پاورپوینت آشنايی با روش تحقيق- روش تحقیق دکتر دلخواه

آشنايي با روش تحقيق مقدمه 3 ب ا شنيدن واژ ه تحقي ق چ ه مفهوم ي از آ ن ب ه ذه ن انس ان متبادر م ي شود ؟ همراهي تحقيق با آدمي در طول تاريخ شيوه ها و روش هاي مختلف انجام آن ضرورت تحقيق از ديدگاه فردي و ديدگاه اجتماعي ضرورت انجام تحقيق از ديگاه علمي " تحقيق را مايه حيات علم دانسته اند" و بدون انجام تحقيق علم همچون آبي که در جائي مانده باشد دچار گنديدگي و تبديل شدن به لجنزار مي شود. معناي تحقيق 4 ‏ ‏ تحقيق در لغت به معناي درست و راست گردانيدن،پيدا کردن ،يافتن ياجستجوي حقيقت آورده شده است تعاريف بعمل آمده از تحقيق و پژوهش فراوانند : ‏ ‏ تحقي ق ب ه روش علم ي را مجموع ه مقررات و قواعدي دانس ته ان د که چگونگي جستجو براي يافتن حقايق مربوط به يک موضوع را نشان مي دهد تحقيق عملي منظم است که در نتيجه آ ن پاسخ هائ ي براي سواالت مندرج در موضوع تحقيق بدست خواهد آمد روش تحقيق 5 ‏ منظور از روش تحقيق ،ارائه مهارت‌ها و تجربه‌هايي است كه دست‌يابي ب ه هدف را آسان‌تر و عملي‌ت ر مي‌س ازد و ب ا ص رف وق ت كمت ر ،نتايج بيشتري به دست مي‌آيد شرايط يك محقق 6 يك محقق ،در كار تحقيقي نياز به خصيصه هاي زير دارد تا هم در كارش موفق باشد و به نتيجه مطلوب برسد ،و هم نتيجه كارش براي ديگران داراي ارزش و اعتبار باشد: حوصله و صبر تتبع و كاوش در منابع دقت ،هم در فهم هم در نقل امانت در نقل‌ها و برداشت‌ها علم و اطالع ،نه فكر و ذوق ( .يعني :مالك ،ذوقيات نيست) آشنايي به موضوع مورد نظر و مورد تحقيق گم نكردن سرخط اصلي ،هنگام سند يابي و پژوهش ارتباط « يافته » ها با مطلوب‌ها و « نياز » ها برخورداري از زبان ساده و بيان رسا تعصب و غرض ورزي و انتقام‌جويي دوري از ّ پرهيز از پيش‌داوري و تحميل عقيده برخورداري از شهامت و صراحت در بيانِ يافته‌ها. ويژگي هاي تحقيق 7 ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ هدف اصلي تحقيق حل يك مسئله يا پاسخگويي به يك سوال يا دستيابي به روابط علت و معلولي بين متغير هاي پژوهشي است. هدف تحقيق مشاهده و درك الگوهاي كلي رويدادها و روابط بين آنهاست. تحقيق بر مشاهده و آزمايش تاكيد دارد . به منظور جمع آوري اطالعات و آزمودن فرضيه از ابزار مختلف اندازه گيري استفاده مي شود. در تحقيق از جديدترين منابع اطالعاتي براي رسيدن به هدف هاي تحقيق استفاده مي شود. در تحقيق هدف خاصي وجود دارد كه محقق تالش مي كند با جمع آوري اطالعات مناسب به آنها دسترسي پيدا كند. انجام تحقيق مستلزم داشتن مهارت الزم در زمينه موضوع مورد تحقيق است. تحقيق فعاليت عيني و منطقي است .به اين معني كه محقق با رعايت اصول و ضوابط روش هاي تحقيق اطالعات الزم را جمع آوري و بدون هيچگونه تعصبي به نتيجه گيري مي پردازد. تحقيق به منظور حل مساله بدون جواب يا سوال هاي بدون پاسخ مي پردازد. تحقيق نيازمند صبر و شكيبايي است. هدف از انجام تحقيق 8 ‏ ‏ ‏ ‏ تحقيق به منظور دستيابي به افق هايي است كه غايت و هدف فعاليت را روشن مي سازد كه حسب مورد مي تواند: شرح :پديده مورد نظر چگونه به وجود آمده است ،چگونه عمل مي كند، تحت تاثير چه عواملي قرار دارد. پيش بيني :تالش مي شودتا آينده پديده مورد نظر پيش بيني شود . بهبود :در هر زمينه اي از تحقيق پژوهشگر تالش مي كند تا ارائه پاسخ به برخي از سواالت توانمندي و قابليت خاصي را از طريق كاربست نتايج ، ارتقا كيفي روند ها و رويه هاي مورد مطالعه را به نحوي فراهم آورد تا برآيند كار ايجاد ارزش افزوده باشد. برنامه يا طرح كار تحقيق(پروپوزال) 9 برنامه يا طرح كار چارچوبي است كه اجزاء مختلف يك طرح تحفيقاتي وچگونگي ارتباط آنها با يكديگر را روشن مي سازد .از جمله: ‏ ‏ ‏ ‏ عملياتي كه بايد اجرا شوند زمان اجراي عمليات افرادي كه مسئول اجرا هستند زماني كه صرف خواهند كرد داليل اهميت طرح تحقيق 10 الف) تسهيل برنامه ريزي اجرايي تحقيق ب) کسب حمايت ديگران ج) آگاه کردن کساني که در تصويب طرح مؤثرند ساختار پيشنهادي طرح تحقيق 11 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 .10 .11 .12 .13 بيان موضوع يا عنوان تحقيق بيان و اهميت مساله مطالعه و تدوين نظريه ها و مطالعات مرتبط با موضوع پژوهش تدوين اهداف اصلي و ويژه تحقيق با توجه به موضوع انتخاب شده . تدوين فرضيه هاي پژوهش نوع روش تحقيق روش و ابزار گردآوري اطالعات جامعه آماري تعداد و