صفحه 1:
١ لى نام تو يهترين سرآغاز
معتى واثكان:
معاّى: لى خداوندي كه نمت بهترين شروع ياى انجام هر كثرى لسته يدون ياد و نم تود ميج Sc HN IS
goes
۲ ای با تو متس روائم جز نام تونیست بر ینم
معثى والكان: مونس: همدم.
معاي برع ايده sibel ah Pale Spa pas pi
تكتهعاى مهم
۳ ای کارگشای هر چه هستند نام و کلید هر چه پستند
معتی وتان کار متلکد چازمجو برطرفکند؛ مشک
ی ای خداوندى كه هر مشكلى را جارهجوبى موكنى و نم تو هماد كليذى الست كه هدة سشكلات را برطرف مركت
تكتهعاى مهم
۴ صاحب تویی آن دک {Sp go Ta alte wee
معنی ولژکان:
عق تو صاب و اشتاردار ما هستي: ب را وه زردست و رت هد ای و هت بل یر
مش هشن
نکتههای میم.
© كنج توبه بل كم نيايد Me ols otis
oct SUNG law زم جوالتردي سغلوتة
nls an 3 هداد و فده تست
نکتههای میم.
مه دری که هر چقدر یخی تام تمیشود و
صفحه 2:
يي مي
ع اهم قِصَ تانموده داتى اهم تم تانوشته خواتي
la وا ان: nga نداد ند
از هه چیز هي متوای هم دأستانها و ای هنوزتوشته و خوقده تده ا م داتى:
الى عفل مرا كفايت ازتو ١ لجستن زمن وهدايت ازتو
oie eon oad ances GB eg كافى بودن
gga ای خدارندی همقل من ه توه و عات و کملمیشود. من oN عقل به جست و جویتمیآيم. مدرم را
أبه من نشان دهى و هدايتم كنى:
aes goes}
۸ غرق نشد سفینه درآ وحمت کن و دست گیر و دریاب
ha ولژرگا: سفین: کشتی(ه ممیمجموف (a ph Ja مهرائی دزي بخشیش:دستگیر سکن ند
یی اسير ونابود نشده از تو م خواهم كه مرا با مهريئى ببخشى و كمكم كنى.
6: كه وجودم يه خاطر ly tpl
نكتهعاى میم.
٩ هم توبهعنایت الهی آنجا قدمم رسان که خواهی.
sof ede yp
امعنی وال كان: عنايت.
he خناونا لزت م يواهم به من توج و لطف دلشته clan tle yet كه خودت دوه
أكتههاى مهم:
۰ از قلمت خود رهیيم ده باتورخوآشنابیام ده “
cca ول كان: ظلمت: تزیکی نو: مور زره نات و معرفت است.
ی از یکی نی جات یم
مه سک نان ربا از ای
|نکتههای مهم,
صفحه 3:
lst Ble naps ls تنیز تیکیکردنمیاسا و خود رب نیکی و نیکوکار به مردم نمی و چون نمودیبه CO
دیگر مکو وب دل, دیگرمدار تا گندممایجوفروش نباشی.
ای موس ره ور apes garage ری نی سر
هل نام توفي به يكرا تک کن وبافجم تک خوت ره دم نان دم وقتى که
gl نکن فا و لت یی باشد ار مان رم ور ور بای
ow sees
© واندر همه کاری داد از خويشتن بده كه هر كه داد از خويشتن بدهد. از داور مُستفنى باشد و اكر غم و شادىآت وقد
به آن كس كوى كه او تيمار غم و شادى تنو دارد و انر غم و شادى بيش مردمان. بر خود بيدا مكن و به هر نيك و بدء زود
شادان و زود اندوهكين مشو. كه ابن فعل كودكان باشد.
ate ay gle’ عدالت. اتماف مستفتي: بوتياز: 'تيمار في حمایت و تكاهنافت: ترجه تيماز داشقن غمخوارى وا
cl از كسى كه یبرد باب پل و جی گرفتار شده بدا رای و خدمت کر لد تن و علم JERI رفت
lg fy lake angel tp tne که رهش مارا ریت ند زب ی
الاين هنت تي رخني يوحن تحوارت زور
مستى. خوشحالرات ريه كسى بكو كه با شاذوات. شاد م شود كارى نكن كد
مردم ازذقم و شادىات باخير شوند و بمخاطر هر اناق خويى: سريع
فمكين نشو زيرا لين تقيير و دكركوتى |
نکتههای میم.
(2) بدان کوش که به هر محالی. از حال و نهاد خویش بنگردی. که بزرگان به هر ح و باطلی از جای نشوند و هر شادی که
بازکشت آن هم استءآن را شادی مشقر وه وقتنومیدی امیدوارتر پاش و تویدی را در te پسته دان و امد را در
تومیدی
معثى والكان: قحال: سخن بيهوده و باطل: درو براصل, ناممكن. نها سرشت. ذات. زد روش بشگودی:بنگردی. تیر نکن ازجا[
تین هب نیرسن در یرت سارک بخ وی مین ی
هر توسيدى. أميدى نست ويه همراه هر اميدى. امكان ذا
تكتهعاى مهم
ا
صفحه 4:
[ 2 رنج هیچ کس شایع مکن و همه كس را بدسزاء حقشنای باش؛ خاضه قرایت خویش را چندان که طاقت باشه با ایشا
أنيكى كن.
GO glad ماج اج سر ایا خرس بیقر یی و خفن
هط ی رح
و
© و بيران قبيلة خويش را حرستحار.وليكن به ابشان مولع تباش تا همجنان كه هر یشان همی بن: عیب ب بت
al GSB a شین ی ای درس رد
معی: در مین فوام و فمیل احتام نسانهای یر را نارق بیش از حدنسبت به نها تعتب و علاقهنداشته باش تا هم
أخوبها و هترهايشان را موبينى. عيبها و كاستىهايشان را عم بتوائى يبينى.
کتههای میم.
© واكر از بيكانه تاايمن شوى. زود به مقدار نايمنى. خويش را از وى ايمن كردان و از آموختن, ننگ مدار تا از ننگ زسته
أباشى.
قابوسنامد. عتصرالمعالى IS
الم محفوظ فك مدار: خجاات نكش. قنك (ذر جعلة ا ننگ رست اش )نمی
sb ign Ll ad ale GS Dp esha
تیمک رد رای مه خر خی اد کم ANS a a td ol ayy fgg
رت ار ری شرمد اش تا نم وی وی نات ی
کتههای میم.
