پاورپوینت روش تحقیق در حسابداری

روش تحقیق در حسابداری به نام خدا • سرفصل درسی: • سرفصل درسی: •تعداد واحدهای درسی 3 :واحد •تعداد جلسات درسی 24 :جلسه •پیش نیاز :آمار و كاربرد آن •نوع درس :پایه اهداف درسی: -1آشنایی با اصول و مفاهیم تئوری و عملی روش تحقیق -2آشنای#ی ب#ا چگونگ#ی بكارگیری تكنی#ك های روش تحقیق در حسابداری • ارزشیابی: -1امتحان میان ترم 5 :نمره -2كار عملی 5 :نمره -3امتحان پایان ترم 10 :نمره • محتوای آموزشی: -1مطالب كالسی -2كتب -3مقاالت علمی -4بازدید علمی از مراكز پژوهشی و كتابخانه • منابع و ماخذ اصلی درسی: ردیف عنوان نام نویسنده یا نویسندگان نام مترجم یا مترجمان انتشارات 1 مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی محمدرضا حافظ نیا - سمت • سایر منابع و ماخذ درسی: ردیف عنوان نام نویسنده یا نویسندگان نام مترجم یا مترجمان انتشارات 1 روش تحقیق و ماخذشناسی ابوالقاسم طاهری - پیام نور 2 روش های تحقیق در علوم رفتاری زهره سرمد عباس بازرگان الهه حجازی - آگاه 3 روش های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی عزت ا ...نادری مریم سیف نراقی - بدر رئوس مطالب اصلی و عمده: -1مقدمه ای بر مفاهیم پایه و عملیاتی -2انتخاب ،تعریف و بیان مسأله تحقیق -3تدوین فرضیه -4روش های تحقیق -5جامعه آماری ،نمونه و نمونه گیری -6روش های جمع آوری اطالعات -7تجزیه و تحلیل اطالعات -8نتیجه گیری و ارایه پیشنهادها -9روش تدوین و نگارش گزارش نهایی فصل اول: مقدمه ای بر مفاهیم پایه و عملیاتی ‏Introduction ا ز چ ه ر ا ه ه ب ا ه ی ی ش ن م ا ی خ ت ت و ا د ن س ت ی ا ف ت؟ شناخت فالسفه و دانشمندان برای آگاهی از حقایق واقعیت های جهان هستی وکشف حقیقت پدیده ها به منابع و مبانی مختلفی متوسل شده اند. این منابع عبارتند از: عقلتجربهقلب و دلوحی.....- راه های شناخت و كسب دانش )1تجربه ‏Experience ) 2استناد به مقام صالحیت دار ‏Outhority )3منطق ‏Logic ) 4روش علمی ‏Method ‏Scientific 1ـ تجربه ابتدای00ی تری00ن و در عی00ن حال فراگیرتری00ن روش كس00ب اطالعات است. در ای00ن روش اطالعات بی‌واس00طه و ب00ه طور مس00تقیم توس00ط فرد استفاده كننده از اطالعات حاصل می‌شود. ‏ تجارب شخصی عمدت ًا برخواسته از دانش حسی است. محدودیت های تجربه دان0ش حس0ی ب0ه واس0طه خطای احس0اس غیرقاب0ل اطمینان و ناق0ص است . محدودیت در تجربه ـ همه امور را نمی‌توان تجربه كرد . تجربه شدیداً تحت تأثیر ذهنیت افراد است . 2ـ استناد به مقام صالحیت‌دار رجوع ب000ه كارشناس000ان ،متخص000صان و مراك000ز ذیص000الح در زمینه‌های موردنظر پذیرش قول و فع 00ل مقامات ذیص 00الح ب 00ه عنوان واقعیتهای قاب 00ل استناد محدودیـــت های اســـتناد بــه مقام صالحیت‌دار نحوه كس0ب دان0ش و اطالعات از س0وی مقامات ص0الحیت‌دار « آی0ا آنان دچار اشتباه نمی‌شوند» ؟ اختالف نظر صاحبنظران در امر واحد 3ـ منطق اگ0ر ب0ه كم0ك عق0ل ,دان0ش حس0ی توس0عه داده شود دان0ش قاب0ل اعتمادتری حاصل می‌شود . منط0ق از دو طری0ق برای رس0یدن ب0ه شناخ0ت ب0ه انس0ان كم0ك می‌كند : الـــف) روش قیاسی ‏method ب) روش استقرایی ‏deductive ‏inductive الف) روش قیاسی قیاس در لغت به معنای سنجش ،اندازه گیری و تخمین است . اس#تدالل قیاس#ی نتیج#ه گیری ب#ا دالی#ل كاف#ی از ك#ل ب#ه جزء اس#ت ی#ا رس#یدن مدلل از قوانین كلی و عمومی به موارد جزئی و خاص را گویند . شای#د اولی#ن حرك#ت قاب#ل مالحظ#ه در پیدای#ش رویكرد منظ#م و س#یستماتیك برای كشف واقعیات باشد #. از كنار ه#م گذاشت#ن واقعیات پذیرفت#ه شده و اس#تنتاج ی#ك نتیج#ه از آ#ن , حاصل می شود #. اجزاء‌ قیاس مقدمه كبری مقدمه صغری نتیج0ه است . محدودیتهای قیاس ‏ انسانی فانی است . علی انسان است . عل0ی فان0ی نتیجه قیاسی منطقی به هیچ وجه از محدوده مقدمات فراتر نمی‌رود . ص0حت نتیج0ه مس0تقیم ًا ب0ه ص0حت مقدمات بس0تگی دارد .اطمینان از ص0حت مقدمات از اهمیت خاصی برخوردار است . چون نتیج0ه فرآین0د تحقی0ق علم0ی تولی0د و كش0ف دان0ش جدی0د اس0ت ،پ0س ای0ن فرآیند نمی‌تواند صرف ًا بر پایه استدالل قیاسی بنا شود . ب) روش استقرایی استقراء در لغت به معنای جستجو كردن و كنجكاوی كردن است . استدالل استقرایی یعنی رسیدن ذهن از جزء به كل بررسی اجزاء یك قضیه و رسیدن به یك حكم كلی انواع استقراء استقراء تام استقراء ناقص بررسی كلیه اعضاء یك مجموعه بررسی گروهی از اعضاء یك مجموعه تفاوت قیاس و استقراء )1قیاس از كل به جزء و استقراء از جزء به كل )2پذیرفت0ن مقدمات قیاس مس0اوی اس0ت ب0ا پذیرفت0ن نتیج0ه قیاس ( اگ0ر مقدمات قیاس00ی را بپذیری00م ول00ی نتیج00ه را نپذیری00م دچار نوع00ی تناق00ض منطق00ی شده‌ای00م) ول00ی در اس00تقراء اینچنی00ن نیس00ت .نپذیرفت00ن نتیج00ه در صورت پذیرفتن مقدمات تناقض عقلی و منطقی ایجاد نمی‌كند .  -4روش علمی : ب0ه ای0ن روش ,روش ح0ل مس0ئله ،روش عقالن0ی ،روش اس0تدالل قیاس0ی ـ استقرایی ،روش آزمایشی نیز گفته‌اند . روش منظم شناخت و كسب دانش و اطالعات است . تغیی0ر كنترل و هدای0ت شده ی0ك موقعی0ت غیرثاب0ت یانامعی0ن ب0ه موقعیت0ی ك0ه ال معین و ثابت است. از لحاظ مشخصات و روابط كام ً تحقیق علمی فرآیند جستجوی منظم برای مشخص كردن موقعیت نامعین است . ب ا شن آ ن به ی د ن و ا ژه ذ ه ن نا ت ح ق ی ق س ا ن متب چ ه مف ا د ر م یش ه و می و د ؟ از  )1رسیدن ،بررسی ،مطالعه ،حقیقت و گاهی حقیقت یابی ) 2فعالیت‌های منظمی كه به تولید و كشف دانش جدید و سازمان یافته منتهی شود. ) 3فعالیت برای رسیدن به شناخت آنچه برای انسان ناشناخته است. ( ت==حقیق):Research تحقیق را می توان تجزیه و تحلیل ،ثبت عینی و نظام مند مشاهدات کنترل شده که به پروراندن قوانین کلی ،اصول و نظریه ها و همچنین به پیش بینی و یا احتماال به کنترل نهایی رویدادهامنجر می شود تعریف کرد. .مجموعه فعالیتهایی که برای کشف بخشی از جهان حقیقی نائل می شود را تحقیق گویند خواجه نوری ( ت==حقیق):Research تحقیق به معنای رسیدگی کردن ،بررسی ،بازجویی (فرهنگ قریب) وارسی واقعیت ( فرهنگ ؟) راست و درست کردن ،به حقیقت اوی رسیدگی کردن و باز جویی کردن ( .لغت نامه دهخدا) تحقیق به عنوان یک فرایند پژوهش در درست ترین شکل خود واجد دو شرط است: .کنترل دقیق شرطی که مانع از تاثیر عوامل نا مربوط و مزاحم می شود .نمونه گیری صحیح :شرطی که یافته های پژوهش را قابل تعمیم و بسط می سازد تحقیق تجربی اجتماعی عبارت است از ثبت و ظبط و تغییر نظام دارواقعیتهای اجتماعی )دSکSتر عSلیدSالور( تحقیق علمی چیست؟ تحقی#ق علم#ی عبارت اس#ت از تالش کاوشگران#ه ای که ب#ا آداب خاص#ی ب#ه طور نظام یافت#ه ب#ا هدف کشف مجهول#ی ب#ه منظور گس#ترش قلمرو معرفت#ی نوع بشر انجام شده و شناخ#ت حاص#ل از آ#ن مص#ادیق خارجی داشته باشد. .1 پژوهش علمی ،بررسی نظام یافته ،کنترل شده ،تجربی و انتقادی در مورد پدیده های طبیعی است که روابط احتمالی بین این پدیده ها به وسیله نظریه و فرضیه هدایت می شوند. این تحقیقات دارای مشخصات زیر است: برخوردار بودن از آداب و تشریفات خاصتوسعه قلمرو معرفت-شناخت حاصل از نتیجه و تحقیق در بیرون ذهن فلسفه تحقیق علمی نیاز بش#ر ب#ه تحقیقات علم#ی را م#ی توان ب#ه شرح زیر بیان کرد: نیاز فطری انسان-پاسخگویی به نیازهای حیاتی  ) 1مجموع0ه فعالی0ت های مرتب0ط ب0ا ه0م اس0ت ك0ه آ0ن را ب0ه فرآین0د جس0تجو مبدل كرده است. ) 2ساختار فعالیت های آن بر پایه یك نظم منطقی استوار است. ‌) 3در صدد روشن كردن رابطه ,اثر یا تفاوت بین پدیده‌هاست. ) 4مس0تلزم تولی0د ،جمع‌آوری و كاربرد داده های جدی0د ی0ا س0ازماندهی مجدد داده‌های موجود برای حل مسائل موردنظر است.  ) 5نیازمند تخصص است -محقق باید : الف ) صالحیت روش شناسی داشته باشد . ب ) دانش محتوی داشته باشد . ) 6نتیجه آن تولید دانش نو به صورت مدون است . ) 7بدلی0ل نظ0م و ترتیب0ی ك0ه دارد یك0ی از نیرومندتری0ن ابزاره0ا برای حل مسائل و پاسخ به سئواالت است . هدف اولیه پژوهش علمی عبارت است از: الف-بررسی و ارزیابی نظریه ها ب-ارایه نظریه جدید ج-حل مشکل هدف از آموزش روش تحقیق علمی .1 فراگیری روش وص#ول ب#ه حقای#ق و کشفمجهوالت .2 کس#ب مهارت الزم برای اجرای پروژه هایتحقیقاتی .3 کس#ب مهارت الزم برای تهی#ه پایان نامه هایتحصیلی ویژگی ها و قواعد تحقیق علمی .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 .10 .11 .12 .13 توسعه ای بودن قابلیت بررسی داشتن نظم داشتن تخصص طلبی قابلیت تعمیم دقت طلبی واقعی بودن قاعده تجاهل صبر طلبی جرات طلبی نیاز به مدیر#یت واحد رعایت اصل بی طرفی اجتهادی بودن تحقیق پیش نیازهای تحقیق علمی وجود فرهنگ تحقیق:یعنی فرهنگ جامه در سطحی باشد که به کارهای تحقیقاتی بها بدهد.محقق:داشتن نیروی محقق ماهر و مطلع از فنونبودجه:تخصیص منابع مالی الزمسازمان الزم:یعنی پشتیبانی موسسات تحقیقاتیابزار تحقیقاتی:تحقیق علمی بدون ابزار الزم امکان پذیر نیست.فراغت الزم برای محقق:اعم از زمانی و فکری مثل مسکن و وسیله نقلیه و...-ضوابط و مقررات مالی و اجرایی محدودیت ها و مشكالت تحقیق • محدودیت ها و مشكالت یك تحقیق به دو دسته زیر تقسیم می شوند: الف -محدودیت های قابل كنترل :این ها عواملی هستند كه محقق بر اساس میزان شناخت ،خالقیت و توانایی های فردی و كاری خود قادر به كاهش و یا از بین بردن آن می شود. ب -محدودیت های غیرقابل كنترل :این ها عواملی هستند كه بر مراحل مختلف تحقیق تاثیر گذاشته ولی قابل كنترل نیستند. مراحل در روش علمی شناخت مسئله یا سئوال بیان یا روشن نمودن مسئله یا سئوال تعیین داده های مورد نیاز و چگونگی جمع‌آوری آنها سازماندهی اطالعات تفسیر و نتیجه گیری احساس مسئله م ر ا ح ل ر و ش تعریف مسئله حدس راه حلهای احتمالی ع ل م ی جمع آوری اطالعات ـ ها( ـه )داد تجزیه و تحلیل تفسیر و نتیجه گیری فرایند تحقیق علمی مرحله اول انتخاب تحلیل تبیین مساله مرحله دوم گزینش طراحی,تشریح روشهای کار مرحله سوم گردآوری اطالعات و داده ها مرحله چهارم طبقه بندی و تجزیه ئ تحلیل دادها مرحله پنجم تدوین گزارش تحقیق فصل دوم: انتخاب ،تعریف و بیان مسأله تحقیق ‏Subject Definition تشکیی#ل می دهد .