شيوه نمونه گيري روش تجزيه و تحليل اطالعات زمانبندي اجرايي طرح اعتبارات ومنابع مالي ذكر منابع و ماخذ مورد استفاده نقطه آغازين تحقيق 12 ‏ ‏ جان ديوئ ي معتق د اس ت ":اولي ن مرحل ه تحقي ق احس اس وجود ي ک مشکل اس ت؛ ب ه اي ن معن ي ک ه پژوهشگ ر در کار خوي ش ب ا مان ع ي ا مشکل ي روبرو گرديده اس ت ک ه در ح ل آ ن ابهام ي ا تردي د دارد و نم ي توان د در مقاب ل آ ن ساکت بماند”. بنابراين نقطه آغازين در انجام هرگونه پژوهش يا تحقيقي بسيار مهم است و نق ش آموزش افراد براي مس ئله ياب ي ک ه در برخ ي نظام هاي آموزش ي برآ ن بسيار تاکيد مي شود نيز از همين امر نشات مي گيرد .هرچه ضرورت پرسش در هنگام تدريس براي فراگير بيشت ر مطرح شود و از او خواسته شود تا ذهن خود را براي طرح س واالت بيشت ر فعال س ازد م ي توان انتظار داش ت ک ه در آينده نياز به تحقيق و پيشرفت در او ارتقا يابد. مساله 13 ‏ مس أله ي ا مشك ل پديده اي اس ت غيرعادي ،كه در رون د كار س يستم وجود دارد و چون اخالل و ب ي نظم ي ايجاد م ي كن د س بب اف ت ي ا كاهش كمي و كيفي جريان كارها و بازده سيستم مي گردد ‏ مسأله يا مشكل عبارت است از شكاف بين وضعيت موجود و آنچه بايد باشد. مساله پژوهش 14 ‏ ‏ ‏ آغاز يک تحقيق با احساس وجود يک مشکل همراه است .در اين مرحله آن احساس بايد به صورت ” يک پرسش " در آيد و بيان شود بديهي است اين پرسش از مسائل روزمره تا مباحث و فرضيات پيچيده علمي را دربرگيرد ،مهم آنست که به شيوه اي علمي و صحيح بيان شود با در نظر گرفتن دو تقسيم بندي مهم در زمينه عالئق علمي و احتياج عملي شما ممکن است تحقيقي بنيادي يا کاربردي را در نظر بگيريد روش هاي شناسايي مساله 15 ‏ روش هاي غيرفعال : ‏ ‏ ‏ ‏ كنترل و ارزيابي توسط سرپرستان بازرسي واقعه بحراني بروز شكايت و انتقاد روش هاي شناسايي مساله 16 ‏ روش هاي فعال ‏ ‏ ساده كردن كارها كنترل آماري مقايسه آمار ادواري مقايسه با ساير سازمانها مقايسه با شاخص ها روش هاي شناسايي مساله 17 ‏ نيازسنجي مصاحبه افرادي كليدي مصاحبه گروهي مشاهده مستقيم ‏ ‏ ‏ ‏ استفاده از تجارب استنتاج از نظريه ها و فرضيه ها استفاده از متون درسي و مجالت تخصصي دولت ها ،دانشگاه ها وموسسات پژوهشي خصوصي روش هاي شناسايي مساله 18 ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ مطالعه مورد يا موارد پايش يا كنترل گلوگاه (نقاط كليدي) کنترل مالي بررسي فرآيند زمان انتظار مرور متون و اطالعات علمي شركت دردوره هاي آموزشي وهمايشهاي علمي روش هاي شناسايي مساله 19 ‏ پيش آگهي رويدادها پيش آگهي قضاوتي پيش آگهي روند پيش آگهي علت و معلول معيارها 21 معيارهاي اولويت مسأله عبارتند از : ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ارتباط مستقيم مناسبت مقبوليت اهميت زماني توانايي هزينه – فايده ارزشيابي مسئله تحقيق 22 ‏ آيا مسئله تحقيق به روز (جديد) است ؟ ‏ آيا مسئله تحقيق رابطه بين پديده ها را مورد بررسي قرار مي‌دهد؟ ‏ آيا مسئله تحقيق روشن و‌صريح بيان شده است ؟ ‏ آيا دامنه مسئله تحقيق محدود شده است ؟ ‏ آيا براي تحقيق منابع مالي الزم در اختيار است ؟ ‏ آيا امكانات پرسنلي ،زماني ،تجهيزاتي الزم براي تحقيق وجود دارد؟ ‏ آيا محقق اساس ًا شهامت انجام تحقيق را دارد؟ 23 ‏ آيا مسئله از اهميت و ارزش الزم براي مطالعه برخوردار است ؟ ‏ آيا مسأله با عالئق و تمايالت محقق همخواني دارد؟ ‏ آيا انجام تحقيق با توجه به روشهاي علمي تحقيق امكانپذير است؟ ‏ ‏ آيا يافته‌هاي تحقيق نياز خاصي را برطرف مي‌كند؟ آيا موضوع تحقيق مسائل اخالقي و حيثيتي توليد نمي‌كند؟ ‏ آيا اطالعات الزم براي انجام تحقيق در دسترس هست يا مي‌توان توليد كرد؟ ‏ آي ا روشه ا ،وس ائل و ابزارهاي الزم ب ا رواي ي) ( Validityو پاياي ي ()Reliabilityكافي در اختيار محقق هست؟ عنوان تحقيق 24 ‏ در هنگام نوشتن عنوان بايدخصوصياتي که براي يک عنوان خوب برشمرده مي شونددر نظر گرفت .اين موارد عبارتند از: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ از کلمات کوتاه ،رسا ودر حد امکان از يک زبان استفاده شود عبارت گويا باشد و گيج کننده نباشد.