صفحه 1:
صفحه 2:
به تصاویر زیر نگاه کنید. در نمودار سمت چپ میزان مصرف آب در کشور در بخش های مختلف نان
داده شده تصویر سمت راست به ما می گوید كه در كشورى كم آب زندكى مى كنيم. حال بسراى رفع
مشكل كم آبى جه بايد كردة
]| كشاورزى
)| مصارف شهری, روستایی
oti
اي شکل ۲-نمودار توزیع مصرف آب در ایران
صفحه 3:
8 شکل ۱-ایران کشوری کم آب است
صفحه 4:
صفحه 5:
۰ ۴۷هزار
۶۰ هزار
۷۰ هزار
۸۰ هزار
Naver ۰
صفحه 6:
اگر متوجه شوید که دیگر آبی در اختیار فدارید چه اتفاقاتی رخ میدهد؟
با توجه به اينکه سه چهارم کره زمین راآب فرا گرفته است» آيا باز هم بايد
نگران کم آبی باشیم؟
آبا کم آبی در کشور ما واقعیت دارد با فقط شایعه است؟
اولین کاری که هنگام تشنگی می کنید چه خواهد بود؟
ليوان را برمی دارید به سراغ شیر آب می روید و از ایسن که آب به لیسوان
سرازير ميشودء خوشحال خواهید شد.
اما آیا فکر کرده اید جگونه این آب در اختیار شما قرار گرفته است؟
در اين درس مى خواهيم با منابع آب در کشورمان آشنا شویم.
بيش از شروع درسء بد فيست خود را بيازماييم وبرای آموختن بهتسر مطالسب
مربوط به منابع آب» آماده شویم.
صفحه 7:
ميزان بيشينه نرخ فرونشست زمين در تعدادی از دشت های کشور تا سال ۱۳۸۷
صفحه 8:
مشکلات منابع آب ایران ؛ منابع آب ایران دجار تنگناها و مشکلات
زیر است:( برای مطالعه)
)بخش نامتعادل آب در فضای جغرافیابی.
۲) کاهش تدریجی سرانه آب.
۳) آلودگی منابع آب.
۴)خروج آبهای سطحی حاشیه ایران به خارج از کشور.
۵) تبخیر شدید منابع آب.
۶) کاهش سطح سفره های آب زیرزمینی.
صفحه 9:
صفحه 10:
صفحه 11:
۶ وی
تن i 1
-١ در كروه کاری خود انجام دهید: الف) آب مورد نیاز محل زندگی شما از کجا تأمین میشود؟
ب) گزارشی تهيه كنيد كه موارد سوم مصرف آب را در منزلتان نشان دهد.
پ) داستانی بتویسید که آيندة مردم شهری را نشان بدهد كه منابع آب خود را از دست داده‌ند.
۲-با کمک هم گروه‌های خود. كزارشى تهيه كنيد که اگر آب منزل شما برای یک هفته قطع شود چه مشکلاتی
خواهید داشت؟ چه راهکارهایی پيشنهاد می‌کنید؟
صفحه 12:
حال ببينيم که وضع آب در کشورمان چگونه است و برای حفظ این
مایه حیات چه کارهایی باید انجام دهیم وهمینطور می خواهیم
ببینیم آیا راهی برای جلوگیری از هدر رفتن اين ماده با ارزش
وجود دارد؟
به نقشه ميانكين بارندگی سالانه کشور نگاه کنید. اگر با رسم خطی
عمودی از تهران به بوشهر» این نقشه را به دوقسمت تقسیم کنیم در
کدام سمت بارش بیشتری داریم؟ به نظر شما چه عواملی سبب توزیع
نامتعادل بارش در کشور ما می شود؟
در هر محیط جغرافبایی» چه عواملی بر میزان و نوع بارش تأثیر می
گذار ند؟ به درس آب و هوا مراجعه کنید و بااستفاده از مطالب آن
پاسخ دهید.
صفحه 13:
oP نقشة میانگینبارندگی سالنة یران
صفحه 14:
IPO omer
گفتیم که آب موجود در کشور ما از ریزش های جوی تأمین میشود.
در فصول سرد سال» ریزش برف و باران به صورت جریان آب رودهاء منابع آب کشور را
تغذیه می کند و در فصول گرم» آب ها زمین به صورت چشسمه» چاه و
قنات» آب مورد نیاز ساکنان بخش های مختلف را تأمین می نمایند.
پدران ما در قرن هاي گذشته با توجه به خشک بودن سرزمین ایسران بسرای
دستیابی به آبء حفرقنات را ابداع کرده اند تا در تمام سال» آب مسورد نساز را در
اختیار داشته باشند.
بي شكل دی ترین فا يران - قصبه تابد - خراسان رضوى
صفحه 15:
میله چاه مادر چاه
هتری به کال قنات جهت
لاىرونى و تعمير و همججنين '
جهت تهويد هوا
١
صفحه 16:
صفحه 17:
قنات های استان
فارس
صفحه 18:
قنات(برای مطالعه)
قنات با کاریز به مجرای تونلی شکلی که در زیر زمین کنده شده تا
آب در آن > Ob یابد میگویند. این مجرا که در عمق زمین برای
ارتباط دادن رشته چاه‌هايي که از «مادر چاه» سرچشمه میگیرد به
منظور هدایت آب و مدیریت آب برای کشاورزی و سایر مصارف به
کار گرفته میشود. این کانال ممکن است تا رسیدن به سطح زمین
هزارها متر طول داشته باشند و سرانجام آب این کاریزها به روی
سطح زمین م ىآيند كه به ابن محل دهانه كاريز» سر قنات» با مظهر
مى كو يند.
صفحه 19:
مركت ۲95 5و کو 6
١-در ايران بيشتر بارش ها در اواخر فصل باييز قا اوايل فصل بهار
رخ مى دهده به این دلیل هر چه به پایان این دوره نزدیک تر مسی
شويم» آب دهی رودها بیشتر می شود.
