مدیریت ریسک نقدینگی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:
‎ae 2‏ ل تعريف ريسك نقدينكى ‏ریسک نقدینگی» ريسك ناشى از عدم دستيابى به وجوه لازم در زمان ‏مورد نيازاست. اين ريسك سبب مى شود كه وجوه مورد نياز با هزينه اى ‏بالا تر از نرخ هاى معمول تهيه كردد. به عبارت ديكر ريسك نقدينكى ‏عبارت است از ريسك ناشى از فقدان نقدينكى لازم به منظور يوشش ‏تعهدات كوتاه مدت و خروجى هاى غير منتظره مى باشد. 

صفحه 4:
جابگاه و اهمبت ربسک نقدبنکی نگاهی سریع به آشفتگی ایجاد شده در بازارهای مالی در ماه آگوست سال ۷ میلادی, جایگاه و اهمیت ریسک نقدینگی را بیش از پیش آشکار می- سازد. این بحران ناشی از كاهش سطح نقدينكى در بازارهاى مالى بود كه به نوعى موجب جيرهبندى اعطاى اعتبارات بين بانكى شدء به اين معنا که بانک- هاء به خاطر مشكلات نقدينكى ناشى از عدم اطمينان در اكسيوزر محصولات ‎gl bole‏ از وام دادن به يكديكر خوددارى نمودند. براى حل اين مسأله. بانک‌های مرکزی وارد عمل شده و اقدام به تزريق نقدينكى به بازارها كردند. بدین ترتیب ضروری خواهد بود که هر بانک باید با توجه به ساختار مالی خود. روش مناسبی را برای مدل‌سازی جریانات نقد مرتبط با عناصر داخل و خارج از ترازنامه خود انتخاب نماید 

صفحه 5:
ضرورت مدیریت ریسک نقدینگی ریسک نقدینگی(وجوه-درایبه) یکی از منداول ترین ریسک هایی است که اغلب شرکت ها مخصوصا بانک ها با آن مواجه هستند. کاهش در جریان های نقدی ورودی و کاهش در دارایی های نقد شونده سبب اختلال در کسب و کار شده و موسسات را به طرف بحران هدایت می کنند. در بحران هایی که نقدینگی سبب آن می شود. بانک ها در خطری بيشترى از ساير شركت ها قرار دارند. 

صفحه 6:
تحليل وضعيت نقدينكى مومس ملی ۵ ‎ALOE‏ ‏پیش‌بینی نیازهای آینده» بررسی روش‌های جذب منابع و طراحی ساختار دارایی بانک از جمله عملیاتی است که در مدیریت ريسك نقدینگی به آن پرداخته می‌شود. 

صفحه 7:
اهداف مدیریت نقدینگی * هدف از مدیریت نقدینگی کم کردن ریسک. کاهش هزینه‌های تأمین مالی و بهینه‌سازی استراتژی‌های مالی شرکت است. با این حال هیچ‌گاه نمی‌توان نسخه‌ی واحدی برای شرکت‌ها پیچید. موفقیت در این زمینه بیشتر وابسته به ميزان هوش مالىء استفاده از تجربه و شبکه‌سازی است. با پروش این سه مهارت می‌توان در شرایط مطلوب به رشد شرکت سرعت بخشيد و هنكام مواجه با مشکل با مدیریت بحران صحیح از ضررهای سنگین یا حتی ورشکستگی مجموعه جلوگیری کرد. 

صفحه 8:
انواع ريسك نقدينكى از دیدگاه نظری ‎Liquidity Risk‏ دو مفهوم مجزا را در بر می گیرد که عبارتند از: ‎Funding Liquidity Risk .\‏ ‎Assets Liquidity Risk ۲‏ اولی را بعنوان ریسک کمبود نقدینگی و دومی را بعنوان ريسك نقد شوندگی می شناسیم و گر چه با یکدیگر متفاوت هستند ولی دارای همبستگی و اثر متقابل با یکدیگر هستند. 

صفحه 9:
ریسک کمبوه نقدینگی ريسك نقدینگی تأمین مالی زمانی رخ می‌دهد که بانک در تأدیه و کاهش بدهی‌هاو عمل به تعهدات ناتوان باشد. برداشت غیر منتظره و یا ‎pac‏ تجدید دوباره مدت سپرده‌گذاری توسط مشتریان خرد و عمده باعث می‌شود که بانک‌ها مجبور به تامین غیر منتظره خالص خروج اين نوع وجوه شوند. از این‌رو دلیل اين ريسك مىتواند وابستكى به يك بازار يا جند طرف تجارى محدود براى دريافت سيرددهاء افزايش وامكيرى كوتاهمدت و يرداخت وام بلندمدت باشد. ريسك تأمين مالى با برنامه‌ریزی مناسب جریان وجه نقد کنترل می‌شود. محدود کردن شکاف جریان وجه نقد. متنوع کردن و در نظر گرفتن منابع مالی جدیدی برای پر کردن کسری نقدینگی نقش مهمی در کنترل ریسک نقدینگی دارند. 

صفحه 10:
ربسک نقدینگی دارایی ها وحن ‎(Assats Liquidity‏ ریسک نقدشوندگی دارایی ها نشان دهنده عدم قابلیت نقد شوندگی دارییها در بزار مى باشد. اين ريسك بعنوان ريسك نقد شوندگی بازار هم شناخته می شود. معمولا اين ريسك زمانى خود را نشان مى دهد كه معامله با قيمت رايج بازار قابل اجرا نباشد. اين ريسك در ميان طبقات مختلف دارايى ها و نيز در زمان هاى مختلفه بسته به شرايط بازار تفییر می کند. 

صفحه 11:
ریسک نقدینگی دارایی ها 6 ریسک نقدشوندگی دارابی هارزمانی ظاهر مى شود كه به علت شرایط بازان معامله با فیمت بيش بيتك انجام نباشك. ابن ريسك در بين كونههاى دارایی‌ها و در زمان وابسته به شرایط بازار تغییر می‌کند. بعضی دارایی‌ها مانند سهام عادی شرکت ها و ارزهای اصلی, بازارهای عمیقی دارند و در اغلب مواقع به راحتی با نوسان کمی در قیمت. نقد می‌شوند. البته سهام همه شرکت ها از نقدشوندگی یکسانی برخوردار نمی باشند. © اوراق بهاداری که توان نقدشوندگی‌اش پایین باشد. باید بازده مورد مطالبه ‎Is ¢sYb (Required Return)‏ اشد تا جبران هزینه‌های معاملاتی سرمایه گذاران را بنماید. 

صفحه 12:
طبقه بندی دیکر انواع ریسک نقدینکی علاوه بر دسته بندی‌های اشاره شده » لئونارد ماتزر ‎Matz,‏ ‏7 تعریف کلی‌تری از ریسک نقدینگی را ارائه نموده و آن را در یک دسته بندی کلی به سه نوع ریسک تقسیم می‌کند : * ریسک نقدینگی عدم انطباق یا ساختاری؛ ۶ ریسک نقدینگی اقتضایی؛ * ریسک نقدینگی بازار, Mismatch or Structural Liquidity Risk 

صفحه 13:
ریسک نقدینگی ساختاری اشاره به ریسک نقدینگی در ساختار ترازنامه فعلی بانک با توجه به تبدیل سررسید جریانات نقد هر یک از موقعیت‌ها دارد. معمولاً ریسک نقدینگی ساختاری . جزء ریسک های نقدینگی بلند مدت است. این ریسک به عدم انطباق سر رسید دارایی های . بدهی های موجود در ترازنامه اطلاق می شود. 

صفحه 14:
ريسك نقدینگی اقتضایی ریسکی است که طي آن وقایع آتی نیازمند مقدار قابل توجهی وجه نقد بیشتر از آن چیزی که بانک برای آن برنامه ریزی کرده است. باشند. به بیان دیگرء اين ريسك. ريسك نداشتن وجوه کافی برای مواجهه با تمهدهای ناگهانی و غیر منتظره کوتاه مدت است. 

صفحه 15:
Sk Gee ریسک نقدینگی بازار اشاره به نداشتن قابلیت فروش دارایی ها در قیمت منصفانه یا نزدیک به آن دارد. ریسکی است که از کمبود بازار خریدوفروش برای یک دارایی ريشه می‌گیرد که مالک دارایی نمی‌تواند دارایی خود را با سرعت کافی و به آرزش واقعی برای جلوگیری از زیان بیشتر بفروشد. ریسک نقدینگی بازار در واقع همان ریسک نقدشوندگی دارایی است. 

صفحه 16:
انواع ریسکت نقدینگی بر اساس معیارهای دسته بندی مختلف ریسک نقدینگی تأمین مالی ريسك نقدينكى بازار ريسك نقدينكى كوتاه مدت ریسک نقدینگی ساختاری ریسک نقدینگی در شرایط تداوم ریسک نقدینگی اقتضایی 

صفحه 17:
دلایل پروز روسک قدشوندکی طارایی ها منابعی که ریسک نقدشوندگی دارایی ها را سبب می‌شوند: ‎-١‏ زمانی که جریان های وجوه دارایی کافی نباشند ‏۲- زمانی که جریان وجوه دارایی مبهم و نا مشخص باشد. ‏۳- عدم شفافیت و افشای اطلاعات و عدم تقارن اطلاعات دارایی ۴- شرایط رکود در بازار ‏۵- بروز بحران مالی و شوک در بازار ‏۶- نوع بازار معاملاتی و سستم معاملات در بازار ‎ 

صفحه 18:
در بازارهایی که معاملات براساس مظنه ‎Quote) J),‏ ‎driven‏ انجام‌می‌شود. معمولا مشاهده میشود که سرعت اجرای معاملات بیشتر است. لذانقدینگی لازم سريعاًفراهم م ىكردد. در بازارهابى که معاملات براساس سفارش ‎(Order-driven)‏ انجام مى شودء سرعت انجام معاملات کمتر است. اما قيمت‌ها در نهایت بهتر 

صفحه 19:
منابعی که ریسک نقدینگی تامین مالی را سبب می‌شوند: تقاضای غیر منتظره برای وجه نقد علت اصلی ریسک کمبود نقدینگی به حساب می آید که به دلیل: ۱. جریان های نقدی پیش بینی نشده ۲. قوانین نامطلوب ۳ فعالیت های منفی بازار ۴ مدیریت نامطلوب 

صفحه 20:
مشکلات ريسك كمبود نقدينكىٍ مشكلات ريسك نقدينكى در تامين وجوه ناشى از مشكلات عديده اى مى تواند باشد كه برخى از مهمترين آنها عبارتند از: ۱. عدم دسترسی به بازار- در صورتی که بانک یا شرکت ها امکان دسترسی به بازار را نداشته باشند و يا این امکان محدود باشد و تقاضا روند صعودی را به پیماید. بانک یا شرکت با مشکل نقدینگی روبرو می 

صفحه 21:
مشکلات ربسک کمبود نقدبنکی ۲ عدم تمدید در سررسید- در صورتی که اعتبار دهندگان تمایلی برای تمدید سررسید نداشته باشند اعتبار گیرنده ممکن است با مشکلات مالی روبرو شود. ۳. ایجاد ‎pac‏ اطمینان در وام دهنده- آگر وام دهندگان در مورد توانایی باز پرداخت تعهدات بانک يا شرکت دچار عدم اطمینان شوند. نسبت به باز يس گیری اعتبارات داده شود اقدام خواهند کرد. ۴ اتکای بیش از حد به یک محصول يا یک بازار- اگر آن بازار یا آن محصول دچار مشکل شود. ریسک ناشی از آن متوجه اتکاء کنندگان به آن خواهد بود. 

