آرایه های ادبی مراعات نظیروتناسب، تضمین ،تلمیح تفاوت تضمین وتلمیح تلمیح های مهم ادبیات فارسی

صفحه 1:
از متداول ثرين آرايه هاى ادبى در ادبيات كلاسيك و معاصربه شمار مرآيد و أن عبارت أست از أ عبارت كه در خارج_از آن بيت نيز رابطهاى خاص ميان أن ها برقرار ياشد. در با چد واژه در یک بت یا مثل: ار و بو مه و خورشید و نلک در کان ‎ASI AEE‏ آری به خلت نفوری *« رو باه | ‎yy Sadat‏ یگ ‎sey hcl) yds tals‏ مثال2: بسى قير ودى مادو اردييهشت // برأيد كه ما خاك باشهم و +ث * تير دىارتويشت» | «خاک خشت» با يك ديكر رابطه داشته و ايه مراعات تظير را سلختات. ‎55S 986 938 9 928 530m‏ خزد وا ‎ ‏اندها و ستاك (سرنيزء) و سير ‎ ‏هشیر گر لت نو ‏عثال4: بهوش باش كه دلى را به سیر ‏عسنان سير» كليه ان كلمات از نوع ابزار جتكى هستدو أزايه مراعات تير ‏راشی به ناختى كه توائى كره یی کرد( ‎ ‎ ‎0 ‎ ‏مثال5: «از خاك من اكر كلدم برنيد / از أن كر ننزی ستی فاد ‎ ‏خمير و نابا ديوانه رحد | تتورش بيت مستئه سرأيد» ‏اد فلم از زادكاتى سير شد. ‏هی ‏مثال6: مین آتش و ج ‎ ‎ ‏> خاكسترء تزه رابظه ممراهيت وجود ذارد و ريه مراعات تظلير بات از الحاظ هم جنس پودن: اه مه سر ‏از لحاظ هم فوع, ‎ ‏3- از نظر هم مكان بود ‎ ‏4- از نظر زمان: دينب ‎ ‎ ‏.1مكروه كلها: سوسن. نسرين: ارغوانه شقايق, تركس سمن, لاله جمن. 2- عناصر جهاركاته: اب خف بد الث 3- طالع ‎cy egal Be al‏ سعد( مبارك)؛ تحصن و ‎ag ‏هد‎ ‎ ‎A me‏ فرعن فق عرسم(فا) مات کیش و ‎ ‏ادام :ی نت که رهب ۳ ‎ ‏اب مد ی خر مرا ضف دراب زین؛ کین ‎ ‏مادقا ‎ ‏موسوقی: ژهه مطرب ثىء جنك عود تف رياب يريط ره يز ‏7- اشخاص مربوط به يك داسكان يا ماجرا يأواقعهى تاريخى: ليلى و معنرن / خسرو و شيرين و رد ‎ ‎(Se oka data es ‎ ‎ ‎ 

صفحه 2:
ه نکتهفامش نشه که ما بايد مراعات نظير و تناسب با هم اشتباء بكيريع. تفاوت بين مراعات نظير و كناسب وجود داره لوثم اينكه تتاننية ين دوكلمه ضدورت ميكيره ولى مراعات نير بين جند كلمه! ردن يادتون باه كه تنسب اسم ديكه مزاعات نظين نندت : مثالا در مال اول دقت كنيد بين دو کله ابر و تب ورجود دار ون مه خورشید و فلک مراعات نظیز وجود دار #©» برخی مراعات نظیرها با هم تضا نز اند لو امد و زا شبار © كنايه؛ مراعات نظير؛ واجآرا اکثر ابیت قابل وجیه قد يس در تست‌های ترکیبی تلد در انتخاب با خذف با یک زین مراعات نظیر را در مثال‌های زیر کنکوری: 1- کون نه ما کشتی از آن ابر و مژگان / ديرىاسث كه من كشتعى أن تير و كمائم إكدكرر الستي96) 2- تركس من جشم و جراغ جمن / لالد من ذاغ نه ياسمن (كذكرر سني 467 3د سركش مشو كه جون شمع از غيرتت بسوزد / دير كه در كف لو مومست سنك خارا (ككرر تجرست). - مؤكان تو خنجر به رخ ماه كشيد/ ابروت زده بر سر خورشيد كمان را كور سلروة). 5- ففان كه ساغر زرين بى تيازى را // كرسنه جشمى ما کی یی کرد کر( 6- در كوهر جان بكر اندر صدف اين ثن // كز دسث كرانجائى نكشت همى سايد ( تك 7- لز لعل توكر بم انكشترى زنهار// صد ملك سليماتم هر زير تكن باشد (تكور سلس 83 8- تا ثر نقش بلى ناقعى ليلى به جاست // دامن صحرا بر ابن ديوائهدامان كلى لست (كذكرر ساني 499 0-2 و ب شكوه كوه فضلت ابر كريان بر جبال / با وجود جود نسقث برق خندان بر سحاب ( كر 5و 30- دل جاشنى كرفت از آن خندهاى شور // أرى نمك لذية تايذ كباب را کر رضی 9 11- در عرضه كه عشقش فتنه سيه انكيزد// در رزمكه زلفش كردون سير اندازد (تكور تحرسكه). 12 مزرع سيز لک ددم و دس مهن يدم ازكشتعى خويش أمد و هنكام درو كور جر( کتاب درسی سر من مست جمالث» دل من رام خيلت // كهر ديده تثار درایت داد 2 ون در اين ميدان ندارى نست و هاى همجو كوى// اختيار سر به زلف همچو چوگنش گذار 3 مجنون رخ ليلى جون قيص بنى عامر // فرهاد لب شيرين جون خسرو يزوم 4- ارغوان جام عقيقى به سمن خواهد داد // جشم نركس به شقاق كران خواهد شد 5- ز خلك من اكر كندم برايد // از أن گر نان پزی فزاي. هر کنر رد با يار كمان ابرو / بأد كه سيرى باشد بيش همه بيكاتها 7 از مشک همى تير زئد تركس جشمت // زان لاله روى تو زره ساخت ز عتبر 8+ گوشم همه بر ول نیو نمهچنگ اسث // جشمم همه بز لعل لنب و كردش جام انث - رسم بد عهدى أيام؛ جو ديد ابر بهار // كزيهاش بر سمن و سنيل و نسرين امد 0- شماع أفتبم من اكر در خانم داكردم // عفيق و زذ و ياقوتم؛ ولانت ز أب و طین 

صفحه 3:
11+ شبی در بیان مگه از ی‌خوابی ای رم مند. سر بنهادم و شتريان را كفتم: دست از من بدار. ‎al‏ قبل ايك كل سرخ؛ جانمازم جشمه؛ مهرم نورء دشت سجادة من 13- هر كار نظرى دارد با يار كمان ابرى / بايد كه سير بتشد بيش همه بيكانها. 14- جترهارا بايد بستء زير باران بايد رفت a8 زمان كه بتهادم سر بهيلى أزادى // دسث خود ز جان شستم از براى أزادى 16- اتش أن نيست كه از شعله او خندد شمع // أتش آن است که در خرمن پروانه زد '17- از علم معلم و كمالات دير // از لظم و نظر ار و تدبير مدير 18 من رشتعى محبت تو بارء مركنما/ شايد كره خورد به تو تزديكقر شود 9 دا آن دریتوردام که چون زنهبرموج | وقت شورش بر نمی دارند سر از پی هم 21 جون كوه نشستم من با تاب و تب بنهان // صد زلزله برخيزد أن كاء كه برخيزم 27 هر شبنمی در ان ره صد بعر أنشين است // دردا كه ين معنا شرح و بيان تدارد aay چون خواب 6 49 ‎i‏ تا جشم مرزنى به هم؛ اقساتهيم ما 25-ترنگرد از زر قلبی که در کارش کند / يوسف بى طالع ماء كرك باران + انث 5 مگر همای معا 27- خورشيدى و أن كه به شب أبىء عجب اين است // شب روز نمايد جو تو ديدار تمي ‎٠‏ هواى من دارد؟ // كه دل به طابر شهباز ديده مى ماد؟. ‏أل از روى فرم؛ سرؤاش خار مرككم /جون كل ز حنن خلق خرة زار مركشم سرالات جهار كزينلا ‏1- در كنام بيت هر سه آرايه «كنايه؛ تشبيه؛ مراعات نظير» وجود دارة؟ ( مرسرى رياني وه ‏الفن) جش از بى بدت جيز عجب يذ جان از ب أن باينا عيش و طرب ف ‏اب) جون جغ بود اصلثتكى صورت باز 17 چرن سیر خر منم ی وی یر ‏ج) ذر كوهرجان بكر اندر صدف إن ئن ( كز ‎TLRS BIBS‏ ‏)ساره شه أوزه/ جون يردن جا خوش ‎BB oa‏ ‏2- در كدام بيت همه آرايه هاى« مراعات نظيرء استعارهء تشخيصء جناس» به كار ‎ny LIAB)‏ )أ که یه هت در همه عر خويش كسس به شمار ورد حصرت بي شمارء 5 ‏ب أنكه به تع متعل ربخت به خا خون سن ى كال برا سوختن زه كد د ‏ج) غنجدىنوش ختد اوسوخت به يك تسمم)/ تركس نيمست ار كشت به يك شار ام خک رهی هچ زد اسان جيب مهى گر تچ رهم ‏3- در كدام پیت غير از تشبيه آرايه هلى «استعاره با ذكر مشيه تشخيص» مراعات نظيرء كنليه, جناس» نيز به كار رفته است(سرسرى ‎eu ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‏)شب دام که چشم نت | تم که اه با شمع گت ب بدو روى شيرين بيت مكلت [جر تشه سود قه یف ‎ ‎ ‏ج) نبدى كه خرن تاحق بروات شمع را/ جدان امن تاذ كه شب را سعرکد؟ شى جون ثيه روى شسته به قرا نه برام يداءنه كبوا نه تير ‏4- «مراعات نظير» در همدى كزينهها وجود دارد به جز........ (إككرر تحرس 86). ‏الف) توقدبينى و مجنون جنومن ناز / تو جشم واو نكا ناركاتداز اب) جون خامه در رء قرمان أو سر طاعت // هاي مك ‎Ba Sed‏ ج) أن يريشقى شبسهاى دراز و عم دل/! همه در سابدى كيسوى ذكار أخر شد ) هر جه زان لتر بخراهد كفت كو بكو ال لب شكر بار ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 4:
تضمین: در غتبه ی مت گردن و تمد شدن در عم بیع بهر‌گیری و تاه شاعر با نوسنه در مان کل( شعریانث)خود أيه ‎cate‏ مصراع یا بتی وا نوشته‌ای از شخصی دیگر عیا ی آمثال1: خيز تا خاطر بدان ترك سمرقندى دهيم // كز نسي ش(حافظ) « بوى جوى موليان أيد همس» (رونكي). * تطرر كه در بيت مشاهده مكنيد در مصراع نوم ديت «بوى جوى مولن أيد هى» ينا از شعر قصيده رودكى كزفه شدداست مثال2: جشم حافظ زيز بام قصز أن خورى سرشت// شيوهى «جنات التجرى تحتها هار دالت > براى تضمين تيازى به أوردن كامل مقن تضمين شده نيست! أوردن بخشى از كلامدون تغير) نيز تضمين است. #ي هدف از تضمين: 1- اعتبار بخشيدن به سفن 2- خلاصه كردن مفاهيم كسترده و طولائى 3- ضمانت براى اثبات لدعا 48> تضمين آشكار: كاهى شاعرى كه مىخواهد از كسى تضمين كند نام شاعر ديكر را بيش از آ ابيتى كه نام شاعز در آن كفته شده تلميح و بيت بعد كه شعر آن شاعز ناميرده ست تضمين دارد: مىكندا در ابن حالت مثال1: جه خوش كفت فودوسى زد كه رحمت بر أن تربث ياك بادا مولؤار موي كةاذقنه كش اسث // كه جان دارد و جان شيرين ‎MARA erg SR‏ مثال2: جه زنم جو نل هر دم ز نوی ساز او دم كه لسان غيب سخوشتر بنولزد لين نوا را همه شب ذر این ایدم که سیم صیهگاهی هیا ای زد ین نا را ...ی وم ان شعر را شيريا ا حاف تضمين كد لست #©© به كار رفتن هر نوع عبارت عربى در سخن شاعر يا نويسندهء صرفا به دليل عربی بودن آن«تضمین»_بهشمار ‎HS saad‏ امک يك عبارت معمولى أز خود ام به يارى» شوخى كشى ذكارى// ‎Ua A‏ تحموةء الخم اعر باشد. ‎be‏ در عبارت‌های زیر تضمین را بيابيد.. مزينهار! از قرين بد زينهار// وقنا ربنا عذاب التار ‎Jd ones‏ 2- عاكفان كمبدى جلالش به تقصير عبادت معترف كه« ما عبدناك حق عبادتك» ‎١‏ سعدى در كلامئن حديث ابه طور كامل ذكر كر 3- عشق مطلقء كمال مطلق لو // وحده لاله الآ هو افضمين إزاقزان 4 كل در لحاف غنجه خوش خفته بد سحركه / باد صبا بر أو خوائد «ايا ايها المزعل» .أيه اول سورء مزمل تتبن 5 چو رسی به طور سین رنی مگ و بككذر / كه ثير زد لين تمنا به جواب « أن تتزائي» ...أيه 43 سورهاعرف قاس ده ات 6- «حافظهاز جور تو حاشا كه بكردائك روى // «من از أن روز كه در بند توامه أزادي». 7 تو یکی میک و دز دجله داز / که زد در بت دهد از امصراع اول ضرب ات 8- سعدى شيرين سغن/ كفت به فصل بهار/ برك درختان سيز/ با خط رخشان سيز/ « هر ورقش دفترى است معرفت كردكار» اسوالات جهار كزين اد هركدام يك ازابيات زير» هر سه آرايهتلميعء تتضمين؛ مزاعات تظير: به كاز رفته ‎٠‏ ‏الق) تيرد عقل در صفاش راء // تبود وهم رابه ذائش راء ب) اشهد اف اه معرظقش|/ وحده لا شريك لهء صفتش 

صفحه 5:
)نز از کس, هرز ک اقل هر دیلو حجّت سب بل کت (تصراع اول لمي هه لیلد ثم ونم هر ‎(Coe sob Ce dl‏ تلميح: ‎cote‏ سكم ‎dns beds‏ استفادم می‌شود که به یک موضوع امعروف اشارهدارد مثلا به يك داستانه أيه. حديث: رويدادى تاريخى؛ بو اما شعر شاعرى ديكر و ضرب المثل. نان ما اوحى /شمسدى جرخ ی اسر لب هر کس کار دور من از صل خویش/ از جوی روزگار وم ات باه ان ‎seu yay‏ مثال2: مهر او بلانشينان را كشتى لوج اسث. 7 مثال3: يارب! ين أقش كه بر جان من اسث // سرد كن ز أن سان كه كردى بر خليل * اشارءبه ملمراى ‏ حضرت ابراهيم دارد كه نش توسط خدارنة كلتان شد. 9» كاهى در أرايعى تلميح, أرايدى مراعات نظير هم به كار می‌رود مثال1: بيستون بر سر راه استه مباد از شبن خبرى كفته و غمكين دل ارهاد کید اشازة يه ايها و زوالذفتفاى مشهور. نزح عاب نر 5- ضفاك خداوتد كريب رهم سرا دب 6د شاه به ضرب ‎SARI‏ اورهای اجتماعی؛ خرافی و © وازههاى ( خسروء شيرينء شكرء مصطفی و مجبی) گر تها در معناى لغوى خود به كار روند تلميج ند ملد جر خسرو شدى بتنكى زا يكوش مثال: قال سالار ما قغر جهان مصطلفانت #©» تفاوت«تلميح»»بالاتضمين» دراين است كه: دره تلميح»؛ شاعر يا نويسنده به يك أيه,حديث.موضوع:؛ داستان» حادثهى تاريخ و. صرفاً اشاره مىكند؛ ما: در«تضمين»؛ شاعر يا نويسنده:«أيه» يا «حديث» يا بخشى از يك أيه؛ حديث» مصراع؛ بيت ويا سخن يك شاعر يا نويسندعى؛ ديكر را عينا در ضمن سخن خودمی‌آورد آمثال1: بس عدم كردم عدم جون ارغنون // كويدم «انا اليه راجعون» امثال2: ما به فلك بوددايم» يار ملك بودءاي/ باز همان جا رويم جمله كه آن شهر ملست * همالطور كه ‎De‏ [مشاهده مركنيدا در مرا ‎Peery‏ تلميحاك مهم درس فارسی عينا يه قرآن بيان شدد و قضمين مرباشد انا درم 

صفحه 6:
‎ae‏ 0 همد ع يه 77ج ع ‎ ‎۲ 9 ‏رکه سر جر تست ‎aT‏ ‏مره حضرت زرا (س)است > ‎ ‏5 شم نز ند اب اجل كه هست كلوكير خا و عم بت وب ده شم نز برد ان کزان سا بسى كاروان كتشتا/تاجار كلروان از کرد مکی نامر ‎ ‎ ‎ ‏12 كال سكن تر له ‎Tai‏ ‏اه از کرمگ را مختش دکتر ترس حضرت على ‏لد لوست لفرت به مج عن عثرا. عناران | كدايه حقم فين كربلا و حضرت على دار لش که با میتی که ‎ ‎ ‎ ‎ ‎TRIG EE RE Ge a TSE ‏تمل كت :5 بثر وقمق‎ S| ASE RITE ‏جرب توست و ندز میت‎ ‏توق که به سر برد وفارا له لت متعرمچه تم شه لک ی را اش اش | كه حاصل اما ‎sd‏ بر ‎Bs‏ ‎a‏ قطن قرب ‏بن ‎ee | DOE Te IT TET‏ كر تل زولوى خريق»..... | عل مقر بقل راهن 7 خرة مر /كرجة ‏بل تن لین لو یل و بل لحي علد بهم ‎ ‎ ‏1 | ی ‎ys‏ خلك و كرامت انمان بودن تفاع كرد «ام موس | نشان دهنه او تيت.. هلا دركهالابصار و هر ‎ ‏5 طرق يرن 7ر315 15 را قري ‎ ‎ ‎BEI TED ‎URGE ERATE SF ‎a EE ‎ ‎US Sy ARGO] ST RR PSSM a ‏آن سر کهآ خراهة‎ ‏خواهد لأندش . «تعزمن تعائتل من ند تراری خریش جو ان ليس لاسا الاما سعی» | تفت تعیه رده بدد و بر ملک و مت ‏ات عرضه داشت هچ گس ام نگیو زان ‎a‏ دنه ها مرس امه ی خی سل هل رما جرا ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 7:
وجوج ج وجوج و ترآ سر تاد ‎SDT oe‏ ارويم جمله که آن شور ماست شرء يرجع ال سل نزن ‎S| aie RET Ray Te‏ يق ساعت جر #رياون به مدان بشن كزان | در آن كران که برد خرن عتقن جر[ هد ها ارزوست. ركه اأبصار وهو يدرك سار > | مب هر جلب که رو آری درفشکاربا یی ]مشق سر از برد ماد رفک aA ET TEES EL SET SETS ارو بى بلك كن هناما من رت كه يميه فسوف | به هل ره که تام ‎Be‏ ول وصف تر قن ك تر در قي تلجى | توان شبد قر | عمه حر 5ه ر جويم م از فضل تر يريم | همه | منت خدان را عزر جل 5ه طاعل مرجب قريت كن كه تر هر وه ياي هاوس كمه نى مه اتوحي تو كوي كه به توحيد سزايى ‎FE yl | pele‏ Ba ers | pee ‏اهمه جودى وحزايى وال نوز‎ Son i ‏باه همه كم تو زاب‎ EE ‏رت تبلق نهر نت‎ a ‏ترش نت دق کته ما بت اا طلع شوه | جه يلك از موج بحر أن را كه‎ + هر :و1 انك راك نار جرن تر ‎Ta‏ ‏188 SETAE EEE SEAT TE ‏روز قن کرد که ار آهر من اسب‎ | yi Se Sn ly Sd ‏حضرت سيا و ريونه دن انكر بفشاهي توسط‎ aoe 5 شيعه مرو ‎De J Sa‏ ان و ی فد سر رقم چم برد مت ‎Shae Span te‏ اکآ سم ترت ب | ری رن حضرت سلوین يل» .| كرمبه اغوش تويته «لاتحين النن لو یس كا م ‎Ba‏ ‎SEE DEG oS Oe Ee‏ | جر تا رک رن بر[ تن رب یکمن ‎ ‏نس مر زوةاى شق إن مى مرخ | صورت بى صررت بى جد غيب 1[ هل ‎ ‏تاقث ير موسى جيب «دسث به كريان كزين ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ 

صفحه 8:
در بيتهاو عبارت هاى زير تلميح را بيابيد. كتكورى: 1- نازم خيال خاقم لعلث كه همجو جم // أفاق را كشيد به زير نكين مرا (زيعنى 0# ). لى دمث عيسى دم لز دورى مزن // من علام أنكه دورانفيش نيمث وريفخس 004 3- أن جه مى دائتد ماتم قن يرستان سور ماست // دار نخل ديكران و رايت منصور ملست ‎(Rea)‏ ‏د نيست بى اسرار وحدت مى بزستى هاى ما // أش ايمن ز جرب تلك مى بيقم ما ضر ؟6). 5- كر مكن شور و مكن كوه به تلفى فرهاد // كه رسيد ست به كام لز لب شيرين خسرو (رينضي 1040 6- من أن حس غرييم كاروان لقرينش را // كه جاى سيلى اخوان بود تيل بناكوشم (تجرس .4) 7 مرا تحمل بارى جكونه دست دهد // كه أسمان و زمين برنتافقد و جبال (زبان .4). 8- هر كه لب هلى تورا جشمه حيوان شمرد // بى نصيب است هنوز از صفت اسان( 9- لز سر يك دان كلم نمى أرى كنشت // وز براى نزهت دل باغ رضوان بايدث (زه 0- أهى روان به كشور بلقيس كرده ام // بيك صيا روائه شهر ‎(a) cathe‏ 1- جنين كنت بيخمبر راستكوى // زكهواره تا كور دائش بجوى (رياضي 52 12- أسمان بار امانت نتوانست كشيد// قرععى كار به تام من ديوان زدفد ‎(Ores)‏ ‏2 »وق عرصنا لاه على السموات و الأرض و الل فلي أن يطفهاو...» کتاب درسی 1-أسمان ار مات تست کشیا رعهیفل ها من دراه فد ‎١.‏ اشار به أيه قرا اا عرضنا اه لسوت ور 2 ما قصه‌ی سکتدر و داا نون ام از اه جز حکات مه و فا مپرس رده له کر داش سوم مر وا 3- جائمملول كنت ز فرعون و ظلم او / أن تور روى موسى عمرائم أرزوست #سغوردست غدا ز روى تعظيم // سوككد به زوئ همجر ماهت. ‎ore‏ رده هرن 5- در معركةى قلوب مجاهدان خدا:رامشی که حاصل امن است؛ حکومت درد مرگ 6 ما شکرمنه وگل ریز در مجلس/ بان خمرو و شین شکر كجا كنجد. 7- للشناسى كه به تاريكى شب // مربرد شام يتان عرب 8- يارب اين أتش كه در جان من است // سرد كن أسان كه 9- ببراهتى كه آد از يو يوسفم // تسم برادران غيورش قبا ند 10-. غمناك تبايد بود از طعن حسود اى دل /شايد كه جو وابينى» خير تو در اين باشد ‎١‏ اشارء ايه غسس أن تقزفراشيناز هر يلقي ‎TT‏ صوفى أز بده به اندازه خورد نوشش بادا ور نه انديشهى اين كار فراموشش بأد - اشاره يد صرب ‎ ‏از نیکست ‎ ‎ ‎ 

صفحه 9:
2- هخا توانمش خون نه بشر توامش گفت /متحیر ‎ae DAL ig‏ ور 13- عافلان خوشه جين از سر ليلى غاظاند // اين كرامت تيست جز مجنون خرمن سوز را ار به تن و من 14- بهدراستى ز ظاك پیش میتوان فد بل م‌گترد هر که ین عصا دارد هیاس رف رده مود مظن نموه 15-حرلمگشت به یضا بهشت روی تو روز / که دلب نم دم فرب خال تو سم .زب تا موس نوی ورن حصرت نم 6 أب جه دانست كه او كوهر كوينده شود / خاك جه داتست كه او دی اه شود شهب رش 17- ا سعد سيايه سياس قرست / بتكر كه از كجا يه كما مى فرستمت ‎١...‏ اشثرءيه طتو من ین ‎AB‏ وقت سحر از غصه نجاقم دادلد / وانذر أن ظلمت شب أب حياتم ‎ ‏19-ههه بيشى تو يكاهى همه كمى تو فلي شاه يا تع من ‎ ‏20- أن قصر كه جمشيد در او جام كرفت ( أهر بجه كرد و وه رام كرفت اشر يه زوال حكونت جنشية که گر عرشی به فرشی ای و گر ماهی به چا لفت ‏اشكردي از طريق فار ‎ ‎ ‎ ‎ ‏اما ‎cr‏ ید ‎MEDD‏ ترکن سخن مین می‌شند | شرمی از مطلمه‌یخون میاروشش باد ...هد ‎ ‏کته شن ماش شاه ترك منظور الويف ‎ ‏23سيدرم روضه رضوان به دو كندم بنروخت // من جرا لاب جهان را به جوى نفروشم . ,ن ‎ ‎ ‏24- كفت أن يا كز لو كشت سر دار بد // جرمش اين بود که اسر ود مركرة ‎<١.‏ اشار به ناتان حين بن منصور حلاجإعارف مشهرر) به عقيد عرفل ‏اسوالات جهار كزينلا ‎ ‏ويك ‎a‏ ه ان حضرت باه( زد [سردری رب تم الف بيد دو صد مرد أت فروز /!دميدد كوبى شب أمدبه روز بب) سياوش سيهرابهتدى بتافث ‎RE‏ جنك أنش يلقت ج) جر كوه نش به همون كدتا/ خررشيد مد ز شهر زدقت ‎١‏ ذ) جد بخشاش بلك يزدا برد دم أتش و أب يكسان بود ‏2 در تمامى كزينههاى زير ‎BS I‏ تلميح» استفاه شدداست يه جز ‏الف) طوفان توح را به نظر در نياورد // شور محبئى كه در أب و كل من اسست ‎ ‏اب) مااجون ز خرابات جهان باك برهم // كلرده يرون رفت ز ج) اندر ضمير دلها كتجى نهان تهلدتد / از دل اكز ‎aly‏ در أسمان تكتجد ) دا زار شو از جان اكر جاان همى خواهى // كه هر كو شمع جان جويد غم جاش تمرم ‏ا3- در همعابيات زيره آرايه< تلميح» مشهود است به جز الف) به امرش وجود از عدم نقش بست // كه دائد جز ار كردن از نیست؛ هست. ‏اب) به ملامت تيرند از دل ما صورت عشق // تقش بر سك نيشته اسث به طوفان ترود ج) تو حكيمى تو عظيمس تو كريمى تو رحيمى / تو نماينده فضلىء تو سزاوار الى 8( عتکیوتی را به حکمت دام داد صبير عالم رار او رم ند ‎ ‎ ‎ 