زیرا رکن اص#لی ه#ر تحقی#ق علم#ی را ای#ن مرحل#ه تشک محق#ق کلی#ه فعالی#ت های تحقیقات#ی خود را بر پای#ه آ#ن شکل می دهد. در ای#ن مرحل#ه مس#اله تحقی#ق مشخ#ص م#ی شود و محق#ق متوج#ه می شود که ناشناخت#ه و مجهول او چیس#ت و چ#ه چیزی را باید معلوم کند. ابعاد مس#اله را مورد بررس#ی قرار م#ی ده#د ت#ا آ#ن را تعریف کند .ادبیات و پیشین#ه آ#ن را مورد مطالع#ه قرار م#ی ده#د ت#ا متغیرهای احتمالی را شناس#ایی کن#د و بر اس#اس آ#ن فرضی#ه های تحقی#ق را فراه#م م#ی نماید پ#س از آ#ن متغیرهای عل ّی #و توص#یفی را شناس#ایی م#ی کن#د و آنگاه به تعریف مساله بر اساس ماهیت و ویژگی های آن می پردازد. مرحل#ه انتخاب ،تعری#ف و بیان مس#اله دارای اقدامات نظام یافت#ه زیر است: الف -انواع مساله تحقیق ب -مالك های انتخاب و تعیین حدود مساله تحقیق ج -منابع و ماخذ طرح مساله تحقیق د -شناسایی و تحلیل مساله تحقیق ه -مطالعه ادبیات و سوابق مساله تحقیق و -روش های دستیابی به سوابق و ادبیات مساله علی ز -تعیین متغیّرها و تدوین مدل های ّ ط -نحوه بیان مساله تحقیق و نگارش آن ی -روش نگارش و ارزیابی مساله تحقیق الف -انواع مساله تحقیق -1مسائل تشریحی -توصیفی مثال :بررسی وضعیت اقتصادی شهرستان مشهد -2مسائل رابطه ای مثال :بررسی رابطه بین عرضه و تقاضای گوشی های تلفن همراه -3مسائل علت و معلولی مثال :بررسی عوامل موثر بر مهاجرت روستائیان به شهرها ب -مالك های انتخاب و تعیین حدود مساله تحقیق ب#ا توج#ه ب#ه مناب#ع ایجاد مس#اله و موضوعات تحقیقات#ی ،محقق بر اس#اس عالق#ه و شوق شخص#ی و نی#ز احس#اس نیازی که خودش یا جامع#ه ب#ه ح#ل مس#اله ای و کش#ف مجهول#ی دارد ،م#ی توان#د یکی از آنها را انتخاب نماید. تحقیق خوب دارای ویژگی های زیر است : ادراکی بودن :یعنی قابل درک باشد.بسیط بودن (ساده بودن) :تک باشد و حالت ترکیبی نداشته باشد.میکروبودن :در حد توان محقق باشد. نو بودن :تازه باشد.مرتبط با رشته تخصصی محقق بودن :تخصصی باشد.-شفاف بودن :ابهام نداشته باشد. ج -منابع و ماخذ طرح مساله تحقیق موضوع تحقی#ق برای محق#ق بر اس#اس مناب#ع متعدد مطرح می شود که از جمله آن: الف) کنجکاوی ب) تجارب شخصی ج) مطالعه آثار مکتوب د ) منابع شفاهی ه ) متقاضیان تحقیق کنجکاوی انس#ان به دلیل برخورداری از قوای فکری و عقل#ی ،همواره در اندیشه و تفکر درباره جهان و زندگ#ی و مس#ایل گوناگون آ#ن اس#ت .بنابراین ،در مقاب#ل شناخت#ه ه#ا و آگاه#ی های او ،ناشناخت#ه ه#ا و مجهوالت قرار می گیرد و ب#ه ذهن او خطور می کند گاه طرح ای#ن سوال ها به شکل گیری راه ح#ل های فرض#ی ،ذهن#ی و تخیل#ی منج#ر م#ی گردد و مقدم#ه تشکیل نظریه را فراهم می آورد. تجارب شخصی انس#ان دائم#ا ب#ا محی#ط خارج ارتباط و کن#ش و واکن#ش دارد و از آن تاثی#ر م#ی گیرد ی#ا در آ#ن تاثی#ر م#ی گذارد .ای#ن واکن#ش های شخصی ممکن است در طرح مساله تحقیق موثر باشد. مطالعه آثار مکتوب نظری#ه ه#ا و تجارب دیگران و حاصل مطالع#ه امکان آشنای#ی ب#ا نظری کاوش ه#ا و شناخ#ت های دیگ#ر دانشمندان و صاحبان آثار را فراهم می کند. در واق#ع مطالع#ه راه#ی برای ورود به مخزن معلومات و قلمرو معرفت#ی و شناخت#ی نوع بش#ر در تمام زمین#ه ه#ا ی#ا زمینه ای خاص است. منابع شفاهی گف#ت و شنود با افراد مختل#ف نیز باعث افزای#ش آگاهی و معلومات و در عین حال افزایش مجهوالت انسان می شود. س#خنرانی ه#ا ،گفتگوه#ا ،نشس#ت ه#ا ،مناظره ه#ا ،میزگرده#ا و ...منابع شفاهی را تشکیل می دهند. متقاضیان تحقیق معموالً کس#انی هس#تند که ب#ه مشکل#ی برخورد نموده در جستجوی چاره ای برای ح#ل آ#ن هس#تند و برای ای#ن کار از پژوهشگران کمک می گیرند. د -شناسایی و تحلیل حدود و ابعاد مساله تحقیق پ#س از آنکه محق#ق مس#اله را انتخاب کرد ،بای#د ب#ه وارس#ی ابعاد آن بپردازد و پ#س از تعیی#ن ماهی#ت و مقیاس آ#ن ،مرزه#ا و قلمرو آن را مشخص کند. شناسایی و تحلیل مساله تحقیق در این مرحله محقق ابعاد و ویژگی های مساله تحقیق را مورد بررسی قرار داده ،جنبه های مختلف آن را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد . کم و کیف و ابعاد آن ،محقق باید پس از شناسایی مساله و ازاطالع از ّ نسبت به تجزیه و تحلیل آن اقدام کند.و از حیث کار و عملی بودن تحقیق آن را ارزیابی کند. برای تعیین حدود مساله باید: اوالً :وضعیت عمومی و سپس وضعیت خاص مساله مشخص شود. ثانیاً :زمینه ای که مساله در آن قرار دارد ،معرفی شود. ثالثاً :حدود زمانی و مکانی و تشکیالتی آن به خوبی مشخص گردد. رابعاً :مس#ائل جانب#ی و احتمال#ی که ممکن اس#ت موج#ب تداخ#ل شوند شناسایی و مرز آنها با مساله تحقیق تعیین شود. ه -مطالعه ادبیات و سوابق مساله تحقیق کار پژوه5ش پ5س از انجام دادن مرحل5ه مطالع5ه آغاز می شود .ب5ه عبارت5ی پژوه5ش در بس5تری از آگاهی برای کشف مجهول انجام می پذیرد. ه -مطالعه ادبیات و سوابق مساله تحقیق ب#ه طور کل#ی مطالع#ه ادبیات نظری و س#وابق پژوهش#ی مرتب#ط ب#ا مساله برای محقق دارای فواید زیر است: نس#بت ب#ه موضوع اشراف زیادتری پیدا م#ی کند و بر ب#ه اایی#ن ترتی#ب نسباطالعات وی در زمینه موضوع افزوده می شود. بر اس#اس آگاه#ی از معلومات ب#ه دس#ت آمده اقدام به دوباره کاری وتکرار نخواهد شد . -از روش کار دیگران آگاهی خواهد یافت. ه -مطالعه ادبیات و سوابق مساله تحقیق ب#ه طور کل#ی مطالع#ه ادبیات نظری و س#وابق پژوهش#ی مرتب#ط ب#ا مساله برای محقق دارای فواید زیر است: ب#ه محق#ق کم#ک خواه#د نمود ت#ا ب#ا اس#تفاده از آنه#ا و نی#ز تص#وراتی که ازواقعی#ت در ذه#ن او شکل م#ی گیرد ،س#اده ت#ر بتوان#د فرضی#ه های تحقیق خود را تدوین نماید. ب#ه محق#ق کم#ک خواه#د کرد ت#ا متغیرهای مورد نظ#ر را بهت#ر شناساییکند. تکی#ه گاه محکم#ی برای اس#تدالل منطق#ی در مرحل#ه بررس#ی و ارزیابیفرضیه ها و استنتاج به ویژه در تحقیقات توصیفی-تحلیلی پیدا کند. و -روش های دستیابی به سوابق و ادبیات مساله الف) روش دستیابی به منابع= و فهرست برداری از آنها ب) روش مطالعه و فیش برداری و -روش دستیابی به منابع و فهرست برداری از آنها استفاده از کتابشناسی هااستفاده از فهرست مقاالتاستفاده از نمایه هااستفاده از کتابخانهاستفاده از فهرست تحقیقاتاستفاده از چکیده هااستفاده از مجموعه مقاالتاستفاده از روش مصاحبهاستفاده از آرشیوها-استفاده از سیستم های اطالع رسانی رایانه ای  :استفاده از کتاب شناسی ها این منابع به وسیله موسسات و سازمانها دولتی و غیر دولتی و کتابخانه های بزرگ تهیه میشود و اطالعاتی در خصوص مقاله ها و کتابهای نوشته شده در باره موضوع خاصی را ارائه می دهد. :استفاده از فهرست مقاالت موسسات دولتی و غیر دولتی و کتابخانه ها اقدام به تنظیم فهرس=ت مقاالت بر اساس موضوعی=ا حروف الفبا یا نوع مجله یا نشریه می کنند و امکان مناس=بی را در اختیار محقق قرار می دهند . :استفاده از نمایه ها نمایه ها حاوی اطالعات=ی درباره کتابها و مقاالت منتشر شده است که هر چند وقت یک بار منتشر می شود . نمایه ها کتابها و مقاالت را به صورت موضوعی و به تفکیک رشته یا موضوع علمی خاص تنظیم و طیقه بندی می کنند و به محقق امکان دستیابی به تازه های علمی و انتشاراتی را میدهند. :استفاده از کتابخانه کتابخانه ها دارای برگه دانهایی است که معرف کتابهای موجود در آنها بوده و بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است .این کار به سه صورت موضوع ،عنوان و نویسنده وجود دارد. :استفاده از فهرست تحقیقات مراکز تحقیقاتی،دانشگاهها یا سازمانهای مسئول امور تحقیقات علمی چه به صورت موضوعی و چه به صورت مقاطع زمانی اقدام به تدوین فهرست تحقیقات انجام شده می نمایند. :استفاده از چکیده ها برای سهولت دسترسی محققان به مقاالت و گزارشهای تحقیقی،معموال موسسات علمی و دانشگاهی اقدام به تهیه کتابچه یا جزوه ای مینمایند که حاوی چکیده و خالصه ای از محتوای مقاالت و گزارشهای تحقیق و پایان نامه هاست. :استفاده از روش مصاحبه از این روش ،محقق به دو صورت می تواند استفاده کند : اول ،با استادان و صاحبنظران و آگاهان مصاحبه کند و کتابشناسی و فهرس=ت منابع موضوع مورد مطالعه خود را کاملتر نماید. دوم،با صاحبان آثار و محققان دیگر درخصوص توضیح و توجیه بیشتر مساله و روشهای کار ،مصاحبه نماید و از نظریات آنها استفاده کند. :استفاده از آرشیوها روزنامه ها ،جراید ،تصاویر معمولی و ماهواره ای ،نقشه ها ،فیلمها و نوارها از منابع مهم مطالعاتی محقق هستند.اینگونه منابع دارای آرشیو خاصی هستند و محقق می تواند با مراجعه به آرشیو مربوط از اطالعات مندرج در آن استفاده نماید. استفاده از سیستمهای اطالع رسانی رایانه :ای این سیستم ها تحرک زیادی به فعالیت های علمی داده است و آگاهی ها و نتایج تحقیقات علمی و معلومات و معارف جدی=د بشری را با سرعت زیادی در جهان مبادله می نمای=د.که در اینجا به ذکر سه مورد از این سیستمها اکتفا می نماییم: ‏CD_ROM ‏On-line ‏Internet الف -سیستم CD-ROM؛ ای5ن س5یستم ترکیب5ی اس5ت از ی5ک دس5تگاه رایانه دارای دیس5ک گردان ،ی5ک نف5ر اپراتور و دیس5ک ه5ا ی5ا دیسکت های حاوی اطالعات ک5ه اپراتور ب5ه وس5یله رایان5ه آ5ن ها را بازیابی می کند. ب -سیستم on.line ؛ ای5ن س5یستم شبی5ه CD-ROMس5یستم اس5ت ب5ا این تفاوت ک5ه رایان5ه ب5ه طور زنده از طری5ق پایانه های رل5ه کننده ب5ه مراکز و پایگاه های بزرگ اطالعات علم5ی جهان متص5ل اس5ت .در این س5یستم معموال اطالعات ب5ه ص5ورت دو جانبه مبادل5ه م5ی شوند .اص5طالحا ب5ه ای5ن عم5ل می گویند. ج -سیستم شبکه اینترنت؛ ای5ن س5یستم شبی5ه س5یستم on.lineبا قابلی5ت اطالع رس5انی بس5یار وس5یع و به ص5ورت چن5د جانب5ه اس5ت .ای5ن سیستم کار پست الکترونیکی را نیز انجام می دهد. ب -روش مطالعه و فیش برداری محقق پس از پیدا کردن منابع مربوط به تحقیق ،اقدام به مطالعه و بررسی آنها می نماید. از آنجا که این منابع وسعت زیادی داشته باش=د و زمان کافی برای مطالعه آنها وجود نداشته باشد باید اقدام به گزینش منابعی کرد که : نخست:اصیل و مبنای=ی و مباحث آن به موضوع تحقیق نزدیکتر باشد دوم :اگر تحقیق از نوع تاریخی نیست ،از نظر زمانی منابع به زمان حال نزدی=کتر باشد. سوم :منابع تکراری نباشد و منابعی به عنوان مطالعه انتخاب شود که جامعیت چند منبع= را داشته باشد. چهارم:از مباحث اختصاصی مربوط استفاده شود. پنجم :منابعی انتخاب شود که از حیث نظری قوی باشد. ششم :آداب مطالعه را که منجر به حداکثر صرفه جویی در زمان و امکانات می شود را رعایت کند. محققان برای ثب=ت و ضب=ط مطال=ب از روش های گوناگون اس=تفاده می کنند از جمله : عالمتگذاری روی متن و حاشیه اوراق کتابخالصه برداری از متن و نگارش آناستفاده از ماشینهای حافظه دار الکترونیکی تهیه و تنظیم برگه ها یا کارتهای منظم که اصطالحافیش نامیده میشود علی ز -تعیین متغ ّیرها و تدوین مدل های ّ محقق در تحقیق خود به دنبال شناسایی متغیرها و چگونگی رابطه آنها با یکدیگر است. اگرت=حقیق از نوع توصیفی است ،می خواهد وضعیت یک شی یا پدی=ده را شناسایی و تبیین نماید .