صفحه 22:


صفحه 23:
منابع نقدینگی برای مدیریت ریسک نقدینگی» بهتر است ابتدا منابع نقدینگی در موسسات مالی را شناسایی نماییم. اين منابع عبارتند از؛ ۱. ذخیره نقدینگی- شامل دارایی هایی که سریعاً و با اطمینان تبدیل به وجه نقد می شوند باید توجه داشت این داراییها که معمولا اوراق بهادار کوتاه مدت هستند دارای بازدهی بسیار کمی هستند. در بانک ها این نوع دارایی را معمولا به حداقل می رسانند. 

صفحه 24:
۲. وجوه قرضی- از این وجوه برای نیازهای کوتاه مدت نقدینگی استفاده می شود. وجوه قرضی ارزان ترین منبع نقدینگی هستند. ۳ جریان های نقد حاصل از عملیات- برای مدیریت نقدینگی؛ مدیران باید جریان باید جریان های نقدی خروجی را به تاخیر انداخته و جریان های نقدی ورودی را تسریع نمایند. به اين وسيله موسسه نياز به تقدينكى کمتری خواهد داشت. 

صفحه 25:
رویکردهای مدیریت نقدینگی برای کنترل ریسک نقدینگی از طریق مدیریت آن» برآورد نیازهای نقدینگی در طی سال و رفع کمبودها حائز اهمیت می باشد. روش هایی که برای این موضوع در بانک مورد توجه است عبارتند ‎sl‏ ‏۱. رویکرد منابع وجوه و مصارف وجوه ۲. رویکرد ساختار وجوه ۲ رویکرد شاخص نقدینگی 

صفحه 26:
رویکرد منابع و مصارف وجوه زمانى كه منابع و مصارف نقدينكى برهم منطبق نشوند. شكافى بين آن دو ایجاد مى گردد اگر منابع بیش از مصارف باشد بايد سريعا مازاد وجوه سرمايه كذارى شود و اكر مصارف بيش از منابع باشد. بانك با كمبود وجه نقد مواجهه مى شود و بايد از طريق ارزان ترين روش نياز خود را بر طرف سازد. 

صفحه 27:
منابع و مصارف نقدینگی ورود سپرده‌ها (جربان ورودی) خروجی سیرده ها (جریان خروجی) + | درآمد حاصل از اراته عدمات قیر سیرده‌های + | استقراض از بازار پولی + | فروش داراییهای باتک + | يازيرداخت وام مشتريان + | درخواست‌های وامقابل قبول برداشت سپرده(جریان خروجی» هزیته‌های عملیاتی و مالیات بازپرداخت وامهای دریاقتی از سایر یاتکها سود سهام پرداختی به سهامداران باتک ؟- | تقدینگی خالس در زمان ( 

صفحه 28:
آردبان بر رسید ها نیازهای خالص وجوه با استفاده از جریان های نقد ورودی و جریان های نقد خروجی محاسبه می شود. در این مورد از نردبان سررسید استفاده می شود. زیرا در فهم روند جربان های نقد کنگ موتری است. تردبان سررسید برای یک موسسه مالی فرضی 

صفحه 29:
رویکرد ساختار وجوه در این روش سه يا چند ساختار برای وجوه سپرده‌ای و غیر سپرده‌ای مشخص می شوند. گروه اول- شامل سپرده ها و سایر وجوه قرضی مانند سپرده نزد بانک مرکزی می باشند که نسبت به نرخ بهره حساس هستند. مدیریت بانک از برداشت آنها طی سال مطمئن است. به اين گروه وجوه داغ گفته می شود. 

صفحه 30:
گروه دوم- سپرده مشتریانی که احتمالا در طی یک دوره مالی برداشت خواهند کرد. معمولا یک چهارم تا یکسوم سپرده مشتریان بانک از اين نوع می باشد. به اين كروه وجوه آسيب يذير مى كوييم. 

صفحه 31:
گروه سوم- وجوهی که احتمال خروج آنها از ‎Sb‏ بسیار کم است و مدیریت اطمینان دارد که بیش از یکسال می تواند از اين وجوه استفاده کند. به اين كروه وجوه پایدار می گوییم. 

صفحه 32:
مدیریت نقدینگی بانک برای برآورد نیاز نقدینگی طی دوره به تناسب ضریبی برای هر یک از رویکردها در نظر می گیرد» بنابراین ذخیره نقدینگی را می توان بصورت ذیل محاسبه کرد. 2 * (ذخیره قانونی-وجوه گروه دوم)+1 ۸ * (ذخیره قانونیسوجوه گروه اول) - ذخبره یگ ‎AD.‏ # (ذخیره قانونی - وجوه گروه سوم) + 1 3/2 ضرایبی هستند که مدیریت ریسک نقدینگی برای محاسبات در نظر مي کی 33 . 

صفحه 33:
رویکرد شاخص نقدینگی شاخص های نقدینگی در بانک ها عبارتند از: شاخص مرتبط با وضعیت پولی: اين شاخص از تقسيم يولهاى نقد و سپرده های سررسیده شده که درسایرموسسات‌سرمایه گذاری شده اند تقسیم پر کل دارایی‌ها بدست می‌آید. 

صفحه 34:
شاخص مرتبط با اوراق بهادار نقد: برای محاسبه این شاخص, اوراق بهادار دولتی را تقسیم برکل دارایی‌ها می‌ کنیم» اوراق بهادار ‎er‏ بازدهی بسیار کمی دارند اما نقد شوندگی آنها بالاست هر چه نسیت اوراق بهادار دولتی ‎ath pte‏ شرایط نقد شوندگی موسسه بهتر خواهد بود. 

صفحه 35:
در مدیریت نقدینگی. سوالی که مدیران بانک با آن روبرو هستند این می باشد که . آیا نسبتا های لفتینگی در ‎digg OM‏ قرار دارند یا خیر؟ | 

صفحه 36:
ابزارهای مدیریت ریسک نقدینگی کاهش ریسک نقدینگی و رساندن آن به سطح بهینه (سطح قابل قبول» اساس مدیریت ریسک نقدینگی را تشکیل می دهد. ابزارهای مدیریت ریسک نقدینگی عبارتند از: ۱. سیاست های مناسب و راهبردهای (استراتژی) قابل درک ۲. استفاده از فن آوریجهای مدیریت و ابزارهای تحلیلی ۳ کنترل های داخلی و فرآیند بازرسی داخلی 

صفحه 37:
۴ اصل کلیدی مدبریت نقدینگی ازهای مالی خود را بشناسید و آن‌ها را دسته‌بندی کنید؛ سپس نیازهای نقدینگی متناسبی «که الزاما کم‌ترین میزان نیستند) را تعیین كنيد. جه مقدار نقدینگی برای پرداخت بدهی‌های شما کافی است؟ اگر نقدینگی موجود پاسخگوی نیاز شما نیست چه راه‌هایی برای افزایش آن وجود دارد؟ در صورت بيش از حد بودن آن چه راه‌هایی برای استفاده بهینه آین سرمایه در نظر دارید؟ * اصل دوم : راهبردهای سرمایه گذاری مناسبی را با تأکید بر امنیت و سرعت نقدشوندگی سرمایه بیابید. بازده مورد انتظارتان از سرمایه‌گذاری را با میزان ریسک آن سرمایه‌گذاری بسنجید. هزینه‌های این معاملات را نیز در نظر داشته باشید.آ به نقدینگی امکان تبدیل سریع آن وجود دارد؟ 

صفحه 38:
۴ اصل کلیدی مدیریت نقدینگی * اصل سوم : منابع تأمین مالی محتمل و گوناگون را شناسایی کنید و در برنامه‌ی کاری خود قرار دهید. موقعیت‌ها را تحت نظر داشته باشید و در جریان کار ش رکت‌های مشابه و حتی رقیب خود قرار گیرید تا تجربه و دانش کافی برای صيد ماهی سرمایه و نقدینگی در زمان مناسب را به دست آورید. مسائلی که در نتیجه‌ی عدم شفافیت به وجود میآیند. زمینه‌ساز بروز حاشیه و به‌هم خوردن تمرکز اعضا را فراهم خواهند آورد. چنین رخ‌دادهایی باعث هدررفت انرژی و زمان مدیران شرکت می‌شوند و بروز جنين وقايعى مى تواند صدمات جبران‌ناپذیری بر مجموعه وارد سازد. بهتر است در تمام مراحل هم گام با قانون پیش روید تا بر اثر ناآ گاهی با مشکلات ناخواسته مواجه نشوید. 

صفحه 39:
روش هاى ‎١‏ تسب 

صفحه 40:
تحلیل نقدینگی ترازنامه در این رویکرد بسته به ميزان نقد و يا غير نقد بودن دارايىها ميزان يايدارى و نايايدارى بدهىهاء اقلام سمت بدهى ترازنامه را به اقلام سمت دارايى مرتبط می‌سازیم. به منظور تهیه‌ی يكك ساختار صحيح ترازنامه كه ريسكك نقدینگی در آن لحاظ شده باشد مىبايست دارايىهاى ثابت با بدهىهاى يايدار تامين مالى شوند در حالی که دارایی‌های نقد می‌توانند با بدهىهاى ناي يدار نيز تا مالى شوند. در شكل صفحه بعدى اقلام ترازنامه مربوط» در تحليل نشان‌داده شده‌اند. چنین تحلیلی بسیار ساده به‌نظر می‌آید و فقط با گزارش سالانه بانکک می‌توان ریسکک نقدینگی ساختار ترازنامه را بررسی کرد. 

صفحه 41:
تحليل نقد ينكى ترازنامه سپرده‌های غیربانکی وام ها/ حسابهاى بدهی‌های تضمین شده كت دریافتتی/ سرمایه گذاری سپر نیس تضمين نشده دارایی‌های معاملاتی بدهی‌های یی ی a ذخیره قرارداد 

صفحه 42:
ات روش تخلیل نقدینکی ترازنامه تحلیلی بسیار ساده به‌نظر می‌آید و فقط با گزارش سالائه بانک می‌توان ريسكك نقدینگی ساختار ترازنامه را بررسی کرد. اما در این تحلیل واقصی وجود دارد که در 0 = السا درنظرنكرفتن بعد زمان: در اين تحليل تنها موقعيت نقدینگی اقلام ترازنامه بررسی مى شوند و هيج اشارهاى به جارجوب زمانى تبديل دارايىها به نقد و يا سررسيد بدهی‌ها نمی‌شود. به عنوان مثال در اين تحليل اوراق قرضه عموماً يكك تامين مالى پایدار به حساب میآید اما اگر سررسید ‎OT‏ در هفته جارى باشد. نمى توان آن را يايدار تلقى كرد. الا اثر مقررات استانداردهاى حسابدارى: اقلام ترازنامه بر اساس مقررات استانداردهای حسابداری محاسبه می شوند.تعیین می‌شوند. درحالی که لزوماً منعکس کننده جریان نقد واقعی بانک نخواهند بود. بهترین مثال در این مورد اوراق سهام خریداری شده توسط بانک است که در ترازنامه با ارزش دفتری در نظ ر گرفته می‌شوند و نه ارزش بازار. 

