پی‌دی‌اف
زمین‌شناسی و مهندسی معدن

توضیحات: دانلود فایلPDF درسنامه زمین شناسی یازدهم درس3 از صفحه41تا58 امتحانات نهایی وکنکور باکیفیت

توضیحات: دانلود فایلPDF درسنامه زمین شناسی یازدهم درس3 از صفحه41تا58 امتحانات نهایی وکنکور باکیفیت آماده پرینت تعدادصفحات :97 نمونه سوال های متن امتحانی فصل 3 سوم زمین شناسی یازدهم ۱) اهمیت آب را بنویسید. پاسخ: فضانوردان، زمین را یک سیاره آبی و بسیار زیبا توصیف کرده اند. آب با حالت های جامد، مایع و گاز، باعث تغییرات وسیعی در لایه سطحی و پیرامون کره زمین می شود. آب، نماد زندگی است و در سفری پایان ناپذیر بین سنگ کره و هواکره، سبب تغییر پوسته زمین، فرسایش، تغییرات اقلیمی و…می شود. ۲) منابع آب کره زمین را نام ببرید. پاسخ: زندگی انسان و سایر جانداران، بدون آب امکان پذیر نیست. آب مورد نیاز، از منابع آب های سطحی و زیر زمینی تأمین می شود. بارش های جوی در تأمین این منابع، نقش اساسی دارند. ۳) چرخه آب را توضیح دهید. پاسخ: بخشی از بارش ها در یک حوضه آبریز، قبل از رسیدن به سطح زمین، توسط شاخ و برگ گیاهان گرفته می شود و برگاب را به وجود می آورد که مقداری از آن به صورت تبخیر، مجدداً به هوا کره بر می گردد. بخشی دیگر که به سطح زمین می رسد، یا تبخیر می شود، یا به صورت رواناب به سوی مناطق پست تر حوضه جریان می یابد. بخشی از رواناب به داخل زمین نفوذ و منابع آب زیرزمینی را تغذیه می کند. بخش عمده آب زیرزمینی، سرانجام از طریق چشمه، چاه یا قنات، مجدد به سطح زمین راه می یابد. ۴) اهمیت آب جاری را بنویسید. پاسخ: آب جاری، با آنکه در مقایسه با حجم کل آب کره، بسیار ناچیز است. اما، در تغییرات سطح زمین و تشکیل منابع آب مانند آب آشامیدنی، کشاورزی، صنعت، تولید برق و … اهمیت زیادی دارد. ۵) آبدهی چیست و چگونه محاسبه می شود؟ پاسخ: سرعت آب در نقاط مختلف یک رودخانه، متغیر است. اندازه گیری سرعت آب و آبدهی رودخانه، به صورت روزانه و یا در دوره های زمانی طولانی تر و به روش های مختلف انجام می شود. با تعیین سرعت آب در یک رودخانه یا کانال و اندازه گیری سطح مقطع آن، می توان مقدار آبدهی (دبی) را با استفاده از رابطه زیر محاسبه کرد. Q: دبی برحسب متر مکعب بر ثانیه A: مساحت سطح مقطع جریان آب برحسب متر مربع

محمد فایق مجیدی دهگلان

صفحه 1:
re گ‎

صفحه 2:
اهمیت آب: فضانوردان؛زمین رایک سیاره آبی و بسیار زیبا توصیف کرده اند. آب با حالت های ‎while‏ وگاز باعث تغیبرات وسیعی درلایه سطحی وپیرامون کره زمین می شود. آب,نماد زندگی است ودرسنری پایان ناپذیر بین سنگ کره وهواکره»سبب تغییر پوسته زمین» فرسایش,تغیبرات اقلیمی و...می شود. آبا مى ‎ole‏ بدون آب به زندگی ادامه داد؟ سطح زمین بدون آب» چه منظره ای خواهدداشت؟ در آينده نزديكى» با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعت» گرم شدن کره زمین و... بشر با چه چالش هایی برای تأمین آب شیرین روبه روخواهدشد؟ آبا می توان بدون خاک به زندگی ادامه داد؟ خاک چه نقشی در زندگی گیاهان و جانوران دارد؟ آیامی دانید خاک» جگونه و از جه موادی تشکیل می شود؟