مراعات نظیر و تناسب از متداول ترین آرایه های ادبی در ادبیات کالسیک و معاصربه شمار میآید و آن عبارت است از آوردن دو یا چند واژه در یک بیت یا عبارت که در خارج از آن بیت نیز رابطهای خاص میان آن ها برقرار باشد. مثال :1ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند //تا توانی نانی کف آری به غفلت نخوری *« ابر و باد» « /مه،خورشید ،فلک» با یک دیگر رابطه داشته و آرایه مراعات نظیر را ساختهاند. مثال :2بسی تیر و دی ماه و اردیبهشت //برآید که ما خاک باشیم و خشت * «تیر،دی،اردیبهشت» « /خاک،خشت» با یک دیگر رابطه داشته و آرایه مراعات نظیر را ساختهاند. مثال :3ز شمشیر و گرز و کاله و کمر //ز خود و ز درع( زره) و سنان(سرنیزه) و سپر * « شمشیر،گرز،کاله،کمر،خود،درع،سنان،سپر» کلیه این کلمات از نوع ابزار جنگی هستند و آرایه مراعات نظیر را ساختهاند. مثال :4بهوش باش که دلی را به سهو نخراشی //به ناخنی که توانی گره گشایی کرد(کنکور زبان)90 *«نخراشی و ناخن» خراشید به همراه ناخن است و آرایه مراعات نظیر را ساختهاند. مثال « :5ز خاک من اگر گندم برآید //از آن گر نانپزی مستی فزاید خمیر و نانبا دیوانه گردد //تنورش بیت مستانه سرآید» * «گندم،خمیر،نانبا ،تنور» میان کلمات رابطه بود و آرایهی مراعات نظیر را ساختهاند. مثال :6میان آتش و خاکستر و دود دلم از زندگانی سیر شد. * «آتش ،خاکستر ،دود» رابطه همراهیت وجود دارد و آرایه مراعات نظیر میباشد. روابط بین کلمات -1از لحاظ هم جنس بودن: -2از لحاظ هم نوع بودن: مس ،طال ،نقره ،آهن که همه از نوع فلزات می باشند. -3از نظر هم مکان بودن: -4از نظر زمان: آفتاب ،ماه ،ستاره گهر ،صدف ،مروارید که هر سه در دریا یافت می شوند. دیشب ،امروز ،پارسال و . . . -5از نظر همراهی و مالزمت: کف و دریا زیرا همیشه دریا با کف همراه است و مثالهایی همچون؛ گل و بلبل ،شمع و پروانه ،روی و آینه. نمونههایی از مراعات نظیر: -1گروه گلها: سوسن ،نسرین ،ارغوان ،شقایق ،نرگس ،سمن ،الله ،چمن.... -2عناصر چهارگانه: -3طالع بینی: -4شطرنج: آب ،خاک ،باد ،آتش اختر ،ستاره ،کوکب ،هور(آفتاب) ،منجم ،طالع ،بخت ،سعد( مبارک) ،نحس و..... پیاده ،رخ ،اس ب ،فیل ،فرزین ،بیدق ،عرصه(فضا) ،مات ،کیش و... -5می گساری: می ،مستُ ،خمارَ ،خ ّمار ،باده ،دُرد ،جام ،پیمانه ،پیاله ،قرابه ،قدحُ ،خم ،سبو(کوزه سفالی شراب) ،صراحی(ظرف شراب) ،نوشیدن ،کشیدن، ساقی و... -6موسیقی: ُزهره ،مطرب ،نی ،چنگ ،عود ،دف ،رباب ،بربط ،ره ،پر ده ،زدن ،گوشه ،ردیف ،شور ،شهناز ،همایون( مبارک). -7اشخاص مربوط به یک داستان یا ماجرا یاواقعهی تاریخی: لیلی و مجنون /خسرو و شیرین و فرهاد 📢 یه نکته فراموش نشه که ما نباید مراعات نظیر و تناسب با هم اشتباه بگیریم .تفاوت بین مراعات نظیر و تناسب وجود داره اونم اینکه تناسب بین دوکلمه صورت میگیره ولی مراعات نظیر بین چند کلمه! پس یادتون باشه که تناسب اسم دیگه مراعات نظیر نیست .مثاالً در مثال اول دقت کنید بین دو کلمه ابر و باد تناسب وجود دارد و بین مه خورشید و فلک مراعات نظیر وجود دارد. 📢 برخی مراعات نظیرها با هم تضاد نیز دارند: گل و خار /مرد و زن /شب و روز /سر وپا.../ 📢 کنایه ،مراعات نظیر ،واجآرایی در اکثر ابیات قابل توجیه هستند ،پس در تستهای ترکیبی تاثیر در انتخاب یا حذف یا یک گزینه ندارند. مراعات نظیر را در مثالهای زیر بیابید. کنکوری: -1اکنون نه مرا کشتی از آن ابرو و مژگان //دیریاست که من کشتهی آن تیر و کمانم -2نرگس من چشم و چراغ چمن //اللهی من داغ نه یاسمن (کنکور انسانی)96 (کنکور انسانی )87 -3سرکش مشو که چون شمع از غیرتت بسوزد //دلبر که در کف او مومست سنگ خارا -4مژگان تو خنجر به رخ ماه کشید //ابروت زده بر سر خورشید کمان را ( کنکور تجربی)82 (کنکورانسانی)89 -5فغان که ساغر زرین بی نیازی را //گرسنه چشمی ما کاسهی گدایی کرد (کنکور زبان)90 -6در گوهر جان بنگر اندر صدف این تن //کز دست گرانجانی انگشت همی ساید -7از لعل تو گر یابم انگشتری زنهار //صد ملک سلیمانم در زیر نگین باشد ( کنکور ریاضی)89 (کنکور انسانی )83 -8تا اثر نقش پای ناقهی لیلی به جاست //دامن صحرا بر این دیوانه دامان گلی است (کنکور انسانی )93 -9با شکوه کوه فضلت ابر گریان بر جبال //با وجود جود دستت برق خندان بر سحاب -10دل چاشنی گرفت از آن خندههای شور //آری نمک لذیذ نماید کباب را ( کنکورهنر)95 (کنکور ریاضی )83 -11در عرضه گه عشقش فتنه سپه انگیزد //در رزمگه زلفش گردون سپر اندازد -12مزرع سبز فلک دیدم و داس مه نو //یادم ازکشتهی خویش آمد و هنگام (کنکور تجربی)85 درو(کنکور تجربی )87 کتاب درسی -1سر من مست جمالت ،دل من رام خیالت //گهر دیده نثار دریای تو دارد -2چون در این میدان نداری دست و پای همچو گوی //اختیار سر به زلف همچو چوگانش گذار -3مجنون رخ لیلی چون قیص بنی عامر //فرهاد لب شیرین چون خسرو پریزوم -4ارغوان جام عقیقی به سمن خواهد داد //چشم نرگس به شقاق نگران خواهد شد -5ز خاک من اگر گندم برآید //از آن گر نان پزی فزاید -6هر کو نظری دارد با یار کمان ابرو //باید که سپری باشد پیش همه پیکانها -7از مشک همی تیر زند نرگس چشمت //زان الله روی تو زره ساخت ز عنبر -8گوشم همه بر قول نی و نغمه چنگ است //چشمم همه بر لعل لب و گردش جام است -9رسم بد عهدی ایام ،چو دید ابر بهار //گریهاش بر سمن و سنبل و نسرین آمد زر و یاقوتم ،والدت ز آب و طین دارم -10شعاع آفتابم من اگر در خانههاگردم //عقیق و ّ  -11شبی در بیابان م ّکه از بی خوابی پای رفتنم نماند .