صفحه 5:
۳
دائنش
حذف به قريئة (نشائة) لف و معثوى:
به عبارتهاى AEs ai كنيد
الف) هونشين نيك. بهتر از تنهايى است و تنهايى. بهتر از همنشين بد.
ب) آرزو كفت: داز نمايشكاه كتاب جد خير؟».
Seas
ادر عبارت «الف»..
ل جملة هوم بيان نشده است. ما خواننده يا شنونده از فغل جملة أل مى توائد يه قعل جملة دوم؛ يعنى |
هست» بي ببرد. در اين جمله. حذف قعل به #قرينة لفظي» صورت كرقته انست.
در KP She جای قعل هداری» ی #داريد» در جملة دوم خالى استء تا هیچ تشانهای در ظاهر جمله.شتو
وجود فعل راهنمابي نمىكندد تنها از مفهوم عيارت مىثوان درياقت كه فعل هدارى» يا #داريد» از جملة دوم حذف شده است.
در این جمله حذف يه «قرينة معنابي» صورت كرفته است.
اهر يك از اجزاى كلام در صورت وجود قرينه (نشانه) مىتوائد حذف شود. Bie fl
را «عذف به قريئة لفظي» كويند. انا اكر خوانتده يا شتوندة أز مفهوم سخن به بخش حذفة
0 مسيم
۰ =
۱ معنایواژههای مشخص شده را بتویسید
معنایی» است.
© هر كه از شما بزركتر باشد وى را يزركتر داريد و حومت وى نك داريد. wees
© كه را دوست مهمان يود يا نه دوست شب و روز تيمار مهمان دوست الوشكور ينغي
صفحه 6:
؟- در كدام جملة متن هرس. حذف صورت كرفته است؟ نوع آن را مشخس کتید
3 |؟-جدول زيررا كام نمابيد. ا حفتا شخ
3 قل مر aos | مفارع اخبارق
1 شنيده يود
3 غواهيد بوسيد
3 - جرا ويستده. جنين توصيداى م ى كند؟.
oe
شود را پیاژمایید
le sey را به هم وصل نید
اثر تاد مولع el 5
© © يت هت 0
1- هم معني I ts Sin درس ید و بتويسيد
/ ات
a ی
|؟- اعلا كدام وازه ا توجمه يه معنى نادوست است؟
أتعال: غيرممكن] [صستفتى: برئياز عشي وه
صفحه 7:
۲ رای هر یک از نوشتههای زیر دو آرايه بنويسيد.
اكه يزركان به هر حقو باطلى از جباى نشوند.
یه را
ابه زبان. دبكر مكو. و به دل ديكر مدار. نا كندم نماى جمو فروش فباشى.
<>
Seas
١
آزمون فكرى
CERES
aed est هت مره
teens (Ba al Sb Jel al
: - °
]دبا وه ه من زیر ه پوسشهاپاسخ دهید
*و بيران فبيلة خويش را حرصتدار. وليكن به ايشان مولع مباش نا همجنان كه هنر یشان همی بینی عيب ثيز بتوائى ديد و اكو از
بيكاله تايمن شوى: زود به مقدار نايسنى: خویش راز وى یمن گردن و از آموختن ننگ مدار از ننگ زستهباشی»
له از ظرنوسنده. چا بیدلسیت بهپیرن قبل. مولع بو
اب) تفاوت معنا وازة طنك» را هر دوجملة آخر بتويسيد
ج) اك انسان از سوی بیگاهی احساس خطر كشد. يايد جه كارى انجام دهد؟.
د) در اين متنء جه وازدهابى با هم متضاد هستئد؟.
7- معتى هر يك از نوشتههاى زيررا بنويسيد.
آلت) چون نمودی به خلال موه مب
TS تملى جو قرو نباشى]
جا بدان كوش كد به هر محالى از حال و نيه خویش بنکرد:
صفحه 8:
07
2 یکی از فلوک عَجّم. طبیبی حاذق به خدمت مصطفی - صلی له علیه و سلم - فرستاد: سالى در ديار عرب بود و كسى
تجربه بیش او نیاورد و معلجه از وی درنخواست.
(Fy cca
شهر جر اجه ستی یش اجه i
ملوكد جمع مل ae te WE to باوسيان: ,مره برزمين يويند Mle Sy eh mi باه
از داهن را پزشکی مار و اجرب رز حضرت مد
2 بیش ol aS a yl mab ند ری مات ساب فرستادمانه ون این مت کی نی نکرد لا
if te ict arty tail
ssf pea oo Aces te antl ane ann lan sega SS ان
کس ند من ewe ppg El ep هنن پزشک) هنود مد وشات کرد کم بای
دجم دهم
امد است ت وظیهای را که به من
goes] میم
أ© رسول. عليهالسلام. كفت: اين طايفه را طریقتی است که نا اشتيها غالب نشود. نخورند و هنوز اشتها باقى بد كه دست از
أطعمبدارند. حکیم گفت: اين نت موجنب تندرستی؛زمینبیوسید و برفت. این
أمعثى وا كان: طريقت:
سير. طعام؛ خوراك. خوردنى. غالب: فليه كننده. جيرم زمين يوسيدن: كنايه از احثرام كذاشتن. حكيم:
غذاخوردن» هنوز سير نف
د. كفت يلران من شيوملى دارد كه تا كرسنه نشوفد. ذا نمى خورند و مو
ل أن به يبام اخترام
OLS pals ta بر او
دنت از خهردن می ند
ee sees]
صفحه 9:
پرسشهای چهارگزینهای درس لول
ایام گنه و اوه یس
۱) خاصه. مخصوص, تخشّصٍ 6 go احقاق, حقوق.
سل تسیل معل ستتی مد
7 دهم apy ne nt a
ييه Sa CaN میک gl
۲ از نم خبری نبود اگر عشق نبود دل بوه ولى جه سود.اگر عشق نيود؟.
"۲ در برگریزباغ قمانگیز عشق تو من مرغ بیرئة پییز حسرتم
؟) از يشت حمار تشنگی آمده است. او دغ دل کویر را میداد
۳ املایکدام گینه اوه به معنی آن نادرست است؟
)١ غرايت: خويشاء
۲ مولع حریس bebe 6 تيمارة خدمت
aE I gap ae pO Ih cet تدم يك ازوازة مشخص كدة جاده در ييتطاق زير يكسان اسح
١ يد تودل ازتده كرد و تخم مهر فكند: درخت شادى وید و بو دیداد
۲ چنین داد پلیخ که
و خزد ادا راهمی
Shy ad WO اديه دا
زر رات رن دا
6 از منازيهاي جانش ياد دا وزسفرهای روانش یاد داد
8 کتاب ...تلف عتمرالمالی کی کاووس ین اسکندراست.