صفحه 3:
قرونشست زمین

صفحه 4:
منابع تامین آب برای انسان ؛ زندگی انسان و سایر جانداران» بدون آب امکان پذیر نیست. آب مورد نیازه از منابع آب های سطحی و زیرزمینی تأمین می شود. بارش های جوی در تأمین این منابع» نقش اساسی دارند. چرخه آب: بخشی از بارش ها در یک حوضه آبریز؛ قبل از رسیدن به سطح زمین» توسط شاخ و برگ گیاهان گرفته می شود و برگاب را به وجود می آورد که مقداری از آن به صورت تبخیر» مجدداً به هوا كره برمى گردد. بخشی دیگر که به سطح زمین می رسد يا تبخیر می شود يا به صورت رواناب به سوی مناطق پست تر حوضه جریان می یابد. بخشی از رواناب به داخل زمین نفوذ و منابع آب زیرزمینی را تغذیه می کند. بخش عمده آب زيرزمينى» سرانجام از طريق جشمهه؛ جاه يا قنات» مجدد به سطح زمين راه مى يابد.

صفحه 5:

صفحه 6:
با هم بیندپشید ه چه عواملی بر مقدار برگاب و رواناب موثرند؟ میزان برگاب به عواملی مانند میزان تراکم برگ ها و میزان بزرگی برگ ها ومیزان تراکم درخت ها بستگی دارد یعنی هرچه تراکم برگ ها و درخت هابیشتر و برگ ها بزرگ ترباشند میزان برگاب افزایش می یابد و بالعکس میزان رواناب به میزان بارش,میزان نفوذپذیری رسوبات و سنگ ها.میزا زمین » میزان پوشش گیاهی » میزان گیاخاک و...بستگی دارد. ه تبخیردر چه بخش‌هایی از چرخة آب صورت می‌گیرد؟ باتوجه به شکل تقریبا درهمه بخش ها تبخیرانجام می شود ولی مقدارتبخیردرجاهای مختلف با هم اختلاف زیادی دارد ولی اساسا تبخیردردریاها و اقیانوس ها موجب تشکیل ابرها وبارش درخشکی ها می شود ولی میزان تبخیر درآبخوان ها مخصوصا آبخوان های تحت فشار تقریبا صفراست.

صفحه 7:

صفحه 8:
آب جاری اهمیت آب جاری: آب جاری, با آنکه در مقایسه با حجم کل آب کره» بسبار ناجیز است اماه در تغییرات سطح زمین و تشکیل منابع آب مانند آب اشامیدنی» کشاورزی» صنعت تولید برق و ... اهمیت زیادی دارد.

صفحه 9:
جمع آوری » شکل روبه‌روه شش حوضة آبریز ‎ees | >!‏ ۲۳ | با جستجو در منابع معتبره يك يا دو رودخانه اصلی در هر حوضه را مشخص کنید اموي 7 ی ۱ درحوضه آبریز فلات مرکزی مهم ترین رودها قمرود و قرچای و رود خشک شده و ستم دیده زاینده رود می باشد.در حوضه آبریزخلیج فارس و دریای عمان ۵ ۱ 0 دز و زفره می باشد.درحوضه آبریزدریای کاسپین رود سفیدرود و رود اترک و گرگان و چالوس می باشد. درحوضه آبریز دریاچه خشک شده ارومیه روز سیمینه رود و زاینده رود می باشد و درحوضه آبریز قره قوم رود کشف رود و درحوضه آبریز شرقی رود ماشکل می باشد.