برای این کار نیازمند بررسی صفات و ویژگیها و به عبارتی متغیرهای توصیفی است. محقق بر اساس بررسیهای اولیه و نیز مطالعه ادبیات تحقیق اقدام به تعیین متغیرهای مورد مطالعه کرده ،آنها را فهرست می نماید و در قالب یک مدل تجزیه ای و تفکیکی تدوین می کند تا بدین وسیله راهنمای نظری تحقیق خود را تهیه نماید. مثال اگر محقق بخواهد وضعیت معلمان متوسطه یک شهرستان را مطالعه کند باید فهرست متغیرها را تنظیم نماید و سپس مدل انشعابی و تفکیکی آن را تهیه کند: ... متغیرها ی توصیفی شامل سن ،جنس ،تحصیالت ،سابقه تدریس نحوه تدریس ،تعداد فرزندان ،وضعیت تا هل ،وضع مسکن ،و نظایر آن که مدل تفصیلی آن را به این شکل می توان تنظیم کرد : کمتر از 10 کمتر از 35 20-10 45-35 30-20 سابقه تدریس 55-45 باالی 30 باالتر از 55 موفق فوق دیپلم متوسط نحوه تدریس لیسانس فوق لیسانس نا موفق سن تحصیالت دکتری آموزش دیده دوره ضمن خدمت آموزش ندیده زن جنس مرد تمام هفته ملکی نصف هفته روزهای تدریس استیجاری سازمانی وضع سکونت سایر کمتر از نصف دارد ندارد اشتغال غیر آموزش متاهل وضع تاهل مجرد کمتر از 2 5_2 باالی 5 بومی وضع اقامت مهاجر تعداد فرزندان ط -نحوه بیان مساله تحقیق و نگارش آن محقق در این مرحله آماده می شود مساله را آن طور که یافته اس=ت تعریف نموده ،اهداف تحقیق خود را بیان نمای=د . برای بیان مساله و تعریف آن محقق باید به نکات زیر توجه کند: الف) صورت مساله باید شکل سوالی داشته باشد و از بیان آن به صورت عبارت کلی یا جمالت خبری خودداری گردد. ب) مساله باید به طور واضح تعریف گردد . ج) از کاربرد اصطالحات و واژگان ارزشی خودداری شود . د ) اصطالحات و مفاهیم تخصصی باید تعریف شود . ه ) سواالت ویژه تحقیق باید نوشته شود . ی -روش نگارش و ارزیابی مساله تحقیق محقق برای بیان مساله تحقیق و نگارش آن باید به این ترتیب اقدام کند: صورت مساله را به صورت سوالی بنویسد.یک مقدمه کلی بنویسد.ابعاد و ویژگی ها و صفات مورد مطالعه را شرح دهد.ادبیات و سوابق مساله تحقیق را بیان کند.فهرست متغیرها و معرف های مورد مطالعه را ذکر کند.سواالت ویژه تحقیق را فهرست کند. به هدف یا اهداف تحقیق خود اشاره نماید.-نتایج و دستاوردهای پیش بینی شده تحقیق را اظهار کند. محقق برای اطمینان از انجام دادن اموری که برای نگارش و بیان مساله تحقیق الزم است ،میتواند جدول کنترل را تهیه نموده و به ارزیابی آن بپردازد . نمونه جدول کنترل به شکل زیر است : :جدول کنترل و ارزیابی نگارش مساله تحقیق شرح ردیف آیا صورت مساله به شکل سوالی است ؟ 1 آیا مقدمه توضیحی درمورد مسا له و اهمیت تحقیق داده است؟ 2 آیا ابعاد و حدود مساله بیان شده است ؟ 3 آیا ادبیات و سوابق مساله ذکر شده است ؟ 4 آیا فهرست متغیرها و مدلهای مربوط ذکر شده است ؟ 5 آیا سواالت ویژه تحقیق تدوین و بیان شده است ؟ 6 آیا به هدف تحقیق اشاره شده است ؟ 7 آیا بیان مساله از وضوح برخوردار است ؟ 8 آیا اصطالحات و مفاهیم به خوبی تعریف شده است ؟ 9 بلی خیر مالحظات :فصل سوم تدوین فرضیه Hypotheses Definition فرضی#ه س#ازی یکی از مراح#ل حس#اس تحقی#ق را تشکی#ل م#ی ده#د؛ چرا که فرضی#ه ه#ا نق#ش راهنم#ا را دارن#د و ب#ه فعالی#ت های تحقیقات#ی جه#ت می دهند. فرضی#ه ه#ا ب#ه محق#ق کم#ک م#ی کنن#د ت#ا از بی#ن طرق فراوان رس#یدن به مقص#د تنه#ا چن#د مورد آ#ن را که بی#ش از هم#ه نزدی#ک ت#ر ب#ه مقص#د ب#ه نظر می رسد برگزیند و سهل الوص#ول تری#ن راه ها و محتم#ل تری#ن جه#ت ها را برای رسیدن به هدف تحقیق انتخاب کند. نقش فرضیه در تحقیق علمی فرضیTه هTا ضمTن اینکه برای پیگیری و انجام دادن امور تحقیTق بTه طور کلTی بTه محقق جهت می دهند باعث می گردند که : مطالعه منابع و ادبیات مربوط به موضوع تحقیق جهت دار شودمعنTی دار مسTاله پژوهTش حساستر پژوهشگTر را نسTبت بTه جنبTه های موقعیتTی و معنTیمینماید فرضیTه باعTث مTی شود تTا محقTق مسTاله پژوهTش را بهتTر درک کنTد و روشهای جمعآوری اطالعات را بهتر تعیین کند فرضیTه چهار چوبTی برای تفسTیر اطالعات جمTع آوری شده و نتیجTه گیری از آنارائه میدهد  :مفهوم و تعریف فرضیه فرضیه عبارتست از حدس یا گمان Tاندیشمندانه درباره ماهیت چگونگی و روابTط بیTن پدیده هTا ،اشیTا و متغیرهTا که محقTق را در تشخیTص نزدیک ترین و محتمل ترین راه برای کشف مجهول کمک می نماید. فرضیه گمانTی اسTت موقتTی که درسTت بودن یا نبودنTش باید مورد آزمایش قرار گیرد. فرضیTه بر اسTاس معلومات کلTی و شناخTت های قبلTی یTا تجارب محقق پدید می آید . فرضیه ‏Hypothesis تعریف: « فرضی0ه عبارت اس0ت از پی0ش بین0ی راه‌حلهای احتمال0ی و مشخ0ص و ی 00ا حدس خردمندان 00ه مبتن 00ی بر دان 00ش و آگاهیهای گذشت 00ه درباره چگونگ00ی رابط00ه بی00ن دو ی00ا چن00د پدیده ك00ه در مح00ك آزمون عمل00ی سنجیده می‌شود» . ‌ تفاوت فرضیه و نظریه چیست ؟ نظریTه و قوانیTن عمدتTا مشتمTل بر قضایای کلTی و عمومTی هسTتند و بTه مورد خاصی تعلق ندارند و می توانند مصادیق زیادی داشته باشند .در حالی که فرضیه حالت کلی ندارد و مختTص مسTاله تحقیTق اسTت که از قضایای کلTی ناشTی مTی شود ولTی در یک قلمرو خاص شکل می گیرد. فرضیه‌ها در توصیف رابطه بین پدیده ها به چهار شكل ظاهر می‌شوند فرضیههایTی كTه در پTی بررسTی تفاوت یTك یTا چنTد پدیده بTا یTك یTا چنTد ‌ 1ـ پدیده دیگر هستند . 2ـ فرضیه‌هایTی كTه بدنبال بررسTی میزان رابطTه و جهTت همبسTتگی بیTن دو یTا چند پدیده هستند . 3ـ فرضیه‌هایی كه درصدد كشف رابطه علت و معلولی بین پدیده ها هستند . -4فرضیه‌هایTی كTه در پTی بررسTی اثTر یTك یTا چندپدیده بر یTك یTا چنTد پدیده دیگر هستند . ویژگی های یک فرضیه خوب: الف)فرضیه باید قدرت تبیین حقایق را داشته باشد. ب)فرضیه باید بتواند پاسخ مساله تحقیق را بدهد ج) فرضیه باید قابلیت حذف حقایق نامرتبط با مساله تحقیق را داشته باشد د)فرضیه باید شفاف ،ساده،و قابل فهم باشد. ه)فرضیه باید قابلیت آزمون را داشته باشد. و)فرضیه نباید با حقایق و قوانین مسلم و اصول علمی تایید شده مغایرت داشته باشد. ز)فرضیه نباید از واژه ها و مفاهیم ارزشی استفاده کند . ح)فرضیه باید به مطالعه و پژوهش جهت بدهد. ی)باید به صورت جمله خبری باشد. ک)فرضیه ها باید مختص مساله تحقیق باشند ل)باید بین فرضیه ها و سوالهای ویژه تناظر صوری و محتوایی وجود داشته باشد؛ منظور از تناظر صوری این است که : اوال :به تعداد سوالهای فرعی ،فرضیه تدوین شود. ثانیا :هر فرضیه در مقابل سوال مربوط به آن قرار گیرد. انواع فرضیه در تحقیقات همبستگی و تجربی این فرضیه ها به دو نوعت=قسیم می شود: فرضیه تحقیق ( ) Hو فرضیه صفر ( )H فرضیه تحقیق از وجود رابطه یا اثر و یا تفاوت بینمتغیرها خبر می دهد .این فرضیه ها به دو نوع جهت دار و بدون جهت تقسیم می شوند. فرضیه صفر که به فرضیه آماری یا پوچ نیز موسوم استوجود رابطه ،اثر یا تفاوت بین متغیرها را رد کرده و انکار می کند. 1 0 مطالعه چگونگی روابط بین متغیرها : الف)محقق به دنبال بررسی و مقایسه تفاوت تاثیر دو یا چند متغیر بر یک یا چند متغیر است. ب)محقق در پی مطالعه میزان همبستگی بین دو یا چند متغیر است. ج)محقق به دنبال کشف و تعیین رابطه علت و معلولی بین دو یا چند متغیر است. شیوه تدوین و نگارش فرضیه محقق پس از مطالعه ادبیات تحقیق و تعریف مساله ،اقدام به تدوین فرضیه می نماید .وی برای نوشتن فرضیه باید با در نظر داشتن سواالت ویژه تحقیق و نیز متغیرهای مورد مطالعه ،تعداد فرضیه های خود را مشخص کند. پس از تخمین تعداد فرضیه های مورد نیاز ،محقق باید آنها را به صورت ساده ،روان و کوتاه به شکلی تدوین نماید که: مبین وجود رابطه بین متغیرها یا چگونگی وضعیت پدیده ها و اشیااست. آن را به شکل جمله خبری صورت بندی کند. -می تواند در آغاز از جمله ”به نظر می رسد“ استفاده کند. شیوه ارزیابی فرضیه پ#س از آنکه محق#ق فرضی#ه ی#ا فرضی#ه های تحقی#ق را تدوی#ن و صورت بندی کرد آنگاه ب#ا تشکی#ل جدول#ی نظی#ر جدول زی#ر ب#ه ارزیاب#ی آنه#ا می پردازد : بلی شرح سوال ردیف 1آیا فرضیه قدرت سنجش و تبیین حقایق را دارد؟ 2آیا نتیجه حاصل از آزمون فرضیه پاسخ مساله را خواهد داد؟ 3آیا صورت فرضیه ساده و قابل فهم است؟ 4آیا فرضیه قابلیت آزمون پذیری دارد ؟ 5آیا فرضیه به صورت جمله خبری بیان شده است ؟ 6آیا تمام فرضیه ها ی مورد نیاز تحقیق تدوین شده است ؟ 7آیا واژه ها و اصیالحات اختصاصی تعریف شده است ؟ ... ... خیر مالحظات متغیر و انواع آن متغیر به ویژگی یا صفت یا عاملی اطالق میشود که بین افراد جامعه مشترک بوده و مTی توانTد مقادی کمTی و ارزش های متفاوتTی داشتTه باشد .