صفحه 43:
ات روش تخلیل نقدینگی ترازنامه الا تعهدات زیر خط ترازنامه: اگرچه این اقلام در ترازنامه مشاهده نمی‌شوند اما ممکن است نیازهای نقدینگی شدید و غیرمنتظره‌ای را برای بانک ایجاد کنند که در صورت عدم پیش‌بینی صحیح آن‌هاء بانک با کسری نقدینگی شدید مواجه شود. از جمله‌ی مهم‌ترین اقلام زیرخط ترازنامه می‌توان اعتبارات اسنادی و ضمانت‌نامه‌های مالی را نام برد كه در صورت بروز یک بحران کلی در بازار به دلیل افزایش نکول‌ها و ورشکستگی‌ها» برداشت‌های اعتبارات اسنادی و ضمانت‌ها افزايش می‌بابند. الا بازار پذیری اوراق بهادار: اطلاعات ارائه شده در ترازنامه در خصوص اوراق بهادان جهت تحلیل ریسک نقدینگی کافی نیستند.آنچه واقعاً مورد نیاز است ارزش وثیقه‌ای آن‌ها در هنگام گرو گذاشتن و ارزش پول نقدی است که در هنگام فروش آن‌ها به دست می‌آید. off-balance shoot commitments 

صفحه 44:
3202020 تخلیل سرمایه نقدی ‎ods!‏ بار شرکت مودیز مفهوم سرمایه نقدی را برای تحلیل ساختار ترازنامه یک بانکک به کار گرفت. دلیل ایجاد مفهوم سرمایه نقده اندازه گیری قابلیت بانک» جهت تامین مالی در شرایط كاملاً وثيقهاى است با اين فرض که دسترسی به وجوه نقد بدون ارائه وثیقه وجود ندارد. چنین سناریویی ممکن است پس از تنزل در رتبه اعتباری بانک روی دهد. سرمايه نقد شكاف بين ارزش وثیقه‌ای دارایی‌های آزاد و حجم وجوه کوتاه مدت بین‌بانکی و بخش ناپایدار سپرده‌های غیربانکی است. به بیان دیگر سرمایه نقد اين‌طور تعریف می‌شود: جمع بدهی بلند مدت. سپرده‌های پایدار و حقوق صاحبان منهای ضرایب تعدیل ارزش اوراق بهادار وثيقه گذاشته شده (درصد کاهش در ارزش بازار یک دارایی که وثیقه قرار داده شده است)؛ جریانات خروجی احتمالی و دارایی‌های غیر نقد. دارایی‌های آزاد عبارتند از دارایی‌هایی که برای استفاده به عنوان وثیقه در دسترس هستند. هر چه سرمایه نقدی یک بانک کمتر باشدء ریسک نقدینگی بانک بیشتر خواهد بود. Moody's Cash Capital ‘Unencumbored assets ‏تس‎ 

صفحه 45:
ارزش وثبته ای ‎eh abs‏ اد ‏هرب ‎Ce‏ ‏ومع ‏جرید های حروجی احتاتی ‎ ‎ ‎ ‎ ‏تأمين مالى كوتاه مدت ‏سيرد هلى نايايدار ‎ ‏سپرده ها پایدار ‏مين مالي با مت ‏احقوق صاحبان سهام ‎Met eek ood ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 46:
تحلیل عم انطباق سر رسید منبع عمده جذب وجوه. سپرده‌های مشتریان و منبع عمده مصرف وجوه» تسهیلات پرداختی به مشتریان است. واضح است زمانی که سپرده‌ها افزایش و وام‌ها كاهش مى يابئد» ذ بینگی افزایش خواهد بافت و زمانی که سپرده‌ها کاهش مىيابند» نقدينكى نيز كاهش مى يابد. بنابراين ريسكك نقدينكى از عدم تطابق بين اندازه و سررسيد دارابىها و بدهىهاى بانكك ناشى می‌شود. کمبود نقدینگی, بانكك را درمقابل ريسكك بازار آسیب‌پذیر می کند. درحالی که وجود دارایی‌های نقده بانک را درمقابل تتش‌های موجود در بازار جهت تامین نیازهای نقدینگی کوتاه مدت محافظت می‌نماید. هنگامی که دارایی‌ها کمتر از منابع هستند با کمبود نقدینگی مواجه می‌شویم که نیازمند تامین وجوه از بازار هستیم. برای این منظور ممکن است بانک تصمیم بگیرد. مقداری از دارایی‌های مالی خود را به وجه نقد تبدیل نماید از بدهی استفاده کند. در این شرایط بانک با ریسک پرداخت هزینه اضاف به موقع وجوو موردنیان مواجه خواهد بود که همان ریسک نقدینگی بازار است. به کمبود و یا مازاد نقدینگی که از تفاوت موجود میان منابع و مصارف وجوه حاصل مى شود شكاف نقد ينكى مى كويند. جع ها ایا 

صفحه 47:
00 انواع تتکاف نقدینگی . یکی از تکنیکک‌های استاندارد شناسایی اکسپوژرهای نقدینگی تهیه نمودار زمانی شکاف نقدینگی است. ازاظر نق نموقار زمانی شکاف تقد ینگی نیاز نقد ینکی در بازةهای زمانی مختلف مشخص می شود. نمودار شکاف نقدینگی را می‌توان بر اساس نردبان سررسید دارایی‌ها و بدهی‌های موجود تهیه کرد که به آن "شکاف ایستا" می گویند. در صورتی که تغیبری در حجم سپرده‌ها و وام‌ها رخ ندهد نیازهای ‎AB‏ بانک را می‌توان با استفاده از شكاف ايستا برآورد كرد. در واق قم ‎OSE‏ بكي ات مین ناز تقدايتكى بانك با فرض و اراي کر رد در حالىكه در وا ‘Time profile of gaps ‘Maturity ladder Static gap Dynamic gap 

صفحه 48:
شکاف و نمودار زمانی شکاف نقدینگی ‎L> 2‏ 77 انمودار زمائى شكافها. ‎ ‎ 

صفحه 49:
شکاف نقدینگی پویا در روش شکاف نقدینگی پویا علاوه بر دارایی‌ها و بدهی‌های موجود» پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی مربوط به آن‌ها نیز تخمین زده شده و درنظ رگرفته می‌شود. البته تم رکز اولیه درب رآورد نیاز نقدینگی بر روی دارایی‌ها و بدهی‌های موجود با همان شکاف ایستا می‌باشد چرا که ضرورتی جهت تامین پیش از موعد وجوه برای معاملات جدید و یا سرمایه گذاری زودهنگام منابعی که هنوز جذب نشده‌انده وجود ندارد. تامین کسری نقدینگی و یا سرمایه گذاری مازاد نقدینگی تنها هنگامی اهمیت دارند که تحقق پیداکرده و در ترازنامه نمودار شده باشند. از طرف دیگر تخمین شکاف پویا بسیار به عدم‌قطعیت‌های تجاری بستگی دارد. به‌طور مثال کسری یا مازاد نقدینگی در آینده نیازمند سرمایه گذاری و يا تامین وجوه با رخ سود نامعلوم در آینده است که بحث تخمین نرخ سود در آینده را مطرح مى كند. 

صفحه 50:
طبقهبندی دارایی ها و بدهى ها از نظر جريان وجوه و سر رسید اولین گام در تهیه نمودارهای شکاف نقدینگی تهیه نردبان سررسید دارایی‌ها و ندهى هاست براى اين منظورمی بایست دارایی و بدهی ها را از لحاظ مشخص بودن پا نبودن سررسید و میزان جریان‌های نقدیء به چهار دسته زیر تقسیم نمود: لا دسته اول: جریان نقدی و سررسید مشخص: مانند اقساط وام ها و اوراق دارای نرخ سود ثابت وجوه تضمین شده بازارپول و سپرده‌های مدت دار؛ ‎ceo OO‏ دوم: جریان نقدی نامشخص, سررسید مشخص: مانند حاشیه سود قراردادهای آتی؛ اقساط وام ها با نرخ شناور وامو اوراق دارای نرخ سود شناون سود تقسیمی سهام؛ اختیار معاملات اروپایی و غیره؛ دسته سوم: جریان نقدی مشخص, سررسید نامشخص: مانند اوراق قرضه قابل بازخریده بازپرداخت وام ها دارای جدول اقساط شناو چک‌های مسافرتی؛ ‏لا دسته چهارم: جریان نقدی نامشخص؛ سررسید ناشخص: مانند سپرده‌های دیداری؛ ‎ 

صفحه 51:
بانک‌ها روش‌های آماری متتوعی را در پیش‌بینی سپرده‌ها و وام‌ها به کار می گیرند. سه روش عمده در مدلسازی جریان‌های نقدی در محاسبه شکاف پویا عبارتند از: لا روش احتمالی " با استفاده از شبیه سازی مونت کارلوا "+ لس مدل ساختار زمانی "+ لا روش رفتاری 7 “Probabilistic methods Monte Cario simulation Term structure models “Behavioral methods 

صفحه 52:
پیش بینی جریان های نقدی با ثبیه سازی مونت کارلو اولین گام در استفاده از شبیه‌سازی جریان های نقدی ؛ انتخاب یک روش احتمالی و تصادفی جهت مشخص نمودن الکوی تغیبرات جریان‌های نقدی غیرقراردادی و پویا است. سپس فرآیند شبیه‌سازی ارزش متغیرها را در یکک بازه احتمالی به طور تصادفی تولید می‌کند. فرآیند شبیه سازی یک توزیع از جریانات نقدی تولید مى كند . یکی از روش های متداول شبیه سازی جریانهای نقدی» شبیه سازی مونت کارلو می باشد. در شبیه سازی مونت کارلو فرض می شود که تغییرات جریان نقدی بصورت تصادفی و با حرکت براونی است. ۷7 + هلود ع يول 

صفحه 53:
مدل ساختار زمانی در این مدل از یک رگرسیون ساده استفاده می‌شود به گونه‌ای که عوامل موثر بر جریانات نقد را مشخص نموده و با رگرسیون گیری» پیش بینی از رفتار جریانات نقدی بدست می‌آید. 

صفحه 54:
مدل رفتاری در این روش داده‌های تاریخی یک سری زمانی به منظور شناسایی روندهاء دوره‌ها؛ فصلی بودن و خود همبستگی مورد بررسی قرار می گيرند. سه عامل اصلی زیر می‌بایست در پیش‌بینی مد نظر قرار گیرند: © عنصر داخلی: گرایش یک متغیر وابسته به مقدار قبلی خود؛ © عنصر تعمیم یابنده: روند رشد یک متغیر وابسته در سری‌های زمانی؛ © جزء خطا رگرسیون : گرایش یک متغیر وابسته به مقدار متوسط خود در طول زمان. بعنوان مثال مدل ‏ 1 8 ا یک مدل رفتاری برای پیش بینی جریان نقدی است. 