ازاختصارات که ممکن است مخفف عبارات مختلفي باشند پرهيز شود. در تحقيقات توصيفي بيان مکان و زمان تحقيق در عنوان ضرورت دارد. در عنوان دقيقا" آنچه محقق بدنبال تعيين آن است بيان شود. سعي شود دامنه تحقيق محدود در نظر گرفته شود. عنوان را غير سوالي مطرح نمائيد. از کلمات مناسب ومطلوب استفاده شود. تجزيه و تحليل مساله 25 ‏ روش هاي نموداري شناس ايي عوام ل ايجاد كننده كه مس أله عبارتن د از: شبكه عليت نمودار استخوان ماهي -نمودار شش كلمه اي طريقه پخش ن و عآ م خاط بين • سن • جنس • شغل • تحصيالت تعداد د ف ع ا ت پخش گ هي ميانگين زمان پخش ي ه گ آ فرم پخش آگهي از شبکه سوم • زيرنويس • متن • گوشه تصوير • داخل برنامه • مستقل • مواد مصرفي • امورآموزشي • امور فرهنگي خش نپ زم ا • قبل ار برنامه • داخل برنامه • بعد ازبرنامه 26 موضوع اولويتهاي خبري سبک ارائه منابع خبري ارزشهاي خبري عناصر خيري 27 شش کلمه استفهام 28 چگونه؟ ?How چي؟ ?what چرا ؟ ?why چه كسي ؟ ?who چه زماني ؟ ?when ?where کجا ؟ مالحظات در بيان مساله تحقيق در بيان مسئله نكات زير آورده مي شود: اطالعات زمينه اي توصيف دقيق مسأله ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ نحوه بروز يا وقوع وسعت و شدت عوامل دخيل در بروز مسأله نحوه برخورد فعلي با مشكل فوايد پژوهش ‏ چه نتايجي از حل مشكل انتظار مي رود 29 مرورمباني و بررسي هاي قبلي مسئله تحقيق 30 ‏ ‏ ‏ ‏ براي کسب اطالعات در زمينه مورد تحقيق مي بايد به منابع مرجع مراجعه نمود منظور از منابع مرجع هر فرد يا هر چيزي است که به عنوان ماخذ اطالعات مورد مراجعه قرار مي گيرد کتابهاي مرجع معموال به گونه اي تاليف مي شوند که هر کسي مي تواند اطالعات مورد نياز خود را به راحتي و سرعت در آنها پيدا کند .مهمترين منابع دردسترس عبارتند از: نظرات افراد متخصص و صاحب نظران منابع منتشر شده منابع مرورو بررسي هاي قبلي زمينه تحقيق 31 مراجع غير ادواري کتابشناسي ها دانشنامه ها فرهنگ ها دستنامه ها درسنامه ها دستور نامه ها سالنامه ها اطلس ها نشان نامه ها سرگذشت نامه ها مراجع ادواري کتابشناسي هاي دوره اي فهرست هاي مندرجات ‏ ‏ ‏ منابع منتشر نشده ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ کتاب نشريات ادواري مثل ژورنالها پايان نامه ها گزارش هاي فني و گزارش تحقيق آمارها پروانه هاي ثبت اختراعات صورت جلسه ها مشاهدات فردي بانکهاي اطالعاتي تدوين اهداف تحقيق 32 هدف پژوهش به ما مي گويد به كجا مي خواهيم برسيم هدف كل ي پژوه ش را م ي توان ب ه اهداف كوچكت ر (ويژه - اختصاصي) تقسيم كرد اهداف پژوهش بايد : از بطن مسأله استخراح شده باشند واقع بينانه باشند قابل دسترس باشند قابل اندازه گيري يا سنجش باشند تدوين اهداف تحقيق 33 ‏ ‏ براي نوشتن اهداف از افعالي نظير تعيين كردن ،محاسبه كردن ،شناسايي كردن ،توصيف كردن و شرح دادن استفاده كرد. هدف كاربردي به ما مي گويد ،فايده حاصل از پژوهش براي چيست؟ فرضيه 34 ‏ ‏ ‏ فرضي ه حدس ي اس ت علم ي كه محق ق براي نتيج ه تحقي ق خود مي زند .فرضيه نشان مي دهد كه چرا يك يا چند عامل ، عوامل ديگر را تحت تأثير قرار مي دهند. فرضيه تحقيق را يک حدس علمي يا پيش داوري است که بوسيله ي جم ع آوري حقايق ي ک ه منج ر ب ه قبول ي ي ا رد آ ن مي شود مورد آزمايش قرار مي گيرد به عبارت ديگر فرضيه راه حل پيشنهادي محقق براي مسئله تحقيق و يا نتيجه آن است. فرضيه 35 ‏ محقق صرفا" قصد آزمايش فرضيه را دارد نه اثبات آن بيان فرضيه 36 ‏ ‏ ‏ ‏ در هنگام بيان فرضيه محقق به بررسي روابط بين متغيرها مي پردازد. به طور متداول اين بيان به سه شکل صورت خواهد گرفت بررسي رابطه علت و معلولي بين دو يا چند متغير بررسي همبستگي و شدت آن بين دو يا چند متغير بررسي و مقايسه ميزان تفاوت تاثير دو يا چند متغير بر يک يا چند متغير ويژگيهاي فرضيه 37 ‏ فرضيه بايد قدرت روشنگري و تبيين داشته باشد . ‏ فرضيه بايد رابطه مورد انتظار بين پديده‌ها را بيان كند . ‏ فرضيه بايد قابل آزمون باشد . ‏ ‏ فرضيه بايد با بدنه دانش موجود سازگاري و همخواني داشته باشد . فرضيه بايد تا حدامكان كوتاه و ساده بيان شود . انواع فرضيه و نحوه بيان آنها 38 ‏ ‏ ‏ ‏ فرضيه تحقيق 1H : research hypothesis فرضيه‌هايي كه ادعا مي‌كنند بين پديده‌هاي مورد نظر رابطه ،اثر يا تفاوت وجود دارد. فرضيه‌ صفر H : null hypothesis فرضيه‌هايي كه ادعا مي كنند بين پديده‌هاي مورد آزمايش رابطه ،تفاوت يا اثري وجود ندارد. مالك هاي تدوين فرضيه 39 الف -فرضيه بايد به گونه اي تدوين گردد كه رابطه بين متغير ها را بيان نمايد. ب -فرضيه بايد داراي پشتوانه علمي و منطقي باشد ج -فرضيه بايد به