۳۲با توجه به ناهمواری ها و جهت آن هاء هر جه از غرب به سمت
a کشور برویم» مقدار آب رودها کم تر می شود.
تغذیسه مسی
شونده دائمی هستند.اکر این رودها در نواحی مرطوب جریسان
يابند مقدار آب آنها بیش تر خواهد بود.
5 بیشتر طغیانی» تصادفی و اتفاقی»
و مقدار آب آنها در سال هاى مختلف متفاوت است.
صفحه 20:
با توجه به موقعیت استان خود روی نقشه. عوامل she بر میزان و نوع بارش محل زندگی خود را مشخص کنید.
صفحه 21:
مکان هایی وجسود دارد که آب
aber رودها را تأمين مى كنند. به اين مكان ها
کانون های آبگیر
-١ كانونهاى آبكير دائمى
1- كانون هاى يكير فصلى
۳- کانون های آبگیراتفاقی
صفحه 22:
صفحه 23:
صفحه 24:
كانون آبكير دائمى
كانون آبكير اتفاقى
صفحه 25:
صفحه 26:
| افواع |
حوضه ١
. آبويو |
الف) حوضه آبریز خارجی:
بعنی رودهایی که آب آنها به درباهای اطراف کشور می ریزد؛
إعادر طول مشو موردا ماه فر دص
ب) حوضه آبريز
یعنی ووفهاس! که تمام آب آنها در کشور جربان دارد و وارد
دریاچه های داخلی می شود.
صفحه 27:
یم شکل ۶ نقشة حوضههاى آبريز ايران
صفحه 28:
صفحه 29:
با توجه به نقشة باه نام حوضه‌های آبریز خارجی و داخلی را بنویسید.
صفحه 30:
ot فصالسیت:۳
شما در کدام حوضة
مشخص کنید استان محل زندگی شما در کدام ge
صفحه 31:
در شمال کشورمان » دریای خزر و در جنوب» خلیج فارس
و دریای عمان قراردارد.
-درياها از اين نظرء كه ما را به ساير نقاط جمان
متصل مى كنند» بسيار اهميت دارند»
اهميت درياهاى به كونه اى كه ما در جنوب كشوراز طريق درباى
اباك | عمان با اقيانوس هند ارتباط داريم
و در شمال» درياى خزر از طريق كافال راه ولكا
دن به دربای سیاه ار تباط پیدا کرده است.
0
3
3
5
eo
صفحه 32:
صفحه 33:
امد
ها
صفحه 34:
نحوه پیدایش دربای
Li
جمت امتداد دریای خزر
درباى خزرء بهنه آبی بزرکی است که در امد اد شمال به جنوب کشیده
شده است.
این دریا ازبقابای دربای عظیم تتس است که زمانی بخش اعظم نیمکسره
شمالی را پوشانیده بود. از حدود ۶۰میلیون سال پیش این دریسا از بقیسه
آب های قدیمی جدا ماند و به شکل بزرگ ترین دریاچه جهان در آمد.
طول اين دريا دود ۰ کیلومتر و عرض متوسط آن ۳۰۰ کیلسومتر
است.
ساحت آن با توجه به تغیبرات سطح آب متفاوت است.
سطح آب این دریا ازسطح آبهای آزاد حدود ۲۸متر پانین تر است.
|
J eh at ند و رنه بای نا آن ره
ال و
صفحه 35:
(-ایران درجنوب دربای خزر
sox ۴-جمهوری آذربایجان درغرب دریای خزر
خر ۳-روسیه درشمال دریای خزر
. . . .- ۴--ترکمنستان درشرق دربای خزر
۵-قزافستان درشرق و شمال شرق دربای خزر
uh . عمیق ترین نقطه دریای خزردرجنوب دریسا و درنزدیسک ایسران
قراردارد و عمق آن ۱۰۰۰متراست.
ره
قراردارد؟
صفحه 36:
صفحه 37:
امد
ها
صفحه 38:
صفحه 39:
Turkmenistan
۳
صفحه 40:
صفحه 41:
o°zbeki
Uzbekit
‘Turkmenistan
‘Turkmenistan
صفحه 42:
اهمیت دریای خزر
از جمله دلایل اهمیت این دریا می تسوان بسه تجارت
دریایی» بهره برداری از منابع نفتی» ویژگی های خاص
محیط زیست گردشگری و صید ماهی اشاره کرد.
در سال های گذشته انواع ماهى هاى اين دريا را
شناخته اید.
انواع ماهیان خاوباری جهان فقط در اين دریا زندگی
می کنند. بعضی از تالاب های حاشیه این درباء محل
توقف پرندگان مهاجر است.
در بستر ابن دربا منابع وسيعى از نفت و كاز ذخيسره
شده است.
صفحه 43:
58 فصالسیت:۴ .۳۲۲۲۲۲۵۲۲
۱ در تصویر و مطالب زیر چه نکته‌ای توجه شما را جلب میکند؟
aw ley چه رامهایی برای حفظ خیاس‌پسش آنن عزیا یه دارد؟
عوامل تهدید
(۱] شکار برای پوست و گوشت
(۲) کمبود مکان استراحت
بیماری‌های عفونی
ات اقلیمی
(۵) گرفتار شدن در تورهای صیادی
(۶) آلاینده‌های شیمیایی
صفحه 44:
| فک خزری, یکی از پستانداران کمیاب آبزی است که فقط در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن زندگی |
١ میکند. فک‌ها در آب زندگی می‌کنند و برای زادآوری و گاهی استراحت یه ساحل می آیند.
Vlas | خوردن آیزیان بیمار و ایجاد تعادل در زیست‌بوم خزر, نقش مولری دارند.