صفحه 55:
جریان وجوه در معرض ریسک (۳۵1)) یکی دیگر از معیارهای سنجش ریسک نقدینگی» جریان وجوه در معرض ریسک (۳۵۳)) است. این سنجه با یک سطح اطمینان مشخص حداکثر مازاد جریان نقد خروجی به جریان نقد ورودی را برای یک دوره زمانی معين در یک موسسه یا شرکت را اندازه گیری می کند. در واقع سطحی از نقدینگی است که با احتمال مشخص در یک دوره زمانی معین انتظار داریم که نقدینگی موسسه از آن سطح پایین تر نرود. P.(E(CF) — C, < —CFaR) = %a CFaRg = E(CF) — Zqo¢ در اینجا: ع) جریان نقدی خروجی و (6) جریان نقد ورودی مورد انتظار 

صفحه 56:
جریان وجوه در معرض ‎(CFaR) Sond y‏ Incoming Cash Flows ‘Outgoing Cash Flows Eveuation Date 

صفحه 57:
نقدینگی در معرض ریسک ‎(LaR)‏ ‏حداکثر کاهش نقدینگی یک موسسه از نقدینگی مورد انتطار آن که با احتمال مشخص در یک دوره زمانی معین ممکن است رخ دهد را « نقدینگی در معرض ریسک» گویند. Normal Density Function LaRy = CFaR — E(CF) 

صفحه 58:
پوشش نقدينكى ‎(LCR)‏ نسبت * این نسبت به منظور ارزیابی کفایت نقدینگی در کوتاه مدت پيشنهاد شده و نسبت مقدار دارائیهای با قابلیت نقدشوندگی و با کیفیت مورد نیاز باناک ها برای تسویه مجموع همه جریانهای نقدی خروجی در روز آینده را نشان میدهد .به عبارتی؛ بانكها بايد نقدینگی کافی برای عملیات اجرائی بانک حداقل برای 31 روز در شرایط بحرانی را داشته باشند .برای محاسبه نسبت پوشش نقدینگی» ابتدا سپرده های مشتریان نزد بانک از نظر ريسكك خروج. طبقه بندی میگردند و سپس بر اساس پیش بینی و احتمال خروج آنهاه ضریب خروج آنها ظرف 31 روز آینده را مشخص میکنیم. 

صفحه 59:
(LOR) Sind sig) Comal ‏محاسبه نسبت پوشش نقدینگی بصورت زیر است:‎ ‏دارائی های با قابلیت نقدشوندگی و با کیفیت.‎ 100% > _ - تست پوشش نقدینگی خالص جریان خروجی وجه نقد ظرف 30 روز آینده * دارائیهای ‎LEY‏ نقدشوندگی و با (صورت کسر )به دو سطح تقسیم میشوند: ۰ الف) ارایهای سطح ار درنهیی هستند که یت ندشوندگی خی بای اند و يش بينى میگردد در شرایط بحرانی» + يدوج نقد تبدیل شوند .اين سطح بايد حداقل 1۶۰ از کل مبلغ صورت کسر این نسبت را تشکیل دهد .از 2 نقد ذخیره احتیاطی بانک مر کزی» اوراق بهادار صادره یا ضما: شده توسط بانکهای مرکزی کشورها که وزن ریسکی صفر درصد بهآنهاداده شدء ات * ب) دارائيهاى سطح دوم: دارائیهایی هستند که قابلیت نقدشوندگی بالایی دارند و پیش بینی می گردد در شرايط بحرانى» حداقل ۸۵ درصد مبلغ آن دا أثيهاء به وجه نقد تبديل شوند .اين سطح بايد حداقل ۱ درصد از کل مبلغ صورت کسر اي بل دهد .از قبیل اوراق مشارکت با حداقل رتبه ۸۵۸و اوراق بهادار صادره یا ضمانت شده بانکهای م رکزی کشورها که وزن ریسکی ۲۰ درصد به آنها داده شده است. 

صفحه 60:
نسبت خالص تامین مالی ‎(NSER) lsh‏ هدف این نسبت اطمینان از کفایت نقدینگی بانک در درازمدت( یکساله) است.بنابراین منابع بانک( اقلام سمت چپ ترازنامه ) از نظر ثبات؛ طبقه بندی و با نیز بانک به منابع با بات یا درزمدت (اقلام سمت راست ترازنامه) سنجیده میشود که در نتیجه نیع با در حقيقت اين .ثبات بانكك بايد بوشش کافی برای نیازهای درازمدتش را فراهم کند نسبت بر تنظیم بهینه سررسید دارائیها و بدهیها تاکید دارد و از اینکه بانکها تامین مالی های خود را در دورههای بلندمدت تر و بدهیهایشان را در دورههای کوتاه مدتتر تنظیم نمايند» جلوگیری می کند. منابع مالى بابلدل ثر دسترس #5096 5-3 Bag dhe de 

صفحه 61:
© ضرايب موزون نمودن منابع مالى بايدار در دسترس (بدهيها يا صورت كسر): ۰ سپرده های شرکتهای خصوصی و موسسات غیرمالی؛ تامین مالی بخش عمومی و... . ۵ مسپرده های خرد مشتریان تجاری ۰ سپرده های مشتریان خرد ۰ سرمایه درجه یک و درجه دو و سهام و بدهی هایی که بعد از یک سال سر رسید می شوند: ۰ برای هر بدهی و سرمایه ای که در طبقه بندی فوق نمی باشد. 

صفحه 62:
* ضرایب موزون نمودن منابع مالی مورد نیاز(دارائیها یا مخرح کسر): © ۰ تا ۸۵ وجوه نقد و اوراق قرضه دولتی * ۸۲۰ اوراق مشارکت و دولتی * 4۵۰ وامهای مشارکتی * ۶۵ وامهای رهنی * 7۸۵ وامهای خرد * ۱۰۰/برای سایر دارائیها با سر رسید بیش از ‎ES‏ سال 

صفحه 63:
هرینه نقدشوندگی دارایی به منظور محاسبه هزبته نفدشوندكى بازار سهام » مى توان قيمت واقعی انجام معاملات دارایی را با مت ميانى (متوسط قيمت بيشتهادى خريد و قيمت درخواستى فروش) در زمان انجام معامله مقايسه نمود. هزينههاى نقدشوندكى را مىتوان بر اساس درصدى از قيمت ميانى سفارشات خريد و فروش برای تعداد 0 اوراق در زمان ؛ مد نظر قرار داد. (1,)0 تابعى است از هزبتدهاى انجام معامله (1”)0 هزينه- هلى تأثيركذار بر قيمت (81,)9 و هزبتدهاى تأخير در اجرلى معامله (1(1)0 , تشكيل مى شود: 1,(q) = F(q) + PI.(q) + DQ) ‏که در آن:‎ : ‏)با‎ ‏(و)7 : هزی‌های انجام معامله‎ ‏هزیه‌های تأثبرگذار بر قیست‎ : . ۳1,)9( ‎ciple eb cman: DQ)‏ معامله ‎ 

صفحه 64:
در این رویکرد بدترین حالت تفاوت بین قیمت پیشنهادی خرید و قیمت درخواستی فروش به بدترین حالت قیمت قیمت سهم اضافه می‌گردد. یعتی در روش مشخص می کردد که در صورت عدم نقدشوند گی دارایی ترین کاهش قیمت سهم چقدر خواهد برد. ریسکک کلی تصحیح شده بر مبنای ریسک نقدشوند گی در این حالت عبارت خواهد بود از: ‎Z05)) + (He + 20.)‏ + براجت - )> ام ‏که در آند ‎ ‎oy‏ : انحراف معيار بازده سهام در بكك دورء اا : مبانكين اسبرد يا تفاوت بين قیمت پیشتهادی خربد و قیمت درخواستی فروش ‏6 : اتحراف معيار تفاوت ير شهادی خرید و قیمت درخواستی فروش ‎ ‏:2 : مقدار بحرائى نرمال استاندارد در صدكك 86 ام ‏بن قيمت بيشتهادى خريد و قيمت درخواستى فروش بمنظور محاسبه تفاوت ‎ ‏: صدکك تجربى توزيع تفاوت ‎ ‏بین قیمت پیشتهادی خرید و قیمت درخراستی قروش غبر نرمال ‎ 

صفحه 65:
اشکال مدل ‎ye LaVaR‏ اندازه گیری ر یسک نقدینگی استفاده از اين مدل اين مفهوم را می رساند که تفاوت بین قیمت بيشنهادى خريد و قيمت درخواستى فروش در طول زمانء قابل افزايش است ,و اين امر در دوران بحران هاى اقتصادی» معتبر است. اما مدل بالاء به افزايش هزينه هاى نقد شوندكى به دليل سفارشى فروش با حجمى بالاتر از حجم سفارش خريد بازاركردان توجهى نكرده و از اين رو مى تواند ريسكك نقدشوندكى را كمتر از واقع نشان دهد. با اين وجودء پیاده‌سازی مدل مذ کور با تکیه بر داده‌هایی که عموماً در دسترس هستند» کار دشواری نیست. ‎Market- Maker‏ 

صفحه 66:
با فرض توزیع نمایی یکی دیگر از راه‌های محاسبه ریسک نقدشوندگی در مدل سازی ارزش در معرض ریسکک (۷3۲ ۰ توجه به تغیبرات زمانی آتی قيمت‌ها و تفاوت بين قيمت پیشنهادی خرید و قیمت درخواستی فروش. به جای فرض نرمال بودن توزیع قيمت های آتی و مد نظر قرار دادن توزیع تاریخی در تعیین تفاوت بین قیمت پیشنهادی خرید و قیمت درخواستی فروش آتی است, که در این روش برای سنجیدن چولگی و کشیدگی از توزیع غیر نرمال قيمت‌ها و تفاوت درخواستی فروش راستفاده می شود. دراین روش فرمول محاسبه ریسکك کل بر مبنای نقدشوند گی تعدیل شده نسبی ,به صورت زیر خواهد بود: 1 ‎x (1 - 51.2.0)‏ ),4,0 + )مه - 1 ع ۱-۷۵ 

صفحه 67:
مدل ۱2۷7 با قرض توزیع نمایی 1 L—VaR = 1~exp( Hy + 2,5) X (1-5 (us + 4.0) که در آن: ‎Mr‏ :ميانگین بازده قيمت سهام ول :ميانگین تفاوت بین قیمت پیشنهادی خرید و قیمت درخواستی فروش 0 : واريانس بازده قیمت سهام ‎Is‏ :واریانس تفاوت بين قيمت بيشنهادى خريد و قیمت درخواستی فروش ‎ 

صفحه 68:
مدل ۱2۷7 با قرض توزیع نمایی در مدل نمایی غبر نرمال ۰1-3۷31 .2و و2 بیانگر صد کك توزیع خیرنرمال تعدیل شده بر مبنای چرلگی و کشیدگی بر مبنای روش کورنیش فیشر هستند: و ‎a‏ ‏رو اس و۲ اوق ‎It y+ Ee‏ که در آن: ‎Z‏ : صدكك متناسب توزیع نرمال ۷ : چولگی 15 : کشیدگی بیش از نرمال توزیع مربوطه 

صفحه 69:
مدل تحلیل رگرسیون در اندازه گیری ریسک نقدشوندگی دویکرددیگر» خاساییآثر ی تقدخرندگی؛آز طرین تجزی بو صل رسيا معاملات گذشته در حین کتترل سایر عوامل ریسکک می‌باشد. از این نقطه نظی قبست آبتده به عتران قایعی از تقییرات عوامل ریسکک و اثر نقدشوندگی تمداد معاملات 2 عدد اوراق بهادار تعیین می گردد. که در آن: ع2 : ضريب وكرسيونى : اثر تغييرات عوامل, ريسكك بر قيمت ميان : عدد تابت : جزء حطای رگرسیون | 

صفحه 70:
مدل تحلیل رگرسیون در اندازه گیری ریسک نقدشوندکی هو آین ‎wolgep 198 alate‏ سموان مويك ظاحوندفی قطن یه آزای :هر زا مناتله عده جر طز # گرفت. همچنین بر اساس داده‌های معاملاتی» فرد می‌تراند قیست معامله را بر اساس نس قلف تخمین زند. بتابراین» اثرات ریسکك بازار عبارت خواهند بود از: Ma = BX ry x Poa ‏که در این معادله ۶۸/۱/۳۶ ۴۵۷۲۱ 6 عامل بنای بازده هریکک از اوراق موجود در پرتقوی با‎ ‏در یک دوره زمانی مشخص است. این عامل می‌تواند با توجه به انحراف‎ (Tg) ‏بازده ميانگین موزون‎ ‏مینیمم و ماکسیمم داده‌ه اختلاف چشمگیری داشته باشد. میانگین هزینه‌های نقدشوند كن بد‎ isle ‏ازای هر یکک از اوراق بنیار کم است. قرد قادر خراهد بود تا بازده خالص بر مبنای نقدشوندگی تعدیل‎ شده را به صورت زیر محاسبه نماید: rnet,(q) = tn 0 5 ۳ ‏لالت سر‎ Pride a 