صفحه 10:
آیدهی: سرعت آب در نقاط مختلف یک رودخانه» متغیر است. اندازه گیری سرعت ‎OT‏ و آبدهی رودخانه» به صورت روزانه و یا در دوره های زمانی طولانی تر و به روش های مختلف انجام می شود. روش محاسبه آبدهی یک رود: با تعیین سرعت آب در یک رودخانه با کانال و اندازه گیری سطح مقطع آن» می توان مقدا رآبدهی (دبی) را با استفاده از رابطه زیر محاسبه کرد. آبدهی برحسب متر مکعب بر ثانیه ۸مساحت سطح مقطع جریان آب بر حسب متر مربع ۷سرعت جریان آب برحسب متر بر ثانیه Q=AxV

صفحه 11:
تعریف آبدهی: به حجم آب جابجاشده از یک مقطع مشخص (رودخانه کانال آب» دريجه سدء لوله يا هر سازه دیگر) در مدت زمان مشخص أبدهى كفته مىشود. واحد آبدهی 3/5

صفحه 12:
شکل ۳.۷ ایستگاه ندزه‌گیری آیدهی رود

صفحه 13:
پیوند با ویافن آب در رودی با سطح مقطع ۱۰۰ مترمریع؛ و با سرعت متوسط ۲ متر بر ثانیه در جریان است. آبدهی رود را محاسبه کنید. ۰مترمکعب درثانیه -۲مترمکعب درثانیه*۱۰۰ * اگر این رود به یک تالاب منتهی شود. در طی یک هفته. چند متر مکعب آب را وارد تالاب مى كند؟

صفحه 14:
میزان آبدهی رودخانه ها درفصل تابستان و زمستان: آبدهی رودخانه» در بهاره به علت ذوب برف ها و افزايش بارندگی» افزایش می یابد. در ادامه درطول تابستان» معمولا آبدهی رودخانه کاهش می یابد. چرا درمناطق مرطوب رودخانه ها دائمی هستند؟ مقدار بارندگی زیاد و تبخیر» کم است. تعریف آبدهی پایه: در رودخانه های نواحی مرطوب بخشی از آب که هميشه جریان دارد» آبدهی پایه را تشکیل می دهد. منابع تامین آب رودهای نواحی مرطوب: آب این رودخانه هاء در زمانی که بارندگی نیست» از ذوب برف و يخ نواحى مرتفع و با از ورود آب های زیرزمینی به داخل آنها تأمین می شود. چرا درمناطق گرم و خشک رودخانه ها فصلی وموقتی اند؟ درمناطق گرم و خشک که مقدار بارندگی کم و تبخیر زیاد است» بیشتر رودخانه ها موقتی و فصلی هستند.

صفحه 15:
۱-مقدار رسوب گذاری و فرسایش را در نقاط ۸ و ۸ مقایسه کنید. ۲-هریک از نیم‌رخ‌های الف و ب و پ مربوط به کدام مقطع رود می‌باشد؟ مقاطع مختلف رود

صفحه 16:
آب زیرزمینی تار یخچه استفاده از آب توسط آنسان های نخستین: انسان های نخستین» از آب زیرزمینی تنها برای شرب استفاده می کردند. به تدریج» با گذشت زمان از این آب برای کشاورزی و گردش آسیاب ها نیز بهره می بردند. مردمان ایران زمین» از قدیم» ‎OT‏ های زیرزمینی را با احداث قنات به سطح زمین می آوردند و به روستاها و شهرهای خود می رساندند. تعریف آب زبرزمینی: "۳ آب زیرزمینی» آبی است که در منافذ و فضاهای خالی لایه های زیرزمین جمع می شودو از طریق ‎cole‏ چشمه و قنات» قابل بهره برداری می گردد.