صفحه 45:
ESL يكى از بستانداران كمياب آبزى دنياست كه فقط در درياى خزر و رودخانههاى منتهى به آن
.زندكى مى كند. اين كونه تنها يستاندار درياى خزر محسوب مىشود.
صفحه 46:
صفحه 47:
خلیج فارس مسیر دربایی ایرانیان برای همکاری جهانی
صفحه 48:
کیره ۲5و کرک کرک كوكم جسم
نحوه پیدایش خلیج فارس:
پیشروی آب اقبانوس هند از طریق دربای عمان و تنگه هرمز بسه
دره های زاگرس جنوب شرقی» خلیجی هلالی شکل درجهست
شرقی -غربی به وجود آورده که صدها سال است به آن «خلیج
فارس» یا «دریای پارس» می گویند.
ابعاد خلیج فارس:
طول آن حدود ۰۰٩کیلومتر و عرض متوسط آن ۲۵۰کیلسومتر
١ تيص 6
رودهاى مهم كه به خليج فارس مى ريزند:
کارون» کرخه و دالكى و مند.
كارون برآب قرين و تنها رودخانه قابل كشتيرانى ايران است.
خورجيست؟
به خليج های کوچک سواحل آن «خور» میگویند؛ مشل خسور
موسی.
صفحه 49:
قطر ها وا اس ب
مین ای موز اسان
ما اف ...وخ نمی
7 ارت متسه جر یاه م۳۳77 مرچ صلی Ly the
in tee 1
صفحه 50:
در این خلیج» جزایر مهمی هست که برخی از آنها مسکونی اسست.
جزایر خارک» لاوان» کیش» فرور» تنسب بسزرگ تسب کوچسک»
ابوموسی هنگام لارک» ae
بزرکترین جزیره آن یعنی تنم و چندین جزیسره کوچسک دیگسر»
متعلق به ایران است.
ا-تجارت دربابی و وجود منابع عظیم نفت و گاز در
بستر آن
۲-وجود انواع ماهی و مبکواست.
خلیج فارس از مهم ترین مراکز صید و پسرورش
مروارید است.
۳-تنگه هرمز که محل اتصال اين خليج به درسای
عمان است یکی از مهم ترین مکان های نظامی جهان
است.
صفحه 51:
JSS OP ٩-بندر امام خمینی (Ei) رم شکل ۱۰ -بازار ماهی - بندر خرمشهر
صفحه 52:
dsc
در گروه خود جست‌وجو کنید. آیا خلیج‌فارس: نام دیگری داشته است؟ نتایج آن را در کلاس ارائه کنید.
صفحه 53:
صفحه 54:
صفحه 55:
ویژگی های دریای عمان:
ا-تنها دربای آزاد ایران» كه از طریق آن می توان بسه آب
های همه دریاهای جهان دسترسی دانست دربای عمان
(مکران يا مکران) است. ۲
۴۲-دربای عمان بخشی از آبهای اقبانوس هند است که با تنگه
مهم هرمز از خليج فارس جدا مى شود. 1
عمق این دریا گاهی تا ۲۰۰۰متر هم می رسد از ایسن نظسر
برای عبور کشتی های تجاری و نفتکش های غول پیکر بسیار
مناسب است.
قابلیت های منحصربه فرد منطقه دریای عمان:
| -جنس ساحل» ۴-عمق بسیارخوب دریا و۳- عدم نیاز بسه
استفاده از آبسراه و کانال های دربسانوردی در سواحل
مکران» ۴- امکان ساخت و توسعه بدون محدودیت بنادر: بسه
ویژه جهت پهلوگیری کشتی های اثبانوسی .
صفحه 56:
#, شکل ۱۱ - نقشة دریای عمان
صفحه 57:
" سواحل دریبای عمان یا دریای مکران "
در برخی منابع نام دریای عمان را برگرفته از شهر تاریخی "عمانا" که در فاصله
Que چابهار فعلی و بندر جاسک درجنوب ايران قرار داشته می دانند ( نقشه
یبلوس )و برخی با نام دریای مکران که گویا تغیبر یافته (مهی خوران) است
نامیده اند. از اسامی دیگر اين دریا می توان از اریتراء رومیروم.هندوس و
..... لیز یاد کرده اند.
طول خط ساحلی ایران در مجاورت دریای عمان حدود ۶۳۷ کیلومتر است و حد
اكثر عمق دریا در محدوده آب های ساحلی ایران در اين ناحیه به بیش از ۲۰۰۰
متر می‌رسد. جلگه ساحلی ایران در مجاورت دریای عمان از حدود بندر عباس در
تنگه هرمز تا گواتر در مرز با پاکستان امتداد می‌يابد. حد اکثر عرض اين جلكه به
۰ کیلومتر می‌رسد.
از نظر ساختمانی این جلگه بخشی از واحد ساختمانی مکران به شمار می‌رود که
دارای پهنای پرنوسان و نابرابر در امتداد خود است. پهنای نابرابر اين جلگه با
سنگ شناسی و ساختارهای زمین شناسی این ناحیه و نیز به حجم آبرفت رودها و
وسعت حوضه آبریز بستگی دارد. چین‌خوردگی‌های مکران در پنج نقطه به ساحل
رسیده‌اند و ساحل را به شش قسمت تقسیم نموده‌اند و به همین سبب ساحل عمان
به صورت شش جلگه جدا از هم در اين ناحیه وجود دارد.
صفحه 58:
در طول ساحل شمالی دریای عمان از بندر عباس تا خلیج گواتر سه نوع ساحل را می‌توان به خوبی
تشخیص داد.