صفحه 71:
مدیرنت رسک نقدینگی بدون شک مدیریت ریسک نقدینگی در هر مقسسه مالی از درجه بالایی از اهمیت برخوردار است. اين کار نیازمند طراحی و توسعه چارچوب مستحکمی برای مدیریت ریسک نقدینگی(شامل استراتژی. سیاست و پایش) است که موجب حصول اطمینان از تکافوی سطح ینگی به دو دلیل در بانک‌ها اهمیت دارد. اول. پاسخ به شده یا نشده در ترازنامه؛ دوم. جذب منابع جدید به‌منظور تخصیص به مشتریان مختلف و در نتیجه کسب درآمد (ناشی از سود و كارمزد). باتوجه به آنكه شرط اصلی بقای بانک‌ها کسب درآمد است. پس می‌بایست بانک‌ها دارایی‌های فاقد درآمد خود را به دارایی‌های درآمدزا تبدیل کنند. نگهداری بیش از انداز؛ نقدینگی گرچه ریسک نقدینگی را کاهش می‌دهد. لیکن فرصت‌های سرمایه‌گذاری را از بانک می‌گیرد. از آنجا که نقدینگی بانک‌ها هر روز و هر هفته در حال تغییر است, می‌بایست همواره وضعیت نقدینگی (کسری یا اضافی آن) کنترل شود و نقدیت بهینه از تقابل ریسک و بازده به‌دست آید و با توجه به محیط متغیر و فضای رقابتی در بین انک‌ها و ظهور ابزارها و محصولات جدید مسئله ریسک و مدیریت آن در دستور كار قرار كيرد 

صفحه 72:
ابزارهاى مديريت ريسك نقدينكى ابزارهاى مديريت ريسكك نقدینگی عبارتند از: ‎)١(‏ سياستها و رويههاى داخلى» ‏(1) تدوين برنامه اقتضايى جامع» ‏(۳) راهبردهای اشتهای ریسکك ‏(۴) استفاده از روش‌های مناسب مدلسازی و اندازه گیری ریسکك نقدینگی, ‏(۵) استفاده از کنترل‌های داخلی و فرآیندهای حسابرسی داخلی کافی؛ (۶) روش‌های آزمون بحران مرتبط. ‎ 

صفحه 73:
چا رجوب مدیریت ریسک نقدینگی ‏ نظارت هيات مديره ومديريت ارش مديريت ريسك تقدينكى/ تعليل سناريو و آزمون بعران مديريت وكتترل شاي الا برقاو east Be gab ay 

صفحه 74:


صفحه 75:
با تشکر از بذل توجه شما 

1 مدیریت ریسک نقدینگی ‏Liquidity Risk MANAGEMENT دکتر میرفیض فالح شمس 2 ریسک نقدینگی ،ریسک ناشی از عدم دستیابی به وجوه الزم در زمان مورد نیازاست .این ریسک سبب می شود که وجوه مورد نیاز با هزینه ای باال تر از نرخ های معمول تهیه گردد .به عبارت دیگر ریسک نقدینگی عبارت است از ریسک ناشی از فقدان نقدینگی الزم به منظور پوشش تعهدات کوتاه مدت و خروجی های غیر منتظره می باشد. 3 نگاهی سریع به آشفتگی ایجاد شده در بازارهای مالی در ماه آگوست سال 2007میالدی ،جایگاه و اهمیت ریسک نقدینگی را بیش از پیش آشکار می- سازد .این بحران ناشی از کاهش سطح نقدینگی در بازارهای مالی بود که به نوعی موجب جیرهبندی اعطای اعتبارات بین بانکی شد ،به این معنا که بانک- ها ،به خاطر مشکالت نقدینگی ناشی از عدم اطمینان در اکسپوژر محصوالت ساختاریشان ،از وام دادن به یکدیگر خودداری نمودند .برای حل این مسأله، بانک های مرکزی وارد عمل شده و اقدام به تزریق نقدینگی به بازارها کردند. بدین ترتیب ضروری خواهد بود که هر بانک باید با توجه به ساختار مالی خود ،روش مناسبی را برای مدلسازی جریانات نقد مرتبط با عناصر داخل و خارج از ترازنامه خود انتخاب نماید 4 ریسک نقدینگی(وجوه+داراییها) یکی از متداول ترین ریسک هایی است که اغلب شرکت ها مخصوصا بانک ها با آن مواجه هستند .کاهش در جریان های نقدی ورودی و کاهش در دارایی های نقد شونده سبب اختالل در کسب و کار شده و موسسات را به طرف بحران هدایت می کنند .در بحران هایی که نقدینگی سبب آن می شود ،بانک ها در خطری بیشتری از سایر شرکت ها قرار دارند. 5 تحلیل وضعیت نقدینگی موسسه مالی در گذشته، پیشبینی نیازهای آینده ،بررسی روشهای جذب منابع و طراحی ساختار دارایی بانک از جمله عملیاتی است که در مدیریت ریسک نقدینگی به آن پرداخته میشود. 6 اهداف مدیریت نقدینگی هدف از مدیریت نقدینگی کم کردن ریسک ،کاهش هزینههای تأمین مالی و بهینهسازی استراتژیهای مالی شرکت است .با این حال هیچگاه نمیتوان نسخهی واحدی برای شرکتها پیچید .موفقیت در این زمینه بیشتر وابسته به میزان هوش مالی ،استفاده از تجربه و شبکهسازی است. با پروش این سه مهارت میتوان در شرایط مطلوب به رشد شرکت سرعت بخشید و هنگام مواجه با مشکل با مدیریت بحران صحیح از ضررهای سنگین یا حتی ورشکستگی مجموعه جلوگیری کرد. 7 از دیدگاه نظری Liquidity Riskدو مفهوم مجزا را در بر می گیرد که عبارتند از: ‏Funding Liquidity Risk .1 ‏Assets Liquidity Risk .2 اولی را بعنوان ریسک کمبود نقدینگی و دومی را بعنوان ریسک نقد شوندگی می شناسیم و گر چه با یکدیگر متفاوت هستند ولی دارای همبستگی و اثر متقابل با یکدیگر هستند. 8 ریسک کمبود نقدینگی • ریسک نقدینگی تأمین مالی زمانی رخ میدهد که بانک در تأدیه و کاهش بدهیهاو عمل به تعهدات ناتوان باشد .برداشت غیر منتظره و یا عدم تجدید دوباره مدت سپردهگذاری توسط مشتریان خرد و عمده باعث میشود که بانکها مجبور به تامین غیر منتظره خالص خروج این نوع وجوه شوند. • از اینرو ،دلیل این ریسک میتواند وابستگی به یک بازار یا چند طرف تجاری محدود برای دریافت سپردهها ،افزایش وامگیری کوتاهمدت و پرداخت وام بلندمدت باشد .ریسک تأمین مالی با برنامهریزی مناسب جریان وجه نقد کنترل میشود .محدود کردن شکاف جریان وجه نقد، متنوع کردن و در نظر گرفتن منابع مالی جدیدی برای پر کردن کسری نقدینگی نقش مهمی در کنترل ریسک نقدینگی دارند. 9 ()Assets Liquidity Risk ریسک نقدشوندگی دارایی ها نشان دهنده عدم قابلیت نقد شوندگی داراییها در بازار می باشد .این ریسک بعنوان ریسک نقد شوندگی بازار هم شناخته می شود .معموال این ریسک زمانی خود را نشان می دهد که معامله با قیمت رایج بازار قابل اجرا نباشد .این ریسک در میان طبقات مختلف دارایی ها و نیز در زمان های مختلف، بسته به شرایط بازار تغییر می کند. 10 ریسک نقدینگی دارایی ها ریسک نقدشوندگی دارایی ها زمانی ظاهر میشود که به علت شرایط بازار، معامله با قیمت پیشبینیشده قابل انجام نباشد .این ریسک در بین گونههای داراییها و در زمان وابسته به شرایط بازار تغییر میکند .بعضی داراییها مانند سهام عادی شرکت ها و ارزهای اصلی ،بازارهای عمیقی دارند و در اغلب مواقع به راحتی با نوسان کمی در قیمت ،نقد میشوند .البته سهام همه شرکت ها از نقدشوندگی یکسانی برخوردار نمی باشند. اوراق بهاداری که توان نقدشوندگیاش پایین باشد ،باید بازده مورد مطالبه ( )Required Returnباالتری داشته باشد تا جبران هزینههای معامالتی سرمایهگذاران را بنماید. 11 طبقه بندی دیگر انواع ریسک نقدینگی عالوه بر دسته بندیهای اشاره شده ،لئونارد ماتز( Matz, )2007تعریف کلیتری از ریسک نقدینگی را ارائه نموده و آن را در یک دسته بندی کلی به سه نوع ریسک تقسیم میکند : ریسک نقدینگی عدم انطباق یا ساختاری؛ ریسک نقدینگی اقتضایی؛ ریسک نقدینگی بازار. ‏Mismatch or Structural Liquidity Risk 12 ریسک نقدینگی ساختاری یا عدم انطباق ریسک نقدینگی ساختاری اشاره به ریسک نقدینگی در ساختار ترازنامه فعلی بانک ،با توجه به تبدیل سررسید جریانات نقد هر یک از موقعیتها دارد. معموالً ریسک نقدینگی ساختاری ،جزء ریسک های نقدینگی بلند مدت است .این ریسک به عدم انطباق سر رسید دارایی های .بدهی های موجود در ترازنامه اطالق می شود. 13 ریسک نقدینگی اقتضایی ریسک نقدینگی اقتضایی ریسکی است که طی آن وقایع آتی نیازمند مقدار قابل توجهی وجه نقد بیشتر از آن چیزی که بانک برای آن برنامه ریزی کرده است ،باشند .به بیان دیگر ،این ریسک، ریسک نداشتن وجوه کافی برای مواجهه با تعهدهای ناگهانی و غیر منتظره کوتاه مدت است. 14 ریسک نقدینگی بازار ریسک نقدینگی بازار اشاره به نداشتن قابلیت فروش دارایی ها در قیمت منصفانه یا نزدیک به آن دارد. ریسکی است که از کمبود بازار خریدوفروش برای یک دارایی ریشه میگیرد که مالک دارایی نمیتواند دارایی خود را با سرعت کافی و به ارزش واقعی برای جلوگیری از زیان بیشتر بفروشد .ریسک نقدینگی بازار در واقع همان ریسک نقدشوندگی دارایی است. 15 انواع ريسک نقدينگي بر اساس معيارهاي دسته بندي مختلف معيار حيطه تأثير پذيري بازه زماني نوع ريسک ريسک نقدينگي تأمين مالي ريسک نقدينگي بازار ريسک نقدينگي کوتاه مدت ريسک نقدينگي ساختاري ريسک نقدينگي در شرايط تداوم نوع سناريو فعاليت ريسک نقدينگي اقتضايي 16 منابعی که ریسک نقدشوندگی دارایی ها را سبب میشوند: -1زمانی که جریان های وجوه دارایی کافی نباشند -2زمانی که جریان وجوه دارایی مبهم و نا مشخص باشد. -3عدم شفافیت و افشای اطالعات و عدم تقارن اطالعات دارایی -4شرایط رکود در بازار -5بروز بحران مالی و شوک در بازار -6نوع بازار معامالتی و سستم معامالت در بازار 17 ساختار معامالت در بازار بر نقدینگی داراییها تاثیرگذار است، در بازارهایی که معامالت براساس مظنه بازار(Quote- )drivenانجاممیشود ،معموال مشاهده میشود که سرعت اجرای معامالت بیشتر است ،لذا نقدینگی الزم سریعاً فراهم میگردد .در بازارهایی که معامالت براساس سفارش ( )Order-drivenانجام می شود ،سرعت انجام معامالت کمتر است ،اما قیمتها در نهایت بهتر میباشند. 18 منابعی که ریسک نقدینگی تامین مالی را سبب میشوند: تقاضای غیر منتظره برای وجه نقد علت اصلی ریسک کمبود نقدینگی به حساب می آید که به دلیل: .1جریان های نقدی پیش بینی نشده .2قوانین نامطلوب .3فعالیت های منفی بازار .4مدیریت نامطلوب 19 مشکالت ریسک نقدینگی در تامین وجوه ناشی از مشکالت عدیده ای می تواند باشد که برخی از مهمترین آنها عبارتند از: .1عدم دسترسی به بازار -در صورتی که بانک یا شرکت ها امکان دسترسی به بازار را نداشته باشند و یا این امکان محدود باشد و تقاضا روند صعودی را به پیماید ،بانک یا شرکت با مشکل نقدینگی روبرو می شود و مجبور است نیاز های خود را با هزینه های باالتری تامین کند. 20  .2عدم تمدید در سررسید -در صورتی که اعتبار دهندگان تمایلی برای تمدید سررسید نداشته باشند اعتبار گیرنده ممکن است با مشکالت مالی روبرو شود. .3ایجاد عدم اطمینان در وام دهنده -اگر وام دهندگان در مورد توانایی باز پرداخت تعهدات بانک یا شرکت دچار عدم اطمینان شوند ،نسبت به باز پس گیری اعتبارات داده شود اقدام خواهند کرد. .4اتکای بیش از حد به یک محصول یا یک بازار -اگر آن بازار یا آن محصول دچار مشکل شود ،ریسک ناشی از آن متوجه اتکاء کنندگان به آن خواهد بود. 21 منابع ریسک نقدینگی ناشی از کمبود وجوه فعالیت های منفی بازار جریان های نقدی غیرمنتظره خروجی عوامل خارجی مدیریت ناصحیح ریسک قوانین نامطلوب عوامل سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار بر جریان های نقدی مشکالت ایجاد شده در رابطه با ریسک نقدینگی وجوه عدم دسترسی به بازار عدم تمدید در سررسید ایجاد عدم اطمینان در وام دهندگان اتکای بیش از حد به یک منبع ورود به عرصه مشکالت و خودنمایی ریسک نقدینگی عدم انعطاف مالی زیان های اقتصادی بحران های مالی 22 برای مدیریت ریسک نقدینگی ،بهتر است ابتدا منابع نقدینگی در موسسات مالی را شناسایی نماییم .این منابع عبارتند از؛ .1ذخیره نقدینگی -شامل دارایی هایی که سریعاً و با اطمینان تبدیل به وجه نقد می شوند باید توجه داشت این داراییها که معموال اوراق بهادار کوتاه مدت هستند دارای بازدهی بسیار کمی هستند .در بانک ها این نوع دارایی را معموال به حداقل می رسانند. 23  .2وجوه قرضی -از این وجوه برای نیازهای کوتاه مدت نقدینگی استفاده می شود .وجوه قرضی ارزان ترین منبع نقدینگی هستند. .3جریان های نقد حاصل از عملیات -برای مدیریت نقدینگی، مدیران باید جریان باید جریان های نقدی خروجی را به تاخیر انداخته و جریان های نقدی ورودی را تسریع نمایند .به این وسیله موسسه نیاز به نقدینگی کمتری خواهد داشت. 24 رویکردهای مدیریت نقدینگی برای کنترل ریسک نقدینگی از طریق مدیریت آن، برآورد نیازهای نقدینگی در طی سال و رفع کمبودها حائز اهمیت می باشد. روش هایی که برای این موضوع در بانک مورد توجه است عبارتند از؛ .1رویکرد منابع وجوه و مصارف وجوه .2رویکرد ساختار وجوه .3رویکرد شاخص نقدینگی 25 زمانی که منابع و مصارف نقدینگی برهم منطبق نشوند، شکافی بین آن دو ایجاد می گردد اگر منابع بیش از مصارف باشد باید سریعاً مازاد وجوه سرمایه گذاری شود و اگر مصارف بیش از منابع باشد ،بانک با کمبود وجه نقد مواجهه می شود و باید از طریق ارزان ترین روش نیاز خود را بر طرف سازد. 26 منابع و مصارف نقدینگی 27 نردبان یر رسید ها نیازهای خالص وجوه با استفاده از جریان های نقد ورودی و جریان های نقد خروجی محاسبه می شود .در این مورد از نردبان سررسید استفاده می شود .زیرا در فهم روند جریان های نقد کمک مؤثری است. 28 در این روش سه یا چند ساختار برای وجوه سپردهای و غیر سپرده ای مشخص می شوند. گروه اول -شامل سپرده ها و سایر وجوه قرضی مانند سپرده نزد بانک مرکزی می باشند که نسبت به نرخ بهره حساس هستند .