سیاستنانه لین © كشق الاسرار eat
۶- در عبارت هه بان دیگر موه دل دیگر درا گندم ای جو فروش ناشی» ام ul وجود درد
)١ تشبیه نکر كنايه.
7 مراعات نظير.تكرار. كنايه
1- مقهوم جملة «جندان كه طاقت باشد ب إيشان نيكى كن.» در كدام كؤينه آمده است؟.
يه هر فيك وبد پند دیوش
كه أن جسم لست و جانش خوى نيكو
نیو نشود وصف مكر زان رخ نيكو
ته يكو تو اكر جه نيكو ود
8
۱ ودر ام هر کار اتف را عایت کن, زرا کسی که اتف را ریت کند بهکسی نیز درد
۴ و در اجام هر اری به خودت بیشتر تا
Jed iB ate iF aS US رهز
صفحه 10:
هر کاری که نام میدهی به دیگران که یا کسی كه جيز
)و در هر كار كه انجام میدهی, عدال و انصاف را زعايت كن. زيرا كسى که در اه
أه- ميهوم كدام كزينه بابقية كزيندها متقاوت الست؟.
)رفون انم شد ان خال سياه أ ازاين كندم تملى جو فروش
)هر که د خواسته تیکینره آن که جوکاشتهگندم زد
6 راستى أموزء يسى جو فروش هست در این کی که گندم مات
ci siete on GF اين جو قرو
١١ - منظور از «از جاى نشوند» در جملة هيؤر كان به هر حق و باطلى از جاى نشوند» چیست؟
)١ جاهجامیشوند خشمگین نمیشوند ۰ ۳)ترک وطن نمیکند
يي مي
از ديكران يتهان تم ىكند نيازي به دا
عدالت را عايت كند تيل
sgh ese
بیشتر بدانیم:
تيرگان 5
ستایش:
نظامی گنجهای ،شاعر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هـ ..ق است .او معروفترین ُسرایندة داستانهای بزمی در ادب پارسی
با نور خود آشناییام ده
است.
«مخزناالسرار ،خسرو و شیرین ،لیلی و مجنون ،هفتپیکر و اسکندرنامه» از آثار نظامی است که در مجموعهای به نام
َ
«خمسه» یا «پنج گنج» گردآوری شده است.
معني شعر
1
ای نام تو بهترین سرآغاز
گ مدار
از آموختن ،نن
اول:
درس ّ
ستایش
فارسی ،نگارش
با نور خود آشناییم ده
بینام تو نامه کی کنم باز ؟
معني واژگان:
معنی :ای خداوندی که نامت بهترین شروع برای انجام هر کاری است ،بدون یاد و نام تو ،هیچ کاری را آغاز نمیکنم.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
......................................................................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................
2
مونس روانم
ای یاد تو
ِ
معني واژگان :مونس :همدم ،انسگرفته.
جز نام تو نیست بر زبانم
معني :ای خداوندی که یادت همیشه همراه و همدم وجود من است ،تنها نام تو را بر زبان میآورم.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
3
ای کارگشای هر چه هستند
نام تو کلید هر چه بستند
معني واژگان :کارگشا :مشکلگشا ،چارهجو ،برطرفکنندة مشکل.
معني :ای خداوندی که هر مشکلی را چارهجویی میکنی و نام تو همانند کلیدی است که همة مشکالت را برطرف میکند.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
4
صاحب تویی ،آن دگر غالماند
سلطان تویی ،آن دگرکداماند؟
کدامند؟
معني واژگان...................................................................................................................................................................................................................................... :
بقیه زیردست و فرمانبردار تو هستند ،پادشاه اصلی تو هستی ،در برابر پادشاهی تو ،دیگران
معني :تو صاحب و اختیاردار ما هستی ،به غیر از توّ ،
بیارزش هستند.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
تيرگان 5
............................................................................................................................................................................................................................................................................
5
گنج تو به بَذل کم نیاید
وز گنج کس این َک َرم نیاید
معني :آنقدر ثروت و سرمایه داری که هر چقدر ببخشی ،تمام نمیشود و هیچکس همانند تو بخشنده نیست.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
هم ق ِّصة نانموده دانی
معني واژگان :نانموده :نشان داده نشده.
هم نامة نانوشته خوانی
معني :ای خداوند ،تو از همه چیز آگاهی ،محتوای همة داستانها و نامههایی که هنوز نوشته و خوانده نشده را میدانی.
آموختن،هاننگ مدار
ول:ل :از
او
ستایشاین
پیش از
س ّ
معني واژگان :بذل :بخشیدن ،دادنَ .ک َرم :جوانمردی ،سخاوت.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
6تيرگان
............................................................................................................................................................................................................................................................................
هم ق ِّصة نانموده دانی
6
معني واژگان :نانموده :نشان داده نشده.
هم نامة نانوشته خوانی
فارسی و نگارش دهم
معني :ای خداوند ،تو از همه چیز آگاهی ،محتوای همة داستانها و نامههایی که هنوز نوشته و خوانده نشده را میدانی.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
ای عقل مرا کفایت از تو
7
ُجستن ز من و هدایت از تو
معني واژگان :کفایت :به اندازه بودن ،بس بودن ،کافی بودن.
توجه و عنایت تو کامل میشود ،من با این عقل به جست و جویت میآیم ،امیدوارم راه درست را
معني :ای خداوندی که عقل من به ّ
به من نشان دهی و هدایتم کنی.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
آب
8
درآب
سفینهدر
نشدسفینه
غرقنشد
تاتاغرق
گیر وو دریاب
دستگیر
دریاب
کنو ودست
رحمتکن
رحمت
معني واژگان :سفینه :کشتی( .به معنی مجموعة اشعار هم هست) .رحمت :مهربانی ،دلسوزی ،بخشایش .دستگیر :فریادرس ،کمککننده.
معني :تا وقتی که وجودم ،به خاطر دلبستگیهای دنیایی ،اسیر و نابود نشده ،از تو میخواهم که مرا با مهربانی ببخشی و کمکم کنی.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
هم تو به عنایت الهی
9
که خواهی
رسان که
آنجا قدمم رسان
خواهی
دقت
معني واژگان :عنایتّ :
ت کردن.
توجه داشتن ،د ّق
توجه و لطف داشته باشی و مرا به جایی برسانی که خودت دوست داری.
معني :خداوندا از تو میخواهم که به من ّ
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
از ُظلمت خود رهاییم ده
10
آشناییم
امدهده
با نور خود آشنایی
معني واژگان :ظلمت :تاریکی .نور :منظور از «نور» شناخت و معرفت است.