(علایی طالقانی؛ ۱۳۸۱):
الف) رشته های ماسه ای طولی که در پشت آنها زمین های هموار جلگه ای قرار دارند. پهنای اين
رشته‌های ماسه‌ای گاه تا ۵/۱ Sos (محمودی. ۱۳۶۸). این ماسه ها اغلب ویژگی
| ماسه های بادی را نشان می دهند. این ماسه ها توسط باد جابجا شده و هرجا که شرایط مساعد باشد
به صورت نبکا يا برخان تجمع می یابند.
ب) دلتاهای وسیع با زمین های هموار متشکل از گل و لای (پهنه های گلی): از حدود بندر عباس تا
سواحل جاسك را پهنه های گلی می پوشاند. این نواحی شیبی کمتر از ۱/۰ در صد دارند. به همین
دلیل و به دلیل بالا بودن دامنه جزر و مد (در حدود ۴ متر)؛ و نیز فراوانی رسوبات سست و ریزدانه؛
اين مناطق باتلاقی و پوشیده از مانداب‌های پشت سدی هستند.
ج) پادگانه های ساحلی: یکی از چهره های پیکر شناسی سواحل ایرانی دریای عمان وجود دریابارها
است. که با اختلاف سطح چند متر تا بیش از ۱۰۰ متر می باشد. بالاآمدگی ساحل عمان در نتیجه
| حرکت پوسته اقیانوسی دریای عمان و فرورانش آن به زیر پوسته قاره ایران است. بر اساس
مطالعات صورت گرفته در طی سی هزار سال گذشته بالا آمدگی ساحل عمان در اين ناحیه حدود ۱۰۵
متر بوده است (کوثری» ۱۳۶۴).
صفحه 59:
بالا آمدن ساحل دریای عمان در همه جا یکنواخت نیست و مطالعات نشان داده است
که نرخ بالا آمدگی دریای عمان بین ۵/۱ تا ۴/۳ میلیمتر بر سال بوده است (یمانی:
۷ با اين حال اين نرخ در مقایسه با آنچه ریس و همکاران (۱۹۹۸) ارانه
کرده اند بسیار فراتر است. بر اساس مطالعات ریس و همکاران (۱۹۹۸) نرخ بالا
آمدگی مکران در کواترنری در حدود ۲/. میلی متر بر سال بوده است.
دریابارهای سواحل دریای عمان و فرسایش ساحلی در نزدیکی بخ هایی همچون خلیج
گواتر مشاهده می شود. از آنجا که بخش عمده ای از سواحل دریای عمان سواحلی
صخره ای هستند برخورد امواج با این سواحل و خالی شدن پای دیواره‌های این
سواحل. باعث شکستن و فرو افتادن قطعات بزرگی از این صخره ها می شود. با
عقب نشینی تدریجی دریابارها. عارضه ایوان ساحلی شکل می گیرد که اين ایوان
های ساحلی اغلب با ماسه پوشیده است. پادگانه های مکران در واقع شاهدی بر
رابطه پیچیده تکتونیک. فرسایش. رسوب گذاری و تغییرات انوستاتیک سطح تراز
ب دریا در این ناحیه می باشند.
آن دسته از رسوبات آبرفتی کرانه های عمان که به علت آرامش نسبی آب. پهنه های
گلی کم و بیش وسیعی را تشکیل داده اند از تنوع و تحول زیستی برخوردار شده اند
که منجر به چیرگی اجتماعات درختی مانگرو شده است.
صفحه 60:
۱-امکان دسترسی به همه آب های آزاد جهان» حمل
اهمیت | او نقل کالا و مسافر از طریق راههای دریایی است.
درياى ۲-همچنین این دریا بر زندگی مردم ساحل نشین
عمان 2 تأثبر بسيارى دارد و مشاغل كوناكونى را ازجمله
صیادی و برورش ماهی را به وجود آورده است.
ی شکل ۱۲-چابهار تنها بندراقیانوسی ایران 9 شکل ۱۳- کشتی صیادی در دریای عمان
صفحه 61:
تس
صفحه 62:
صفحه 63:
فصالسیت:۶ ۲۳۳۳۳۱
در گروه کاری. گزارشی از ویژگی‌های جغرافیایی و یا اقتصادی یکی از دریاهای ايران را با تصویره تهیه و به کلاس
گزارش کنید.کار بهترین گروه در کلاس نصب شود,
صفحه 64:
آلودگی درباها
ريف ورود مستقیم با یر مستقیم هرگونه ماده یا انرژی به محیط
آسودتی . زیست دریایی است که به کاهش تولسد و همچنسین کاهش
پانای* رشدونمو جانداران منجر شود و تأثیرات سوء بر سلامت و
آن بهداشت آبزیان و انسان داشته باشد.
۱-فاضلاب های شهری» صنعتی و کشاورزی
۲-زباله های جامد مثل پلاستیک
۳-آلاینده های شیمیایی شامل مواد آلی» معدنی و
رادیواکتیو
۴-استخراج و حمل و نقل نفت
۵-ورود کودها و سموم شیمبایی مصرف شده در
اراضی کشاورزی توسط رودها
صفحه 65:
5 فصالسیت: ۷ ۳۲۲۲۶۲۱۰
با دوستان هم‌گروه خود گفت‌وگو و رامحل‌هایی برای مبارزه با آلودكى درياها ارائه كنيد.
صفحه 66:
صفحه 67:
۱۳3 OF Sv HH کر درک
دریاجه های دائمی:
اغلب دریاچه های دائمی ایران در نیمه غربی کشور قرار دارند که از نظر
شرایط آب وهوایی جزء نواحی مرطوب و نیمه مرطوب کشور هستند. آب
بعضی از این دریاچه ها شور و برخی دیگر آب شیرین دارند.
مهمترین دریاچه های دائمی ایران عبارت اند از دریاجه ارومیه» زریبار
(زریوار) غرب مریوان است در کردستان» پریشان(فامور) و مهارلو
(استان فارس») ... البته در قله بعضی از کوه های آتشفشانی مانند سبلان
هم درباچه های کوچکی وجود دارند که آب آنها از ذوب برف ها تأمين
می شود اما به دلیل سرمای ناشی از ارتفاع اغلب مواقع سال یخ بسته
است.