متغیرها انواع گوناگونی دارند و بر اساس مبانی مختلفی طبقه بندی می شوند: الف) متغیر بر اساس ارزش ب) متغیر بر اساس رابطه ج) متغیر بر اساس نقش د) متغیر های دو یا چند ارزشی ه) متغیرهای جانبی م=تغیرهایارز=ش=ی1- الف) متغیرهای کمی یا متغیرهای قابل اندازه گیری: متغیرهای کمی متصل متغیرهای کمی منفصلب) متغیرهای کیفی :به خود عدد نمی گیرند. ج) متغیرهای دو وجهی :بین کمی و کیفی قرار دارند. انواع متغیرهای دو یا چند ارزشی متغی#ر دو ارزش#ی :متغیرهای#ی هس#تند که ب#ه آنه#ا فقطدو ارزش داده می شود. متغیرهای چن#د ارزش#ی :متغیرهای#ی هس#تند که بیش ازدو عدد یا ارزش به خود می گیرند. انواع متغیرها بر اساس ارزش متصل (پیوسته) :درآمد ,سن کمی : متغیرها کیفی : دو وجهی : منفصل(گسسته) :تعداد کالس ها گرایش شغلی مدرک تحصیلی و درآمد  -2متغیرها بر اساس رابطه الف)متغیرهای مستقل :نقش علت را به عهده میگرند و بر متغیرهای دیگر تاثیر میگذارند. ب) متغیرهای ت=اب=ع ی=ا وابس=ته :ای=ن متغیره=ا تابع تغییرات متغیر مستقل هستند . ج) متغیرهای میانگ=ر ی=ا واس=طه :متغیری اس=ت که گاه به عنوان متغیر مستقل و تابع قرار میگیرند . م=تغیرها ب==را=ساسن==قش3- الف)متغیرهای علی :که همان متغیرهای مستقل هستند ب) متغیرهای توصیفی :مبین صفات و ویژگیهای یک پدیده هستند . انواع متغیرهای جانبی -متغیرهای تعدیل کننده -متغیرهای کنترل متغیرهای مزاحم تعاری0ف ‏definitions تعریف با استفاده از فرهنگنامه تعریف با استفاده از مثال روشهای تعریف متغیرها تعریف با استفاده از قید و شرط تعریف عملیاتی تعری0ف عملیاتی ‏operational definition واژ00ه ب00ه گونه‌ای تعری00ف شود ك00ه بیانگ00ر رفتار ی00ا اعمال الزم برای اندازه‌گیری یك پدیده باشد . نوع0ی تعری0ف كاربردی و خاص در ی0ك تحقی0ق ب0ا توج0ه ب0ه هدفی كه در تحقیق معین شده است . خصوصیات تعریف عملیاتی مشاهده پذیری ( اعمال و رفتار تعری00ف شده ,قاب00ل دیدن بوده و ای00ن ام00ر قابل تكرار باشد ). اندازه پذیری (اعمال و رفتار تعری0000ف شده قاب0000ل اندازه‌گیری و حت0000ی االمكان به كمیت درآید ). فصل چهارم: روش های تحقیق ‏Research Methods انواع تحقیقات علمی • تحقیقات علمی در اینجا بر اساس دو مبنا یعنی (هدف) و (ماهیت و روش) تقسیم بندی می شوند. تحقیقات علمی بر اساس مبنای هدف تقسیم می شوند : بنیادی:درجستجوی کشف حقایق وشناختپدیدهاست و به دو دسته تقسیم میشود مشاهده ..گردآوری علمی بر اساس هدف الف) تحقیقات بنیادی تجربی :دادها و اطالعات اولیه با استفاده از آزمایش ا ب)تحقیقات بنیادی نظری:داده های اولیه به تحقیقات روش کتابخانه ای گردآوری میشوند. فراهم کاربردی :این تحقیقات با استفاده از زمینهشده از طریق تحقیقات بنیادی برای رفع جهت نیازمندیهای بشر بهبود و ابزارها روشها در انسان توسعه رفاه وآسایش و ارتقا سطح زندگی مورد استفاده قرار میگیرد -تحقیقات عملی انواع تحقیقات علمی بر اساس هدف •بر اساس هدف ،تحقیقات علمی را می توان به دو گروه زیر تقسیم كرد: الف -تحقیقات بنیادی ب -تحقیقات كاربردی (عملی) تحقیقات بنیادی •تحقیقات بنیادی ( :)Fundamental Researchاین تحقیقات كه گاه تحقیقات مبنایی یا پایه ای نیز خوانده می شوند ،در جستجوی كشف حقایق و واقعیت ها و شناخت پدیده ها و اشیاء بوده كه مرزهای دانش عمومی بشر را توسعه می دهند و قوانین علمی را كشف نموده ،به تبیین ویژگی ها و صفات یك واقیت می پردازند .در این تحقیقات ممكن است نظریه ای انشاء شود یا اصول، فرضیه ها یا قضایای نظریه ای مورد آزمایش قرار گیرد. ویژگی های برجسته تحقیقات بنیادی پاره ای از مشخصات تحقیقات پایه ای بدین شرح است: -1وقت گیر بوده و برای كشف مجهول نیاز به زمان طوالنی دارد. -2هزینه بر است و احتیاج به منابع مالی زیاد دارد. -3معموال بTه وسTیله مراكTز علمTی و دانشگاهTی انجام مTی شود ،زیرا ماموریTت آنها توسعه قلمرو بشر است. تحقیقات كاربردی تحقیقات كاربردی ( .)Applied Researchاین تحقیقات با استفاده از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی كه از طریق تحقیقات بنیادی فراهم شده برای رفع نیازمندی های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها ،روش ها ،اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و اسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می گیرند؛ برای مثال ،استفاده از معلومات و قوانین زیست شناسی به بشر این امكان را می دهد تا راه های تامین سالمتی و بهداشت خود را جستجو نماید .ساخت دارو برای درمان بیماری ها یا توصیه های بهداشتی و ورزشی جملگی بر پایه تحقیقاتی صورت می پذیرد كه به" تحقیقات كاربردی" معروفند .این تحققیات نیز مبانی شناختی خود را از قوانین ،نظریه ها و نتایج تحقیقات بنیادی می گیرند. ویژگی های برجسته تحقیقات كاربردی از مشخصات تحقیقات كاربردی می توان به موارد زیر اشاره كرد: -1از نظر زمانی زودتر از تحقیقات بنیادی انجام می گیرند. -2درآمدزا هستند و به همین دلیل طرفداران بیشتری دارند. -3عمدت ًا سازمان های دولتی و خصوصی و كارخانه ها ولی گاه دانشگاه ها و مراكز تحقیقاتی نیز این تحقیقات را انجام می دهند. تحقیقات بنیادی .1ایجاد وبسط دانش فراگیر طراحی اصول جوامع .2پاسخ به پرسشهای واحد .3کشف روابط یا اثرات معنی دار آماری (قواعد فراگیر) .4قلمرو محدود .5محیط های علمی دانشگاهی .6خودجوش .7دریافت وام پژوهش فردی تحقیقات کاربردی .1شناخت وبررسی مشکالت .2پاسخ به پرسشهای متعد .3کشف روابط یا اثرات معنی دار کاربردی .4قلمرو گسترده .5سازمانها ،نهادهای دولتی ،خصوصی بنگاههای اقتصادی .6سفارشی .7عقد قرا رداد .8چند رشته ای .9پژوهش گروهی .10انعطاف ناپذیر .11هزینه های زیاد .12محدودیت زمانی زیاد .13کنترل محدود .14در میدان مفهوم تحقیقات عملی تحقیقات عملی .ایTن تحقیقات را بایTد تحقیقات حTل مسTاله یTا حTل مشكTل نامید و آنهTا را نوعTی تحقیTق كاربردی محسTوب كرد؛ زیرا ،نتایTج آTن مسTتقیم ًا برای حل مساله ای خاص به كار گرفته می شود. تحقیقات عملی نوع ًا خصلت محلی و موضعTی دارد و معمو ًال خاصیت تعمیم پذیری زیاد ندارد .ایTن تحقیقات نیTز بر داده های تحقیقات بنیادی تكیTه دارند؛ زیرا از معلومات و قوانیTن آنهTا اسTتفاده مTی شود .چون تحقیقات عملTی بTا هدف رفTع مشكل انجام می شود ،هر كس كه با مشكل رو به رو باشد می تواند آن را انجام دهد. مثال هایی از تحقیقات عملی مثال های زیTر نمونTه هایTی از تحقیقات عملTی را نشان مTی دهTد ،چTه از نوع سTاده یا كوچك و چه از نوع پیچیده یا بزرگ: -1تحقیق درباره خاموشی برق. -2تحقیق درباره رفع خرابی اتومبیل یا ماشین. -3بررسی تشخیص بیماری و درمان آن. -4پیداكردن راه های كاهش خسارت و آسیب ناشی از باال آمدن آب دریا. -5پیدا كردن روش های مقابله با سیل. -6یافتن راه های كاهش خطرهای ناشی از حوادث طبیعی. -7یافتن راه حل رفع فرسودگی زودرس ماشین آالت در مناطق گرم و مرطوب. -8یافتن علت افزایش بیكاری و راه های كاهش آن. مثال هایی از تحقیقات عملی مثال های زیTر نمونTه هایTی از تحقیقات عملTی را نشان مTی دهTد ،چTه از نوع سTاده یا كوچك و چه از نوع پیچیده یا بزرگ: -9شناخTت علTل كاهTش تمایTل مصTرف كنندگان بTه خریTد كاالی مشخص و راه حل آن. -10بررسTی علت مردودی دانش آموزان یك مدرسه و راه های برطرف كردن آن. -11طراحTی مدل و روشTی سTودمند برای كارآمTد شدن وسTیله كمTك آموزشی و روش تدریس خاص. -12یافتن دلیل یا دالیل كاهش محبوبیت یك شخصیت سیاسی در بین مردم. -13كشف علل افزایش ترك خدمت كاركنان یك موسسه و راه حل آن. -14شناسایی علل كاهش بهره وری یك واحد تولیدی و راه حل آن. انواع تحقیقات علمی بر اساس ماهیت و روش •بر اساس ماهیت و روش ،تحقیقات علمی را می توان به گروه های زیر تقسیم كرد: الف -تحقیقات تاریخی ب -تحقیقات توصیفی ج -تحقیقات موردی و زمینه ای د -تحقیقات همبستگی و همخوانی ه -تحقیقات علی و -تحقیقات آزمایشی الف -تحقیقات تاریخی • تحقیق تاریخی با استفاده از اسناد و مدارك معتبر انجام می شود تا از این طریق بتوان ویژگی های عمومی و مشترك پدیده ها و حوادث تاریخی و دالیل بروز آنها را تبیین كرد. •برای مثال :بررسی اوضاع و احوال دولت ها و نحوه عمل آنها تحقیق تاریخی دشوار و پرزحمت است. -1گردآوری شواهTد تاریخTی مسTتلزم سTاعت های متمادی صTرف وقت برای بررسTی دقیTق اسTنادی ماننTد سTوابق دادگاه هTا ،سTوابق اشخاص یTا موسسات قانون گذاری ،نامTه هTا ،یادداشTت های روزانTه ،صTورت جلسTات رسTمی سTازمان هTا یTا سایر منابع دست اول داده هاست. -2تحقیTق تاریخTی ممكTن اسTت مسTافرت بTه نقاط دور برای بررسTی مدارك یا آثار تاریخی الزم را ایجاب كند. -3تحقیTق تاریخTی از نظTر داشتTن وقTت ،منابTع مالTی ،شكیبایTی و تخصص ضرورت هایTی را ایجاب مTی كنTد كTه معدودی از افراد از عهده آTن بر مTی آیند .بTه ایTن دالیل اسTت كTه دانشجویان برای گرفتTن یTك درجTه علمTی بTه انجام تحقیقات تاریخی خوب مبادرت نمی ورزند.  -4در تحقیقات تاریخTی مهTم تریTن مشکل عدم حضور محقTق در صحنه واقعه است. -5امکان تهیه مدارک کافی برایش مقدور نیست. -6بعضی از منابع سندیت و اعتبار ندارند. -7مشکل دیگTر تحقیقات تاریخTی ،سازمان دادن Tاطالعات و مدارک گردآوری شده است. • برای انجام هر تحقیق تاریخی توجه به دو نكته در این گونه تحقیقات ضروری است: الف -تعدد منابع :هر چه تعداد منابع این گونه تحقیقات بیشتر باشد ،كیفیت انجام آنها بیشتر خواهدبود. ب -اعتبار منابع :هر چه منابع این گونه تحقیقات بیشتر باشد ،بر نتایج و نتیجه گیری به عمل آمده تاثیر بهتری خواهد گذاشت. انواع منابع تحقیقات تاریخی • به طور كلی این منابع بر اساس اعتبار به دو دسته زیر تقسیم می شوند: -1منابع دست اول -2منابع دست دوم و چندم • مناب5ع دس5ت اول ،منابع5ی هس5تند که مس5تقیما در ارتباط ب5ا حادث5ه یا پدیده قرار م5ی گیرن5د و ممک5ن اس5ت ب5ه شک5ل کتبی، شفاه5ی ،تص5ویری ،مادی و مانن5د آن مشاهده شوند. • مناب5ع دس5ت چندم ،منابع5ی هس5تند ک5ه به طور غیرمس5تقیم در ارتباط ب5ا حادث5ه قرار دارن5د و به اتکای مناب5ع دس5ت اول تهی5ه م5ی شون5د که ممک5ن اس5ت ب5ه ص5ورت نق5ل قول های مستقیم ی5ا غی5ر مس5تقیم ی5ا ب5ه ص5ورت کتب5ی و شفاهی، چن5د دس5ت بگردن5د و از س5ندی ب5ه س5ند دیگر انتقال یابند. انواع منابع تحقیقات تاریخی تعدادی از مناب5ع تحقی5ق تاریخ5ی ب5ه این شرح است: مناب5ع مکتوب ،مناب5ع شفاه5ی ،مناب5ع ت5صویری، مناب5ع س5اختمانی ،مناب5ع مادی و ابزاری و اسناد الکترونیکی. انواع منابع تحقیقات تاریخی • به طور كلی این منابع به انواع زیر تقسیTم می شوند: -1منابع مكتوب :مداركی هستند كه به صورت كتTبی نوشته شده اند و در رابطه با باپدیده و واقعه مورد مطالعه قرار دارند. مثال :كتاب ها ،اجازه نامه ها ،فرمان ها ،بیوگرافی ها ،پرونده های اداری ،شجره نامه ها ،صورت جلسه ها - 2منابع شفاهی :اسنادی هستند كه سینه به سینه منتقل شده و یا در خاطرات مردم قرار دارند و از حافظه گرفته می شوند. مثال :ضرب المثل ها ،خاطره ها ،سخنرانی ها ،مصاحبه ها ،مذاكرات -3منابع صوتی :اسنادی هستند كه در قالب نوارهای صوتی به دست ما می رسند. مثال :نوارهای كاست -4منابع تصویری :این منابع در دوره های اخیTر و پس از اختراع دستگاه های تصویربرداری توسعه یافته اند. مثال :تابلوهای نقاشی ،عكس ها ،فیلم ها ،نقشه ها ،نمودارها -5منابع ساختمانی :بناهای تاریخی هستند. مثال :ساختمان ها ،كاخ ها ،پل ها ،جاده ها ،كنده كاری ها -6منابع مادی :اجسامی هستند كه از قبل باقی مانده اند. مثال :سالح ها ،ظروف ،مجسمه،  نقد بیرونی.