نظامی
نظامی ،خمسه ،لیلی و مجنون
معني :به من کمک کن تا تو را بشناسم تا از این طریق از تاریکی نادانی نجات یابم .با نور شناخت خود ،مرا با خود آشنا کن.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
نظامی
آموختن،هاننگ مدار
اول:ل :از
او
ستایشاین
پیش از
درس
درس ّ
معني :آنقدر ثروت و سرمایه داری که هر چقدر ببخشی ،تمام نمیشود و هیچکس همانند تو بخشنده نیست.
درس اول :از آموختن ،ننگ مدار
ِ
خالف نموده ،مباش .به زبان،
تا توانی از نیکی کردن میاسا و خود را به نیکی و نیکوکاری به مردم نمای و چون نمودی به
دیگر مگو و به دل ،دیگر مدار تا گندمنمای جوفروش نباشی.
معنی واژگان:
معني :تا میتوانی به دیگران نیکی کن و با انجام کار نیک خودت را به مردم نشان بده .وقتی که خودت را به مردم نیکوکار نشان دادی ،برخالف
میاسا :آسوده نباش ،دست برندار .نمای :نشان بده .گندمنمای جوفروش :کنایه از انسانهای دورو و ریاکار.
آن عمل نکن .ظاهر و باطنت یکی باشد تا در میان مردم ،دورو و ریاکار نباشی.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
و اندر همه کاری داد از خویشتن بده ،که هر که داد از خویشتن بدهد ،از داور ُمس َتغنی باشد و اگر غم و شادیاَت ب ُ َود،
به آن کس گوی که او تیمار غم و شادی تو دارد و اثر غم و شادی پیش مردمان ،بر خود پیدا مکن و به هر نیک و بد ،زود
فعل کودکان باشد.
شادان و زود اندوهگین مشو ،که این ِ
معنی واژگان:
داد :عدالت ،انصافُ .مستَغنی :بینیاز .تیمار :غم ،حمایت و نگاهداشت ،توجه؛ تیمار داشتن :غمخواری و
محافظت از کسی که بیمار باشد یا به بال و رنجی گرفتار شده باشد؛ پرستاری و خدمت کردن .اثر :نشان و عالمت .فعل :کار ،رفتار.
معني :هر کاری که انجام میدهی ،عدالت و انصاف را رعایت کن؛ زیرا هر کسی که در کارهایش عدالت را رعایت کند ،نیازی به قاضی ندارد .اگر
غمگین هستی ،غم خود را به کسی بگو که غمخوارت باشد و اگر شاد هستی ،خوشحالیات را به کسی بگو که با شادیات ،شاد میشود .کاری نکن که
مردم از غم و شادیات باخبر شوند و بهخاطر هر اتفاق خوبی ،سریع شاد نشو و به خاطر هر اتفاق بدی ،سریع غمگین نشو؛ زیرا این تغییر و دگرگونی
ناگهانی ،کار کودکان است.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
حق و باطلی از جای نشوند و هر شادی که
بدان کوش که به هر ُمحالی ،از حال و نهاد خویش بِنَگردی ،که بزرگان به هر ّ
ِ
بازگشت آن به غم است ،آن را شادی مش ُمر و به وقت نومیدی امیدوارتر باش و نومیدی را در امید ،بسته دان و امید را در
نومیدی.
معنی واژگانُ :محال :سخن بیهوده و باطل ،دروغ ،بیاصل،ناممکن .نهاد :سرشت ،ذات ،نژاد ،روش .بِنَگردی :برنگردی ،تغییر نکنی .از جای
نشوند :تغییر نمیکنند.
معني :تالش کن که با شنیدن هر سخن دروغ و بیهودهای رفتارت تغییر نکند؛ زیرا انسانهای بزرگ با هر خوب و بدی خشمگین نمیشوند و
خویشتنداری میکنند .و هر شادی که سبب غم و اندوه میشود ،آن را مایة شادی و خوشحالی ندان و در هنگام ناامیدی ،به خود امید بده .به دنبال
هر نومیدی ،امیدی است و به همراه هر امیدی ،امکان دارد ناامیدی باشد.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
گ مدار
اول :از آموختن ،نن
درس ّ
تيرگان 7
8تيرگان
خاصه قرابت خویش را .چندان که طاقت باشد با ایشان
رنج هیچ کس ضایع مکن و همه کس را بهسزا ،حقشناس باش؛ ّ
نیکی کن.
فارسی و نگارش دهم
خاصه :بهخصوص ،بهویژه .قرابت :خویشی و خویشاوندی؛ در متن درس ،منظور
معنی واژگان :ضایع :تباه ،تلف .به سزا :سزاوار ،به شایستگی.
ّ
تحمل.
«خویشاوند» است .طاقت :توانایی ،قدرتّ ،
معني :تالش هیچ کس را نابود و تباه نکن و هر کسی را به اندازة تالش و شایستگیاش سپاسگزار باش؛ به ویژه نسبت به آشنایان قدرشناستر باش.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
و پیران قبیلة خویش را حرمتدار ،ولیکن به ایشان مولَع َمباش تا همچنان که هنر ایشان همی بینی ،عیب نیز بتوانی
دید.
معنی واژگان :مولَع :شیفته ،بسیار مشتاق .حریص ،آزمند.
تعصب و عالقه نداشته باش تا همانگونه که
معني :در میان اقوام و فامیل ،احترام انسانهای پیر را نگهدار ،ا ّما بیش از حد نسبت به آنها ّ
خوبیها و هنرهایشان را میبینی ،عیبها و کاستیهایشان را هم بتوانی ببینی.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
و اگر از بیگانه ناایمن شوی ،زود به مقدار ناایمنی ،خویش را از وی ایمن گردان و از آموختن ،ننگ مدار تا از ننگ َرسته
باشی.
قابوسنامه ،عنصرالمعالی کیکاووس
معنی واژگان :بیگانه :غریب ،ناآشنا .ایمن :در سالمت ،سالم ،محفوظ .ننگمدار :خجالتنکش .ننگ (در جملة از ننگ رسته باشی) :بدنامی،
بیآبروییَ .رستن :نجات یافتن ،رها شدن.