درباچه های فصلی:
اين درياجه ها در فصول بر بارش وسعت بیشتری پیدا می کنند ولی
در ماه های گرم و یادرسال های کم بارش به دلیل تبخیر آب آنها
خشک شده يا به شکل باتلاق و شوره زار در می آیند. مهمترین دریاچه
های فصلی ایران دریاچه مسیله در شرق قم, نیریز در شرق فارس»
هامون در سیستان و بلوچستان وجازموریان بين دو استان کرمان و
سیستان و بلوچستان.
صفحه 68:
# شکل ۱۴ -نقشد دریچه‌های ایران
صفحه 69:
دریاچه ها
به گودی‌های بزرگ سطح زمین که بوسیله آب پر شده و با آبهای آزاد تماس نداشته
باشد دریاچه اطلاق میشود. این فرورفتگیها به علث فرسایش و یا عوامل داخلی
سطح زمین پدید میآیند.
دریاچهها در نواحی کوهستانی » دشت‌ها » در بالای کوهها و در ته دره‌ها و همچنین
در سواحل دریا تشکیل میشوند. دریاچهها در معتدل کردن آب و هوا نقش مهمی
داشته و میزان باران سالیانه را زیاد میکند. حدود 9۵۱.۸ سطح زمین را دریاچهها
تشکیل می‌دهند.
صفحه 70:
انواع دریاچه از نظرترکیب آب
مقدار املاح موجود در دریاچههای متغیر است لذا دریاچهها از نظر ترکیب شیمیایی به دریاچههای آب
شیرین ودریاچه‌های آب شور تقسیم می‌کنند. شوری دریاچهها بستگی به جنس سنگ‌هایی که رودخانه‌های
وارده به دریاچه از روی آنها عبور میکند و همچنین به مقدار تبخیر » ساکن بودن و یا جریان داشتن آب
دریاچه دارد.
در دریاچههای شیرین آب دانما جریان داشته و در حرکت است. و هميشه مقداری آب وارد آن شده و از
طرف دیگر خارج میشود.
آب دریاچههای شور ساکن و بدون حرکت است و مرتبا همراه با آب املاح مختلف وارد دریاچه میشود و
بنابراین میزان املاح افزایش یافته و آب دریاچه شور می‌گردد. یکی دیگر از عواملی که باعث تشکیل
دریاچههای شور میشود اين است که رودخانه‌هایی که از نواحی کوهستانی سرچشمه گرفته یا از نواحی
وارد دریاچه میشوند که دارای مقدار زیادی مواد محلولند یا از گنبدهای مکی می گذرندکه باعث
شوری آب دا
ریاچه میشود.
صفحه 71:
انواع دریاچه‌هااز نظر طرز تشکیل
دریاچههای یخچالی
یخچالها منشا تشکیل بیشتر دریاچهها بوده و به تنهایی بیشتر از کلیه
عوامل دیگر در تشکیل دریاچهها دخالت دارند. این نوع دریاچهها زیاد
عمیق نبوده و در اثر عوامل یخچالی پدید میآیند. بدین ترتیب که در اثر
جمع شده آب پشت مورن‌های پیشانی و یا مورن‌های انتهایی که تشکیل
یک سد آبی داده است می‌تواند جمع شده و تشکیل دریاچه دهد. همچنین
ذوب یک قطعه Ge در حد انتهایی یخچال می‌تواند باعث فرورفتگی در
مناطق یخچالی شود و نهایتا این فرورفتگی دریاچه تشکیل شود.مانند
بسیاری از دریاچه های شمال اروپا وامریکا.
صفحه 72:
صفحه 73:
دریاچههای کارستیکی
در اثر فرسایش مناطق آهکی (کارستیکی) بوسیله آبهای زیرزمینی دولین‌ها تشکیل میشوند. اگر کف
این دولین‌ها بوسیله خاک رس پر شود به علت نفوذ ناپذیری » محیطهای خوبی برای تشکیل دریاچه
دریاچههای ساحلی
در برخی مواقع قسمتی از دریا بوسیله بارها ( (0::یا سدهای دریایی از قسمت اصلی دریا جدا
گشته و تشکیل دریاچه بدهند.
دریاچههای رودخانه‌ای
مسیرهای قطع‌شده آبکندها می‌تواند بوسیله آب پر شوند و تشکیل دریاچههای هلالی‌شکل (شاخ
گاوی.کمانی یا لاشکل ) را بدهند.
رودهای بالغ وقتی طول یک دشت را می پیمایند. منحنی مارپیچی به نام مناندری را ایجادمی کنند.
در طول دوره های بروز سیل» رود که پرشتاب شده ممکن است برای گذر از مناندری یک میانبر ایجاد
کند و در نهایت یک بدنه آبی ایستاده به جا بگذارد.
صفحه 74:
تشکیل دریاچه های سدی در نتیجه رانش زمین.ریزش کوه و...
دریاچه ها ممکن است در نتيجه ریزش کوه.رانش زمین و یا به وسیله گلرود هایی که خاک سنگ یا
| كل را از تبه ها و کوه ها پایین می آورند نیز ایجاد شوند. به این ترتیب که این آوارها جمع می شوند
| و سدهایی طبیعی تشکیل می دهند که می تواند جلوی جریان یک رود را مسدود کند و دریاچه ای
تشکیل دهد.سگ های آبی هم از شاخه های درختان سدهایی می سازند که رودها و نهرها را به هم
متصل می کند و برکه های بزرگ و یا باتلاق ها را تشکیل می دهد.