صراحت و روشني بيان گردد. د -فرضيه بايد سنجش پذير باشد. ه -فرضيه بايد با نظريه و اصل علمي مرتبط باشد . ز -در آغاز تدوين هر فرضيه از"عبارت به نظر مي رسد" استفاده شود. ح -فرضيه بايد به شكل جمله خبري بيان شود. سواالت راهنما 40 ‏ در تحقيقات توص يفي كه ص رفا“ ب ه بيان آنچ ه در جامع ه م ي گذرد پرداخت ه م ي شود نيازي ب ه ارائ ه فرضيات نس بت و از سؤاالت مهم براي رسيدن به اهداف استفاده مي شود. ويژگيهاي سئواالت 41 ‏ بايد ساده ،روشن ،غيرقابل تفسير باشد . ‏ دقيقاً در راستاي مسئله تحقيق بيان شود . ‏ پاس خگويي ب ه س ئواالت باي د ب ا توج ه ب ه ابزاره ا و اطالعات امكانپذير باشد . ‏ دامنه سئواالت بايد محدود باشد . ‏ بايد به صورت استفهامي بيان شود . متغيرها 42 ‏ ‏ متغيرها ،عامل يا عواملي هستند كه مورد اندازه گيري يا سنجش قرار مي گيرند ب ه عبارت ديگ ر متغي ر مشخص ه ي ك فرد ،چي ز ،پديده ي ا پيام مورد نظراست كه : ‏ ‏ قابل اندازه گيري بوده و مي تواند مقادير مختلفي بپذيرد انواع متغيرها: الف ) متغير مستقل :به متغيري گفته مي شود كه از طريق آن متغير وابسته تبيين يا پيش بيني مي شود .به اين متغير ،متغير محرك يا درون داد گفته مي شود و متغيري است كه توسط پژوهشگر اندازه گيري ،دستكاري يا انتخاب مي شود تا تاثير يا رابطه آن با متغير ديگر اندازه گيري شود. ب) متغير وابسته :متغيري است كه مشاهده و اندازه گيري مي شود تا تاثير متغير مستقل برآن معلوم شود. ج) متغير کمي :و آن متغيري است که با عدد نمايش داده مي شود .بديهي است اين متغير همچون تقسيم بندي معمول در اعداد به دو دسته متغير گسسته و پيوسته تقسيم خواهد شد که متغير پيوسته مقادير کسري را هم مي پذيرد ولي گسسته اين امکان را ندارد.متغير کيفي :اين متغيري است که کيفيت صفات با آن معرفي مي شود. د)متغير هاي دو ارزشي و چند ارزشي :متغيرهاي دو ارزشي به متغيرهايي اطالق مي شود كه به آن فقط دو ارزش يا دوعدد داده مي شود .متغير چند ارزشي به متغرهايي گفته مي شود كه بيش از دو عدد يا دو ارزش به آنها داده شود. 43 انواع متغيرها: 44 ه)متغير تعديل كننده :متغير تعديل كننده عاملي است كه توسط پژوهشگر انتخاب ،اندازه گيري يا دستكاري مي شود تا مشخص شود كه تغيير آن موجب تغيير رابطه بين متغير مستقل و پديده مشاهده شده مي شود يا خير .واژه تعديل كننده به اطالع ما مي رساند كه متغير مستقل ثانوي بايد كنار گذاشته شود. و)متغير كنترل :گاهي اوقات متغيرهايي يافت مي شود كه تاثير برخي از آنها در تعيين رابطه بين متغير هاي مستقل و وابسته بايد خنثي و يا ثابت نگاه داشته شود .اين متغيرها كه تاثير انها بايد خنثي يا حذف شود متغيرهاي كنترل كننده ناميده مي شود. ز)متغير هاي مزاحم :متغير مزاحم به متغيري گفته مي شود كه به صورت فرضي بر پديده مشاهده شده تاثير مي گذارد ولي قابل مشاهده ،اندازه گيري و دستكاري نيست و تاثير آن بايد از طريق تاثير متغيرهاي مستقل و تعديل كننده بر رويدادهاي قابل مشاهده مشخص شود. متغير ها ومساله پژوهشي 45 ‏ ‏ ‏ ‏ مس اله متغي ر وابس ته اس ت زيرا بر اث ر ي ك ي ا چن د عام ل بوجود آمده است عوامل احتمالي ايجاد مساله پژوهشي را متغير مستقل مي گويند متغيري كه با مسئله و علت آن ارتباط نزديك داشته و آن رابطه را قويتر يا ضعيف تر نشان مي دهد متغير مخدوش كننده مي گويند. متغيرهايي كه به شناخت بهتر موضوع كمك مي كنند ،متغير زمينه اي ناميده مي شود تعريف متغيرهادر تحقيق 46 ‏ .1 .2 .3 ‏ تعاريف مفهومي يا تئوري: بايد جامع و مانع باشد. اصطالحات آن بايد روشن و بدون ابهام باشد. مستند باشد. تعاريف عملي ،عملياتي :تعاريف عملي ،سطح مفهومي و نظري را با سطح تجربي و مشاهده پيوند ميزند.معاني مفاهيم را لمس پذير ميکند تعريف عملي بايد بر اساس مالکهايي صورت بگيرد که مهمترين آنها عبارتند از: قابليت انجام داشته باشند دقيق و مشخص باشند قابليت اندازه گيري داشته باشند مقياس اندازه گيري متغيرها 47 ‏ ‏ مقياس اسمي :اين مقياس شامل يک يا جند گروه با طبقه است که از نظر کيفي با هم متفاوتند اما بين گروهها هيچگونه ارجحيتي وجود ندارد .ممکن است براي هر گروه يا طبقه شماره اي در نظر گرفته شود که ارزش ندارد بلکه جنبه" کد" يا شناسائي دارند. مقياس رتبه اي :اين مقياس نسبت به مقياس اسمي خصوصيت اضافه اي دارد که در بين گروهها از نظر متغير مورد نظ ر برتري وجود دارد اما اين برتري قابل سنجش و مقايسه با ساير گروهها نيست .