معني:
امنیت نکردی ،به اندازهای که احساس ناامنی میکنی ،خود را برای مقابله با خطر احتمالی آماده کن .هیچ
اگر در برابر بیگانهای احساس ّ
وقت از یادگیری شرمنده نباش تا از بدنامی و بیآبرویی نجات یابی.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
دانش زبانی
8
ساخت واژه (اسم ،صفت)
دانش زبانی
از نظر ساخت ،واژه را میتوان به دو نوع قسمت کرد:
-1ساده :آن است که فقط یک جزء دارد و نتوان آن را به بیش از یک جزء تقسیم کرد؛ نمونه :درخت ،آسمان ،هوا. ... ،
غیر ساده :واژههایی هستند که بیش از یک جزء دارند و میتوان آن را به دو یا چند جزء تقسیم کرد؛
-2
تيرگان
لفظی+وار /معنوی:
(نشانة)
حذف به َق
کتابخانه :کتاب +خانه /ناخودآگاه :نا +خود +آگاه.
گفتار :گفت
رینة +چه /
باغچه :باغ
نمونه:
توجه کنید:
به عبارتهای زیر ّ
سهزبانی
دانش
دسته تقسیم میشوند:
واژههای غیر ساده به
الف) همنشین نیک ،بهتر از تنهایی است و تنهایی ،بهتر از همنشین بد.
فارسی ،نگارش
معنیدار و یک یا چند جزء بیمعنی درست میشود؛ نمونه:
الف) مشتق :واژهای است که از یک جزء
ب) آرزو گفت« :از نمایشگاه کتاب چه خبر؟»
معنی).
فعلبی
بانبه(جزء
دار)ی +
فعل(جزء
باغبان:ازباغ
معنی) +
بی
عبارت(جزء
ناشناس :نا
دوم؛ یعنی
جملة
تواند
معنیل م
جملة ا ّو
دار ).ا ّما خواننده یا شنونده
معنیاست،
(جزءنشده
شناسبیان
دوم
جملة
فعل
«الف»،
در
صفت)
(اسم،
واژه
ساخت
ّ
گرفتهنمونه:
میآید؛
وجود
«قرینةدار به
جزء معنی
حذفچند
جمله،دو یا
مر ّکب از
های
ب :واژه
ب)
است.
صورت
لفظی»
نوعبه
فعل
ببرد .در
مرکپی
«است»
قسمت کرد:
توان به دو
این می
واژه را
ساخت،
از نظر
معنیدار).
خانهیا(جزء
جایمعنیدار) +
«ب»(،جزء
عبارتکتاب
درخانه:
کتاب
شنونده. ...را به
درخت ،جمله،
نمونه:در ظاهر
نشانهای
هیچ
است ،ا ّما
دوم ازخالی
«داری»
آسمان ،هوا،
کرد؛
تقسیم
یک جزء
جملةبیش
در را به
«دارید» آن
دارد و نتوان
فقطفعلیک جزء
آن است که
-1ساده:
دار).
تنها+ازمرد (جزء
کند.دار)
(جزءیمعنی
مرد :جوان
جوان
کرد؛ حذف شده است.
جملة دوم
«دارید»
دریافت که
توان
معنیمی
عبارت
راهنمایی
فعل
وجود
جزء ازتقسیم
«داری»یایاچند
فعل را به دو
توان آن
دارند و می
جزء
مفهوم از یک
هستند که بیش
واژهنمهایی
ساده:
غیر
-2
ّ
ّ
مشتق را با هم داشته باشد؛ یعنی دو جزء یا چند جزء آن معنیدار باشد
گرفتهو
صورتمرکب
معنایی»ویژگی
«قرینةاست که
حذفب:بهواژهای
جمله ،مرک
مشتق،
ج)
است.
این
در
نمونه :باغچه :باغ +چه /گفتار :گفت +ار /کتابخانه :کتاب +خانه /ناخودآگاه :نا +خود +آگاه.
نمونه:
اجزایآن بی
چنداز جزء
و یک
وجود قرینه (نشانه) میتواند حذف شود .اگر حذف برای پرهیز از تکرار صورت گیرد ،آن
معنی؛صورت
کالم در
هریایک
دار).تقسیم میشوند:
دسته
سادهگوبه
غیر
واژه وهای
سهازمعنی
(جزء
معنی) یا+
اگربی
(جزء
لفظی»دار) +
(جزء معنی
گفت
راگفت
سخن به بخش حذف شده پی ببرد« ،حذف به قرینة
مفهوم
شنونده
خواننده
گویند .ا ّما
قرینة
وگو :به
«حذف
معنی).
(جزءبیبی
دار) +
دار ومعنی
(جزء
نویس
معنیازدار)
ای(جزء
خوش
نویسی:
خوش
درست میشود؛ نمونه:
معنی
چندیجزء
یک یا
معنی
یک+جزء
است که
است .واژه
مشتق:
الف)
معنایی»
ناشناس :نا (جزء بیمعنی) +شناس (جزء معنیدار).
باغبان :باغ (جزء معنیدار) +بان (جزء بی معنی).
ب) ّ
مرکب :واژههای مر ّکب از دو یا چند جزء معنیدار به وجود میآید؛ نمونه:
کتابخانه :کتاب (جزء معنیدار) +خانه (جزء معنیدار).
جوانمرد :جوان (جزء معنیدار) +مرد (جزء معنیدار).
کارگاه درس پژوهی
ج) مشتقّ ،
مرکب :واژهای است که ویژگی مر ّکب و مشتق را با هم داشته باشد؛ یعنی دو جزء یا چند جزء آن معنیدار باشد
متضاد بیابید.
درس،
و -1در
نمونه:
گروهمعنی؛
جزءسهآن بی
متنچند
یک یا
گفتوگو :گفت (جزء معنیدار) +و (جزء بیمعنی) +گو (جزء معنیدار).
.................................................
.................................................
بنویسید.نویس (جزء معنیدار) +ی (جزء بیمعنی).
معنیدار) +
(جزء
هایخوش
نویسی:
خوش
شده را
مشخص
معنای واژه
-1
.................................................
ی نگه دارید.
هر که از شما بزرگتر باشد وی را بزرگتر دارید و حرمت و
-2سه هم خانواده در مقابل هر واژه بنویسید.
شب و روز تیمار مهمان بدوست
که را دوست مهمان بود یا نه دوست
..................
..................
..................
حرمت:
حرمت.................................... :
کلماتبیابید.
متضاد
سه گروه
درس ،سه
متن درس،
در متن
-2در
-1
گروه
متضاد بیابید...................
..................
..................
مقدار:
.................................................
حرمت:
ابوشکور بلخی
درس پژوهی
تیمار :کارگاه
...................................
.................................................
-2سه هم خانواده در مقابل هر واژه بنویسید.
..................
تاریخ بیهقی
..................
..................
.................................................