- تشکیل دریاچه به وسیله انسان
انسان ها نیز با حفر حوضه ها و یا با ساختن سد روی رودها و یا چشمه هاء دریاچه مصنوعی می
“a
این دریاچه هامی توانند به مخازن تبدیل شوند و برای آبیار ی. استفاده بهداشتی و یا صنعتی ذخیره
شوند. دریاچه های مصنوعی همچنین می توانند استفاده های تفریحی مانند قایقرانی شنا و ماهیگیری
داشته باشند. از طریق دریاچه های مصنوعی پشت سدها هم می توان برق آبی تولید کرد.
صفحه 75:
عوامل متعددی باعث پیدایش دریاچهها میگردند که عمدتاً ناشی از فرایندهای بیرونی (دینامیکهای
بیرونی) و درونی (دینامیکهای درونی) زمین میباشند. بعضی از این عوامل عبارتنداز:
دریاچههای یخچالی: در اثر تجمع آب در پشت مورنها (مواد تخریبی که توسط یخچالها حمل میشوند) به
دریاچههای ولکانیکی: در کراترها(دهانه وسیع قلههای آتشفشانی) ایجاد می‌کردند مانند دریاچه اورگون
دریاجه‌های تکتونیکی (زمین ساختی): در اٌ فرو نثینی تدریجی با در اثر گراین به وجود میآیند مانند
دریاجه بایکال درباجه تانگانیکا؛ و آلبرت در آفریقا
درباچه‌های کارستی: درمحلهایی که سنگ آهک» طی فرایند کارستی شدن خورده شده باشده يدي
ی چ جان غرب
دریاچههای مئوریتی: در فرورفتگی نآشی از منوریت (سنگ آسمانی) ایجاد میشوند مثل دریاچه يونكا ويا
جاب در کانادا
دریاچههای سدی: در اثر ریزش کوه یا لنداسلاید (زمین لغزه) و جمع شدن آب در پشت مواد ریزش يافته
پدید می آیند.
دریاچههای ساحلی ورودخانهای: که اولی در اثرسدهای دریایی و دومی با قطع پیج رود (هلالی) به
وجود می آید.
دریاچههای ناشی از فعالیت انسان: در اثر ساختن سدهای مخزنى؛ خاكبر دارى ويا انتجارهای ناشی از بمب
که ایجاد جاله‌های بز رگ میکند ایجاد میشود.
صفحه 76:
صفحه 77:
دومین دریاچه آب شور جهان و یکی از مهم ترین زیست بوم های آبی
ایران است. این دریاچه Hay ترین دریاچه داخلی کشور بوده و به
دلیل برخوردار بودن از ارزش های بی نظبر طبیعی و اکولوژیکده به
عنوان پار کك ملی و ذخیره گاه زیست کره یونسکو معرفی شده است.
منابع تامین آب دریاچه ارومیه(رضائیه):
آب این دریاچه علاوه بر چشمه های کف و حاشیه آن. از طریق
رودهای متعددی تأمین می شود.
به نقة دریاچه ارومیه نگاه کنید. مهم ترین رودهایی که به اين دریاچه
می ریزند کدام اند؟
۱-رود تلخه رود با آجی چای
۲-زرینه رود
۲-سیمینه رود
۶شهر چای
۵-باراندوز چای
"رود مهاباد
صفحه 78:
صفحه 79:
صفحه 80:
صفحه 81:
صفحه 82:
اهمیت در یاچه ارومیه(اورمیه):
از دلایل اهميت این دریاچه. وجود جزایر متعدد در
آن است که محل زند گی انواع پرند گان مهاجر است
و همچنین در اطراف دریاچه. املاح و رسوباتی است
که برای درمان امراض پوستی مورد استفاده قرار ممی
گیرد. آب این دریاچه موجب معتدل شدن آب و
هوای منطقه شده است .
نام هاى ديكر دریاچه ارومیه(رضائیه):
ابن درياجه را با نام هاى د يكرى همجون جيجست و
كبودان نيز مى شناخته اند.
صفحه 83:
صفحه 84:
صفحه 85:
صفحه 86:
رتمیا جانداری سخت‌پوست است که در آبهای شور زندگی میکند. آرتمیا در صنایع
پرورش مگ وماهی مورد تفه قاری کیرد
صفحه 87:
پوشش گیاهی و زندگی جانوری در دریاچه ارومیه
نزدیک ۵۵۰ گونه گیاهی یک ساله و چندساله در ناحیه اکولوژیک دریاچه شناسایی شده اند.
پوشش گیاهی غالباین منطقه شامل گونه های شورپسند» خشکی دوست و آبزی می باشد.
آب شور دریاچه ارومیه چند گونه جلبکی را در درون خود پرورش می دهد که منبع غذایی
برای آرتمیاست.
تالاب های اقماری نیز زیستگاه جوامع انبوهی از جلبک های مختلف و از جمله جلبک های
سبز و سبز آبی هستند.
این جلبک ها یکی از ارکان اصلی زنجیره غذایی این مجموعه را تشکیل می دهند.
۷ گونه پستاندار ۲۱۲ گونه پرنده. ۴۱ گونه خزنده. ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی در
ناحیه اکولوژیک دریاچهبه ثبت رسیده اند. از بین این گونه هاء پرندگان مهم ترین مهره
داران منطقه محسوب شده و مطالعات زیادی روی آنهاانجام شده است.
صفحه 88:
صفحه 89:
=e
دریاچه ارومیه مرکز زمستان گذرانی پرندگان آبزی مهاجر, به ویژه مرغابی و گونه
هاى كنار آ بچر است و از این رو دارای اهمیت بین امللی است. جزایر موجود در
دریاچه پذیرای بزرگ ترین جمعیت زادآور فلامینگو بالغ بر ۲۰۰۰۰ جفت وبین
۰ تا ۵۰۰ جفت پلیکان سفید می باشند. ۱۱ گونه پرنده آبزی در معرض خطر
انقراض در این دریاچه شناسایی شد ه اند. جزایر جنوپی دریاچه زیستگاه دو گونه
پستاندار در معرض خطر, شامل گوزن زرد ایرانی و قوچ ارمنی می باشد.