صفحه 17:
جمع‌آوری ۲ ۲ اطلاعات © قديمىترين قنات جهان: در کدام استان کش قرار درد ونم آن چیست؟ @ حدود ۴۰۰۰۰ رشته قنات در کشور ما وجود دارد بیشترین تعدلد قناته در کذام یک از شش حوضه آبریز اصلی ایران حفر شده‌اند؟ دلیل آن چیست؟ کیخسرو عمیق‌ترین و قدیمی‌ترین کاریز جهان است. آنگونه که از منابع کهفن و همچنین سفرنامه ناصر خسرو و منابع شفاهی بر می‌آید آنرا کاریز کیخسرو می‌گفته‌اند. بیشتر درحوضه آبریزداخلی (فلات مرکزی)قرار دارد به دلیل بارش کم و کمبود آب دراین منطقه و...

صفحه 18:
اهمیت آب های زبرزمینی: آب زیرزمینی قابل بهره برداری» كرجه فقط حجم کمی از آب کره را تشکیل می هد ول هم مقدان زورك نوين احير آب_شيرين قابل بهره بردارى در خشكى ها است.

صفحه 19:
سطح ایستابی: منطقه تهویه: در هنگام نفوذ آب به داخل زمین» بخشی از آب نفوذی به سطح ذرات خاک یاسنگ می چسبده به طوری که منافذ و فضاهای ‎SE‏ توسط آب و هوا پر می شود و منطقه تمویه شکل می گیرد. منطقه اشباع: بخشی از آب نفوذی» به طرف عمق بیشتر حرکت می کند تا به سنگ بستر برسد وبر روی آن جمع شود و منطقه اشباع را ابجادکند. که فضاهای خالی توسط آب پرشده است. سطح بالایی این منطقه» سطح ایستابی است .

صفحه 20:
‎TY JS‏ توزیع عمقی آب زیرزمینی و تشکیل سطح اب

صفحه 21:
مفاخر ایرانی * برخی از دانشمندان ایرانی در مورد آب‌های زیرزمینی نظرات ارزندهاى ارائه کرده‌اند. ابوبکر محمدین الحسن الحاسب کرچی (قرن چهارم و پنجم هق) کتابی با عنوان «استخراج آب‌های پنهانی» درباره منشأً و روش‌های استخراج آب زیرزمینی نوشته است.ابوریحان بیرونی (قرن چهارم و پتجم هق) در كتاب « آثار الباقيه» منشأ آب جشمدها و علت آنه را ذکر کرده است. وی خروج آب از چاه‌های آرتزین را براساس قاتون ظروف مرتبطه بیان کرده است. ابو حاتم مظفر اسفرازی (قرن ينجم وششم ه.ق) در «رساله آثار علوی» مطالبی دربارة شکل گیری چشمه‌ها و رودهاء نفوذ آب به داخل زمین. تغییر کیفیت آب به دلیل وجود کان‌های قابل حل در مسیر آب» عنوان کرده است. ‎dong‏ أب ‎ ‎ ‎

صفحه 22:
ه چه نیروبی باعث تشکیل حاشية موبینه می‌شود؟ به‌علت جاذبه مولکولی بین آب و سنگ و همچنین جاذبه بین خود ذرات ۰ علی‌رغم‌نسروی حاذنه زمین + به‌صورت معلق می‌ماند » ه اندازة ذرات خاک چه تأثیری بر ضخامت حاشیه مویینه دارد؟ هرچه رسوبات دانه‌ریزتر و در نتیجه منافذ و مجاری نازک تر باشند. آب بیشتر بالا خواهد رفت. ضخامت منطقه موئینه معمولا بین چند سانتیمتر تا ۲ الى ۳ متر است. ه هنگامی که عمق سطح ایستابی کم باشد به‌طوری که حاشیه مویینه, به سطح زمین برسد چه اتفاقی می‌افتد و چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟ درمناطق خشک و کویری آب های شور موجود در حاشیه مویینه به سطح زمین رسیده و براثرتبخیردرسطح زمین لایه های نمکی رسوب می کند و شوره زارها را پدید می آورد و.