محق5ق حقیق5ی بودن و اص5الت س5ند را مورد بررس5ی قرار می دهد .یعن5ی اینک5ه آی5ا س5ند مربوط ب5ه واقع5ه اس5ت ی5ا خیر؟ آیا احتمال جعلی بودن وجود ندارد؟ محق5ق تاریخ5ی بای5د س5ند را ب5ا اس5ناد و شواه5د تاریخی مربوط مقایس5ه نمای5د؛ مثال امض5ا و مه5ر ،تاریخ ،نوع خط ،نوع جوهر به کار رفته.  نقد درونی؛پ5س از اطمینان از ص5حت ارتباط س5ند ب5ا موضوع مورد مطالعه، ارزیاب5ی محتوای مطال5ب مطرح م5ی شود ک5ه آی5ا اطالعات صحیح اس5ت و تص5ویر درس5تی از موضوع ی5ا واقع5ه را ارائ5ه م5ی ده5د؟ آیا مطالب آن با موازین عقلی تطبی5ق م5ی کن5د؟آیا مطالب آن با سایر اطالعات تأیید شده از منابع دیگر همخوانی و تناسب دارد؟ ب -تحقیقات توصیفی • در تحقیق توصیفی محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است و می خواهد بداند پدیده ،متغیر ،شی و یا مطلب چگونه است .به عبارت دیگر ،این تحقیق وضع موجود را بررسی می کند و به توصیف منظم و نظام دار وضعیت فعلی آن می پردازد. ویژگ5ی ه5ا و ص5فات آ5ن را مطالع5ه و در ص5ورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می نماید. ج -تحقیقات موردی تحقی5ق توص5یفی موردی ی5ا ژرفانگر .ای5ن تحقی5ق عبارت اس5ت از مطالع5ه ی5ک مورد ی5ا یک واح5د و کاوش عمی5ق در مورد آن .آن.در اینگون=ه از تحقی=ق محق=ق فرضیه های خود را میسازد و به گردآوری اطالعات درباره آن می پردازد . چن5د نمون5ه از تحقی5ق موردی عبارت اس5ت از :تحقی5ق درباره ویژگ5ی ه5ا و رفتار ی5ک دانش آموز ناسازگار یا تیزهوش. ج -تحقیقات موردی در پژوهTش موردی و زمینه ای توجTه محقTق بیشتر به آن نكات و عوامل مهTم و یا بTا معنTی اسTت كTه بTه صTورتی در شناخTت گذشتTه و حال و یTا مطالعه میزان تغییرات یك مورد خاص موثر است. بTه عبارت دیگTر ،در ایTن نوع پژوهTش هدف شناسTایی و درك جامعTی از یك دوره كامTل یTا قسTمتی مهTم از یTك واحTد اسTت ،ایTن واحTد مورد مطالعTه ممكTن اسTت یك فرد ،یك فامیل ،یك گروه یك موسسه اجتماعی یا یك جامعه باشد. ایTن روش از پژوهTش بTه طور عمیTق كنTش و واكنTش های میان عوامTل به وجود آورنده تغییTر یTا رشTد و گسTترش مورد یTا زمینTه ای ویژTه را وارسTی مTی كنTد و گاهی محققان در ایTن دسTت از تحقیقات برای نشان دادن میزان تغییرات یTا رشد و گسترش در یك دوره به خصوص به مطالعات تداومی می پردازند. د -تحقیقات علی (پس رویدادی) در مقایسه با پژوهش تجربی كه در آن اطالعات تحت شرایط جاری و كنترل شده ای بTه دسTت مTی آیTد ،در روش تحقیTق علTی پژوهشگTر بTه دنبال كشTف و بررسی روابTط بیTن عوامTل و شرایTط خاص یTا نوعTی رفتار كTه قب ً ال وجود داشتTه یا رخ داده از طریTق مطالعTه نتایTج حاصTل از آنهTا اسTت .بTه عبارت دیگTر ،پژوهشگTر در پTی بررسی امكان وجود روابTط علTت و معلولTی از طریTق مشاهده و مطالعTه نتایTج موجود و زمینه قبلی آنها به امید یافتن علت وقوع پدیده یا عمل است. تحقیقات علی (پس رویدادی): در ای5ن گون5ه تح5قیقات کش5ف عل5ت ه5ا ی5ا عوامل بروز ی5ک رویداد ی5ا حادث5ه ی5ا پدیده موردنظر اس5ت .بنابرای5ن پ5س از آ5ن ک5ه واقعه ای روی داد ،تحقیق در باره آن شروع می شود. در ایTن جTا محقTق در متغیرهTا دخTل و تصTرفی انجام نداشتTه اسTاسا حضور ندارد و آTن ها را نمTی شناسTد بلکه تحقیTق علTی را انجام مTی دهد .برای مثال خانTه یTا محل کاری دچار آتTش سTوزی شده ،اتومبیTل یTا کارخانTه ای از کار افتاده مTی خواهTد علTت یا عوامل حادثه را بشناسد تا نسبت به پیشگیری مسئله مشابه در آینده اقدام کند. د -تحقیقات علی (پس رویدادی) ایTن نوع پژوهTش در مورد كیفیTت پدیده هTا یTا وقایTع (متغیرها) اطالعات مفیدی را ارائTه مTی دهTد ماننTد چگونگTی ارتباط متغیرهTا ،چگونگTی شرایTط وقوع آنهTا و خالصه چگونگی نظام و پی آمدهای متغیرهایی كه این وقایع حاصل آنهاست. تحقیقات عل5ی معموال از نوع کاربردی هستند و نتای5ج آ5ن ها برای جلوگیری از تکرار حوادث و وقای5ع نامطلوب ،ی5ا توس5عه وقایع و حوادث مطلوب مورد استفاده قرار می گیرد. د -تحقیقات علی (پس رویدادی) الTف -بررسTی علTل خودكشTی از طریTق مطالعTه و بررسTی پرونده هایTی كTه در این مورد در اداره پلیس موجود است. ب -بررسی علل طالق از طریق مطالعه و بررسی پرونده هایی كه در این زمینه در دادگستری موجود است. ج -بررسTی علTل قتTل از طریTق مطالعTه و بررسTی پرونده هایTی كTه در ایTن زمینه در پزشك قانونی موجود است. د -بررسTی علTل تصTادف از طریTق مطالعTه و بررسTی اطالعات موجود در شركت های بیمه اتومبیل. این نوع تحقیق دارای مزایایی است: -1محقق در متغیرها دخل و تصرفی نداشته است. علی را -2محق=ق اس=اسا حضور ندارد بلک=ه تحقی=ق ّ انجام م=ی ده=د ت=ا ای=ن متغیره=ا و عوامل=ی را ک=ه باعث بروز واقعه شده است ،شناسایی کند. این نوع تحقیق دارای معایبی است: -1تهیه مدارک و اسناد و مبانی استدالل مساله. - -2نم=ی توان نس=بت ب=ه نتای=ج تحقی=ق یقی=ن قطعی داشت. -3تشخی=ص معت=بر بودن ی=ا نبودن نتای=ج تحقی=ق نیز کار مشکلی است. تحقیقات تجربی(آزمایشی) تحقیقات تجرب=ی بر شناخ=ت رابط=ه عل=ت و معلول=ی بین متغیره=ا تاکی=د دارد و س=خن از مطالع=ه رابط=ه ی=ک سویه و تاثی=ر مس=تقل (عل=ت) بر متغی=ر تاب=ع (معلول) است و در پایان محق=قب=ه طور قاط=ع نظ=ر م=ی ده=د ک=ه چنی=ن رابطه ای وجود دارد یا ندارد. شرایط ضروری یک تحقیق تجربی ی=ک تحقی=ق تجرب=ی برای باال بردن اعتبار خود بای=د ویژگ=ی های زیر را داشته باشد: ال=ف) کنترل :ویژگ=ی اص=لی ی=ک تحقی=ق آزمایش=ی کنترل اس=ت .آزمایش بای=دب=ه نحوی برنام=ه ریزی و س=ازماندهی شود ک=ه مانع حضور متغیرهای مزاح=م و اخاللگ=ر شود زیرا ای=ن متغیره=ا نتای=ج آزمای=ش را خدش=ه دار می کنند . شرایط ضروری یک تحقیق تجربی ی=ک تحقی=ق تجرب=ی برای باال بردن اعتبار خود بای=د ویژگ=ی های زیر را داشته باشد: ب) انتخاب تصادفی شرایط ضروری یک تحقیق تجربی ی=ک تحقی=ق تجرب=ی برای باال بردن اعتبار خود بای=د ویژگ=ی های زیر را داشته باشد: ج) تکرار آزمایش شرایط ضروری یک تحقیق تجربی ی=ک تحقی=ق تجرب=ی برای باال بردن اعتبار خود بای=د ویژگ=ی های زیر را داشته باشد: د) قابلیت تعمیم :نتایج تحقیق تجربی باید قابل تعمیم باشد. نکاتی که محقق باید در خصوص قابلیت تعمیم رعایت کند: از اصل کنترل غفلت نکند.در انتخاب افراد نمونه به روش تصادفی اقدام کند.تاثی=ر اشتباهات آماری را در انتخاب نمون=ه و طبق=ه بندی و تجزی=ه و تحلیلداده ها به حداقل برساند. محیط آزمایش را به صورت طبیعی و عادی نگه دارد.در انجام دادن فعالی=ت های تحقیقات=ی و مراح=ل کار و نتیج=ه گیری تعجیلنکند. آزمایش ها را در موقعیت ها و شرایط مشابه تکرار نماید.-از اعتبار درونی آزمایش و نیز اعتبار بیرونی آن مطمئن شود. اعتبار تحقیق آزمایشی : بررس=ی اعتبار ت=حقی=ق آزمایش=ی بای=د در دو زمین=ه زیر انجام شود : اعتبار درون=ی (روای=ی) :آی=ا متغی=ر مس=تقل در متغی=ر تاب=ع اثرمی گذارد و یا متغیرهای مزاحم در آن دخالت داشته اند. اعتبار بیرون=ی (پایای=ی) :یافت=ه های تحقی=ق قابل اطمینانبوده و امکان تعمی=م آ=ن در موقعی=ت های مشابه وجود داش=ته باشد. انواع متغیرهای مزاحم رخدادهای همزمان با انجام دادن تحقیق اجرای پیش آزمون تغییر در روش ها و وسایل اندازه گیری تغییرات روانی و فیزیولوژیک-افت آزمودنی ها روش های حذف یا کاهش متغیرهای مزاحم الف) حذف متغیرها از طریق انتخاب آزمودنی هایی که خصایص یکسان دارند. ب) همتاکردن موارد :انتخاب جفTت هTا یTا مجموعTه هایTی از افراد بTا خصایص هماننTد یTا تقریبTا یکسTان و قراردادن یکی از آنها در گروه گواه و دیگری در گروه آزمایش ج )معادل و همتراز کردن موارد :قراردادن آزمودنTی ها در گروه های گواه و آزمایشی د) تحلیل واریانس ه ) گزینش تصادفی و -تحقیقات همبستگی تحقیقات همبس5تگی ی5ا همخوانی برای اطالع از وجود رابط5ه بی5ن متغیره5ا انجام م5ی پذیرد ول5ی در آ5ن ها الزام5ا کش5ف رابط5ه عل5ت و معلول5ی مورد نظ5ر نیست. در تحقی5ق همبس5تگی بر کش5ف وجود رابط5ه بین دو گروه از اطالعات تاکید می شود. و -تحقیقات همبستگی ایTن روش پژوهTش هنگامTی بTه كار مTی رود كTه تعداد متغیرهای بازیگTر در موقعیت آزمایشTی زیاد باشTد ،بTه طوری كTه از طریTق روش تحقیTق تجربی ،كنترل و دسTتكاری آنهTا امكان پذیTر نباشTد ،ماننTد تحقیقاتTی كTه در زمینTه پیTش بینTی موفقیت یا شكست دانشجویان در تحصیالت دانشگاهی صورت می گیرد. و -تحقیقات همبستگی هنگامTی كTه محقTق ،دو یTا چنTد دسTته از اطالعات مختلTف مربوط بTه یTك گروه یا یTك دسTته اطالعات از دو یTا چنTد گروه را در اختیار دارد ،مTی توانTد از این روش تحقیقTی اسTتفاده كنTد ،چرا كTه این روش برای مطالعTه میزان تغییرات در یTك یTا چند عامل در اثر تغییرات یك یا چند عامل دیگر است. نمونه هایی از تحقیقات همبستگی عبارتند از: رابط5ه نمرات دوران تحص5یل دبیرس5تان با نمرات دانشگاه در یک جامعه آماری. اس5اسا همبس5تگی ه5ا ب5ه دو شک5ل وجود دارند: )1مثبت و )2منفی.  )1همبس5تگی مثب5ت آ5ن اس5ت ک5ه جه5ت تغییر در ی5ک متغی5ر ب5ا جه5ت تغیی5ر در متغی5ر دیگ5ر همسو باشد. مانند رابطه بین شیب رودخانه و شدت آن. رابطه بین قدرت خرید مردم و حجم تقاضا.  )2همبس5تگی منف5ی آ5ن اس5ت ک5ه جهت تغییرات ی5ک متغی5ر ب5ا جه5ت تغییرات متغی5ر دیگر همسو نباشد. مانند رابطه بین قیمت ها و قدرت خرید مردم. طیف یا دامنه تغییرات ضریب همبستگی از +1تا -1نوسان دارد. برای اندازه گیری ضری5ب همبس5تگی بی5ن متغیره5ا ب5ا توج5ه ب5ه نوع مقادیر و کمی5ت ه5ا از روش های مختل5ف اس5تفاده می شود؛ مثال برای مقیاس های اندازه گیری فاص5له ای و نس5بی از روش پیرسون و برای مقیاس های اندازه گیری رتب5ه ای از روش اس5پیرمن و کندال اس5تفاده می کنند. بدون همبستگی همبستگی منفی تغییر جهت همبستگی دو متغیر همبستگی مثبت فصل پنجم: جامعه آماری ،نمونه و نمونه گیری ‏Universe, Sample ‏and Sampling تحقیق علمی با هدف شناخت یک پدیده در یک جامعه آماری انجام می شود. تعریف جامعه آماری: جامعه آماری عبارتست از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. هرچه جامعه آماری کوچک تر باشد می توان آنرا دقیق تر از یک جامعه آماری بزرگ تر مطالعه نمود. :مفهوم نمونه چTنانچTه جامعTه آماری بزرگ باشTد؛ محقTق بTا توجTه بTه محدودیت امکانات ناچار است از بیTن افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان Tنمونه برگزیند و با مطالعTه این جTمع محدود ،ویژگی ها و صTفات جامعTه را مطالعه کرده ،شاخص هTا و اندازه های آماری آTن Tرا محاسTبه کند .