سر بنهادم و شتربان را گفتم :دست از من بدار. -12من مسلمانم ،قبله ام یک گل سرخ ،جانمازم چشمه ،مهرم نور ،دشت سجادة من -13هر کاو نظری دارد با پار کمان ابرو //باید که سپر باشد پیش همه پیکانها -14چترها را باید بست ،زیر باران باید رفت -15آن زمان که بنهادم سر به پای آزادی //دست خود ز جان شستم از برای آزادی -16آتش آن نیست که از شعله او خندد شمع //آتش آن است که در خرمن پروانه زدند -17از علم معلم و کماالت دبیر //از ناظم و نظم او و تدبیر مدیر -18من رشتهی محبت تو پاره میکنم //شاید گره خورد به تو نزدیکتر شود. -19داغ آن دریانوردانم که چون زنحیر موج /وقت شورش بر نمی دارند سر از پای هم -21چون کوه نشستم من با تاب و تب پنهان //صد زلزله برخیزد آن گاه که برخیزم -2۲هر شبنمی در این ره صد بحر آتشین است //دردا که این مع ّما شرح و بیان ندارد -24چون خواب اگرچه رخت اقامت فکندهایم //تا چشم میزنی به هم ،افسانهایم ما -25تر نگردد از زر قلبی که در کارش کنند //یوسف بی طالع ما ،گرگ باران دیده است -26مگر همای سعادت ،هوای من دارد؟ //که دل به طایر شهباز دیده می ماند؟ -27خورشیدی و آن گه به شب آبی ،عجب این است //شب ،روز نماید چو تو دیدار نمایی -28از روی نرم ،سرزنش خار میکشم //چون گل ز حسن خلق خود آزار میکشم سواالت چهار گزینهای -1در کدام بیت ،هر سه آرایه «کنایه ،تشبیه ،مراعات نظیر» وجود دارد؟ ( سراسری ریاضی )89 الف) جشم از پی آن باید تا چیز عجب بیند //جان از پی آن باید تا عیش و طرب بیند ب) چون جغد بود اصلش،کی صورت باز آید؟ //چون سیر خورد مردم ،کی بوی پیاز آید؟ ج) در گوهرجان بنگر اندر صدف این تن //کز دست گران جانی انگشت همی ساید د) مسکین دل آواره آن گم شده آوازه //چون بشنود این چاره ،خوش رقص کنان آید -2در کدام بیت همه آرایه های« مراعات نظیر ،استعاره ،تشخیص ،جناس» به کار رفته است؟ (سراسری خارج کشور )87 الف) آن که ندیده حسرتی در همه عمر خویشتن //کسی به شمار آورد حسرت بی شماره ام؟ ب) آن که به تیغ امتحان ریخت به خاک خون من //ای کاش برای سوختن زنده کند دوباره ام ج) غنچهی نوش خند او سوخت به یک تبسمم //نرگس نیم مست او کشت به یک اشاره ام د) خاک رهی گزیده ام ،تاچه بزاید آسمان //جیب مهی گرفته ام ،تا چه کند ستاره ام -3در کدام بیت ،غیر از تشبیه آرایه های «استعاره با ذکر مشبه ،تشخیص ،مراعات نظیر ،کنایه ،جناس» نیز به کار رفته است؟(سراسری انسانی )85 الف) شبی یاد دارم که چشمم نخفت //شنیدم که پروانه با شمع گفت ب) به یاد روی شیرین بیت میگفت //چو آتش تیشه میزد ،کوه میسفت ج) دیدی که خون ناحق پروانه ،شمع را //چندان امان نداد که شب را سحر کند؟ د) شبی چون شَبه روی شسته به قیر //نه بهرام پیدا ،نه کیوان ،نه تیر « -4مراعات نظیر» در همهی گزینهها وجود دارد به جز......... الف) تو قد بینی و مجنون جلوهی ناز //تو چشم و او نکاه ناوکانداز ج) آن پریشانی شبهای دراز و غم دل //همه در سایهی گیسوی نکار آخر شد (کنکور تجربی )86 ب) چون خامه در ره فرمان او سر طاعت //نهادهایم ،مگر او به تیغ بردارد د) هر چه زان تلختر بخواهد گفت //گو بگو از لب شکر بارش 🌸🌸تضمین(اقتباس)🌸🌸 تضمین :در لغت به معنی ضمانت کردن و متعهد شدن در علم بدیع بهرهگیری و استفاده شاعر یا نویسنده در میان کالم( شعریا نثر)خود آیه ،حدیث ،مصراع یا بیتی و یا نوشتهای از شخصی دیگر عینا ً بیاورد. مثال :1خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم //کز نسیمش(حافظ) « بوی جوی مولیان آید همی» (رودکی) * همانطور که در بیت مشاهده میکنید در مصراع دوم بیت «بوی جوی مولیان آید همی» عینا ً از شعر قصیده رودکی گرفته شدهاست. مثال :2چشم حافظ زیر بام قصر آن حوری سرشت //شیوهی «جنات التجری تحتها االنهار» داشت * حافظ در مصراع دوم بیت خود بخشی از آیه سوره البیّنه عینا ً آوردهاست. 📢 برای تضمین نیازی به آوردن کامل متن تضمین شده نیست؛ آوردن بخشی از کالم(بدون تغییر) نیز تضمین است. ✅ هدف از تضمین -1 :اعتبار بخشیدن به سخن -2خالصه کردن مفاهیم گسترده و طوالنی -3ضمانت برای اثبات ادعا 📢 تضمین آشکار :گاهی شاعری که میخواهد از کسی تضمین کند ،نام شاعر دیگر را پیش از آوردن شعرش بیان میکند؛ در این حالت بیتی که نام شاعر در آن گفته شده تلمیح و بیت بعد که شعر آن شاعر نامبرده است تضمین دارد: مثال :1چه خوش گفت فردوسی پاکزاد //که رحمت بر آن تربت پاک باد: میازار موری که دانه کش است //که جان دارد و جان شیرین خوش است بیت دوم این شعر را سعدی ار فردوسی تضمین کرده است مثال :2چه زنم چو نای هر دم ز نوای ساز او دم //که لسان غیب خوشتر بنوازد این نوا را همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی //به پیام آشنایی بنوازد این نوا را بیت دوم این شعر را شهریار از حافظ تضمین کرده است 📢 به کار رفتن هر نوع عبارت عربی در سخن شاعر یا نویسنده ،صرفا ً به دلیل عربی بودن آن«،تضمین» به شمار نمیرود بلکه، امکان دارد یک عبارت معمولی از خود شاعر باشد. مثال :دل دادهام به یاری ،شوخی کشی نگاریَ //مرضیَّهُ السَّجایا َمحمو َده الخَصایِل * این بیت از سعدی بوده و مصراع دومش عربی و از خود شاعر میباشد. در عبارتهای زیر تضمین را بیابید. -1زینهار! از قرین بد زینهار //وقنا ربنا عذاب النار تضمین قرآن -2عاکفان کعبهی جاللش به تقصیر عبادت معترف که« ما عبدناک ّ حق عبادتک» سعدی در کالمش حدیث را به طور کامل ذکر کرده است پس تضمین است تلمیح نیست. -3عشق مطلق ،کمال مطلق او //وحده الاله االّ هو تضمین از قرآن -4گل در لحاف غنچه خوش خفته بد سحرگه //باد صبا بر او خواند « یا ایها المزمل» آیه اول سوره مزمل اقتباس شده است -5چو رسی به طور سینا ارنی مگو و بگذر //که نیر زد این تمنا به جواب « لن ترانی» آیه 143سوره اعراف اقتباس شده است « -6حافظ»از جور تو حاشا که بگرداند روی « //من از آن روز که در بند توام ،آزادم» «من از آن روز که در بند توام ،آزادم» مصراع دوم از سعدی میباشد. -7تو نیکی میکن و در دجله انداز //که ایزد در بیابانت دهد باز مصراع اول ضربالمثل -8سعدی شیرین سخن /گفت به فصل بهار /برگ درختان سبز /با خط رخشان سبز « /هر ورقش دفتری است معرفت کردگار» سواالت چهار گزینه ا -در کدام یک از ابیات زیر ،هر سه آرایه تلمیح ،تضمین ،مراعات نظیر ،به کار رفته است؟ ب) اشهد هللا ،گواه معرفتش //وحده ال شریك له ،صفتش الف) نبرد عقل در صفاتش راه //نبود وهم را به ذاتش راه ِتان ما اوحی //شمسهی چرخ الّذی اسرئ د) بلبل گلس ِ ج) نه از او زاد کس ،نه او از کس //قل هو هللا دلیل و حجّت بس✅ (مصراع اول تلمیح به آیه «لم یلد و لم یولد»/تضمین «قل هو هللا» /مراعات نظیر :دلیل و حجت) 🌸🌸تلمیح🌸🌸 تلمیح :در لغت به گوشهی چشم اشاره کردن و در اصطالح یعنی در شعر و نثر از واژه یا واژههایی استفاده میشود که به یک موضوع آشنا یا معروف اشاره دارد مثال به یک داستان ،آیه ،حدیث ،رویدادی تاریخی ،باورعامیانه ،شعر شاعری دیگر و ضرب المثل. مثال :1هر کسی کاو دور ماند از اصل خویش //باز جوید روزگار وصل خویش * این بیت به آیه قران اشاره دارد«انا هلل و انا علیه راجعون» مثال :2مهر او بالنشینان را کشتی نوح است. * عبارت به داستان حضرت نوح اشاره دارد. مثال :3یا رب! این آتش که بر جان من است //سرد کن ز آن سان که کردی بر خلیل * اشاره به ماجرای حضرت ابراهیم دارد که آتش توسط خداوند گلستان شد. 📢 گاهی در آرایهی تلمیح ،آرایهی مراعات نظیر هم به کار میرود. مثال :1بیستون بر سر راه است ،مباد از شیرین //خبری گفته و غمگین دل فرهاد کنید. دارد. * بیستون ،شیرین ،فرهاد تلمیح و مراعات نظیر راه یابی به تلمیح -1نام اشخاص معروف( به جز تخلص خود شاعر و نویسنده): پادشاهان ،عشاق ،ثروتمندان ،لقب پیامبر یا امام یا شخصیت تاریخی( فرهاد،شیرین، لیلی ،حالج ،موسی ،زلیخا و...)... -2نام شخصیتهای افسانهای و مذهبی اعم از انسان و حیوان: سیمرغ ،زال ،دیو سپید ،هدهد ،رستم... -3اشاره به مفهوم آیات ،احادیث ،و باورهای مذهبی ،یا آوردن یکی دو کلمه از متون یاد -4اشاره به داستانها و روایدادهای مشهور. -5صفات خداوند شده (.در حد کتاب درسی) (در حد کتاب درسی) (کریم ،رحیم ،ستّار،جبّار ،قدیر و)..... -6اشاره به ضربالمثلها و باورهای اجتماعی ،خرافی و... 📢 واژههای ( خسرو ،شیرین ،شکر ،مصطفی و مجتبی) اگر تنها در معنای لغوی خود به کار روند تلمیح نداند. مثال :چو خسرو شدی بندگی را بکوش مثال :قافله ساالر ما فخر جهان مصطفاست 📢 تفاوت«تلمیح»با«تضمین» در این است که :در« تلمیح» ،شاعر یا نویسنده به یک آیه،حدیث،موضوع ،داستان ،حادثهی تاریخ و... صرفا ً اشاره میکند؛ ا ّما :در«تضمین» ،شاعر یا نویسنده«،آیه» یا «حدیث» یا بخشی از یک آیه ،حدیث ،مصراع ،بیت و یا سخن یک شاعر یا نویسندهی ،دیگر را عینا ً در ضمن سخن خود میآورد. مثال :1پس عدم گردم عدم چون ارغنون //گویدم «انّا الیه راجعون» مثال :2ما به فلک بودهایم ،یار ملک بودهایم //باز همان جا رویم جمله که آن شهر ماست * همانطور که در مثال 1مشاهده میکنید؛ در مصراع دوم عینا ً آیه قرآن بیان شده و تضمین میباشد ا ّما درمثال 2اشاره به آیه«اناالیه راجعون» میباشد. تلمیحات مهم درس فارسی به نام کردگار هفت افالک /که پیدا کرد آدم از کفی خاک «گندم نمای جو فروش» «خلق االنسان من طین» «والصافات صفا» سوگند به فرشتگان صف به صف هر آن که جانب اهل وفا نگه دارد /خداش در همه حال از بال نگه دارد «و من یتوكل على هللا فهو حسبه» هرگز کید کایدان با خواست خداوند غیب دان برابر نیاید« .و مکروا و مكر هللا و هللا خیر الماکرین» آب را که مهر مادر توست « .آب چشمه کوثر ، مهریه حضرت زهرا (س) است » در حضیض هم می توان عزیز بود. بر تاالبی از خون خویش/در گذرگه تاریخ ایستاده- ای /باجامی از فرهنگ /و بشیریت رهگذار را می آشامانی .../هر کی که تشنه شهادت است « .و هم مرگ بر جهان شما نیز بگذرد //هم رونق زمان شما نیز بگذرد /آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام //برحلق و بر دهان شما نیز بگذرد /زین کاروان سرا بسی کاروان گذشت//ناچار کاروان شما نیز بگذرد «كل نفس ذائقة الموت» «شرف المكان بالمکین» بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الجهاله و حیره الضالله» او حسین (ع) خونش را در راه تو داد تا بندگانت را از نادانی و سرگردانی گمراهی نجات دهد ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن /تاثیر اختران شمانیز بگذرد «الدهر یومان یوم لک و یوم علیک» ای مفتخر به طالع مسعود خویشتن /تاثیر اختران علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را /که به شمانیز بگذرد « باور قدما که ستارگان در سرنوشت انسان تاثیر دارند» ماسوا فکندی همه سایه هما را «سایه خوشبختی آفرین هما» برو ای گدای مسکین در خانه علی زن /که نگین پادشاهی به جز از علی که گوید به پسر که قاتل من /چو دهد از کرم گدا را «بخشش انگشتر توسط حضرت علی (ع) در حالت رکوع» اسیر توست اکنون به اسیر کن مدارا «سفارش حضرت علی درباره قاتلش که با او مهربانی کنید» چو به دوست عهد بندد ز میان پاکبازان /چو علی که می تواند که به سر برد وفا را «لیله المبیت» من ایرانیم آرمانم شهادت /تجلی هستی است جان کندن من نه خدا توانمش گفت نه بشر توانمش خواند / صف طویل رزمندگان تازه نفس ،با آرامش و متحیرم چه نامم شه ملک الفتی را «الفتى اال على السیف اال ذوالفقار» اطمینانی که حاصل ایمان است« .واال بذكر هللا تطمئن القلوب» مثل« ،خورد گاو نادان زپهلوی خویش» مثل« :کار پاکان را قیاس از خود مگیر /گرچه ماند در نبشتن شیر شیر » «ال تحسبن الذین قتلوا في سبیل هللا امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون» مثل« :كل شي یترشح بما فیه» «از کوزه همان برون تراود که در او است» به جز از علی که آرد پسری ابوالعجایب /که علم کند به عالم شهدای کربال را روستایی که با صدرش با سینه اش /از شرافت خاک و کرامت انسان بودن دفاع کرد «امام موسی صدر در لبنان» هر آفریده ای نشانه خداست ،اما هیچ آفریده ای نشان دهنده ی او نیست. «ال تدركه األبصار و هو یدرک االبصار» خجسته باد نام خداوند نیکوترین آفریدگاران که تو را آفرید تلمیحات درس در سایه سار :پای افزار وصله دار هر که داد از خویشتن بدهد از داور مستغنی «فتبارک هللا احسن الخالقین» مشکی کهنه بر دوش ،کمک رسانی به ضعفا و است« .