی هرگز نباید به اجبار
متوسل شد
نحوه غذا دادن به کودک
•
•
•
•
چنانچه شیرخوار از خوردن بسیاری از غذاها روگردان است می
توان از طعم دهنده ها وتغییر قوام غذا اورابه خوردن ترغیب کرد
شیرخوار از 9ماهگی به بعد دوست دارد خودش غذا بخورد ولی
نیاز به کمک دارد
اگر کودکان از خوردن لذت ببرند زودتر یاد میگیرند که به تنهایی
غذا بخورند
چون خانواده در برابر تغذیه کودک مسئولیت دارد لذا بهتر است
پدر نیز بامیل وعالقه ورغبت در تغذیه کودک مشارکت داشته
باشد
نياز روزانه کودکان 1-5سال
گروه غذاي&ی
س&ا&ل2-1
س&ا&ل3-2
س&ا&ل5-3
نان وغالت
4
6
6
شيرولبنيات
2
3-2
3-2
1
2
2
سبزی ها
1
2
3-2
ميوه ها
1
1
2
گوشت
وحبوبات
از توجه شما
متشكرم