گروهها هم يکسان نيستند .گروهها نسبت به هم روي پله هاي يک نردبان قرار گرفته اند. مقياس اندازه گيري 48 ‏ ‏ مقياس فاصله اي :در اين مقياس فاصله بين گروهها با هم مساوي در نظر گرفته شده است .اما صفر در اين مقياس فقدان خاصيت مورد نظر اندازه گيري نيست .اختالف مساوي بين هرجفت از اعداد نمايانگر اختالف مشابه در خصوصيت مورد اندازه گيري است. مقياس نسبي :در اين مقياس خصوصيت اضافي آن است که صفر دليلي براي فقدان خاصيت مورد اندازه گيري است و در نتيجه نسبت بي ن اعداد در اي ن مقياس همان نس بت مقدار خاصيت مورد اندازه گيري است. 49 جامعه مورد مطالعه population 50 ‏ ‏ ‏ جامعه مورد مطالعه ،جمعيتي است كه مطالعه بر روي آن انجام مي شود لزوم ا“ اي ن جامع ه انس انها نيس تند بلك ه م ي توان د پديده ه ا ،اشي ا و موجودات زنده ويا پيام ها باشند. گروه بزرگتري كه درص دد هس تيم يافته‌هاي حاص ل از بررس ي و مطالعه را به آنها تعميم دهيم . نمونه sample : ‏ ‏ گروه يا مواردي كه اطالعات از آنها به دست مي‌آيد . نمونه گيري اقداماتي است كه براي انتخاب تعدادي از افرادجامعه به نحوي كه معرف آن باشدانجام مي‌پذيرد. 51 انواع نمونه 52 ‏ ‏ ‏ نمونه انباشته :نمونه در دسترس نمونه نظري يا قضاوتي :بر پايه نظر يک فرد يا گروه انتخاب ميگردد. نمونه احتمالي :هر عنصر داراي شانس مساوي براي انتخاب باشد. مراحل نمونه برداري 53 ‏ تشخيص و تعريف جامعه ‏ فهرست كردن افراد جامعه ‏ انتخاب يك نمونه نماينده ‏ تعيين اندازه نمونه (حجم نمونه) روش هاي نمونه گيري 54 ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ نمون ه گيري تص ادفي س اده )random sapling) Sample :در اين روش براي انتخاب افراد نمونه مي توان بكي از روش هاي قرعه كشي و يا از جدول تصادفي اعداد استفاده كرد .در هريك از اعضا در اين روش ها شانس مساوي براي انتخاب شدن براي افراد وجود دارد. نمونه گيري منظم يا سيستماتيك ) ( Sample Systematicدر اين روش كل افرا د جامعه را از 1الي آخر شماره گذاري و 323سپس نسبت به اينكه نسبت بين نمونه و كل جامعه آماري چه عددي قرار گيرد افراد مورد نياز را انتخاب مي كنيم. نمون ه گيري طبق ه اي )Sampling Stratified( :در اي ن طبقه بندي اعضاي گروه مورد مطالعه كه همگن تر هستند گروه بندي شده تا تغييرات آنها در درون گروه هاي كوچكتر و متجانس كمتر شود. نمونه گيري ناحيه اي يا خوشه اي ( ) Cluster Samplingاين نمونه گيري هنگامي مورد استفاده قرار مي گيرد كه حجم جامعه اصلي بسيار بزرگ و يا نامحدود است. نمونه گيري در دسترس :در اين روش نمونه در دسترس گروهي از اعضا يك جامعه هستند كه انتخاب آنها فقط به خاطر سهولت در نمونه گيري بوده است. الف) روش نمونه برداري تصادفي ساده ‏Simple random sampling ‏ ‏ ‏ شان س انتخاب اعضاء جامع ه تعري ف شده براي عضوي ت در نمون ه برابر است . اجراي آ ن براي جوام ع بزرگ وقت‌گي ر و پرزحم ت و گاه ي غيرممكن است . استفاده از جدول اعداد تصادفي امكان پذير است . 55 مراحل انتخاب نمونه به شيوه تصادفي ساده 56 ‏ اسامي جامعه تعريف شده بطور كامل فهرست مي شود . ‏ به هر يك از اعضا يك شماره اختصاص داده مي شود . ‏ .جدول اعداد تصادفي تهيه مي شود ‏ ي ك س طر و س تون از جدول اعداد تص ادفي ب ه عنوان نقط ه شروع انتخاب مي شود . ‏ ارقام س مت راس ت س طر و س تون انتخاب ي ب ا توج ه ب ه تعداد جامع ه مورد نظر انتخاب مي شود . ‏ اعدادي كه كمتر يا مساوي عدد جامعه موردنظر باشد انتخاب و تا تكميل نمونه ادامه مي يابد . ب) روش نمونه‌برداري تصادفي طبقه‌اي ‏Stratified random sampling ‏ .1 .2 موارد كاربست : چنانچ ه جامع ه موردنظ ر ،ناهمگ ن باش د و بتوان آ ن را ب ه طبقات كوچكتر تقسيم كرد . چنانچ ه محق ق ماي ل باش د زيرگروهه ا ي ا طبقات كوچكت ر ب ه همان نسبتي كه در جامعه هستند در نمونه نيز حضور داشته باشند . 