گ مدار
اول :از آموختن ،نن
درس ّ
فارسی ،نگارش
تيرگان 9
فارسی و نگارش دهم
-6در متن درس ،مقصود از «نام و نان» فعل
چیست؟
مضارع اخباری
مصدر
...............................................................................................................................................................................................................................................
شخص)
درس،نمایید.
متنکامل
زیر را
جدول
نمایید.
حفظکامل
جدول(بازیر را
کمک
-4به
َ -7مثَل «گندم نمای جو فروش امر
نهیاز چه کاری بر حذر میدارد؟
مباش» آدمی را
...............................................................................................................................................................................................................................................
آدمی را از چه کاری بر حذر میدارد؟
َ -7مثَل «گندم نمای جو فروش
فعلمباش» فعل
..........................................................................................................................................................
گندم نمای جو فروش مباش
مضارع اخباریمضارع اخباری
مصدر ساخت منفی
امر
..........................................................................................................................................................
گندم نمای جو فروش مباش
نهی
شنیده بودی امر
................................................................................................................................................................................................. -8
میکند؟
توصیهای
-5
.................................................................................................................................................................................................
پرسید
-8چرا نویسنده ،چنینخواهید
...............................................................................................................................................................................................................................................
«اثر غم و شادی پیش مردمان ،بر خود پیدا مکن».
...............................................................................................................................................................................................................................................
-5چرا نویسنده ،چنین توصیهای میکند؟
...............................................................................................................................................................................................................................................
«اثر غم و شادی پیش مردمان ،بر خود پیدا مکن».
-6در متن درس ،مقصود از «نام و نان» چیست؟
خود را بیازمایید
...............................................................................................................................................................................................................................................
-5چرا نویسنده ،چنین توصیهای میکند؟
...............................................................................................................................................................................................................................................
-6در متن درس ،مقصود از «نام و نان» چیست؟ خود را بیازمایید
مکن».
خود
مردمان ،بر
پیش
شادی
غم و
َ -7م َمثثَلَل «اثر
دارد؟
بر می
حذر
کاری بر
را
آدمی
مباش».
فروش
جو
نمای
«گندم
-6
میدارد؟
حذر
کاری
پیداچهاز چه
آدمیازرا
مباش»
فروش
جو
نمای
«گندم
زبانی
آزمون
...............................................................................................................................................................................................................................................
فروش مباش
نمای جو
گندم
..........................................................................................................................................................
زبانی
نمای جو فروش مباش» آدمی را از چه کاری بر حذر میدارد؟
آزمون«گندم
َ -7مثَل
کامل کنید:
واژههای
متن به
توجه
-1
-6بادر ّ
چیست؟
جدولو رانان»
زیر،از «نام
مقصود
درس،
جدول را کامل کنید:
واژههای
توجه
-8با
-1
..........................................................................................................................................................
فروشزیر،مباش
نمایبه جو
گندم ّ
.................................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................
مهربان
حذر میدارد؟ نوجوانی
شاهکار
«گندم نمای جوآموزش
بلند قد
دوستاز چه کاری بر
فروش مباش» آدمی را
َ -7مثَل
...............................................................................................................................................................................................................................................
مهربان
نوجوانی
،شاهکار
دوست
آموزش
-8بلند قد
.................................................................................................................................................................................................
،
،
،
،
..........................................................................................................................................................
گندم نمای جو فروش مباش
،
،
،
،
،
10تيرگان
...............................................................................................................................................................................................................................................
توانایی
درخت
دید و بازدید
آموزگار
زودگذر
لبخند
توانایی
درخت
آموزگار
ساده زودگذر
-8لبخند
.................................................................................................................................................................................................
،
،دید و بازدید ،
،
،
خود را بیازمایید
،
،
،
،
،
...............................................................................................................................................................................................................................................
مر ّکب
خود را بیازمایید
فارسی ،نگارش
آزمون زبانی
آزمون زبانی
مشتق
جدول را کامل کنید:
زیر،
توجه به واژههای
-1با ّ
مر ّکب
مشتق،
آزمون زبانی
خود را بیازمایید
کامل کنید:
جدول
قد واژه
هایبه
بلنده
توج
-11
-2باواژه ّ
آموزش
وصلراکنید:
زیر،هم
هایرا به
مترادف
دوست
آزمون زبانی،
،
،
شاهکار
دوست
قد
بلنداثر
آموزش نهاد
کامل کنید:
را
جدول
زیر،
های
واژه
به
توجه
آموزگار
زودگذر
لبخند
-1با ّ
،
،
شاهکار
مولع
،دید و بازدید
آموزگار
دوست
بازدید
دید و
شاهکار
، ،نشان
لبخندقد
بلند
سالم
،
،،
زودگذر
آموزش
،
داری
نگه ، ،
از بیمار
،
آموزگار
زودگذر
لبخند
بیابید وبنویسید.
درسبیابید و
متندرس
هایزیرزیررا رااز ازمتن
های
خانوادةواژه
-32هم معنی
بنویسید.
واژه
،
،
،
ضایع
...........
فعل
............
اثر
.............
دید و بازدید
،
،
،
،،
،
نوجوانی
نوجوانی
ایمن
درخت
درخت
نوجوانی
ذات
درخت
،
،
،
،،
،
مهربان
مهربان
تیمار
توانایی
توانایی
مهربان
توانایی
عیب
قرابت
..............
توجه به معنی نادرست است؟
-43امالی کدام واژه با ّ
غرابت :نزدیکان
آزمون ادبی
ُمحال :غیرممکن
مستغنی :بینیاز
خاصه :بهویژه
ّ
حریص
آموخم
ننگ
آموختن،
اول:
اول :از
ل:
او
درس ّ
درس ّ
درساز ّ
صفت ّ
مرکب
اسم مشتق
اسم ساده
................
................
................
کامل کنید.
................نمونه ،جدول را
نگاه به متن درس ،مانند
-3با
................
................
................
................
................
توصیهای
-5 10چرا
................
تيرگان
ّ ................
مرکب
میکند؟ صفت
مشتق
نویسنده ،چنیناسم
................ساده
اسم
کند؟ نمایید.
میکامل
زیر را
جدول
درس،
متن
کمک
-4به
چرا نویسنده ،چنین توصیهای
-5
مکن».
................پیدا
صورت خود
مردمان ،بر
شادی
«اثر غم
................
نوع آن را مشخص کنید.
است؟
گرفته
پیشحذف
درس،
جملةومتن
کدام
-3در
................
«اثر غم و شادی پیش مردمان ،بر خود پیدا مکن».
...............................................................................................................................................................................................................................................
نمایید.
کمک متن درس،
-4به
................
................
................
مضارع اخباری
مصدر
جدول زیر را کامل فعل
...............................................................................................................................................................................................................................................