بTه ایTن جامعTه محدود ،نمونTه می گویند. :مفهوم نمونه نمونTه عبارتسTت از تعدادی از افراد جامعTه که صTفات آنهTا بTا صTفات جامعه مشابهTت داشتTه و معرف جامعTه بوده و از تجانTس و همگنTی بTا افراد جامعه برخوردار با شند. :مفهوم نمونه در آمار بTه مقادیTر اندازه گیری شده صTفات مربوط بTه یTک نمونTه ” ،شاخص آماری “ و بTه مقادیTر اندازه گیری شده صTفات مربوط بTه تمام جامعه ” پارامتر“ می گویند. مفهوم نمونه گیری: از ای5ن رو نمون5ه گیری عبارت اس5ت از مجموعه اقدامات5ی ک5ه برای انتخاب تعدادی از افراد جامع5ه به نحوی که معرف آن باشند ،انجام می پذیرد. مراحل نمونه برداری تشخیص و تعریف جامعه فهرست كردن افراد جامعه انتخاب یك نمونه نماینده تعیین اندازه نمونه (حجم نمونه) محقق به دو شکل ممکن است نمونه را انتخاب کند: یTک شکل آTن ایTن اسTت که شانTس انتخاب شدن را بTه تمامTی افراد جامعTه بدهد .یعنی تمامافراد جامعTه شانTس مسTاوی برای انتخاب شدن داشتTه باشند .ایTن روش از ارزش علمی برخوردار اس5ت و ب5ه روش تص5ادفی موس5وم اس5ت که به آTن روش انتخاب احتمالی یا اتفاقی می گویند. روش دیگTر روش وضعTی و غیراحتمالTی اسTت؛ یعنTی تمام افراد جامعTه شانTس مساوی برایانتخاب شدن نداشتTه باشنTد و در انتخاب افراد برای نمونTه محقTق نظریات خود را دخالTت می دهد .این نمونه گیری را نمونه های وضعی یا تورش دار می گویند. انواع نمونه احتمالی این نمونه ها عبارتند از : الف) نمونه های احتمالی ساده ب) نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده ج) نمونه گیری گروهی یا خوشه ای الف)نمونه های احتمالی ساده همبستگی،علی از این نوع نمونه درت=حقیقات توصیفی زمینهی=اب ، ّ و تجربی استفاده میشود.این نمونه بر اساس این اصل انتخاب میشود که کلیه افراد جامعه مورد مطالعه با هم مشابهت دارند و متجانس یا یکدست هستند. برای انتخاب افراد نمونه از جامعه سه روش وجود دارد: -1استفاده از قرعه کشی -2استفاده از جدول اعداد تصادفی -3استفاده از روش منظم یا سیستماتیک که به توضیح آنها میپردازیم: =شی1- :ا=س=تفاد=ه= از ق=رعه ک==شی در این روش محقق به هر یک از افراد جامعه یک کد یا شماره مخصوص می دهد .سپس از مهره ها یا پالکهای شماره دار استفاده می کند و در صورت نبود آن ،شماره هری=ک از آنها را روی کاغذ یا مقوای کوچکی یادداشت می نماید؛بنابراین ،به تعداد افراد جامعه ،مهره یا پالک یا کاغذ شماره دار در اختیار خواهد داشت .آنگاه آنها را داخل کیسه یا ظرفی می ریزد و مهره ها را یکی یکی خارج کرده و شماره آنها را یادداشت می نماید و این کار را آنقدر ادامه میدهد تا حجم نمونه کامل شود. =ی2- :ا=س=تفاد=ه= از ج=دو ا =ل=عداد ت==صاد=ف=ی جدول های اعداد تصادفی به وسیله رایانه هایی که ارقام را به طور اتفاقی تنظیم می کنند تهیه می شود . این جدولها در دو جهت سطر و ستون دارای اعداد اتفاقی هستند که معموال به 99سطر و ستون بالغ می شود و ارقام سطرها و ستونها به صورت بلوکهای پنج رقمی در کنار یکدیگر و به شکل تفکیک شده قرار دارد تا استفاده از آن تسهیل شود.  :ا=س=تفاد=ه= از رو=شم=نظمی=ا س=یستمات=یک3- در ای=ن روش همانن=د روشهای قب=ل فرض بر ای=ن اس=ت که افراد جامع=ه متجان=س هس=تند و از ای=ن رو ب=ه ه=ر یک از آنها از عدد 1تا nشماره یا کد داده می شود. روش نمونه گیری منظم باعث می شود تا افراد نمونه به طور یکنواخت در سراسر جامعه پراکنده باش=ند.ضمنا محقق می تواند موقعیت فرد اول نمونه را در انتهای سلسله اعداد جامعه یا در بین آن انتخاب کند ب ) نمونه گیری احتمالی طبقه بندی شده در جامعه ای که افراد آن از تجانس و همگونی برخوردار نیستند استفاده از روش تصادفی ساده مناسب نیست و از روش طبقه بندی استفاده می شود. یعنی افراد جامعه با توجه به صفات درون گروهی خود به طبقات مختلفی تقسیم می شوند و افراد نمونه به تناس=ب از بین تمامی طبقات انتخاب می گردند. برای انتخاب در چنین جامعه ای محقق باید به این ترتیب عمل کند : صفات ممیز کننده افراد جامعه را مشخص کند.براساس صفت یا صفات مورد نظر جامعه را طبقه بندی کند .جدول توزیع افراد جامعه را بین هر یک از طبقات تهیه کند .نسبت درصد و سهم هر یک از طبقات را در کل جمعیتجامعه محاسبه نماید. با توجه به سهم هر طبقه در جامعه نسبت درصد و س=هم آنطبقه را در افراد نمونه نیز معین کند. با استفاده از روش نمونه گیری اتفاقی ساده تعداد افراد نمونههر طبقه را از بین کل افراد همان طبقه انتخاب نماید. انواع نمونه های غیراحتمالی یا تورش دار الف ) نمونه گیری سهمیه ای ب ) نمونه گیری اتفاقی ج ) نمونه وضعی :الف ) نمونه گیری سهمیه ای در این روش تعداد نمونه ها مشخص میشود و به همراه دستورالعمل مصاحبه و پرسشگری تحویل پرسشگر می گردد تا شخصا به میدان بررس=ی رفته و خودش افراد نمونه را با توجه به تعدادی که به وی داده شده انتخاب کند و از طری=ق مصاحبه با آنها اطالعات الزم را گردآوری نماید.  :ب ) نمونه گیری اتفاقی این روش یکی از ساده ترین روش ها است ؛ یعنی اینکه افرادی مورد مطالعه قرار می گیرند که در دسترس قرار دارند و مصاحبه گر در چهارچوب تعداد و حجم نمونه در مکان های خاصی می ایستد و با هر کس از راه رسید مصاحبه می کند  :ج ) نمونه وضعی گاهی اوقات محقق بر اساس تجربه شخصی یا تجارب تکراری و مشابه دیگران یک گروه اجتماعی را معرف جامعه ای که به آن تعلق دارند می یا بد .در واقع نمونه ای را با نظر خویش وضع نموده است روش های برآورد حجم نمونه روش اول : در ای=ن روش از تخمی=ن ش=خص=ی اس=تفاده م=ی شود ؛ یعنی اینک=ه محق=ق ب=ا در نظ=ر گرفت=ن عوامل=ی شخص=ا نس=بت به برآورد حج=م نمون=ه ی=ا تعیی=ن درص=د مشخص=ی از جامعه اقدام م=ی کن=د .هرچه جامع=ه کوچکت=ر باش=د ،ای=ن درصدها بزرگتر خواهد شد و بر عکس. در روش اول (تخمیTن شخصTی) گاه برای حجTم نمونTه حTد نصTاب هایTی ارائTه می شود: .1در تحقیق همبستگی حداقل حجم نمونه 30نفر است. .2در تحقیق علی و آزمایشی حداقل حجم نمونه 15نفر است. .3در تحقیق توصیفی زمینه یاب و پیمایشی حداقل حجم نمونه 100نفر است. .4در تحقیقاتTی که نیاز بTه طبقTه بندی جامعTه برای نمونTه گیری مTی باشد، حداقل نمونه هر طبقه بین 15تا 20نفر است. روش های برآورد حجم نمونه روش دوم : در ای=ن روش برای برآورد حج=م نمون=ه از تکنی=ک ها و روش های آماری اس=تفاده م=ی شود .ول=ی محق=ق برای انجام آ=ن به دانس=تن اطالعات و پارامترهای=ی درباره جامع=ه ای ک=ه قصد انتخاب نمونه از آن را دارد. • یک5ی از روش های آماری ک5ه معموال در ارتباط ب5ا مطالع5ه متغیرهای کیفی برای تعیین حجم نمونه مورد استفاده قرار می گیرد فرمول روبرو است: ‏n= t² pq/d² • ب5ه هنگام بر آورد حج5م نمون5ه برای ص5فات و متغیرهای کمی از فرمول n=t² s² /d²اس5تفاده م5ی شود که s²انحراف استاندارد جامعه است. عواملی که محقق در مورد تخمین حجم نمونه باید :مد نظر قرار دهد حجم و اندازه جامعهمیزان تجانس جامعه یا پراکندگی صفت یا صفات جامعه-امکانات ،مقدورات و زمان  :مالحظات مربوط به بر آورد حجم نمونه الف ) تعداد مواردی که به عنوان حجم نمونه محاسبه می شود در واقع به حد نصاب و حداقل نمونه مورد نیاز شناخته میشود؛بنابراین اگر امکانات تحقیق اجازه بدهد ،بهتر است محقق نمونه خود را بیش از حداقل افزای=ش دهد تا به اعتبار نتیجه تحقیق خود بیفزاید . میزان اشتباهات حجم نمونه ب ) درهنگام محاسبه حجم نمونه ،محقق ممکن استت=نها با یک صفت رو به رو نباشد و بخواهد چند صفت را از جامعه مطالعه کند .در این صورت باید حجم نمونه مورد نیاز را برای هر صفت جداگانه محاسبه کند. ج ) محقق میتواند به صورت گمانه زنی بخشهایی از جامعه را بررسی و وضع توزیع صفت یا واری=انس آن را در آن مشخص کند. د)با توجه به اینکه نمونه گیری خوشه ای و چند مرحله ای هزینه بر و زمان بر است اجرای آن طوالنی است،توصیه میشود محقق به طور سنجیده ای تعداد خوشه ها یا مراحل را کاهش دهد ه ) در تحقیقات توصیفی زمینه یاب و پیمایشی و نیز تحقیقاتی که نمونه گیری آنها از نوع طبقه بندی :احتمالی است ،بهتر است محقق حجم و تعداد نمونه را بیشتر در نظر بگیرد . :فصل ششم روش های جمع آوری اطالعات Information Gathering Methods گرد آوری اطالعات مورد نیاز تحقیق یکی از مراحل اساسی آن است. مرحله گردآوری اطالعات آغاز فرایندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه ای را گردآوری می کند و به روش استقرائی به فشرده سازی آنها از طری=ق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل می پردازد و فرضیه های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می دهد و در نهایت حکم صادر می کند و پاسخ مساله تحقیق را به اتکای آنها می یابد در گردآوری اطالعات محقق باید به دو اصل اساسی توجه نماید : الف ) اصل صحت :محقق باید از درستی و صحت اطالعات و داده های خود اطمینان حاصل نماید. ب ) اصل دقت :اطالعات و داده های آماری که از منابع میدانی و کتابخانه ای گردآوری و در ابزارهای مربوط به آنها درج میشود در مراحل مختلف فرایند تحقیق مورد جابجایی،کاربردی،ارتباط و... قرار می گیرد ؛ محقق باید در هر مرحله شخصا یا به وسیله افراد مطمئن دیگر به بازنگری آنها بپردازد. روش های گردآوری اطالعات را ب=ه طور کل=ی ب=ه دو طبق=ه می توان تقسیم کرد: ال=ف -روش های کتابخان=ه ای :بس=ته ب=ه نوع سند و موضوع تحقی=ق ممک=ن اس=ت ب=ا اس=تفاده از فی=ش ی=ا جدول ی=ا نقشه و کروک=ی ی=ا فرم های شب=ه پرس=شنامه ی=ا ترکیب=ی از هم=ه آنها انجام پذیرد. ب -روش های میدان=ی :از شهرت بیشتری برخوردارند و عبارتن=د از :روش پرس=شنامه ای ،روش مصاحبه ،روش مشاهده. روشهای گردآوری اطالعات روشهای کتابخانه ای روش های میدانی روش آزمون پرسشنامه ای مصاحبه مشاهد ه صوتی وتصویری روش ترکیبی متن خوانی و استفاده از فیش آمار خوانی و استفاده جدول روش ترکیبی تصویرخوانی نقشه کروکی سند خوانی  -1روش های کتابخانه ای در تحقیقات=ی ک=ه ماهی=ت کتابخان=ه ای دارن=د تقری=با تمام محقق=ق در کتابخان=ه ه=ا ص=ورت م=ی پذیرد .