مدیریت بانک از برداشت آنها طی سال مطمئن است. به این گروه وجوه داغ گفته می شود. 29 گروه دوم -سپرده مشتریانی که احتماال در طی یک دوره مالی برداشت خواهند کرد .معموال یک چهارم تا یکسوم سپرده مشتریان بانک از این نوع می باشد. به این گروه وجوه آسیب پذیر می گوییم. 30 گروه سوم -وجوهی که احتمال خروج آنها از بانک بسیار کم است و مدیریت اطمینان دارد که بیش از یکسال می تواند از این وجوه استفاده کند. به این گروه وجوه پایدار می گوییم. 31 مدیریت نقدینگی بانک برای برآورد نیاز نقدینگی طی دوره به تناسب ضریبی برای هر یک از رویکردها در نظر می گیرد ،بنابراین ذخیره نقدینگی را می توان بصورت ذیل محاسبه کرد. ( * A2ذخیره قانونی-وجوه گروه دوم)( * A1+ذخیره قانونی-وجوه گروه اول) = ذخیره نقدینگی ( * A3ذخیره قانونی – وجوه گروه سوم) + A3 ،A2 ، A1ضرایبی هستند که مدیریت ریسک نقدینگی برای محاسبات در نظر می گیرند. 32 شاخص های نقدینگی در بانک ها عبارتند از: شاخص مرتبط با وضعیت پولی: این شاخص از تقسیم پولهای نقد و سپرده های سررسیده شده که درسایرموسساتسرمایهگذاری شده اند ،تقسیم بر کل داراییها بدست میآید. 33 شاخص مرتبط با اوراق بهادار نقد: برای محاسبه این شاخص ،اوراق بهادار دولتی را تقسیم برکل دارایی ها می کنیم ،اوراق بهادار دولتی بازدهی بسیار کمی دارند اما نقد شوندگی آنها باالست هر چه نسبت اوراق بهادار دولتی بیشتر باشد ،شرایط نقد شوندگی موسسه بهتر خواهد بود. ج 34 در مدیریت نقدینگی ،سوالی که مدیران بانک با آن روبرو هستند این می باشد که آیا نسبت های نقدینگی در حالت بهینه قرار دارند یا خیر؟ 35 ابزارهای مديريت ريسک نقدينگی کاهش ریسک نقدینگی و رساندن آن به سطح بهینه (سطح قابل قبول) ،اساس مدیریت ریسک نقدینگی را تشکیل می دهد .ابزارهای مدیریت ریسک نقدینگی عبارتند از: .1سیاست های مناسب و راهبردهای (استراتژی) قابل درک .2استفاده از فن آوریجهای مدیریت و ابزارهای تحلیلی .3کنترل های داخلی و فرآیند بازرسی داخلی 36  ۴اصل کليدی مديريت نقدينگی اصل اول :نیازهای مالی خود را بشناسید و آنها را دستهبندی کنید؛ سپس نیازهای نقدینگی متناسبی (که الزاما کمترین میزان نیستند) را تعیین کنید .چه مقدار نقدینگی برای پرداخت بدهیهای شما کافی است؟ اگر نقدینگی موجود پاسخگوی نیاز شما نیست چه راههایی برای افزایش آن وجود دارد؟ در صورت بیش از حد بودن آن چه راههایی برای استفاده بهینه این سرمایه در نظر دارید؟ اصل دوم :راهبردهای سرمایه گذاری مناسبی را با تأکید بر امنیت و سرعت نقدشوندگی سرمایه بیابید .بازده مورد انتظارتان از سرمایهگذاری را با میزان ریسک آن سرمایهگذاری بسنجید .هزینههای این معامالت را نیز در نظر داشته باشید .آیا در صورت نیاز به نقدینگی امکان تبدیل سریع آن وجود دارد؟ 37  ۴اصل کليدی مديريت نقدينگی اصل سوم :منابع تأمين مالي محتمل و گوناگون را شناسايي کنيد و در برنامهي کاري خود قرار دهيد .موقعيتها را تحت نظر داشته باشيد و در جريان کار شرکتهاي مشابه و حتي رقيب خود قرار گيريد تا تجربه و دانش کافي براي صيد ماهي سرمايه و نقدينگي در زمان مناسب را به دست آوريد. اصل چهارم :شفافيت خود با نهادهاي قانوني را افزايش دهيد .سوءتفاهمها و مسائلي که در نتيجهي عدم شفافيت به وجود ميآيند ،زمينهساز بروز حاشيه و بههم خوردن تمرکز اعضا را فراهم خواهند آورد .چنين رخدادهايي باعث هدررفت انرژي و زمان مديران شرکت ميشوند و بروز چنين وقايعي ميتواند صدمات جبرانناپذيري بر مجموعه وارد سازد .بهتر است در تمام مراحل همگام با قانون پيش رويد تا بر اثر ناآگاهي با مشکالت ناخواسته مواجه نشويد. 38 روش های اندازه گیری ریسک نقدینگی تحليل نقدينگي ترازنامه تحليل سرمايه نقدي تحليل عدم تطابق سر رسيد جريان وجوه نقد در معرض ريسک ريسک نقدينگي تامين مالي نقدينگي در معرض ريسک نسبت پوشش نقدينگي روش های اندازه گیری ریسک نقدینگی نسبت خالص تامين مالي پايدار سرعت گردش دارايي نسبت اسپرد ارزش در معرض ريسک تعديل شده با نقدينگي 39 ريسک نقدينگي بازار تحليل نقدينگی ترازنامه در اين رويکرد ،بسته به ميزان نقد و يا غير نقد بودن داراييها ميزان پايداري و ناپايداري بدهيها ،اقالم سمت بدهي ترازنامه را به اقالم سمت دارايي مرتبط ميسازيم .به منظور تهيهي يک ساختار صحيح ترازنامه که ريسک نقدينگي در آن لحاظ شده باشد ،ميبايست داراييهاي ثابت با بدهيهاي پايدار تامين مالي شوند در حاليکه داراييهاي نقد ميتوانند با بدهيهاي ناپايدار نيز تامين مالي شوند .در شکل صفحه بعدي اقالم ترازنامه مربوط ،در تحليل نقدينگي نشانداده شدهاند .چنين تحليلي بسيار ساده بهنظر ميآيد و فقط با گزارش ساالنه بانک ميتوان ريسک نقدينگي ساختار ترازنامه را بررسي کرد. 40 تحليل نقدينگی ترازنامه بدهيها سپردههای غیربانکی بدهیهای تضمینشده داراييها وام ها /حسابهای دریافتنی /سرمایهگذاری سهام سپردههای تضمین نشده داراییهای معامالتی بدهیهای معامالتی قرارداد بازخرید 41 ذخیره قرارداد بازخرید ايرادات روش تحليل نقدينگی ترازنامه چنين تحليلي بسيار ساده بهنظر ميآيد و فقط با گزارش ساالنه بانک ميتوان ريسک نقدينگي ساختار ترازنامه را بررسي کرد .اما در اين تحليل نواقصي وجود دارد که در ادامه به طور خالصه مطرح ميشوند: درنظرنگرفتن بعد زمان :در اين تحليل تنها موقعيت نقدينگي اقالم ترازنامه بررسي ميشوند و هيچ اشارهاي به چارچوب زماني تبديل داراييها به نقد و يا سررسيد بدهيها نميشود .به عنوان مثال در اين تحليل اوراق قرضه عموماً يک تامين مالي پايدار بهحساب ميآيد اما اگر سررسيد آن در هفته جاري باشد ،نميتوان آن را پايدار تلقي کرد. اثر مقررات استانداردهاي حسابداري :اقالم ترازنامه بر اساس مقررات استانداردهاي حسابداري محاسبه مي شوند.تعيين ميشوند .درحالي که لزوماً منعکس کننده جريان نقد واقعي بانک نخواهند بود .بهترين مثال در اين مورد اوراق سهام خريداري شده توسط بانک است که در ترازنامه با ارزش دفتري در نظرگرفته ميشوند و نه ارزش بازار. 42 ايرادات روش تحليل نقدينگی ترازنامه تعهدات زير خط ترازنامه :اگرچه اين اقالم در ترازنامه مشاهده نميشوند اما ممکن است نيازهاي نقدينگي شديد و غيرمنتظرهاي را براي بانک ايجاد کنند که در صورت عدم پيشبيني صحيح آنها ،بانک با کسري نقدينگي شديد مواجه شود .از جملهي مهمترين اقالم زيرخط ترازنامه ميتوان اعتبارات اسنادي و ضمانتنامههاي مالي را نام برد که در صورت بروز يک بحران کلي در بازار، به دليل افزايش نکولها و ورشکستگيها ،برداشتهاي اعتبارات اسنادي و ضمانتها افزايش مييابند. بازار پذيري اوراق بهادار :اطالعات ارائه شده در ترازنامه در خصوص اوراق بهادار ،جهت تحليل ريسک نقدينگي کافي نيستند.آنچه واقعاً مورد نياز است ارزش وثيقهاي آنها در هنگام گرو گذاشتن و ارزش پول نقدي است که در هنگام فروش آنها به دست ميآيد. ‏Off-balance sheet commitments 43 تحليل سرمايه نقدی اولين بار شرکت موديز مفهوم سرمايه نقدي را براي تحليل ساختار ترازنامه يک بانک بهکار گرفت .دليل ايجاد مفهوم سرمايه نقد ،اندازهگيري قابليت بانک ،جهت تامين مالي در شرايط کامالً وثيقهاي است با اين فرض که دسترسي به وجوه نقد بدون ارائه وثيقه وجود ندارد .چنين سناريويي ممکن است پس از تنزل در رتبه اعتباري بانک روي دهد. سرمايه نقد شکاف بين ارزش وثيقهاي داراييهاي آزاد و حجم وجوه کوتاه مدت بينبانکي و بخش ناپايدار سپردههاي غيربانکي است .به بيان ديگر سرمايه نقد اينطور تعريف ميشود :جمع بدهي بلند مدت ،سپردههاي پايدار و حقوق صاحبان منهاي ضرايب تعديل ارزش اوراق بهادار وثيقه گذاشته شده (درصد کاهش در ارزش بازار يک دارايي که وثيقه قرار داده شده است)، جريانات خروجي احتمالي و داراييهاي غير نقد. داراييهاي آزاد عبارتند از داراييهايي که براي استفاده به عنوان وثيقه در دسترس هستند .هر چه سرمايه نقدي يک بانک کمتر باشد ،ريسک نقدينگي بانک بيشتر خواهد بود. ‏Moody’s ‏Cash Capital ‏Unencumbered assets ‏Haircut 44 تحليل سرمايه نقدی 45 تحليل عدم انطباق سر رسيد در بانک منبع عمده جذب وجوه ،سپردههای مشتریان و منبع عمده مصرف وجوه، تسهیالت پرداختی به مشتریان است .واضح است زمانی که سپردهها افزایش و وامها کاهش مییابند ،نقدینگی افزایش خواهد یافت و زمانیکه سپردهها کاهش مییابند ،نقدینگی نیز کاهش مییابد .بنابراین ریسک نقدینگی از عدم تطابق بین اندازه و سررسید داراییها و بدهیهای بانک ناشی میشود .کمبود نقدینگی ،بانک را درمقابل ریسک بازار آسیبپذیر میکند .درحالیکه وجود داراییهای نقد ،بانک را درمقابل تنشهای موجود در بازار جهت تامین نیازهای نقدینگی کوتاه مدت محافظت مینماید .هنگامیکه داراییها کمتر از منابع هستند با کمبود نقدینگی مواجه میشویم که نیازمند تامین وجوه از بازار هستیم .برای این منظور ممکن است بانک تصمیم بگیرد ،مقداری از داراییهای مالی خود را به وجه نقد تبدیل نماید یا از بدهی استفاده کند .در این شرایط بانک با ریسک پرداخت هزینه اضافی جهت تامین به موقعِ وجوهِ موردنیاز ،مواجه خواهد بود که همان ریسک نقدینگی بازار است .به کمبود و یا مازاد نقدینگی که از تفاوت موجود میان منابع و مصارف وجوه حاصل میشود ،شکاف نقدینگی میگویند. ‏Liquidity Gap 46 انواع شکاف نقدينگی .یکی از تکنیکهای استاندارد شناسایی اکسپوژرهای نقدینگی تهیه نمودار زمانی شکاف نقدینگی است .از طریق نمودار زمانی شکاف نقدینگی نیاز نقدینگی در بازههای زمانی مختلف مشخص می شود .نمودار شکاف نقدینگی را میتوان بر اساس نردبان سررسید داراییها و بدهیهای موجود تهیه کرد که به آن "شکاف ایستا" میگویند .در صورتی که تغییری در حجم سپردهها و وامها رخ ندهد نیازهای نقدینگی بانک را میتوان با استفاده از شکاف ایستا برآورد کرد .در واقع شکاف نقدینگی ایستا ،تخمین نیاز نقدینگی بانک با فرض توقف فعالیتهای بانک در سطح موجود است .در حالیکه در واقعیت این اتفاق رخ نمی- دهد وجریانهای نقد خروجی و ورودی درطول زمان با نرخی نامعلوم تغییر میکنند .لذا می- بایست جهت تخمین دقیقتر نیازهای نقدینگی از روش دیگری به نام "شکاف پویا" استفاده کرد. ‏Time profile of gaps ‏Maturity ladder ‏Static gap ‏Dynamic gap 47 شکاف و نمودار زمانی شکاف نقدينگی 48 شکاف نقدينگی پويا در روش شکاف نقدینگی پویا عالوه بر داراییها و بدهیهای موجود ،پیشبینی جریانهای نقدی آتی مربوط به آنها نیز تخمین زده شده و درنظرگرفته میشود. البته تمرکز اولیه دربرآورد نیاز نقدینگی بر روی داراییها و بدهیهای موجود یا همان شکاف ایستا میباشد چراکه ضرورتی جهت تامین پیش از موعد وجوه برای معامالت جدید و یا سرمایهگذاری زودهنگام منابعی که هنوز جذب نشدهاند ،وجود ندارد .تامین کسری نقدینگی و یا سرمایهگذاری مازاد نقدینگی تنها هنگامی اهمیت دارندکه تحقق پیداکرده و در ترازنامه نمودار شده باشند .