امرچیست؟
«نام و نان»
متن درس ،مقصود از
-6در
................
................
................نهی
توجه به معنی نادرست است؟
-4امالی کدام واژه با ّ
غرابت :نزدیکان
مستغنی :بینیاز
ُمحال :غیرممکن
خاصه :بهویژه
ّ
تيرگان 11
-1قابوسنامه تألیف ........
گ مدار
اول :از آموختن ،نن
درس ّ
آزمون ادبی
است.
-2برای هر یک از نوشتههای زیر ،دو آرایه بنویسید.
حق و باطلی از جای نشوند.
-که بزرگان به هر ّ
-به زبان ،دیگر مگو ،و به دل دیگر مدار ،تا گندم نمای جو فروش نباشی.
آزمون فكری
-1هر یک از سرودهها و نوشتههای زیر ،یادآور کدام قسمت از متن «از آموختن ،ننگ مدار» است.؟
-در نومیدی بسی امید است
پایان شب سیه سپید است.
...............................................................................................................................................................................................................................................
الجهل( .دانش ،نابود کنندة نادانی است).
ِلم قات ُِل َ
-اَلع ُ
امام علی (ع)
تيرگان 11
...............................................................................................................................................................................................................................................
پاسخدهید:
هاهاپاسخ
متن،بهبهپرسش
این زیر،
توجههبهبهمتن
-2بابا ّ
دهید:
پرسش
توج ّ
ناایمن شوی ،زود به مقدار ناایمنی ،خویش را از وی ایمن گردان و از آموختن ننگ مدار تا از ننگ َرسته باشی».
بیگانه ناامید
الف) از نظر نویسنده ،چرا نباید نسبت به پیران قبیله ،مولع بود؟
...............................................................................................................................................................................................................................................
ب) تفاوت معنایی واژة «ننگ» را در دو جملة آخر بنویسید.
...............................................................................................................................................................................................................................................
ج) اگر انسان از سوی بیگانهای احساس خطر کند ،باید چه کاری انجام دهد؟
...............................................................................................................................................................................................................................................
د) در این متن ،چه واژههایی با هم متضاد هستند؟
...............................................................................................................................................................................................................................................
-3معنی هر یک از نوشتههای زیر را بنویسید.
الف) چون نمودی به خالف نموده مباش.
...............................................................................................................................................................................................................................................
ب) تا گندم نمای جو فروش نباشی.
...............................................................................................................................................................................................................................................
ج) بدان کوش که به هر ُمحالی از حال و نهاد خویش ب ِنگردی.
...............................................................................................................................................................................................................................................
اول :از آموختن ،ننگ مدار
درس ّ
«و پیران قبیلة خویش را حرمتدار ،ولیکن با
به ایشان مولع مباش تا همچنان که هنر ایشان همی بینی ،عیب نیز بتوانی دید .و اگر از
ج) بدان کوش که به هر ُمحالی از حال و نهاد خویش ب ِنگردی.
...............................................................................................................................................................................................................................................
12تيرگان
فارسی و نگارش دهم
گنج حكمت :راه تندرستی
یکی از ُملوک َع َجم ،طبیبی حاذق به خدمت مصطفی -صلی اهلل علیه و س ّلم -فرستاد؛ سالی در دیار عرب بود و کسی
تجربه پیش او نیاورد و معالجه از وی درنخواست.
معنی واژگان:
معنی واژگان
استاد.
مجازا ً به معنیحاذق:
پادشاهان.
جمع َمل
ملوکِ:کِ ،
سرزمین پارس ،غیرعرب .طبیب :پزشک .حاذق :ماهر،
ماهر،مردم
پارسیان،
ِکَ ،ع َجم:
پادشاه.
جمع َمل
ملوک:
ِ
«معالجه».
ایرانی ،اینجا به
تجربه :در
چیرهدست .دیار :سرزمین،
سرزمین ،شهر
غیرعرب.معنی «آزمایش» ،دیار:
شهرَ .جم:
َع
درستی.بر او باد ،فرستاد .یک سال در سرزمین عرب بود،
سالم خدا
درود و
محمد
پزشکی ماهر
معني :یکی از پادشاهان ایران،
راستی و
که به
تجربه:
پزشک ،وحکیم.
طبیب:
باتجربه را نزد حضرت ّ
نیامد و از
ا ّما کسی برای درمان بیماری پیش او
درخواست معاینه نکرد.اَصحاب :یاران.
درمان،اوعالج.
معالجت:
......................................................................................................................................................................................................................................
نكتههاي مهم:
مع ّین :تعیینشده ،مشخّ ص
توجه.
التفاتّ :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
گردیده.
به جای آوردن :انجام دادن.
مدت کسی التفاتی نکرد تا
سیرت.بنده را برای معالجت
مر این
طریقت:که:
پیش پیغمبر آمد و گِله کرد
فرستادهاند و در این ّ
اصحابتیره.
طایفه :دسته،
روش،
جای آورد.
است ،به
خوردنی.
خوراک،
خدمتی که بر بنده مع ّین طعام:
غالب :غلبهکننده ،چیره.
انجام دادن .مع ّین :تعیین شده ،مشخص گردیده.
آوردن:
حکیم :جای
توجه .به
احترامالتفات:
اصحاب :یاران.
درمان ،معالجه.
طبیب.
دانشمند،
بوسیدن :کنایه از
معنی واژگان :معالجت :زمین
گذاشتنّ .
مدت ،هیچ کس به نزد من
معني( :آن پزشک) به نزد پیامبر آمد و شکایت کرد که مرا برای درمان بیماری یارانت فرستادهاند و در این ّ
نیامده است تا وظیفهای را که به من سپردهاند ،انجام دهم.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
رسول ،علیهالسالم ،گفت :این طایفه را طریقتی است که تا اشتها غالب نشود ،نخورند و هنوز اشتها باقی ب َود که دست از
طعام بدارند .حکیم گفت :این است موجب تندرستی؛ زمین ببوسید و برفت.
گلستان ،سعدی
معنی واژگان :طریقت :روش ،سیرت .طعام :خوراک ،خوردنی .غالب :غلبه کننده ،چیره .زمین بوسیدن :کنایه از احترام گذاشتن .حکیم:
دانشمند ،طبیب.
معني :پیامبر که سالم بر او باد ،گفت :یاران من شیوهای دارند که تا گرسنه نشوند ،غذا نمیخورند و موقع غذاخوردن ،هنوز سیر نشده
دست از خوردن میکِشند .آن دانشمند گفت :برای همین است که یارانت تندرست هستند .پس از آن به پیامبر احترام گذاشت و رفت.