حتی در تالش مح تالیفات و تصنیفات نیز از این روش استفاده می شود . گام اول در مهارت ت=حقی=ق کتابخان=ه ای آشنای=ی با نحوه اس=تفاده از کتابخان=ه اس=ت برای ای=نکار محق=ق باید از روشهای کتابداری نحوه اس=تفاده از برگ=ه دان و ثبت مشخص=ات کتاب ،نحوه جس=تجوی کتاب در کتابخانه و رای=انه و ...اطالع حاصل نماید. انواع سند اسناد عمده در مطالعات کتابخانه ای عبارتند از : مقاله ها و مجله هاکتابسایتهامیکروفیلم و میکرو فیشاسناد اصلدیسک های رای=انه اینشریه های رسمی دولتیاسناد دولتیمطبوعاتاسناد شخصی و خصوصیاسناد صوتی و تصویری-آمار نامه ها ابزارهای گردآوری اطالعات در روش کتابخانه ای این ابزارها بسته به نوع سند و هدف محقق از گرد آوری اطالعات و نوع آن متفاوت است.عمده ترین ابزاری که در تحقیق کتابخانه ای برای جمع آوری اطالعات از آن اس=تفاده می شود عبارتند از : فیشجدولفرمپرس=شنامه استخراج اطالعات-نقشه و کروکی کد عنوان منبع (کتاب) نام مولف نام مترجم شماره جلد شماره چاپ ناشر مکان نشر زمان نشر نمونه جدول کد گذاری موضوع تحقیق : کد موضوع فرعی : کد موضوع خاص : کد نوع فیش برداری نظریه : تاریخ/ / : نام ماخذ مولف ناشر کد مترجم : تاریخ و محل نشر: جلد صفحه فیش نویس : نمونه فرم گرد آوری اطالعات نام استان تعداد مدارس ابتدایی استان استان استان کل کشور تعداد دانش آموزان پسر تعداد دانش آموزان دختر کل دانش آموزان تعداد قبولی تعداد مردودی  -2روش های میدانی روشهای میدان=ی ب=ه روشهای اطالق م=ی شود ک=ه محقق برای گرد آوری اطالعات ناگزی=ر اس=ت ب=ه محی=ط بیرون برود و با مراجع=ه ب=ه افراد ی=ا محی=ط ،و نی=ز برقراری ارتباط مس=تقیم با واح=د تحلی=ل بیرون یعن=ی افراد اطالعات مورد نظر خود را گردآوری کند. روشهای متداول و معروف گرد آوری اطالعات میدانی عبارتند از : پرسشنامه ای ،مصاحبه ای ،مشاهده ای روش مشاهده یکی از روشهای موثر و کارآمد در تحقیقات موردی »ش55نیدنک55یب55ود م5ان5ند د5یدن« نکات قابل توجه مشاهده گر گ55رف5تنم5جوز از م5قاماتم5سئولپ55ساز در ا5خ5تیار گ55رف5تنک55ار5ت1. س55از5گار ن55مود5نخ5ود ب55ا م5حیط و ک55متر م5أمور5ی5تخ5ود را ب55ه 2. ع5لنی5ف5شا ک55ند ص55ور5ت ا 5ثر5خداد5ها و ح5رکاتم5شاهده 5ش55ونده 5و م5حیط م5شاهده 5را 3. ح5واد ، ث55بتط5العاتب55ا هوش5یار5یت55مام ا5 ب55دق5تز5یر ن55ظر گ55رف5ته و دا5ئ5مًا م5را5ق5بتن55ماید ت55ا ت55مای5التش55خصیو5یت55أث5یریدر ا5ط5العات4. گ55رف5ته ش55ده 5ب55ه ج5این55گذارد  .5اخذ اطالعات الزم درباره فرد یا افراد مورد مشاهده قبل از شروع مشاهده .6استفاده از وسایل ثبت کننده تصویر نظیر دوربین عکاسی و فیلمبرداری به علت حجم زیاد اطالعات .7بازبینی اطالعات جمع آوری شده و همچنین روش کار و نیز نحوه درج اطالعات و میزان بیطرفی خود را در جریان تحقیق مورد انتقاد قراردهد .8ثبت مشکالت و موانع و تنگناهای مشاهده تا در پایان گزارش تحقیق به آنها اشاره شود .9مورد توجه قرار دادن پیش آزمون ابزار محاسن روش مشاهده .1با توجه به حضور محقق در محیط و برقراری ارتباط مستقیم شنوایی و بینایی ،اطالعات واقعی و دقیق به دست محقق می رسد و در بین سایر روشها بهترین روش گردآوری اطالعات است. .2حجم اطالعات وسیتری از محیط و فرد یا افراد مورد مشاهده به دست محقق می رسد. .3برای شناخت افرادی که قادر به بیان وضعیت خود از طرق دیگر نیستند مناسب است.  .4روش کنترل برای سایر روشهای گردآوری اطالعات .5جمع آوری واقعی تر اطالعات و فهم مستقیم رفتارها و رویدادها .6مشکالت زبانی و فرهنگی همانند سایر روشها تأثیر کمتری در اجرای روش دارد. .7در مشاهده بویژه اگر غیرعلنی باشد مقاومت و جدل و ممانعت احتمالی بر سر راه گردآوری اطالعات وجود ندارد. روش مصاحبه .مصاحبه یک مکالمه دوطرفه است رودر رو مصاحبه برقراری ارتباط تلفنی ابزار ثبت اطالعات مصاحبه .ابزار ثبت اطالعات مصاحبه به نوع مصاحبه بستگی دارد بافرض اینکه محقق یا مصاحبه گر با برنامه ریزی قبلی و در نظر گرفتن :هدف خاصی کار مصاحبه را شروع می کند ابزار ثبت اطالعات کارت یا برگه مصاحبه انواع روشهای مصاحبه الف -مصاحبه منظم دارای ابزار ازپیش تهیه شده )ب55سته ،ا5س5تاندار ،هدا5ی5تش55ده( 5 ب -مصاحبه نامنظم فاقد ابزار از پیش تعیین شده )آزاد ،ب55از ،غ5یرا5س5تاندارد ،هدا5ی5تن55شده( 5 مالحظات اجرایی محقق در روش مصاحبه 5ی5ط5العات1. 5ی5بزار س55نجشو گ55ردآور ا ا5ط5مینانازروا5ی5یو پ55ایای ا ر5عای5تش 5را5ی5ط م5ساو5یاز هر ح5یثب55را5یم5صاح5به ش55وندگان2. ت55هیه را5هنمایو5یژه 5ب55را5یت55وج5یه ا5بزار س55نجشو ن55حوه 5ت55کمیلآ5نت55ا م5صاح5به 3. گ55ر از ط5ری5قم5را5ج5عه ب55ه آ5نپ55اس5خ س 5وا55الترا5ب5یابد 5ی5ط5العات4. ا5س5تفاد5ه 5از ا5بزار5هایک55مکین55ظیر ض55بط ص55وتو دور5ب5ینب55را5ین55گه5دار ا ش55رک5تدر دور5ه 5هایت55وج5یهی5. ت55ست5بزار س55نجشو ا5ط5میناناز روا5ی5یو پ55ایای5یآ5ن6. ا 5تد5ب7. م5سئول ر5عای ا ، 5تم5وا5ف5قتم5قامات ه5ماهنگیب55را5یت55عیینو5ق ، ا5ی5جاد س55از5مانا5جرا5ی5یو هدا5ی5تک55ننده 5در ص55ور5ت5یک55ه چ5ند م5صاح5به گ55ر ب55اش5ند8. محاسن روش مصاحبه رو5شم5ناس5بب55را5یم5طا55لعاتع5میق ،ژر5فان5گر و م5ورد5ی1. ا5س5تفاد5ه 5در م5ورد ا5فراد ک55م س55واد در م5قاب5لپ55رس5شنام5ه 2. پ55اس5خگو ب55خوب5ین55سبتب55ه ا5هدا5فو ا5غرا5ضو م5قاصد 3. پ55رس5شه5ا و5ن5یز ت55حقیقآ5گاه 5م5یشود ه5مکار5یال5ز5م پ55اس5خگو در ا5ثر ب55وجود آ5مدنم5حیط م5ناس5ب4. و ف55ضایص55میمان5ه ب55ینم5صاح5به گ55ر و م5صاح5به ش55ونده5 پ55اس5خگو ا5ندی5شه ا5شرا ب55ا آزاد5یب55یشتریب55یانم5یک55ند 5. معایب روش مصاحبه و5ق5تگیر و پ55رخرج 1. 5ت5مده 5ب55ه ج5ام5عه ب55زر5گ5تر 2. ع5دم ت55عمیما5ط5العاتب55دس آ 5تح5وص5له وو5ق5تز5یاد5برا5یت55عبیرو5ت5فسیرا5ط5العات3. ص55رفد5ق ، ن55یاز ب55ه م5صاح5به گ55را5نم5جربو ک55ارآز5مود5ه4. 5 آ5م5یخته ش55دنا5ط5العاتب55ا ا5ظ5ه5ار5ن5ظرهایش55خصی5. 5یل5ن5عطافپ55ذیر ب55ود5نرو5شم5صاح5به 6. ا5ی5جاد ا5خ5ال5لب55دل ا پرسشنامه ای در روش پرسشنامه ای عوامل و عناصر زیر وجود دارند : سواالت باز ابزار گرد آوری اطالعاتی=ا پرسشنامه سوالت بستهعوامل اجرای پرسشنامهبرنامه ریزی و مدیریت اجرای پرسشنامه -پاسخگویان محاسن پرسشنامه د5س5تیاب5یب55ه ا5ط5العاتو5س5یع و5ح5جیم ب55ا س55رع5تز5یاد 1. ن55یاز ب55ه ز5مانک55متر ب55را5یپ55اس5خگوی5یو ت55کمیل2. هزی5نه هاین55سبت ًا پ55ای5ین3. ت55وا5نای5یم5ورد پ55رس5شق5رار داد5نا5فراد ب55یشتر 4. ا5م5کانت55بدی5لداد5ه 5ها ب55ه ک55میتو س55پست55جزی5ه و 5. ت55حلیلو س55نجشه5مبستگیگ55وناگونب55ینآ5ن5ه5ا معایب پرسشنامه ع5دم ک55ارآ5مدیب55را5یم5طا55لعاتع5میقو ر5ی5شه ی55اب5یه5ا در م5وارد1. خ5اص ا5ح5تما5لز5یاد ب55از5ن5گشتنپ55رس5شنام5ه ب55ویژه 5آ5ن5ه5ای5یک55ه ب55ا 2. پ55ستر5سا5لم5یش55ود ا ا5ح5تما5لع5دم در5کم5فاهیم و م5حتوا5یس 5وا55التپ55رس5شنام5ه و 3. ب55روز ا5ب5ه5ام ب55را5یپ55اس5خگو ک55اهشدر5ج5ه ا5ع5تبار و ا5ع5تماد ب55ه د5ل5یلگ55سترد5ه 5ب55ود5ن4. ع5رص5ه ع5ملیات5یپ55رس5شگری فصل هفتم: ابزارهای سنجش و اندازه گیری اطالعات ‏Information ‏Measuring ‏Methods در تعریف ابزار اندازه گیری می توان گفت: « ابزار اندازه گیری و مقیاس ه5ا وسایلی محقق5ق ب5ه کم5ک آ5ن ها قادر هس5تند ک5ه مح اس5ت اطالعات مورد نیاز تحقیق خود را گردآوری ،ثبت و کمی نماید» . طبقه بندی ابزار اندازه گیری و گردآوری اطالعات ابزارهای اندازه گیری ب5ه دو دس5ته کل5ی تقس5یم می شوند: الف -استاندارد یا میزان شده ب -محقق ساخته. ابزارهای اس5تاندارد ی5ا میزان شده دارای ویژگ5ی ه5ا و ص5فات زیر هستند: .1جنب5ه های مختل5ف آ5ن ه5ا ب5ه خوب5ی تعری5ف شده است و راهنمای اجرا ،روش های کار و وقت مشخصی دارند. .2روش های نمره گذاری به دقت مشخص شده است. .3اعتبار و پایان5ی آ5ن ه5ا از طری5ق تجارب زیاد مورد تأیید قرار گرفته است. ابزارهای محقق ساخته در غیاب ابزارهای اسTتاندارد ،طراحTی و به کار برده مTی شونTد ،هTر چنTد هیTچ محقTق ورزیده و مجربTی از ابزار محقTق ساخته، در صورت وجود ابزار استاندارد استفاده نمی کند. • ابزارها و مقیاس های اندازه گیری: مقیاس های اندازه گیری عبارتند از: مقیاس های اسمی یا عددی، مقیاس های ترتیبی، مقیاس های فاصله ای، مقیاس های نسبی. مقیاس های اس5می؛ ای5ن مقیاس ه5ا ک5ه به مقیاس های عددی نی5ز مشهورن5د جزو محدودتری5ن مقیاس ها هس5تند و ب5ه ص5ورت دو ارزش5ی و چن5د ارزشی وجود دارند مثال در سنجش صفاتی نظیر جنس ،ملیت و... مقیاس های ترتیبی؛ با این مقیاس ها می توان عالوه بر تشخیص وجود یا عدم وجود .صفت ،شدت و ضعف آن را نیز سنجید مقیاس های فاصله ای ؛ مقیاس فاصله ای عالوه بر دارا بودن صفات مقیاس های اسمی و ترتیبی ،دارای این ویژگی است که می تواند فواصل بین نمرات را نیز مشخص کند یا به عبارتی آن را کمی .نماید مقیاس های نسبی؛ مقیاس نسبی مانند مقیاس فاصله ای است با این تفاوت که این مقیاس دارای نقطه صفر مطلق است که به عنوان مبدا سنجش مورد استفاده قرار می گیرد .از این مقیاس در اندازه گیری های فیزیکی نظیر زمان ،مسافت، .اندازه و وزن استفاده می شود طیف ها س=نجش دیدگاه ه=ا و نگرش ه=ا از امور کیف=ی هس=تند که ابزارهای ویژ=ه ای را در چارچوب مقیاس های اسمی-عددی برای اندازه گیری متغیرها طلب می کند. محققان علوم اجتماعی و انسانی س=عی نموده اند برای سنجش نگرش ه=ا ،تمایالت ،گرای=ش ه=ا و آرزوه=ا اقدام ب=ه طراحی و ابداع ابزارهایی بنمایند که به عنوان طیف شهرت دارند. در اینج=ا ب=ه توضی=ح مختص=ر س=ه نوع از ای=ن طی=ف ه=ا می پردازی=م: بوگاردوس -لیکرت -گاتمن طیف لیکرت؛ لیکرت ک5ه از س5ال 1939مدیری5ت بخ5ش بررسی های افکار عمومی را در وزارت کشاورزی آمریک5ا بر عهده داش5ت ای5ن طی5ف را ارائه داد. طی5ف از گرای5ش کامال مواف5ق ت5ا گرایش کامال مخالف کشیده می شود. طیف لیکرت این طیف از پنج قسمت مساوی تشکیل شده است و محقق متناسب با موضوع تحقیق تعدادی گویه در اختیار پاسخگو قرار می دهد تا گرایش خود را درباره آن مشخص نماید طیف از گرایش کامال موافق تا گرایش کامال مخالف کشیده می شود . کامال موافق موافق بی نظر مخالف کامال مخالف محقق به هر یک از قسمتها ی طیف شماره هایی از 1تا 5اختصاص می دهد .