صفحه 23:
میزان عمق سطح ایستابی: عمق سطح ایستابی در مناطق مختلف متفاوت است. در بعضی مناطق کمتر از یک متر و در برخی مناطق تاصدها متر می رسد. نقش آب های زیرزمینی در ایجاد چشمه و بركه: سطح ایستابی,تقریباًزتوپووگرافی سطح زمین تبعیت می کند.هنگامی که سطح ایستابی با سطح زمین برخوردکند» آب زیرزمینی به صورت چشمه یا ب رکه در سطح زمین ظاهر فى شود. : نقش آب هاى زيرزمينى در ايجاد باتلاق و شوره زار: , و درصورتی که سطح ایستابی بر سطح زمین منطبق شود با در نزدیک آن قرار گیرد» بانلاق با شوره زار شکل می گیرد.

صفحه 24:

صفحه 25:

صفحه 26:
۱-میزان بارش سالانه و فصلی با افزايش بارش ميزان عمق سطح ایستابی کاهش می یابد و با كاهش بارندكى سالانه ميزان عمق سطح ايستابى افزايش مى يابد. ۲-میزان نفوذ آب به داخل ( ن نفوذ كند ميزان عمق سطح ايستابى كمترمى شود و بالعكس با افزايش مانب بهرهبرداری از آب های زیرزمینی سطح ایستابی پایین ترمی رود و درنهایت آب شورمی شود و..

صفحه 27:
تخلخل و نفوذپذیری: عامل تشکیل آبخوان: برای تشکیل آبخوان لازم است که رسوبات و سنگ هاء دارای فضاهای خالی باشند. عوامل پیدایش فضاهای خالی: این فضاهای خالی با منافذ اولیه هستند که از ابتدای تشکیل در آن ها وجود داشته اند» با پس از تشکیل سنگ به صورت انوبه بر اثر شکستگی» هوازدگی انحلال با عوامل دیگر در آن به وجود آمده اند. فرمول درصد فضاهای خالی (تخلخل): درصد فضاهای خالی (تخلخل) ر سوب یا سنگ؛ طبق رابطه زیر بر حسب درصد. محاسبه می شود. | (0) حجم فضاهای خالی__ زین ر: ‎(m")‏ حجم کل Yoo

صفحه 28:
Oy 0 9 ۲ ۲ 4 ‏نس‎ 4 2 REELS LS OS) ‏ل‎ ‎۱ ey در کدام رسوبات آب بیشتری نفوذ می‌کند؟

صفحه 29:
پیوند با ‎web‏ * بر آثر بهره‌برداری از یک آبخوان در یک دشت به مساحت ۲۰۰۸۱۰۶ مترمربع و تخلخل ری ۳۰ درصد سح ایستابی ۱۰ متر افت کرده است. چه حجمی از آب تخلیه شده است؟ ۰ضربدر ۰ابه توان ۶ را ضرب در ۰امی کنیم و می شود ۲۰۰میلیون متر مربع و سپس ۲۰۰میلیون متربع را ضرب در ۳۰ می کنیم وتقسیم بر ۰۰او پاسخ می شوده۶۰میلیون مترمکعب ه چنانچه این حجم آب در طی ۳۰ روز پمپاژ شده باشد. میانگین آبدهی چاه‌ها چقدر بوده است؟ -۶۰میلیون متر مکعب را بر ۳۰و۲۴و۳۶۰۰تقسيم می کنیم که می شود ‎"١‏ امترمكعب درثانيه

صفحه 30:
آبا تخلخل خاک به معنای نفوذپذیری و عبور آب است؟ هر چه درصد تخلخل خاک یا سنگ بیشتر باشد» آب بیشتری را می تواند در خود نگه دارد. اما لزوماباعث عبور آب نمی شود. ما سنگ پا بسیار متخلخ لاست اماء آ با زآن عبور نم یکند. چرارس ها نفوذپذیری اندکی دارند؟ رس ها بسیارمتخلخل انده ولی به علت ريز بودن ذرات» نفوذپذیری بسیار اندکی دارند. عوامل موثربرمیزان نفوذپذبری خاک و رسوبات: میزان نفوذپذیری خاک به میزان ارتباط و اندازه منافذ بستگی دارد. برخی خاک ها دارای تخلخل زیاد و نفوذپذیری کم هستندو عبور آب از درون آن هاء به دشواری صورت می گیرد. درصد تخلخل و نفوذپذیری آبخوان بیانگرچیست؟ درصد تخلخل آبخوان» بیانگر مقدار آب ذخیره شده در آن و نفوذيذيرىء نشانگر توانایی آبخوان در هدایت آب می باشد.