57 مراحل نمونه‌برداري خوشه‌اي 58 ‏ جامعه موردنظر را تعريف كنيد . ‏ واحد نمونه‌برداري(خوشه‌ها) را تعريف كنيد . ‏ نمونه را به تعداد موردنياز به صورت تصادفي از ميان واحدها (خوشه‌ها) انتخاب كنيد . نمونه برداري خوشه‌اي چند مرحله‌اي ‏Multiple cluster sampling 59 بواس طه گس تردگي بي ش از ح د جامع ه محق ق ناگزي ر مي‌گردد نمونه را طي دو يا چند مرحله انتخاب كند . • جامعه موردنظر را دقيقا تعريف كنيد . • واحدها يا خوشه‌هاي نمونه برداري را تعريف كنيد . • تعدادي از خوشه‌ه ا ي ا واحده ا را ب ه ص ورت تص ادفي انتخاب كنيد . • از ميان خوشه‌هاي انتخاب شده تعداد افراد مورد نظ ر را ب ه روش تصادفي انتخاب كنيد . جامعه ب ج س ح الف هـ م خ ش گ ص ض الف هـ نمونه برداري تصادفي دومرحله‌اي نمونه برداري تصادفي خوشه‌اي نمونه برداري تصادفي طبقه‌اي يف مخ ص ض س ح يف ب 25% خشمي 50% ف 25% سح ي مس يف مخ نمونه نمونه برداري تصادفي ساده سح يف م خ ش گ ب ج الف ب ج ح 25% خپكم هـ ش ي ط 50% فقصگ 25% الف ج ب دخت پ ك ق ل رظ ض ثسص فمذط ج گذس معط خ روش هاي نمونه برداري غير تصادفي 61 به روشهايي اطالق مي گردد كه در آنها بنا به داليلي امكان حصول شرط برابري شانس انتخاب براي همه اعضاء جامعه وجود ندارد .مانند : در دسترس نبودن همه اعضاء جامعه كمبود وقت عدم توانمندي محقق در اجراي صحيح روشهاي نمونه برداري تصادفي 1ـ روش نمونه برداري منظم يا سيستماتيكSystematic sampling ويژگي: افراد با فواصل معين به عنوان اعضاء نمونه انتخاب مي‌شوند . 62 مراحل روش نمونه برداري سيستماتيك : 63 .1جامعه مورد نظر يا در دسترس را به روشني تعريف كنيد . .2فهرست كامل و دقيقي از جامعه تعريف شده تهيه كنيد . .3افراد جامعه را بدون سوگيري و رعايت ترتيب خاصي شماره‌گذاري كنيد . .4اندازه نمونه مطلوب را مشخص نمائيد . .5تعداد افراد جامعه را بر تعداد افراد نمونه موردنظر تقسيم كنيد . .6از ميان حاص ل تقس يم عددي كوچكت ر ي ا مس اوي حاص ل تقس يم انتخاب كنيد. (اين عدد نقطه شروع انتخاب نمونه است ). .7عدد انتخاب شده را با حاصل تقسيم جمع كنيد (عدد بدست آمده دومين عضو نمونه است ). .8حاص ل تقس يم را ب ا مجموع اعداد ب ه دس ت آمده مجددا َ جم ع كني د و آنقدر اي ن عمل را تكرار كنيد تا تعداد نمونه موردنظر كامل شود . 2ـ روش نمونه برداري در دسترسConvenience sampling ‏ ‏ ‏ ‏ گروهي هستند كه در دسترس محقق هستند . فعاليت خبرنگاران درنظر خواهي از مردم . اين روش قابل اعتماد نيست . فق ط در زمان ي كه محق ق قص د تعمي م نداشت ه باشد مي‌تواند از اين روش استفاده كند . 64 3ـ روش نمونه برداري هدفمندPurposive ‏sampling ‏ ‏ ‏ اگر براساس ضرورت و بر مبناي شناخت قبلي يا با هدف خاصي نظرات يا خصوصيات برخي افراد جامعه مهم باشد . در پاسخ به اين سئوال كه آيا نمونه ,نماينده جامعه هست يا خير ؟ صرفاَ شناخت محقق مالك عمل است . حاصل تحقيق با احتياط و مشروط تعميم داده مي‌شود . 65 دسته بندي انواع تحقيق 66 تشخيص نوع تحقيق به محقق كمك مي نمايد تا در انتخاب روش هاي مناسب تحقيق مناسبتر عمل نمايد .دسته بندي تحقيقات عموما به صورت قراردادي و به منظور تسهيل در تشخيص نوع تحقيق ذكر شده مي شود.به طور كلي طبقه بندي تحقيقات علمي به شرح زير انجام مي شود: الف) طبقه بندي براساس هدف :در اين طبقه بندي عموما پژوهش هارا در سه گروه زير دسته بندي مي كنند: -1تحقيق بنيادي ( ) Basic or fundamental researchكه هدف اين تحقيق شناخت علمي پديده ها و روابط بين آنهاست . -2تحقيق كاربردي (( Applied researchكه هدف از آن توسعه دانش در يك زمينه خاص بوده كه به وسيله آن نيازي مشخص و شناخته و برطرف گردد. -3تحقيق عملي ( )Action researchدر اين تحقيق محقق به طور عمده به دنبال راه حلي است كه چگونگي رفع مشكل معيني را مشخص سازد. دسته بندي انواع تحقيق 67 ب) طبقه بندي بر اساس ماهيت و روش :دراين طبقه بندي روش انجام تحقيق مبناي دسته بندي است: -1تحقيق توصيفي ) )Descriptive researchهدف اين تحقيق توصيف عيني ، واقعي و منظم خصوصيات يك موقعيت يا يك موضوع است. -2تحقيق همبستگي ) )Correlative researchدر اين تحقيق به مطالعه روابط موجود بين دومتغير يا دو پديده توجه مي شود. -3تحقيق موردي )) Case researchهدف اين تحقيق بررسي جنبه هاي خاصي از پديده هاي معين است. -4تحقيق تداومي و مقطعي :هدف محقق در اين تحقيق در ك و شناخت تغييرات در طول زمان است . -5تحقيق پس از وقوع :در اين نوع پژوهش به بررسي وضعيت و شرايطي پرداخته مي شود كه به سبب وقوع حوادث قبلي به وجود مي آيند و به طور معمول پس از رويداد و يا اتفاق مشخص انجام مي پذيرد. -6تحقيق علي :در اين تحقيق پژوهشگر علل احتمالي متغير وابسته را مورد مطالعه قرار مي دهد. دسته بندي انواع تحقيق 68 ‏ ‏ ‏ ‏ ج) تحقيق پيمايشي يا زمينه يابي ))Survey researchعبارت است از مشاهده پديده ها به منظور معنا دادن به جنبه هاي مختلف اطالعات جمع آوري شده .