نكتههاي مهم...................................................................................................................................................................................................................................... :
............................................................................................................................................................................................................................................................................
گلستان سعدی ،باب سوم ،در فضیلت قناعت
معني :یاران من شیوهای دارند که تا گرسنه نشوند ،غذا نمیخورند و موقع غذا خوردن ،هنوز سیر نشده ،دست از خوردن میکِشند.
تيرگان
نكتههاي مهم13 ...................................................................................................................................................................................................................................... :
گ مدار
اول :از آموختن ،نن
درس ّ
لل
درس ّوا ّو
هایچهار
های
ایدرس ا
گزینهای
چهارگزینه
پرسشش
پرس
-1واژههای کدام گزینه هم خانواده نیستند؟
تخصص
)1خاصه ،مخصوصّ ،
)2حق ،احقاق ،حقوق
)3محال ،تحمیل ،محل
)4مستغنی ،غنا ،اغنیا
.................مسند وجود دارد.
گزینة
ها ،به
کدامگزینه
-2در همة
وجود دارد؟
جز ّکب
واژة مر
گزینه،
ِ
سمت درخت
)1صبحها ،پنجره به
حس آشنا وا بود
مثل یک ّ
)2از غم خبری نبود اگر عشق نبود
دل بود ،ولی چه سود ،اگر عشق نبود؟
)3در برگریز با ِغ غمانگیز عشق تو
من مرغ بیترانة پاییز حسرتم
)4از پشت حصار تشنگی آمده است
او داغ دل کویر را میداند
توجه به معنی آن نادرست است؟
-3امالی کدام گزینه با ّ
)2مولع :حریص
)1غرابت :خویشاوند
)4تیمار :خدمت تيرگان 13
)3ضایع :تباه
-4معنی واژة «داد» در جملة «و اندر همه کاری داد از خویشتن بده» با کدام یک از واژة مشخص شدة «داد» در بیتهای زیر یکسان است؟
)2چنین داد پاسخ که داد و خِ َرد
تن پادشا را همی پرورد
)3به نیروی یزدان که اندیشه داد
روان مرا راستی پیشه داد
)4از منازلهای جانش یاد داد
وز سفرهای روانش یاد داد
اسکندر
کاووس
عنصرالمعالی ک
تألیف
است.و تربیتی است که آن را برای تربیت فرزندش نوشته است.
اخالقی
بن کتابی
است.
گرفتهیشده
نام مؤلّف آن
-5کتاب ...............از
)1سیاستنامه
)2الهینامه
)3کشفاالسرار
)4قابوسنامه
-6در عبارت «به زبان ،دیگر مگو و به دل دیگر مدار تا گندم نمای جو فروش نباشی» کدام آرایهها وجود دارد؟
)1تشبیه ،تکرار ،کنایه
)2واجآرایی ،تکرار ،تشبیه
)3مراعات نظیر ،تکرار ،کنایه
)4تکرار ،کنایه ،تشبیه
-7مفهوم جملة «چندان که طاقت باشد با ایشان نیکی کن ».در کدام گزینه آمده است؟
)1به نیکی گرای و به نیکی بکوش
به هر نیک و بد پند دانا نیوش
)2اال تا ننگری در روی نیکو
که آن جسم است و جانش خوی نیکو
)3شیرین نشود شعر مگر زان لب شیرین
نیکو نشود وصف مگر زان ُرخ نیکو
)4سخن را که گوینده بدگو ب ُ َود
نه نیکو ب ُ َود ،اگر چه نیکو ب ُ َود
-8معنی عبارت «و اندر همه کاری داد از خویشتن بده که هر که داد از خویشتن بدهد ،از داور مستغنی است» در کدام گزینه آمده
است؟
)1و در انجام هر کاری ،انصاف را رعایت کن .زیرا کسی که انصاف را رعایت کند به کسی نیاز ندارد.
توجه کن ،زیرا هر کس که به خود بیندیشد از قاضی بینیاز است.
)2و در انجام هر کاری به خودت بیشتر ّ
)3هر کاری که انجام میدهی به دیگران اعالم کن ،زیرا کسی که چیزی از دیگران پنهان نمیکند نیازی به دادگاه و قاضی ندارد.
)4هر کاری که انجام میدهی ،عدالت و انصاف را رعایت کن ،زیرا کسی که درکارهایش عدالت را رعایت کند ،نیازی به قاضی ندارد.
-9مفهوم کدام گزینه با بقیة گزینهها متفاوت است؟
اول :از آموختن ،ننگ مدار
درس ّ
)1یاد تو دل را زنده کرد و تخم مِهر افکند ،درخت شادی رویانید و میوة آزادی داد.
است؟
)1و در انجام هر کاری ،انصاف را رعایت کن .زیرا کسی که انصاف را رعایت کند به کسی نیاز ندارد.
توجه کن ،زیرا هر کس که به خود بیندیشد از قاضی بینیاز است.
)2 14و در
تيرگانانجام هر کاری به خودت بیشتر ّ
ندارد .ندارد.
قاضی قاضی
دادگاه و
نیازی به
نمیکند
پنهان
دیگراندیگران
چیزی از
کسی که
دادگاه و
نیازی به
کند
پنهان نمی
چیزی از
زیرا که
کن،کسی
اعالمزیرا
)3هر کاری که انجام میدهی به دیگران بگو،
ندارد.ندارد.
قاضیقاضی
نیازی به
کند،کند،
رعایتعایت
عدالت را
کارهایش
کسی که در
کن ،زیرا
رعایت
انصاف را
عدالت و
دهی،دهی،
انجام می
کاری که
)4وهردر هر
نیازی به
عدالت را
درکارهایش
کسی که
کن ،زیرا
رعایت
انصاف را
عدالت و
انجام می
کاری که
فارسی و نگارش دهم
-9مفهوم کدام گزینه با بقیة گزینهها متفاوت است؟
)1رهزن آدم شد آن خال سیاه
آه از این گندم نمای جو فروش
)2هر که بد خواسته نیکی نبرد
َدر َود
آن که جو کاشته
کاشت گندم ن َ
فروش
جوهر
فروش
)3راستی آموز ،بسی جو
هست در این کوی که گندم نماست
)4زین دلنوازی ،زین سرفرازی
زین جو فروشی گندم نمایی
حق و باطلی از جای نشوند» چیست؟
-10منظور از «از جای نشوند» در جملة «بزرگان به هر ّ
)1جابهجا نمیشوند
)2خشمگین نمیشوند
)3ترک وطن نمیکنند
)4شکست نمیخورند