از طرف دیگر تخمین شکاف پویا بسیار به عدمقطعیتهای تجاری بستگی دارد .بهطور مثال کسری یا مازاد نقدینگی درآینده نیازمند سرمایهگذاری و یا تامین وجوه با نرخ سود نامعلوم در آینده است که بحث تخمین نرخ سود در آینده را مطرح میکند. 49 طبقه بندی دارايی ها و بدهی ها از نظر جريان وجوه و سر رسيد اولين گام در تهيه نمودارهاي شکاف نقدينگي تهيه نردبان سررسيد داراييها و بدهيهاست براي اين منظورمي بايست دارايي و بدهي ها را از لحاظ مشخص بودن يا نبودن سررسيد و ميزان جريانهاي نقدي ،به چهار دسته زير تقسيم نمود: دسته اول :جريان نقدي و سررسيد مشخص :مانند اقساط وام ها و اوراق داراي نرخ سود ثابت ،وجوه تضمين شده بازارپول و سپردههاي مدت دار؛ دسته دوم :جريان نقدي نامشخص ،سررسيد مشخص :مانند حاشيه سود قراردادهاي آتي ،اقساط وام ها با نرخ شناور وامو اوراق داراي نرخ سود شناور، سود تقسيمي سهام ،اختيار معامالت اروپايي و غيره؛ دسته سوم :جريان نقدي مشخص ،سررسيد نامشخص :مانند اوراق قرضه قابل بازخريد ،بازپرداخت وام ها داراي جدول اقساط شناور ،چکهاي مسافرتي؛ دسته چهارم :جريان نقدي نامشخص ،سررسيد ناشخص :مانند سپردههاي ديداري؛ 50 محاسبه شکاف پويا بانکها روشهاي آماري متنوعي را در پيشبيني سپردهها و وامها به کار مي گيرند .سه روش عمده در مدلسازي جريانهاي نقدي در محاسبه شکاف پويا عبارتند از: روش احتمالي[ ،]1با استفاده از شبيه سازي مونت کارلو[]2؛ مدل ساختار زماني[]3؛ روش رفتاري[.]4 ][1 ‏Probabilistic methods ‏Monte Carlo simulation [3] Term structure models [4] Behavioral methods ][2 51 پيش بينی جريان های نقدی با شبيه سازی مونت کارلو اولين گام در استفاده از شبيهسازي جريان هاي نقدي ،انتخاب يک روش احتمالي و تصادفي جهت مشخص نمودن الکوي تغييرات جريانهاي نقدي غيرقراردادي و پويا است .سپس فرآيند شبيهسازي ارزش متغيرها را در يک بازه احتمالي به طور تصادفي توليد ميکند. فرآيند شبيه سازي يک توزيع از جريانات نقدي توليد ميکند . يکي از روش هاي متداول شبيه سازي جريانهاي نقدي ،شبيه سازي مونت کارلو مي باشد .در شبيه سازي مونت کارلو فرض مي شود که تغييرات جريان نقدي بصورت تصادفي و با حرکت براوني است. 52 مدل ساختار زمانی در اين مدل از يک رگرسيون ساده استفاده ميشود به گونهاي که عوامل موثر بر جريانات نقد را مشخص نموده و با رگرسيون گيري، پيش بيني از رفتار جريانات نقدي بدست ميآيد. 53 مدل رفتاری در اين روش دادههاي تاريخي يک سري زماني به منظور شناسايي روندها، دورهها ،فصلي بودن و خود همبستگي مورد بررسي قرار ميگيرند .سه عامل اصلي زير ميبايست در پيشبيني مد نظر قرار گيرند: عنصر داخلي :گرايش يک متغير وابسته به مقدار قبلي خود؛ عنصر تعميم يابنده :روند رشد يک متغير وابسته در سريهاي زماني؛ جزء خطا رگرسيون :گرايش يک متغير وابسته به مقدار متوسط خود در طول زمان. بعنوان مثال مدل ARIMAيک مدل رفتاري براي پيش بيني جريان نقدي است. 54 جریان وجوه در معرض ریسک ()CFaR یکی دیگر از معیارهای سنجش ریسک نقدینگی ،جریان وجوه در معرض ریسک ( )CFaRاست .این سنجه با یک سطح اطمینان مشخص حداکثر مازاد جریان نقد خروجی به جریان نقد ورودی را برای یک دوره زمانی معین در یک موسسه یا شرکت را اندازه گیری می کند .در واقع سطحی از نقدینگی است که با احتمال مشخص در یک دوره زمانی معین انتظار داریم که نقدینگی موسسه از آن سطح پایین تر نرود. 55 جریان وجوه در معرض ریسک ()CFaR 56 نقدینگی در معرض ریسک ()LaR حداکثر کاهش نقدینگی یک موسسه از نقدینگی مورد انتطار آن که با احتمال مشخص در یک دوره زمانی معین ممکن است رخ دهد را « نقدینگی در معرض ریسک» گویند. 57 نسبت پوشش نقدینگی ()LCR اين نسبت به منظور ارزيابي کفايت نقدينگي در کوتاه مدت پيشنهاد شده و نسبت مقدار دارائيهاي با قابليت نقدشوندگي و با کيفيت مورد نياز بانک ها براي تسويه مجموع همه جريانهاي نقدي خروجي در 31روز آينده را نشان ميدهد .به عبارتي ،بانکها بايد نقدينگي کافي براي عمليات اجرائي بانک حداقل براي 31روز در شرايط بحراني را داشته باشند .براي محاسبه نسبت پوشش نقدينگي ،ابتدا سپرده هاي مشتريان نزد بانک از نظر ريسک خروج ،طبقه بندي ميگردند و سپس بر اساس پيش بيني و احتمال خروج آنها ،ضريب خروج آنها ظرف 31روز آينده را مشخص ميکنيم. 58 نسبت پوشش نقدینگی ()LCR دارائيهاي با قابليت نقدشوندگي و با کيفيت )صورت کسر (به دو سطح تقسيم ميشوند: الف) دارائيهاي سطح اول :دارائيهايي هستند که قابليت نقدشوندگي خيلي بااليي دارند و پيش بيني ميگردد در شرايط بحراني %100 ،به وجه نقد تبديل شوند .اين سطح بايد حداقل %60از کل مبلغ صورت کسر اين نسبت را تشکيل دهد .از قبيل وجه نقد ،ذخيره احتياطي بانک مرکزي ،اوراق بهادار صادره يا ضمانت شده توسط بانکهاي مرکزي کشورها که وزن ريسکي صفر درصد به آنها داده شده است. ب) دارائيهاي سطح دوم :دارائيهايي هستند که قابليت نقدشوندگي بااليي دارند و پيش بيني مي گردد در شرايط بحراني ،حداقل 85درصد مبلغ آن دارائيها ،به وجه نقد تبديل شوند .اين سطح بايد حداقل 41درصد از کل مبلغ صورت کسر اين نسبت را تشکيل دهد .از قبيل اوراق مشارکت با حداقل رتبه AAو اوراق بهادار صادره يا ضمانت شده بانکهاي مرکزي کشورها که وزن ريسکي 20درصد بهآنها داده شده است. 59 نسبت خالص تامین مالی پایدار()NSFR هدف اين نسبت اطمينان از کفايت نقدينگي بانک در درازمدت( يکساله) است.بنابراين منابع بانک( اقالم سمت چپ ترازنامه ) از نظر ثبات ،طبقه بندي و با نياز بانک به منابع با ثبات يا درازمدت ( اقالم سمت راست ترازنامه ) سنجيده ميشود که در نتيجه منابع با در حقيقت اين .ثبات بانک بايد پوشش کافي براي نيازهاي درازمدتش را فراهم کند نسبت بر تنظيم بهينه سررسيد دارائيها و بدهيها تاکيد دارد و از اينکه بانکها تامين مالي هاي خود را در دورههاي بلندمدت تر و بدهيهايشان را در دورههاي کوتاه مدتتر تنظيم نمايند ،جلوگيري مي کند. 60 نسبت خالص تامین مالی پایدار()NSFR ‏ ضرايب موزون نمودن منابع مالی پايدار در دسترس (بدهيها يا صورت کسر): %50سپرده هاي شرکتهاي خصوصي و موسسات غيرمالي ،تامين مالي بخش عمومي و. ... %95سپرده هاي خرد مشتريان تجاري %90سپرده هاي مشتريان خرد %100سرمايه درجه يک و درجه دو و سهام و بدهي هايي که بعد از يک سال سر رسيد مي شوند. %0براي هر بدهي و سرمايه اي که در طبقه بندي فوق نمي باشد. 61 نسبت خالص تامین مالی پایدار()NSFR ضرايب موزون نمودن منابع مالی مورد نياز(دارائيها يا مخرج کسر): 0 تا %5وجوه نقد و اوراق قرضه دولتي %20 اوراق مشارکت و دولتي %50 وامهاي مشارکتي %65 وامهاي رهني %85 وامهاي خرد %100 براي ساير دارائيها با سر رسيد بيش از يک سال 62 هزینه نقدشوندگی دارایی 63 نقدشوندگی ارزش در معرض ریسک ()LaVaR 64 اشکال مدل LaVaRدر اندازه گیری ریسگ نقدینگی استفاده از اين مدل اين مفهوم را مي رساند که تفاوت بين قيمت پيشنهادي خريد و قيمت درخواستي فروش در طول زمان ،قابل افزايش است ,و اين امر در دوران بحران هاي اقتصادي ،معتبر است. اما مدل باال ،به افزايش هزينه هاي نقد شوندگي به دليل سفارشي فروش با حجمي باالتر از حجم سفارش خريد بازارگردان توجهي نکرده و از اين رو ميتواند ريسک نقدشوندگي را کمتر از واقع نشان دهد .با اين وجود ،پيادهسازي مدل مذکور با تکيه بر دادههايي که عموماً در دسترس هستند ،کار دشواري نيست. ‏Market-Maker 65 مدل LaVaRبا فرض توزیع نمایی يکي ديگر از راههاي محاسبه ريسک نقدشوندگي در مدل سازي ارزش در معرض ريسک ( ، )varتوجه به تغييرات زماني آتي قيمتها و تفاوت بين قيمت پيشنهادي خريد و قيمت درخواستي فروش ،به جاي فرض نرمال بودن توزيع قيمت هاي آتي و مد نظر قرار دادن توزيع تاريخي در تعيين تفاوت بين قيمت پيشنهادي خريد و قيمت درخواستي فروش آتي است ,که در اين روش براي سنجيدن چولگي و کشيدگي از توزيع غير نرمال قيمتها و تفاوت بين قيمت پيشنهادي خريد و قيمت درخواستي فروش ,استفاده مي شود .دراين روش فرمول محاسبه ريسک کل بر مبناي نقدشوندگي تعديل شده نسبي ,به صورت زير خواهد بود: 66 مدل LaVaRبا فرض توزیع نمایی که در آن: :ميانگين بازده قيمت سهام :ميانگين تفاوت بين قيمت پيشنهادي خريد و قيمت درخواستي فروش :واريانس بازده قيمت سهام :واريانس تفاوت بين قيمت پيشنهادي خريد و قيمت درخواستي فروش 67 مدل LaVaRبا فرض توزیع نمایی 68 مدل تحلیل رگرسیون در اندازه گیری ریسک نقدشوندگی 69 مدل تحلیل رگرسیون در اندازه گیری ریسک نقدشوندگی 70 مدیریت ریسک نقدینگی بدون شک مديريت ريسک نقدينگي در هر مؤسسه مالي از درجه بااليي از اهميت برخوردار است .اين کار نيازمند طراحي و توسعه چارچوب مستحکمي براي مديريت ريسک نقدينگي(شامل استراتژي ،سياست و پايش) است که موجب حصول اطمينان از تکافوي سطح نقدينگي شود .مديريت ريسک نقدينگي به دو دليل در بانکها اهميت دارد .اول ،پاسﺦ به نوسانهاي پيشبيني شده يا نﺸده در ترازنامه؛ دوم ،جﺬب منابﻊ جديد بهمنﻈور تﺨصيﺺ به مﺸتريان مﺨتﻠﻒ و در نتيﺠه کسب درآمد (ناشي از سود و کارمﺰد) .باتوجه به آنکه شرط اﺻﻠي بقاي بانکها کسب درآمد است ،پﺲ ميبايست بانکها داراييهاي فاﻗد درآمد خود را به داراييهاي درآمدزا تﺒديل کنند. نگﻬداري بيش از اندازة نقدينگي ﮔرچه ريسک نقدينگي را کاهش ميدهد ،ليکن فرﺻتهاي سرمايهﮔﺬاري را از بانک ميﮔيرد .از آنﺠا که نقدينگي بانکها هر روز و هر هﻔته در حال تﻐيير است ،ميبايست همواره وﺿعيت نقدينگي (کسري يا اﺿافي آن) کنترل شود و نقدينگي بﻬينه از تقابل ريسک و بازده بهدست آيد و با توجه به محيﻂ متﻐير و فﻀاي رﻗابتي در بين بانکها و ﻇﻬور ابﺰارها و محصوالت جديد مسﺌﻠه ريسک نقدينگي و مديريت آن در دستور کار ﻗرار ﮔيرد 71 ابزارهای مدیریت ریسک نقدینگی ابزارهای مدیریت ریسک نقدینگی عبارتند از: ( )1سیاستها و رویههای داخلی، ( )2تدوین برنامه اقتضایی جامع، ( )3راهبردهای اشتهای ریسک، ( )4استفاده از روشهای مناسب مدلسازی و اندازهگیری ریسک نقدینگی، ( )5استفاده از کنترلهای داخلی و فرآیندهای حسابرسی داخلی کافی، ( )6روشهای آزمون بحران مرتبط. 72 چارچوب مدیریت ریسک نقدینگی نظارت هیأت مدیره و مدیریت ارشد مدیریت ریسک نقدینگی برنامه تأمین مالی اقتضایی تخمین نیاز نقدینگی 73 سیاستها و اشتهای ریسک تحلیل سناریو و آزمون بحران مدیریت و کنترل شناسایی ،اندازه گیری و پایش واحدهای مرتبط در مدیریت ریسک نقدینگی هيأت مديره استراتژي بانک ،ريسک بانک ،ميزان تحمل ريسک ،قوانين و مسئوليت ها اندازه گيري ،معيار و محدوديت هاي ريسک با درجه اهميت باال ‏ALCO ملزومات اندازه گيري ،معيارها ، محدوديت ها ،قوانين و کنترل ها گزارش هاي عالئم اخطار ،گزارش هاي سياست گذاري و مباحث مقداري خزانه داري يا واحد مديريت ريسک نقدينگي 74 با تشکر از بذل توجه شما 75