سپس نمره هر یک از عبارت ها را محاسبه می کند. روایی و پایایی ابزار سنجش • ابزار س5نجش بای5د از روای5ی و پایایی الزم برخوردار باش5د ت5ا محق5ق بتوان5د داده های متناس5ب ب5ا تحقیق را گرد آوری نمای5د و از طری=ق ای=ن داده ه=ا و تجزی=ه و تحلیل آنها ،فرضیه های مورد نظر را بیازماید و به سوال تحقیق پاسخ دهد . . روایی و پایایی ابزار سنجش ابزارهای سنجش و آزمون های استاندارد و میزان شده معموال از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند ؛ از این رو محققان می توانند آنها را با اطمینان به کار گیرند ؛ ولی ابزار محقق ساخته فاقد چنین اطمینانی است و محقق بای=د از روایی و پایایی آنها اطمینان حاصل کند. روای5ی ابزار س5نجش .منظور از روای5ی ای5ن اس5ت که مقیاس و محتوای ابزار ی5ا سئواالت مندرج در ابزار دقیق5ا متغیره5ا و موضوع مورد مطالعه را بس5نج5د .یعن=ی اینک=ه بخش=ی از داده های مورد نیاز در رابط=ه با س=نجش متغیره=ا در محتوای ابزار حذف نشده باش=د ی=ا به عبارت دیگر ،عین واقعیت را بخوبی نشان دهد. • پایای5ی ابزار س5نجش .از آ5ن ب5ه اعتبار ،دقت و اعتمادپذیری نی5ز تعبی5ر م5ی شود .عبارتس=ت از اینک=ه اگ=ر یک وس=یله اندازه گیری ک=ه برای س=نجش متغی=ر و ص=فتی س=اخته شده در شرایط مشاب=ه در زمان ی=ا مکان دیگ=ر مورد اس=تفاده قرار گیرد ،نتای=ج مشابه=ی از آن حاصل شود . • ابزار پای5ا ی5ا معت5بر ابزاری اس5ت ک5ه از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد. عوامل زیر معموال بر پایایی و روایی ابزار سنجش تأثیر منفی دارد: تعریف نشدن اصطالحات عدم توجیه پرسشگران عدم تجانس و همگونی پاسخگویان تغییر شرایط و زمینه های اجرای پرسشگری وضعیت ظاهری و درونی ابزار عدم تناسب مراحل مختلف فرایند تحقیق فصل هشتم: تجزیه و تحلیل اطالعات ‏Information ‏Analysis تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج. • شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها. • پ5س از آ5ن ک5ه مح5ق5ق داده ها را گردآوری، اس5تخراج و طبق5ه بندی نمود و جداول توزیع فراوان5ی و نس5بت های توزی5ع را تهی5ه کرد ،باید مرحل5ه جدیدی از فراین5د تحقی5ق ک5ه ب5ه مرحله تجزی5ه و تحلی5ل داده ه5ا معروف است ،آغاز شود. انواع شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها - شیوه تجزیه وتحلیل کیفی شیوه تجزیه وتحلیل کمی شیوه تجزیه وتحلیل کیفی چون داده بسیاری از تحقیقات علمی کمی نبوده ،جنبه آماری ندارند ،معیار ومبنای دیگری غیر از روشهای آماری باید برای تجزیه و تحلیل آنها به کار برد. این مبنا و معیار در تجزیه وتحلیلهای کیفی مشخصاً عقل ،منطق و تفکر و استدالل است. موارد کاربرد تحلیل منطقی و عقالنی الف) تجزیه و تحلیل داده های تحقیق کیفی که در واقع تنها روش و مؤثرترین روش تجزیه و تحلیل است. ب) کنترل نتایج تحلیلهای آماری ج) مطالعات مقدماتی طرحهای تحقیق به منظور سازماندهی کار و تعریف مسئله ،فرضیه ها ،متغیرها ،مدلهای علی ، روشها و ...تا نگرش واقعی تری به محقق بدهد. تحقیقات کیفی ممکن است در همه انواع تحقیقات علمی وجود داشته باشد ،ولی بیشتر در تحقیقات تاریخی ، توصیفی موردی ،تحلیل محتوا ،علی و نظری وجود دارد. . تحقیقاتی که نوعاً کتابخانه ای و نظری هستند و اطالعات به وسیله ابزارهای سنجش مربوط نظیر فیش ،جدول ، کارت و امثال آن گردآوری می شود از نوع تحقیقات کیفی هستند. تحقیقاتی که در حوزه ادیان و مذاهب و متون تاریخی و ادبی و ...انجام می پذیرد نوعاً کیفی هستند . در تحقیقات کیفی محقق می تواند از طریق استدالل قیاسی و استقرائی ،تمثیل و تشبیه ،نشانه یابی ،تجرید ،تشخیص تفاوت و تمایز ،مقایسه و ...که جملگی به کمک تفکر و تعقل و منطق صورت می پذیرد ،داده های گردآوری شده را ارزیابی و تجزیه و تحلیل نموده با ذهن مکاشفه ای خود نتیجه گیری کند. شیوه تجزیه و تحلیل کمی در تحقیقات علوم انس5انی روز ب5ه روز روش های کم5ی توس5عه م5ی یابند و محققان س5عی م5ی کنن5د پدیده ه5ا ،متغیره5ا ،ویژگ5ی ه5ا ،ارزش ه5ا و باورها را اندازه گیری و کم5ی نماین5د؛ از ای5ن رو ،روش های آماری برای تجزیه و تحلیل آن ها ضرورت می یابد. این شیوه که به روش تج5زیه و تحلیل آماری نیز شهرت دارد در مورد اطالعات و داده های کمی به کار می رود .استفاده از روش های آماری به دو شکل انجام می گیرد: .1تجزیه وتحلیل با استفاده از آمار توصیفی .2تجزی و تحلیل با استفاده از آمار استنباطی  -1تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار توصیفی - جدول توزیع فراوانی و نسبتهای توزیع نمایش هندسی و تصویری توزیع اندازه های گرایش به مرکز اندازه های پراکندگی  -2تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار استنباطی در تحلیلهای آمار اس5تنباطی همواره نظ5ر بر ای5ن اس5ت که نتای5ج حاص5ل از مطالع5ه گروه کوچک5ی ب5ه نام نمون5ه چگونه به گروه بزرگتری به نام جامعه تعمیم داده شود. همبستگی رابط5ه همبس5تگی ب5ه بررس5ی ارتباط بی5ن دو ی5ا چن5د متغی5ر می پردازد و ضریب آن را محاسبه می نماید. همبستگی مثبت : در ص5ورتی ک5ه تغییرات ی5ک متغی5ر ب5ا تغییرات متغی5ر دیگر همراه باش5د و افزای5ش یک5ی ب5ا افزای5ش دیگری ی5ا بالعکس کاهش یکی با کاهش دیگری همراه شود. همبستگی منفی : در صورتی که تغییر و افزایش یک متغیر با کاهش متغیر دیگری همراه شود. > +1همبستگی مثبت > 0 > 0همبستگی منفی > -1 ضریب همبستگی صفر = بین دومتغیر رابطه ای وجود ندارد تجزیه وتحلیل با استفاده از آمار استنباطی :نمایش انواع مدل های همبستگی • انواع همبستگیها محاس5به همبس5تگی بی5ن متغیره5ا بای5د محقق مقیاس برای محاس اندازه گیری را مالحظ5ه نماید ،زیرا باتوج5ه به مقیاس اندازه گیری نوع روش بررس5ی و محاس5به همبستگی متفاوت است. ه5ر ی5ک از مقیاس5های اس5می ،رتب5ه ای ،نس5بی و فاصله ای روش محاسبه همبستگی خاص خود را دارند. فصل نهم: نتیجه گیری و ارایه پیشنهادها ‏Results and ‏Solutions الف -نتیجه گیری یک نتیجه گیری خوب دارای دو مرحله است: -1ابتدا هر آنچه از اطالعات بر می آید بدون هیچ گونه کم و کاستی بیان کرده و محتمل ترین نتایج را بیان نماید. -2نتای5ج حاص5ل از نمون5ه ه5ا را بتوان5د ب5ه ک5ل جامعه آماری مبتنی بر اصول علمی تعمیم دهد. الف -نتیجه گیری در ای5ن مرحل5ه محق5ق بر اس5ا اطالعات قاب5ل اثبات ک5ه جمع آوری نموده اس5ت ،ب5ه نق5د و بررس5ی فرضی5ه ه5ا م5ی پردازد و همچنی5ن درجه اهمیت و اولویت آن ها را نسبت به یکدیگر مشخص خواهد نمود. به طور خالصه جمع بندی یا نظریه پردازی از تحقیق خود را ارایه می نمای5د و در ای5ن خص5وی معلوم خواه5د کرد ک5ه نتای5ج تحقیق را در مورد چه افرادی و ی5ا چه گروه های5ی و ی5ا چه محل های5ی و کجا و با چه درجه ای مصداق دارد. ب -ارایه پیشنهادها در این قسمت محقق -1ابتدا ب5ه ارای5ه راه ح5ل ه5ا و پیشنهادات عملی و کاربردی جه5ت ح5ل مشک5ل م5ی پردازد .ب5ه طوریک5ه بع5د از شناسایی ابعاد مس5اله مورد مطالع5ه برای ه5ر کدام از آنه5ا به طور مس5تقل پیشنهادات مشخص5ی را جه5ت ح5ل مشک5ل ارایه می کند. ب -ارایه پیشنهادها در این قسمت محقق -2محق5ق تجربیات موف5ق و ناموف5ق خود را جه5ت راهنمایی محققی5ن آت5ی بیان م5ی کن5د و در ای5ن خص5وص پیشنهاداتی ک5ه م5ی توان5د چراغ راه آیندگان باش5د ب5ه طور مشخ5ص و با ذکر دالیل بیان می کند. ب -ارایه پیشنهادها در این قسمت محقق -3محق5ق موضوعاتی را ب5ه عنوان موضوعات پیشنهادی جهت انجام کار تحقی5ق ب5ه دیگران ارای5ه و پیشنهاد م5ی کند .این مقول5ه ب5ا عنوان پیشنهادهای5ی ب5ه محققان آت5ی لحاظ می گردد. فصل دهم: روش تدوین و نگارش گزارش نهایی ‏Report • تنظیم و تدوین گزارش تحقیق؛ • عناصر و ساختار گزارش تحقیق: .1عنصر مقدمات. .2عنصر فهرست ها. .3عنصر متن. .4عنصر کتابنامه. .5عنصر پیوست ها. فصل دهم عناصر و ساختار گزارش تحقیق الف) عنصر مقدمات )1جلد )2صفحه بسم اهلل الرحمن الرحیم )3صفحه عنوان )4صفحه تقدیم وتشکر )5صفحه تأییدها )6پیشگفتار )7چکیده به زبان اصلی  .1عنصر فهرستها ب) عنصر فهرستها .2فهرست پیکرها ( جدولها،نمودارها،نقشه ها،عکسها) عنصر متن .1مقدمه .2روش تحقیق ج) .3ادبیات،مباحث نظری وسوابق موضوع .4بیان داده ها و اطالعات .5تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج .6پیشنهادها  .1کتب (فارسی،عربی،التین) د) عنصر کتابنامه .2مقاالت(فارسی،عربی،التین) ه) عنصر پیوستها .1طرح تحقیق .2پرسشنامه یاابزارگردآوری اطالعات .3نقشه ها و تصاویر خارج از متن .4اسناد ومدارک .5داده ها و گزارشهای تفصیلی آماری و یارانه ای .6چکیده به زبان خارجی .7سایر محقق هنگام استفاده از موارد زیر باید مشخصات :منبع را ذکر کند - نقل قولها ،اعم از مستقیم یا غیر مستقیم جداول و آمارهای بین متن اشکال و پیکرها نظیر نقشه ،نمودار ،طرح و تصویر وقایع و رخدادها اظهارات شفاهی یا کتبی افراد تعریف مفاهیم و اصطالحات قض5ایا و گزاره های کلی نظیر قوانین و حقایق علمی ،مدلها و نظریه ها علت ذکر استفاده از تحقیق دیگران .1ارزش کار تحقیق باال می رود زیرا شاخصی است براینکه آنچه در گزارش آمده بی پایه و اساس نیست. .2عناوین مربوط به یک موضوع تحقیق را گردآوری میکند و نشان میدهد که محقق بر تحقیق خود مسلط بوده از نتایج کار دیگران اطالع کافی داشته است. .3احترام به حقوق دیگران.T • مشخصات منبع یا مرجع در پاورقی یا پایان فصل یا پایان گزارش به شرح زیر آورده می شود :توضیح اینکه ذکر شماره صفحه منبع مخصوص پاورقی است. -1مقاله ها؛ -2کتاب ها؛ -3نشریه ها؛ -4پایان نامه های تحصیلی و گزارش های تحقیق؛  -5جزوه های درسی؛ -6یادداشت های درسی در کالس؛ -7نامه ها؛ -8اسناد و مدارک؛ -9اخبار رسانه های جمعی؛ -10مصاحبه ها؛ -11مقاله های چاپ نشده سمینارها؛ -12اینترنت؛ نقل قول -1مستقیم :انتقال بخشی از متن یا نوشته منبع مورد نظر بی کم و کاست -2غیرمستقیم :گرفتن محتواومفهوم مطلب و تحریر برداشت محقق روش های ارجاع دهی. ب5ه طور کل5ی س5ه الگ5و رای5ج اس5ت ک5ه محققان بس5ته ب5ه عالق5ه خود یکی را مبنای کار قرار می دهند .این الگوها عبارتند از: -1الگوی ترکیبی پاورقی +کتاب شناسی پایانی. (این الگو سابقه بیشتری دارد). -2الگوی پیاپی یا مسلسل پایان با شماره تک مسلسل در بین متن .3الگوی بین متن +کتابشناسی پایانی