حاسبوا قبل أن تحاسبوا» صغیران ،ضربت خوردن در محراب ،پا نهادن پیامبر،در فتح مکه بر شانه حضرت علی ،در جنگ احد ۸۰ضربه خوردن /فتح قلعه خیبر تو مرا کشتی و خدای نکشت /مقبل آن کز خدای گیرد پشت بی عنایت حق و خاصان حق //گر ملک باشد «تعز من تشا تذل من تشاء» سیاهستش ورق «رانده شدن شیطان از محضر هللا» بلند آن سر که او خواهد بلندش //نژند آن دل که او خواهد نژندش «تعز من تشا تذل من تشا» بخور تا توانی به بازوی خویش //که سعیت بود در ترازوی خویش «و آن لیس لالنسان اال ما سعی» برای انسان چیزی جز تالش او نیست صبر کلید گشایش هاست« .الصبر مفتاح المومن» آن چه بود؟ گوهر محبت بود که در صدف امانت معرفت تعبیه کرده بودند و بر ملک و ملکوت عرضه داشته .هیچ کس استحقاق خزانگی و خزانه داری آن را نیافته « .أنا عرضنا األمانه على السماوات و االرض و الجبال فابین ان یحملنها واشفقن منها و حملها اإلنسان أنه كان ظلوما جهوال» ما به فلک بوده ایم بار ملک بوده ایم /باز همان جا رویم جمله که آن شهر ماست «كل شيء یرجع الى اصله »انا هلل و انا الیه راجعون» پنهان زدیده ها و همه دیده ها از اوست /آن آشکار صنعت اگر شما مرا نمی شناسید من شما را می شناسم، باشید تا من اسامی شما را یک به یک برشمارم «و علم األدم االسماء كلها» تو یک ساعت چو افریدون به میدان باش تا زان پس //به هر جانب که رو آری درفش کاویان بینی پنهانم آرزوست «ال تدركه األبصار و هو یدرک االبصار » چشم ها او را نمی بینند و اوست که دیدهگان را در می یابد. «داستان کاوه و فریدون» مثل:کالم خام بدتر از طعام خام است به حشرم بده نامه در دست راست //ز هولم در آن روز بی باک کن «فاما من اوتی کتابه بیمینه فسوف یحاسبوا حسابا یسیرا» نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی /نتوان شبه تو گفتن که تو در وهم نیایی «لیس كمثله شی ء» همه در گاه تو جویم مه از فضل تو پویم //همه توحید تو گویم که به توحید سزایی در آن کران که بود خون عاشقان جوشان //شهید عشق سر از تن بریده می آید «واقعه کربال و شهادت امام حسین(ع)» ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی //نروم جز به همان ره که توام راهنمایی «اهدنا الصراط المستقیم» منت خدای را عز و جل که طاعتش موجب قربت «ایاک نعبد و است و به شکر اندرش مزید نعمت« .لئن شكرتم ألزیدنكم» همه عزی و جاللی همه علمی و یقینی //همه نوری و سروری همه جودی وجزایی «هللا نور دایه ابر بهار را فرموده تا بنات نبات در مهد زمین ایاک نستعین» همه غیبی تو بدانی همه عیبی تو بپوشی /همه بیشی تو بکاهی همه کمی تو فزایی «تعز من تشاء تذل من تشاء» تو ز قرآن ای پسر ظاهر مبین //دیو ،آدم را نبیند غیر طین «قال انا خیرمنه خلقتنی من نار و خلقته من طین» السماوات واألرض» بپرورد «سالم نجعل األرض مهادا» آیا زمین را گهواره ای نگرداندیم؟ عصاره تاکی به قدرت او شهد فایق شده و تخم خرمایی به تربیتش نخل باسق گشته « النخل باسقات لها طلع نضید» چه غم دیوار امت را که دارد چون تو پشتیبان؟ /چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتیبان؟ درختان بزرگ خرما که خوشه های انبوه دارند «داستان حضرت نوح (ع)» در خبر است از سرور کاینات و مفخر موجودات و رحمت عالمیان و صفوت آدمیان« ..ما كان محمد اال رحمة للعالمین» خانه ای کاو شود از دست اجانب آباد /ز اشک ویران کنش آن خانه که بیت الحزن است «داستان حضرت یعقوب و بیت آن کسی را که در این ملک ،سلیمان کردیم /ملت امروز یقین کرد که او اهر من است «داستان ای دیو سپید پای دربند /ای گنبد گیتی ای دماوند الحزن او» حضرت سلیمان و ربوده شدن انگشتر پادشاهی توسط دیو» مثل «از عقرب جراره به مار غاشیه پناه بردن» نالههای آن امام راستین و بزرگم را که همچون این شیعه گمنام و غریبش در کنار آن مدینه پلید و در قلب آن کویر بی فریاد سر در حلقوم چاه می برد و می گریست« .داستان حضرت علی(ع) و درد دل «داستان دیو سپید شاهنامه فردوسی» حسن شهادت از همه حسنی فراتر است //ای محسن شهید من ای حسن بی گناه سخن حضرت زینب (س) «ما رایت اال جمیال» کردنش با چاه» از دور دست می رسد آیا کدام پیک؟ /ای مسلم شرف ،به کجا می کنی نگاه؟ «داستان حضرت مسلم بن عقیل» چنین است سوگند چرخ بلند که بر بیگناهان نیاید گزند «باور پیشینیان که آتش بی گناه را نمی سوزاند» لبریز زندگی است نفس های آخرت /آورده مرگ، گرم به آغوش تو پناه «ال تحسبن الذین قتلوا في سبیل یک کربال شکوه به چشمت نهفته است //ای روضهی مجسم گودال قتلگاه «کربال و گودال هللا امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون» قتلگاه» چو بخشایش پاک یزدان بود //دم آتش و آب یکسان بود «داستان حضرت ابراهیم (ع)» طاووس باغ قدسم ،نی بوم این خرابه /آنجاست جلوه گاهم ،اینجا چه کار دارم؟ «داستان رانده شدن آدم از بهشت» چون نگه کردند آن سی مرغ زود /بی شک این سی مرغ صورت بی صورت بی حد غیب //ز آینه دل آن سیمرغ بود تافت بر موسی زجیب «دست به گریبان کردن «من عرف نفسه فقد عرف ربه» حضرت موسی و نورانی شدن آن» ز یزدان دان نه از ارکان که کوته دیدگی باشد //که خطی کز خرد خیزد تو آن را از بنان بینی «و ما رمیت اذ رمیت ولكن هللا رمی» چون تیر انداختی به حقیقت تو نبودی که تیر انداختی بلکه خداوند بود که انداخت. در بیتها و عبارتهای زیر تلمیح را بیابید. کنکوری: -1نازم خیال خانم لعلت که همچو جم //آفاق را کشید به زیر نگین مرا (ریاضی ) ۸۶ -2ای دمت عیسی دم از دوری مزن //من غالم آنکه دوراندیش نیست (ریاضی )۸۹ (جام جم جمشید) (دم حیات بخش حضرت عیسی) -3آن چه می دانند ماتم تن پرستان سور ماست //دار نخل دیگران و رایت منصور ماست -4نیست بی اسرار وحدت می پرستی های ما //آتش ایمن ز جوب تاک می بینیم ما -5گو مکن شور و مکَن کوه به تلخی فرهاد //که رسید ست به کام از لب شیرین خسرو -6من آن حس غریبم کاروان آفرینش را //که جای سیلی اخوان بود نیل بناگوشم -7مرا تحمل باری چگونه دست