صفحه 31:
شکل ۲-۵ تخلخل و نفوذپذیری

صفحه 32:
قسمتی از پوسته زمین است که سوراخ‌ها یا خلل و فرج سنگ‌های آن از آب مملو و اشباع شده باشد. معمولا منافذ و سوراخ‌های سنگ‌ها بر اثر بارندگی‌های ممتد از آب پر شده و با رسیدن به سطح غیرقابل تراوشی مانند سنگ‌های رسی در همان‌جا متوقف می‌گردد و به شکل چشمه‌سارهای مختلفی در سطح زمین آشکار می‌شود. بدیهی است متناسب با خارج شدن آب از این چشمه‌ها سطح آب‌های زیرزمینی افت کرده و پانین می‌رود. قاعدتاً سطح آب‌های زیرزمینی در فصل‌های مرطوب بالا آمده و برعکس در فصل‌های خشک پائین می‌رود ولی هیچگاه از سطح معینی بالاتر يا باثينتر نخواهد رفت. بانين ترين سطح آب زیرزمینی هر منطقه را سطح آب دائمی آن منطقه می‌نامند.

صفحه 33:
۲-در شکل )2 نوع آبخوان‌های الف وب را مشخص کنید. تفوذنايذير آبخوان الف آبخوان آزاد است و آبخوان ب آبخوان تحت فشار

صفحه 34:

صفحه 35:
۴ کدام چاه از نوع آرتزین است؟ چاه شماره ۲چاه آرتزین می باشد یعنی آب با فشار بیرون می آید زیرا چاه به لایه تحت فشار وصل شده است ولی چاه شماره ۱چاه معمولی است وآب با فشار بیرون نمی آید. درچاه شماره۲سطح پیزومتریک بالاتراز سطح زمین است و درنتیجه آب خود به خود از دهانه بیرون می ریزد ولی درچاه شماره ۱سطح پیزومتریک پایین تر از سطح زمین است و آب خود به خود بالا نمی آید.

صفحه 36:
آبخوان: 8 8 ویژگی های متفاوت آبرفت ها و سنگ ها درتشکیل آبخوان: سنک ها و رسوبات مختلف از نظر تشکیل آبخوان و میزان آبدهی» ویژگی های متفاوتی دارند. -آپرفت ها و سنگ های آهکی حفره دار (آهک کارستی) قابلیت تشکیل آبخوان را دارند -شيل هاء سنگ های دگرگونی و آذرین آبخوان خوبی تشکیل نمی دهند به طوری که معمولا باجشمه ای در آنها به وجود نمی آید با در صورت تشکیل» چشمه هایی با آبدهی بسیار کم و فصلی دارند. -در سنگ های آهکی حفره دار معمولاً چشمه های پر آب و دائمی ابحاد می شود.

صفحه 37:
شکل ۳-۶-الف) چشمة کارستی طاق بستان کرهانشاه ب)چشمة کارستی گاماسیاب نهاوند

صفحه 38:
تعریف سطح ایستابی: اگر چا هی در یک لایه آبدار آزاد حفر شود» تراز آب در جاه» نمایانگر سطح ایستابی است. تعریف سطح پیزومتریک: در لایه آبدارتحت فشار‌تراز آب درجاه» سطح پیزومتریک است.