صفحه 90:
۱۳۰ ۱۳۹
صفحه 91:
روند تغییرات دریاچه ارومیه
روند نزولي افت سطح آب دریاچه ارومیه پس از دوران پرآی آن در سال ۱۳۷۴
شروع گردیده و در طي بیست سال, تراز دریاچه بیش از ۸ متر افت کرده است.
در واقع با توجه به ارقام ثبت شده. به طور متوسط درياجه در اين بيست سال
اخبر سالیانه با افت ۴۰ سانتي متري مواجه بوده است.
با توجه به عمق كم اين درياجهء اين ميزان افت تراز منجر به خشكي درصد قابل
ملاحظه اي از سطح دریاچه گردیده و بیش از ۳۰ میلیارد مترمكعب از حجم آب آن
در اثر تبخير و عدم ورود منابع آب BIS به آن از بین رفته است. هم زمان با شروع
افت تراز درياجه. سطح دریاچه نیز پس روی قابل ملاحظه اي داشته و میزان
خشكي دریاچه در شهریور ماه سال ۱۳۹۳ به حدي رسید که قسمت جنویي دریاچه
با خشكي کامل مواجه گردید.
صفحه 92:
چته6کر جوا خر بو یرم EO 9
مهم ترین عوامل تهدیدکننده دریاچه ارومیه که عامل اصلی
بروز بحران خشکي در آن هستند» عبارت اند از
|-فقدان برنامه آمایش و مدیریت یکپارچه در کل حوضه
آبریز دریاجه
۲-توسعه سطح زیر کشت و بهره برداری مفرط از آب
۳-افزایش جمعیت شهرها و روستاهای حوضه آبریز دریاچه
ارومیه و افزایش نیاز به آب
۴-تغییر اقلیم و بدیده خشکسالی
۵-تخریب مراتع و پوشش گیاهی در حوضه آبریز درباچه
ارومیه
ی فزاینده سد بر روی رودخانه های حوضه آبریسز
دریاچه
صفحه 93:
صفحه 94:
صفحه 95:
صفحه 96:
صفحه 97:
صفحه 98:
259292929292926. Asst ge
الف) در گروه کاری خود. در مورد یکی از دریاچههای ایران گزارشی تهیه. و به کلاس ارائه کنید.کار بهترین گروه
در کلاس نصب شود.
ب) با مراجعه به قرآن کریم. آیات مرتبط با موضوع آب را جست‌وجو كرده و در كلاس ارائه دهيد.
صفحه 99:
طرح ملّی نجات دریاچه ارومیه
استمرار وضعیت دریاچه ارومیه و توجه ویژه دولت یازدهم به حل این بحران محیط زیست
ملی؛ منجر به تصویب هیئت محترم وزیران دولت یازدهم گردید.
مهم ترین برنامه ها و اقدامات این ستاد به شرح زیر است:
| -شناخت بهتر و دقیق ابعاد بحران دریاچه ارومیه شامل عوامل موثر بر بروز بحران» شرایط
کنونی و محتمل آتی دریاچه؛
۲-بررسی ابعاد و مسائل مختلف اکولوژیکی, زمین شناختی» زیست محیطی , اقتصادی,
اجتماعی. اقلیمی و هیدرولوژیکی مرتبط با دریاچه ارومیه؛
۳-جلب مشار کت و همکاری همه سازمان ها و دستگاه های مسئول و ذی ربط و بهره مندی از
نقطه نظرات کارشناسی و تخصصی آنها؛
۶-بهره مندی از خرد جمعی و مشار کت طلبی اساتید. متخصصین, کارشناسان و پژوهشگران
داخلی و خارجی؛
۵-به مشار کت طلبی مسئولین محلی در همگا م سازی و هم افزایی اقدامات در راستای تحقق
هدف احیای دریاچه ارومیه
"-تلاش برای ایجاد عزم همگانی و مشار کت عمومی برای احیای دریاچه ارومیه و بهبود
وضعیت موجود آن از طریق آگاه سازی و تبدیل دریاچه ارومیه به یک دغدغه همگانی
صفحه 100:
تدوین نقشه راه احياي دریاچه ارومیه
با استناد به نقشه راه تدوین شده برای احیای دریاچه ارومیه و با هدف احیای اکولوژیکی
دریاچه. سه سال نخست اجرای طرح ملی نجات دریاچه ارومیه به عنوان سال های تثبیت
شرایط دریاچه ارومیه و ممانعت از هرگونه تداوم کاهش تراز آن معرفی و هدف گذاری
گردیدند.
بر این اساس تکلیف گردید تا روند کاهش تراز دریاچه ارومیه که از سال ۱۳۷۴ و با شیب
متوسط ۴۰ سانتی متر درهر سال آغاز شده و تا سال آبی ٩۳ ۱۳۹۲ نیز ادامه یافته» در
درجه اول متوقف گردیده و سپس در طی بقیه ده سال برنامه احیاء به تراز اکولوژیکی
پرسد.
ترازسطح دریاچه ارومیه در تاریخ ۲۱شهریور سال ۱۳۹۸ در رقم ۱۲۷۱ متر از سطح
دریاهای آزاد ثبت گردیده وجای امیدواری دارد که امیدها برای امکان پذیری تحقق احیای
دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۶ در بین مردم زنده نگه داشته شود.
صفحه 101:
مقایسه تصاویر ماهواره نندست از دریاچه ارومیه در شهریور ماه
صفحه 102:
حالء با آنجه در اين درس آموختيد به سؤال ابتدای این درس باز گردیم.