دهد //که آسمان و زمین برنتافتند و جبال -8هر که لب های تو را چشمه حیوان شمرد (ریاضی)۹۵ (هنر )۹۲ (تجربی )۹۰ -11چنین گفت پیغمبر راستگوی //زگهواره تا گور دانش بجوی (داستان شیرین و فرهاد) (داستان حضرت یوسف ) ( آیه :انا عرضنا األمانه على سموات)... //بی نصیب است هنوز از صفت انسانی( زبان )۹۴ -10آهي روان به کشور بلقیس کرده ام //پیک صبا روانه شهر سبا ببین (داستان حضرت موسی و کوه طور) (ریاضی )۹۱ (زبان )۹۰ -9از سر یک دانه گنم نمی آری گذشت //وز برای نزهت دل باغ رضوان بایدت (داستان حالج) (داستان حضرت خضر و آب حیات) (داستان حضرت آدم) ( زبان)۹۵ (داستان حضرت سلیمان) (ریاضی)۸۵ ( حدیث اطلبو العلم من المهد الى لحد) (ریاضی )۹2 -12آسمان بار امانت نتوانست کشید //قرعهی کار به نام من دیوان زدند (ریاضی)92 در وجود انسان»«انا عرصنا االمانه علی السموات و االرض و الجبال فابین ان یحملنها و».... «ماجرای به ودیعه نهادن عشق به عنوان بار امانت الهی کتاب درسی -1آسمان بار امانت نتوانست کشید //قرعهی فال به نام من دیوانه زدند اشاره به آیه قرآن« انا عرضنا االمانه علی السموات و االرض».... -2ما قصهی سکندر و دارا نخوانده ایم //از ما به جز حکایت مهر و وفا مپرس اشاره دارد به حمله اسکندر و داریوش سوم /مهر و وفا اشاره به داستان عاشقانه مهر و وفا دارد. -3جانم ملول گشت ز فرعون و ظلم او //آن نور روی موسی عمرانم آرزوست اشاره به داستان حضرت موسی و فرعون /نور ،موسی ،فرعون مراعات نظیر دارند -4خوردست خدا ز روی تعظیم //سوگند به روی همچو ماهت اشاره به آیه قرآن « لعمرک انّهم لفی سکرتهم یعمهون» یعنی به جان تو سوگند که آنان در مستی خود سرگردانند. -5در معرکه ی قلوب مجاهدان خدا ،آرامشی که حاصل ایمان است ،حکومت دارد. اشاره به آیه قران« اال بذکرهللا تطمئنّ القلوب» دلها با نام خدا آرامش میگیرد. -6مرا شِکر َمنِه و ُگل َمریز در مجلس //میان خسرو و شیرین شکر کجا گنجد اشاره به داستان خسرو وشیرین -7ناشناسی که به تاریکی شب //میبرد شام یتیمان عرب اشاره به کمک کردن حضرت علی(ع) به کودکان و فقیران -8یا رب این آتش که در جان من است //سرد کن آسان که کردی بر خلیل -9پیراهنی که آید از بوی یوسفم //ترسم برادران غیورش قبا کنند اشاره به داستان حضرت ابراهیم اشاره به داستان پیراهن حضرت یوسف -10غمناک نباید بود از طعن حسود ای دل //شاید که چو وابینی ،خیر تو در این باشد -11صوفی از باده به اندازه خورد نوشش باد //ور نه اندیشهی این کار فراموشش باد عسی اَن تَ ّ ک َرهُوا شَیئا ً َو ه ََو خَیرلَ ُ کم» اشاره به آیه « َ اشاره به ضرب المثل « اندازه نگهدار که اندازه نکوست»  -12نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت //متحیرم چه نامم شه ملک الفتی را اشاره به حدیث( الفتی اال علی السیف اال ذوالفقار) سر لیلی غافلاند //این کرامت نیست جز مجنون خرمن سوز را -13عاقالن خوشه چین از ّ -14به راستی ز فلک پیش میتوان افتاد //ز نیل میگذرد هر که این عصا دارد اشاره به داستان لیلی و مجنون همیشه اسم طرف برده نمیشود مثل این نامحسوس به داستان حضرت موسی دارد -15حرام گشت به یغما بهشت روی تو روزی //که دل به گندم آدم فریب خال تو بستم اشاره به داستان میوهی ممنوعهی خوردن حضرت آدم -16آب چه دانست که او گوهر گوینده شود //خاک چه دانست که او غمزهی غمازه شود اشاره به آفرینش گل -17ای هدهد صبا به سبا می فرستمت //بنگر که از کجا به کجا می فرستمت اشاره به عشق سلیمان و بلقیس -18دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند //واندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند اشاره به عمر جاودان خضر -19همه بیشی تو بکاهی همه کمی تو فزایی اشاره به آیه« تعز من تشاء و تذل من تشاء» -20آن قصر که جمشید در او جام گرفت //آهو بچه کرد و روبه آرام گرفت اشاره به زوال حکومت جمشید اشاره به ماه نخشب( ساخته دست ال ُمقَنَع است که آن را به عنوان معجزه -21که گر عرشی به فرشی آیی و گر ماهی به چاه افتی خویش به مردم نشان می داد .این ماه به شکل جسمی درخشان و گرد بوده که همه شب از چاهی در نخشب بیرون میآمدهاست و مردم را شگفت زده مینموده .گفته شده که او با شگردی از طریق قرار دادن آینه هایی عصرها نور خورشید را بطور باز تاب می داده که از دور به صورت قرص دومی از ماه دیده می شده .المقنع از این ساخته برای کشاندن مردم به سوی خویش برای نبرد با المهدی خلیفه عباسی بهره میبرد). -22شاه ترکان سخن مدعّیان میشنود //شرمی از مظلمهی خون سیاووشش باد اشاره به داستان کشته شدن سیاوش /شاه ترکان منظور افراسیاب -23پدرم روضه رضوان به دو گندم بفروخت //من چرا ُملکِ جهان را به جوی نفروشم -24گفت آن یا کز او گشت سر دار بلند //جرمش این بود که اسرار هویدا میکرد اشاره به خوردن حضرت آدم و حوا از درخت ممنوعه است اشاره به داستان حسین بن منصور حالج(عارف مشهور) به عقاید عرفانی و سخن مشهور انا الحق سرش بر دار رفت سواالت چهار گزینهای -1کدام بیت اشاره به داستان حضرت ابراهیم(ع) دارد؟ ( سراسری ریاضی )85 الف) بیامد دو صد مرد آتش فروز //دمیدند گویی شب آمد به روز ب) سیاوش سیه را به تندی بتاخت نشد تنگدل ،جنگ آتش بساخت ج) چو کوه آتش به هامون گذشت //خروشید آمد ز شهر ز دشت د) چو بخشایش پاک یزدان بود //دم آتش و آب یکسان بود -2در تمامی گزینههای زیر از آرایهی « تلمیح» استفاده شدهاست به جز..... الف) طوفان نوح را به نظر در نیاورد //شور محبتّی که در آب و گل من است ب) ما چون ز خرابات جهان پاک برآییم //کآلوده برون رفت ز ج ّنت پدر ما ج) اندر ضمیر دلها گنجی نهان نهادند //از دل اگر برآید ،در آسمان نگنجد د) دال! بیزار شو از جان اگر جانان همی خواهی //که هر کو شمع جان جوید غم جانش نمیبینم -3در همهابیات زیر ،آرایه« تلمیح» مشهود است به جز.... الف) به امرش وجود از عدم نقش بست //که داند جز او کردن از نیست ،هست ب) به مالمت نبرند از دل ما صورت عشق //نقش بر سنگ نبشته است به طوفان نرود ج) تو حکیمی تو عظیمی تو کریمی تو رحیمی //تو نماینده فضلی ،تو سزاوار ثنایی د) عنکبوتی را به حکمت دام داد //صدر عالم را در او آرام داد