اين تحقيق به سه دسته طبقه بندي مي شود: -1روش مقطعي))Cross sectionalاين روش به منظور گردآوري داده ها در باره يك يا چند صفت در يك مقطع از زمان از طريق نمونه گيري انجام مي شود. -2روش طول ي )) Ionyiudinalدر اي ن روش داد ه ها در طول زمان هاي مختلف گردآوري مي شود تا تغييرات بر حسب زمان بررسي شود. -3روش دلفي ))Delphi techniqueاگر محقق بخواهد در باره اتفاق نظر يك جمع صاحب نظر در باره يك موضوع خاص به بررسي بپردازد از اين روش استفاده مي كند. دسته بندي انواع تحقيق 69 ‏ ‏ ‏ ‏ د) تحقيق ارزشيابي( ) study Estinatingدر اين تحقيق از خود پديده فراتر رفته و اثر گذاري آن را در ارتباط با پديده هاي ديگر مورد بررسي قرار مي دهيم. ه) تحقيق از نوع برآوردي :اين تحيق بيشتر جنبه كمي دارد و جنبه هاي مختلف يك پديده را مورد بررسي قرار مي دهد. و) تحقيق تاريخي ) )Historical research :اين تحقيق به منظور بررسي موضوع معين كه در گذشته و در يك مقطع زماني مشخص اتفاق افتاده انجام مي شود. ز) تحقيق آزمايشي :در اين تحقيق محقق روش ها يا شرايط محيطي خاصي را دست كاري مي كند تا چگونگي تاثير اين تغييرات را در شرايط يا رفتار گروه نمونه مورد مطالعه قرار دهد. حجم نمونه Sample Size استفاده از جدولهاي تعيين حجم نمونه N 10 ‏N ‏N ‏n 10 220 140 1200 291 15 14 230 144 1300 297 20 19 240 148 1400 302 25 24 250 152 1500 306 30 28 260 155 1600 316 35 32 270 159 1700 313 40 36 280 162 1800 317 45 40 290 165 1900 320 50 44 300 169 2000 322 55 48 320 175 2200 327 60 52 340 181 2400 331 65 56 360 196 2600 335 70 59 380 191 2800 338 75 63 400 196 3000 341 80 66 420 201 3500 346 85 70 440 205 4000 351 90 73 460 210 4500 354 95 76 480 214 5000 357 100 80 500 217 6000 361 110 86 550 226 7000 364 120 92 600 234 8000 367 130 97 650 242 9000 368 140 103 700 248 10000 370 150 108 750 254 15000 375 160 113 800 260 20000 377 170 118 850 265 30000 379 180 123 900 269 40000 380 190 127 950 274 50000 381 200 132 1000 278 75000 382 210 136 1100 285 100000 384 = Nحجم جمعيتآمار/ي = nحجم نمونه ‏n ‏Krejcie, R .V and Morgan, d.W. ‏n جدول تعيين حجم نمونه تصادفي با سطح اطمينان 95/0و اشتباه مجاز 05/0 روش هاي جمع آوري اطالعات 73 ‏ ‏ ‏ ‏ استفاده از آمار و مدارك مستند مشاهده مصاحبه پرسشنامه روشهاي گردآوري اطالعات روشهاي کتابخانه اي روش هاي ميداني روش آزمون پرسشنامه اي مصاحبه مشاهد ه صوتي وتصويري روش ترکيبي متن خواني و استفاده از فيش آمار خواني و استفاده جدول روش ترکيبي تصويرخواني نقشه کروکي سند خواني ويژگيهاي مشاهده: 75 متداول ترين و طبيعي ترين ابزار جمع آوري داده هاست . ‏ اندازه گيري مستقيم پديده‌ها ،واقعيتها و طبقه بندي داده ها براي شناخت حاصل مي‌شود . ‏ هرچند مشاهده‌هاي عادي كمتر شكل علمي دارد ولي مي‌توان به عنوان اولين مرحله شناخت به حساب آورد . انواع مشاهده 76 ‏ آزاد ‏ نظامدار محاسن مشاهده 77 1ـ روش مستقيم جمع آوري اطالعات است . 2ـ داده هاي وسيع را در مدت كم مي توان جمع آوري كرد . 3ـ امكان دستيابي به داده هاي مطمئن را فراهم مي كند . 4ـ برخ ي رويداده ا ناپايدار هس تند ،فق ط م ي توان از مشاهده مستقيم اطالعات آن را گرفت . 5ـ مشاهده پوياتر از ساير روشهاي جمع آوري داده هست . معايب مشاهده 78 1ـ مشاهده گر معموالَ آن چيزي را مشاهده مي‌كند كه از قبل مي‌شناسد . 2ـ حضور مشاهده گر در موقعيت مورد مشاهده رفتارها را دگرگون مي‌سازد . 3ـ خوش بيني يا بدبيني مشاهده گر در مورد مشاهده تأثير مي‌گذارد . 4ـ انشاي آنچه ديده شده است در بسياري اوقات دشوار است . 