وضعيت منابع آب کشورمان چگونه است؟ چه راه هابى براى رفع كم آبى مى شناسيد؟
وضع آب دركشورما بسيارخراب است بطورى كه موجوديت ايران و ابرانى به خطرافتاده است.
راهكارهاى زيربيشنهاد مى شود:
|-جل و گیری از احداث سدهاى جديد دركشور
محاز
باری و کاشت محصولات که آب کمتری نیازدارند
۴-جلوگیری از احداث صنایعی که به آب زیاد نیازدارند مانند صنایع فولاد
۵-توجه به برنامه های آمایش سرزمین دربرنامه ریزی توسعه کشور
۶-توجه به بعد مکانی توسعه کشوردربرنامه ریزی ها
۷-توجه به برنامه هایی که آسیب کم تری به محیط وارد می کند مانند گردشگری و باز رگانی و....
صفحه 103:
|-مهم ترين منابع آب ايران را بنويسيد. نمونه سوال
۲-نیمرخ قنات رارسم كنيد.
۳-ویژگی های دوهی ایران را بنویسید.
۴-کانو را تعريف
۵-سه نوع کانون آبگیرایران را نام برده و هریک را شرح دهید.
۶-حوضه آبریز جیست؟
۷-انواع حوضه آبریز در کشورمان را نام ببرید.
۸-نام های دریای خزررا نام ببرید.
٩-دریای خزر از باقی مانده کدام دریای بزرگ است3
۰-رودهای پرآب که به دربای خزرمی ریزند را نام ببرید.
۱۱-اهمیت دریای خزررا بنویسید.
۲-مهم ترین رودهای پر آب که به خلیج فارس می ریزند را نام ببرید.
۳-میم ترین جزایر ایران درخلیج فارس را نام ببرید.
۴-اهمیت خلیج فارس را بنویسید.
۵-قابلیت های مهم منطقه دریای عمان یا مکران را بنویسید.
۶-اهمیت دریای عمان را بنویسید.
۷-ميم ترین آلاینده ها که دریاهای ایران را تهدید می کند را بنویسید.
۸-دریاچه های ایران به چندگروه تقسیم می شوند؟نام ببرید.
٩-اهمیت دریاچه ارومیه را بنویسید.
۰-علل شوری زیاد دریاجه ارومیه را بنویسید.
۲۱-مهم ترین جزاربردریاجه ارومیه را نام ببرید.
۲-دلایل کاهش آب دریاچه ارومیه را بنویسید.
صفحه 104:
|- کدام ویژکی زیر در مورد رود های ایران صحیح است!
الف( رودهای ایران در فصل زمستا! آبدهی را دارند
ب( بیشترین رودهای ایران در حوضه های آبریز داخلی جریان دارند
fie ع( هر چه از غرب به شرق کشور برویم» مقدار آب رودها کمتر می شود
د( رودهایی که از کوهستان های بلند و برف گیر تغذیه مى شوند بیشتر طغیانی» تصادفی و اتفاقی هستند
۲- به مکان هایی در مناطق کوهستانی که آب بخش هایی از رودها را تأمین می کنند. .. گفته می
شود؟
الف( كانون هاى آبكير ب( حوضه آبریز ج( آبخوان د(سفره آب زیر زمینی
7- اكر كانون آبكير در فصول سرد سالء ذخيرهٌ برف خود را تا ابتداى ماه هاى كرم سال حفظ كند به آن
کانون آبگیر ۳
گفته می شود.
الف( موقت ب( دائمى ج( اتفاقی د( فصلی
۴- به محدوده ای که با توجه به شکل زمین و شیب ناهموارى هاء آب هاى جارى را به سوى بايين قرين
نقطة آن هدایت کند . می Tagg
الف( کانون های آبگیر لب( حوضه آبریز ج( آبخوان د( حوضه آبریز داخلی
صفحه 105:
۵- دو روددولگا» و «کورا» به ترتیب از کدام جهت های جغرافیای به دریای خزر می ریزند! .
الف( غرب و شمال ب( شمال و جنوب ج( شمال و شرق ب د( شمال و غرب
۶- کدام گزینه در ارتباط با پهنه های آبی ایران صحیح نمی باشد.
الف( دریای عمان بخشى از آب هاى اقيانوس هند است كه با تنكة مهم هرمز از خلیج فارس جدا می شود.
ب( دريا خزر از بقاياى درباى عظيم تتيس است كه زمانى بخش اعظم نيمكرة شمالى را بوشانيده بود.
ج( جنس ساحل و عمق بسیار خوب » امكان ساخت و توسعه بنادر را در خليج فارس فراهم ساخته است.
د( خليج فارس با پیشروی آب اقبانوس هند از طريق درياى عمان و تنكة هرمز به دره هاى زاكرس به
وجود آمده است.
۷- کدام مورد زیر از دلایل اهمیت دریاچه ارومیه محسوب نمی شود؟
الف( املاح و رسوباتى كه برای درمان امراض پوستی مورد استفاده قرار می گیرد
ب( جزایر متعدد آن که محل سکونت انواع پرندگان مهاجر است
ج( تنوع آبزیان که نقش مهمی در اکو سیستم دریاچه دارد
د( آب درياجه كه موجب معتدل شدن آب و هوای منطقه شده است
صفحه 106:
۷
۸-کدام مورد زیر از دلایل کاهش سطح آب دریاچه ارومیه محسوب نمی شود؟
الف( كاهش بارش در حوضة آبریز دریاچه
ب( برداشت بی حساب از چاه های اطراف دریاچه
ج( تغیبر در میزان آب ورودی به دریاچه؛ در سیر رودهایی که به آن می ریخت واحداث سد های
متعدد.
د( تغییرات زمین ساختی بسترء که سبب نفوذ آب به داخل زمین شده است.