پی‌دی‌اف آشنایی با روش صحیح استفاده از دارو های استنشاقی

آشنایی با روش صحیح استفاده از دارو های استنشاقی متداول ترین اشکال دارویی که به صورت استنشاقی مصرف می شوند شامل اسپری های دهان و بینی ،کپسول های استنشاقی و پودر های استنشاقی می باشند .با اینکه نحوه استفاده از این داروها آسان به نظر می رسد ،هنگامی که به صورت نادرست مورد استفاده قرار گیرند دارو به میزان مناسب وارد دستگاه تنفس نمی گردد .بنابراین آشنایی با شیوه صحیح مصرف اینگونه داروها مهم می باشد. به منظور استفاده از اسپری دهانی مراحل زیر را انجام دهید: .1اسپری را سه یا چهار بار تکان دهید. .2در پوش اسپری را بردارید. .3با یک بازدم عمیق هوای ریه را خارج نمایید. .4اسپری بین لب ها بگذارید و دهان را کامال ببندید. .5هم زمان با زدن یک پاف ،یک نفس عمیق بکشید. .6اسپری را از دهان خارج کنید و به مدت 11ثانیه نفس خود را نگه دارید ،بعد از این مدت به آهستگی نفس بکشید. اگر در هر بار مصرف دارو الزم است بیشتر از یک پاف استفاده نمایید ،بین هر پاف 2-1دقیقه فاصله بگذارید و مراحل فوق را تکرار نمایید. بعد از استفاده از اسپری حتما دهان خود را با آب گرم بشویید این عمل به خصوص در مورد کورتیکواسترویید های استنشاقی مانند بکلومتازون مهم می باشد و احتمال برفک دهان را به میزان زیادی کاهش می دهد. اگر هم زمان باید از دو نوع اسپری استفاده نمایید ،فاصله زمانی 11- 5دقیقه را بین استفاده از آنها رعایت نمایید همچنین ابتدا از اسپری گشاد کننده مجاری هوایی مانند سالبوتامول استفاده نمایید و 11-5دقیقه بعد از اسپری کورتیکواستروئید مانند بکلومتازون و فلوتیکازون استفاده نمایید. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 1 به یاد داشته باشید اولین بار که شروع به استفاده از اسپری می کنید ،یکی دو مرتبه در هوا اسپری کنید چون پاف های اول و دوم اسپری فاقد دارو می باشد. آشنایی با آسم یار و نحوه صحیح استفاده از آن آسم یار وسیله ای مانند یک مخزن کوچک می باشد که انتهای آن به اسپری وصل می شود و از طرف دیگر داخل دهان قرار می گیرد و موجب سهولت در استفاده از اسپری دهانی می شود و موجب دارورسانی بهتر می شود .با استفاده صحیح از اسپری تنها %11دارو وارد ریه می شود و بقیه وارد دستگاه گوارش می شود یا در محیط پراکنده می شود .با استفاده از آسم یار می توان این مقدار را دوبرابر کرد همچنین استفاده از آسم یار می تواند موجب کاهش عوارض جانبی کورتیکواستروئید های استنشاقی مانند برفک دهان و خشونت صدا گردد .این وسیله به خصوص برای کودکان و سالمندان که استفاده از اسپری برای آنها مشکل می باشد ،مناسب است. مراحل استفاده از آسم یار .1ابتدا اسپری را به خوبی تکان دهید. .2درپوش اسپری وآسم یار را بردارید. .3قسمت دهانی اسپری را به آسم یار متصل نمایید. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 2 .4با یک بازدم عمیق هوای ریه را خارج نمایید. .5قسمت دهانی آسم یار را در دهان بگذارید و دهان خود را کامال ببندید. .6اسپری را یک بار فشار دهید و چندین بار به آرامی نفس بکشید(حداقل 5-4مرتبه) ،اگر صدای سوت از دستگاه شنیده می شود نشانه این است که خیلی سریع نفس می کشید . .7نفس خود را به مدت 11ثانیه نگه دارید ،بعد از این مدت به آهستگی نفس بکشید. آسم یار تنها برای اسپری های آئروسل دهانی کاربرد دارد و برای پودر های استنشاقی قابل استفاده نمی باشد. بعد از استفاده از آسم یار آن را شست و شو داده و به خوبی خشک نمایید. آسم یار حداقل سالی یک بار تعویض نمایید. برای کودکان کمتر از 5سال که نمی توانند از اسپری استفاده نمایند و آنقدر کم سن و سال می باشند که نمی توانند لب هایشان را دور قطعه دهانی آسم یار غنچه کنند می توان از آسم یار دارای ماسک استفاده نمود. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 3 مراحل استفاده ازکپسول استنشاقی ()spinhaler کپسول های استنشاقی حاوی پودر دارویی است که در کنترل آسم و تنگی مجاری تنفسی به کار می روند. .1کپسول را از سر رنگی آن در وسیله استنشاقی قرار دهید. .2دستگاه را به حالت افقی نگه داشته با حرکت دادن قسمت وسط دستگاه کپسول را داخل دستگاه ثابت کنید و با حرکت دادن قسمت متحرک دستگاه به جلو و عقب کپسول را سوراخ کنید. .3هوای ریه را تا آنجا که ممکن است خارج کنید. .4دستگاه را به حالت افقی نگه داشته و آن را بین لب ها قرار دهید و دهان را کامال ببندید. .5سر را کمی به عقب تمایل کنید. .6یک نفس عمیق از طریق وسیله استنشاقی بکشید. .7به مدت 11ثانیه نفس خود را نگه دارید ،سپس به آهستگی نفس بکشید. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 4 آشنایی با دستگاه Turbuhaler برخی از دارو های موثر بر سیستم تنفس مانند فورمترول و بودزوناید به شکل توربوهالر نیز موجود می باشند که در این دستگاه دارو به شکل پودر استنشاقی در داخل دستگاه وجود دارد و آشنایی با نحوه صحیح مصرف این داروها مهم می باشد. قبل از استفاده ،دستگاه باید راه اندازی شود به این منظور مراحل زیر را انجام دهید: .1درپوش را بپیچانید و آن را بردارید. .2در حالی که توربوهالر را به صورت عمودی نگاه داشته اید قاعده رنگی را تا جایی که ممکن است به راست بچرخانید و سپس به سمت چپ برگردانید تا صدای کلیک شنیده شود .این عمل موجب می شود که داروی از قبل اندازه گیری شده آزاد شود. .3با یک بازدم عمیق هوای ریه را تا آنجا که ممکن است خارج کنید. .4لب ها را اطراف قسمت دهانی قرار دهید و دهان را کامال ببندید. .5یک نفس عمیق از طریق وسیله استنشاقی بکشید .قطعه دهانی را خارج کنید و به مدت 11-5ثانیه نفس خود را حبس کنید سپس به آرامی نفس بکشید. .6درپوش دارو را مجددا بگذارید و آن را ببندید تا محتویات دستگاه خشک نشود. برای استفاده از توربوهالر الزم نیست آن را تکان دهید. بعد از استفاده قسمت دهانی را با پارچه تمیز نمایید اما هیچگاه آن را با آب شست و شو ندهید. باالی دستگاه پنجره ای می باشد که میزان داروی موجود در دستگاه را نشان می دهد .هنگامی که حدود 21دوز از دارو باقی مانده عالمت قرمز رنگ در باالی پنجره ظاهر می شود و هنگامی که عالمت قرمز به پایین پنجره برسد توربوهالر از دارو خالی شده است. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 5 هنگام استفاده از توربوهالر ممکن است طعمی را در دهان احساس نکنید یا احساس نکنید که دارویی وارد ریه شما شده است این حالت به معنی خالی بودن توربوهالر نمی باشد. پس از استنشاق دارو دهان خود را بشویید. صدایی که هنگام تکان دادن توربوهالر شنیده می شود مربوط به پودر خشک رطوبت گیر است حتی هنگامی که دارو در توربوهالر به اتمام رسیده باشد این صدا شنیده می شود. آشنایی با دیسک استنشاقی سالمترول دیسک حاوی داروی سالمترول به صورت پودر و قابل استفاده برای بزرگساالن و کودکان 4ساله و بزرگتر می باشد .این دیسک دارای قسمت های مختلفی است که در ادامه توضیح داده شده است: .1پوشش دیسک .2محل قرار گیری انگشت شصت .3اهرم آزاد سازی دارو .4قسمت دهانی .5نشانگر مقدار دوز باقی مانده مراحل استفاده از دیسک استنشاقی .1دیسک در ابتدا بسته می باشد برای باز کردن آن دیسک را به صورت افقی در یک دست نگاه دارید و با انگشت دست دیگر دیسک را کامال باز کنید. .2دیسک را در حالت افقی به طوری که قسمت دهانی روبروی شما باشد نگه دارید و با انگشت اهرم آزاد کردن پودر را تا جایی حرکت دهید که صدای کلیک شنیده شود. .3با یک بازدم عمیق هوای ریه را خارج کنید. .4دهان را بر روی قسمت دهانی بگذارید و دهان را کامال ببندید و عمیق و یکنواخت نفس بکشید. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 6  .5دیسک را از دهان خارج کنید و نفس خود را به مدت 11ثانیه حبس کنید سپس به آرامی نفس خود را بیرون دهید. .6برای بستن دیسک انگشت شست را بر روی جا انگشتی قرار دهید و جا انگشتی را تا جایی که امکان دارد به سمت خود بکشید .هنگامی که دیسک را می بندید صدای کلیک را می شنوید .دیسک اکنون آماده استفاده مجدد می باشد. .7اگر برای شما دو دوز دارو تجویز شده مراحل فوق را تکرار نمایید. هیچگاه نفس خود را در دیسک ندمید. دیسک را خشک نگه دارید و زمانی که از آن استفاده نمی کنید به حالت بسته نگه دارید. با اهرم آزاد سازی دارو بازی نکنید. مراحل استفاده از اسپری های بینی در این اسپری ها سیستم پمپاژ کننده دارورسانی را در 1/3قدامی بینی که فاقد مژک است انجام می دهد بنابراین مدت زمانی که دارو در بینی باقی می ماند نسبتا طوالنی می باشد .شیوه صحیح استفاده از این شکل دارویی به روش زیر می باشد. .1اسپری را تکان دهید. معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 7 .2هنگامی که برای اولین بار از اسپری استفاده می کنید یک یا دوبار در هوا اسپری کنید در استفاده های بعدی تکرار این مرحله الزم نیست. .3بنشینید و سر را کمی به طرف جلو خم کنید. .4نوک اسپری را به اندازه 1/5سانتی متر وارد بینی کنید و سوراخ دیگر بینی را با انگشت ببندید. .5با فشار دادن به کمک نوک انگشت سبابه و نشانه درحالی که دهان را بسته نگه داشته اید به داخل بینی اسپری کنید و هم زمان به آهستگی نفس بکشید. .6اسپری را از بینی خارج کنید و سر را کامال به طرف خود خم کنید. .7پس از چند ثانیه صاف بشینید و از راه دهان نفس بکشید. .8اگر الزم است این عمل را برای سوراخ دیگر بینی تکرار کنید مراحل فوق را تکرار نمایید. تهیه و تنظیم :دکتر شیفته مهیار کارشناس امور دارویی واحد اطالع رسانی دارو و سموم منبع :کتاب آشنایی با روش صحیح استفاده از اشکال دارویی ،معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی استان فارس معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی قزوین 8