صفحه 39:
Go Fem ‏ی‎ vers یی بیس منطقه تغذیه (آبگیر)

صفحه 40:
حرکت آب زیرزمینی: آب برای حرکت در داخل زمین» نیاز به انرژی دارد. آب زیرزمینی به طور کلی» از مکانی با انرژی بیشتر به مکانی با انرژی کمتر حرکت می کند. اين حرکت خیلی کندتراز حرکت آب در رودخانه است. حرکت آب در داخل آبخوان از کمتر از یک متر تا صدها متر در روزتغییر می کند. 7 بر ای محاسبه سرعت آب زیرزمینی» از قانون دارسی استفاده می شود.

صفحه 41:

صفحه 42:
قانون دارسی ۰ ‎Darcy's law‏ جریان آب از میان یک محیط مخلخل را توصیف می‌کند. اين قانون توسط هنری دارسی بر پایهُ نتایج مطالعات آزمایشگاهی بر روی جریان آب گذرنده از میان یک ستون ماسه‌ای فرمول‌بندی شده‌است.

صفحه 43:
ترکیب آب زیرزمینی: مهم ترین ترکیبات آب های زیرزمینی: ترکیب آب زيرزمينى از محلى به محل ديكر تغيير مى كند.آب زيرزمينى» به طور عمده» حاوی ‎claws IS‏ سولفات ها و بی کربنات هاى كلسيم» منيزيم» سدیم پتانسیم و آهن است. بسیاری از عناصر و مواد ديكر نيز به مقدار بسيار كم 8 آب زيرزمينى وجود دارد. عوامل موثربرميزان غلظت نمك هاى حل شده درآب هاى زبرزمينى: غلظت نمك هاى حل شده در آب زیرزمینی به جنس کانی ها و سنك هاء سرعت نفوذ آب» دما و مسافت طى شده توسط آب يستكى دارد. آب ضمن حرکت آهسته در زير زمين» فرصت زبادى براى انحلال كانى هاى مسير خود دارد."

صفحه 44:
مقدار نمک های محلول در آب های زیرزمینی درسنگ ها و رسوبات : -مقدار نمک های محلول در آب زیرزمینی موجود در سنگ های آذرین و دگ رگونی؛ به طور معمول کم است. - سنگ های تبخبری مانند سنگ نمک و سنگ کج انحلال پذيري زیادی دارند و از این رو» آب این گونه آبخوان ها» عموما دارای املاح فراوان هستند. - لایه های آبدار موجود در رسوبات رودخانه ای و آبرفتی به طور معمول حاوی آب شیرین هستند. -در نواحی خشک. مانند مناطق کویری ایران» در برخی نقاط شوری آب چنان زیاد است که برای بسیاری از مصرف ‎le‏ نامناسب است.

صفحه 45:

صفحه 46:
هسختی آب.به علت نمک‌های محلول در آن است. یون‌های کلسیم و منيزیم.به عنوان فراوان ترین یون‌های موجود در آب, ملاک تعیین سختی آب هستند. 1 سختی کل (میلی گرم در لیتر کلسیم کربنات) ۴/۱۱۷/8۳+ 0۵۳ 111-۲/۵ * نمونة آبی دارای ۵۰ میلی گرم در ليتر؛ یون کلسیم و ۲۵ میلی گرم در لیتره بون منیزیم است. سختی کل آب چقدر است؟ تحقیق کنید که آیا این آب برای شرب مناسب است؟ + 1 ۱/۵ 1-۵ ‎ae 55 - 5 100 - 56] 200 - 101) 500 - 201)‏ (کربنات کلسیم إخيلى سخت أمتوسط أسختى کم اسبک ‎ied‏

صفحه 47:
1 مقدار املاح موجود در آب دو جاه ‎١‏ و/اشكل زیر را با هم مقایسه کنید.