5ـ هميشه موقعيت مشاهده فراهم نيست نكاتي كه مي‌تواند اعتبار مشاهده را افزايش دهد 79 ‏ آموزش مشاهده گران ‏ تعريف عملياتي رفتارهايي كه بايد مشاهده شوند . ‏ استفاده از وسايل كمكي ‏ ثبت بالفاصله مشاهدات ‏ غيرحساس كردن حضور مشاهده گران -2پرسشنامه Questionnaire 80 ‏ مجموعه‌اي از س ئواالت برخواس ته از اهداف و سئواالت تحقيق به صورت كتبي است . ‏ انواع پرسشنامه : ‏ باز ‏ بسته مقايسه پرسشنامه هاي باز و بسته 81 ‏ نسبت آزادي پاسخگو در ارائه پاسخ ‏ آساني و دشواري طراحي ‏ استخراج و طبقه بندي داده ها ‏ سرعت در پاسخگويي محاسن پرسشنامه 82 ‏ ارزاني و سهولت اجرا ‏ رفع مشكل برقراري ارتباط رودررو ‏ يكساني شرايط اجرا براي همه معايب پرسشنامه 83 ‏ عدم برگشت پرسشنامه ‏ عدم اطمينان از درك سئواالت ‏ عدم اطمينان از ثبت صحيح پاسخها ‏ مشكل افراد كم سواد ويژگيهاي يك پرسشنامه خوب 84 ‏ سئواالت آن پايايي و روايي دارد . ‏ سئواالت آن جانبدارانه نيست . ‏ سئواالت آن واضح ،روشن و غيرقابل تفسير است . ‏ سئواالت آن داراي نظم روان شناختي است . ‏ تاجايي كه ممكن است سئواالت آن كم است . ‏ ظاهر پرسشنامه زيبا و جذاب است . نكاتي براي افزايش پايايي و روايي سئوالهاي پرسشنامه 85 ‏مطالعه پرسشنامه هاي مشابه ‏رايزني با صاحبنظران ‏اجراي آزمايشي (آزمون آلفاي كرونباخ) ‏آزمون پايايي ‏تدوين مقدمه گويا Interviewing مصاحبه-3 86 محاسن مصاحبه 87 ‏ ميزان انعطاف پذيري ‏ كيفيت بكر و غني ‏ آساني ارتباط شفاهي نسبت به ساير ارتباطات معايب مصاحبه 88 ‏ امكان هدايت مصاحبه شونده ‏ جلب رضايت مصاحبه كننده از سوي مصاحبه شونده ‏ وقت گيري مصاحبه ‏ كمي افراد مورد مصاحبه ‏ عدم كارآزمودگي مصاحبه گران ‏ دشواري تجزيه و تحليل داده ها نكاتي كه مي‌تواند روايي و پايايي مصاحبه را افزايش دهد 89 ‏ تهيه راهنماي مصاحبه ‏ ارائه آموزشهاي الزم براي مصاحبه گران ‏ انتخاب مصاحبه گر و مصاحبه شونده همزبان ‏ ص رفاً مص احبه گ ر و مص احبه شونده در جلس ه مص احبه حضور داشته باشند . ‏ توجه دادن مصاحبه گر به پرهيز از جانبداري ‏ سئواالت غيرمستقيم انشا شود. ‏ بوجود آوردن جو صميمانه براي تعامل متقابل -4بررسي اسناد و مدارك Documents 90 ‏ معمو ً ال ب ه عنوان روش مكم ل براي روشهاي ديگ ر ب ه كار مي‌رود ولي به دو صورت در انجام تحقيق مي‌تواند نقش داشته باشد . .1 بهره‌گيري از اين ابزار براي تدوين ادبيات تحقيق .2 اس تفاده از اي ن ابزار براي جم ع آوري داده ه ا ب ه عنوان محتواي اصلي برخي از انواع تحقيق معايب بهره گيري از اسناد و مدارك 91 ‏ دشواري پي بردن به اعتبار و صحت سند ‏ تضادهاي احتمالي موجود در اسناد و مدارك ‏ احتمال تحريف اسناد با گذشت زمان ‏ عدم دستيابي به اطالعات كافي از طريق اسناد و مدارك محاسن بهره گيري از اسناد و مدارك 92 ‏ بس ياري از داده‌ه ا كه قب ً ال تولي د شده اس ت را از اي ن طري ق مي‌توان دريافت كرد . ‏ آشكار كردن لزوم يا عدم لزوم انجام تحقيق ‏ تدوين ادبيات ‏ بررسي حقايق گذشته روشهاي تجزيه و تفسيرداده ها 93 ‏ 1-تحليل توصيفي descriptive analysis ‏ 2ـ تفسير استنباطي Inferential analysis تحليل توصيفي داده ها descriptive analysis 94 تحليل :دسته بندي ،مرتب کردن ،خالصه کردن از طريق : .1 .2 .3 .4 .5 .6 جداول نمودارها شاخصهاي گرايش مرکزي مانند ميانگين ،ميانه ،نما شاخصهاي پراکندگي مانند دامنه تغييرات ،انحراف استاندارد اندازههاي موقعيت نسبي مانند نمره‌هاي تراز شده ،رتبه ‌ اندازه هاي رابطه اي مانند ضريب همبستگي تفسير داده ها 95 ‏ تفسير :رسيدن به استنباط درباره روابط بين متغيرهاي مورد مطالعه و استخراج نتايج. .1 آمار پارامتريک آمار ناپارامتريک .2 تفسيروتحليل استنباطي Inferential ‏analysis ‏ همواره مستلزم فرآيندهاي پيچيده‌تري است . ‏ مس تلزم علميات ي اس ت كه بتوان نتاي ج حاص ل از تجزي ه و تحليل را به جامعه بزرگتري تسري داد . ‏ از جمله فرآيندهاي آن توجه به نمونه و روشهاي نمونه برداري اس ت .آزمونهاي χو آزمون ،Tهمبس تگي پيرس ون و ...از جمل ه آزمونهاي ي اس ت كه در آمار اس تنباطي بكار گرفت ه مي‌شود . 96 اجزاي اصلي يك گزارش تحقيق: 98 صفحه اول ( روي جلد) شامل :نام ،عنوان تحقيق ،مجري يا مجريان ،تاريخ اجرا فهرست محتوي،شكلها ،نمودارها وجداول خالصه يا چكيده ( بين 150تا 200كلمه ) ،شامل :مقدمه،هدف، روش كارو نتيجه تشكر و قدرداني كليات طرح تحقيق فصل اول :بيان مسئله ،اطالعات زمينه اي ،تحليل مسئله ،مرور و بررسي هاي قبلي ،اهداف ،متغيرهاو.. اجزاي اصلي يك گزارش تحقيق: 99 فصل دوم :پيشينه تحقيق ومباني نظري آن فصل سوم :روش شناسي تحقيق فص ل چهارم :يافت ه هاي تحقي ق شام ل آنچ ه از اجراي طرح تحقيق ي بدس ت آمده است. فصل پنجم :بحث و نتيجه گيري :شامل مهمترين يافته ها ،نقاط قوت و ضعف تحقي ق ،محدودي ت هاو مشكالت ي كه در گردآوري وجود داشت ه اس ت ، اشاره كردن يا مقايسه نتيجه اين تحقيق با مطالعات ديگران و نتيجه گيري نهائي يادداشتها ،منابع و كتابشناسي ،پيوستها