صفحه 48:
تجدیدپذیری آب آب تجدیدپذیر آبی است که در مقیاس زمانی معین» پس از مصرف انسان» ازطریق چرخه آب جایگزین می شود آب تجدیدناپذیر بخشی از ذخایر آب که پس از مصرف» جایگزین نمی شود آب تجديدنابذير است. ۱6,3 ‏کر‎ Cf one om ON ‏خر‎

صفحه 49:
روش جلوگیری از ایجاد بحران آب: بايد ميزان بهره برداری از منابع آب» کمتر ازمیزان تغذیه آن منابع باشد. پیامدهای وقوع بحران آب در کشور: کاهش شدیدذخایر آب زیرزمینی اهمیت توجه به میزان مصرف منابع آب کشور: افزايش زياد میزان مصرف منابع آبی کشور آب های فسیلی: آب های فسیلی به آب هایی گفته می شود که در طی چند هزار سال گذشته در اعماق زباد محبوس شده اند و در چرخه آب قرار ندارند.

صفحه 50:
» تموتار زیر تغييرات سرانه آب تجديديذير و جمعيت كشور در سد سال اخير را نشان می‌دهد. نمودار را تفسير كنيد. سرانه آب تجدیدپذیر (مترمکعب در سال برنفر) ۰۰ متر مكعب بهازاى هر نفر در سال لمتر مكعب به‌آزای هر نفر در سا 1 ‎ V Fee‏ جور عور ‎NWR:‏ امور العمل سال شمسی

صفحه 51:
صسصسسسس_ می‌دهد توا را سیر کید سس سس ‎Bol‏ مكب ترما برشا

صفحه 52:
بیلان آب (ترازنامه آب) علت محاسبه بیلان آب: محاسبه بیلان آب یک لایه آبدار از بسیاری جهات» مشابه بررسی بیلان هزینه یک خانواده با هر واحد اقتصادی است که کمک می کند تا میزان در آمد و هزینه ها با هم مقایسه شوند. در مدیریت و بهره برداری از منابع آب نیز برای آن که نوسانات حجم ذخیره منابع آب یک منطقه تعیین شود بیلان آب محاسبه می شود. رابطه محاسبه بیلان آب: توازن آب براساس اصل بقای جرم است. بین مقدار آب ورودی () به آبخوان و آب خروجی از آن(0) و تغیبراتی که در حجم ذخیره آب به وقوع می پیوندد = قير برقرار است. ۱- ۵ < ۵ 1-0-56

صفحه 53:
بیلان مثبت و منفی: تغييراتى كه در حجم ‎OT‏ داخل آبخوان اتفاق می افتد با اختلاف آب ورودی و خروجی از آن برابر است. اکر مقدار آب ورودی به آبخوان بیشتر از مقدار آب خروجی باشد» بیلان» مثبت و اگر کمتر از آن باشده بیلان» منفی است. علل منفی بودن بیلان منابع آب کشور: در طى سال های گذشته به علت بهره برداری زیاد از منابع آبی» بیلان منابع آب در کل کشور ودر بیشتر ۶۰۹دشت کشور» منفی بوده است. دشت های ممنوعه: بر این اساس» بسیاری از دشت های کشور از نظرتوسعه بهره برداری آب های زیرزمینی» به عنوان دشت ممنوعه اعلام شده است.

صفحه 54:
جمع آوری اطلاعات در متابع معتبر جستجو کنید و به پرسش‌های زیر پاسخ > * پرمصرف‌ترین و کم‌مصرف‌ترین استان کشور از نظر مصرف آب تجدیدناپذیره کدام استان‌ها هستند؟ ه آیا محل سکونت شما در محدودة دشت‌های ممنوعه واقع شده است؟ دشتهاى ممنوعه (رنف قرم پرمصرف ترین استان کشوراستان تهران است زیرا بیش کنند و آب زیادی را مصرف می کنند و... از ۲۵درصد جمعیت کشوردراین استان زندگی می

صفحه 55:
وضعیت محدودههای مطالعاتی کشور از نظر محدودیت بهره‌برداری از آب

صفحه 56:
كف توكو لل ‎ig‏ 535 و ١-شكل‏ هاى زيرء كسترش مخروط افت جاه در اثر بهرهبردارى و تلاقى آن با يك لايه نفوذنايذير - ویک رود را نشان مى دهد. در مورد تأثير آنها بر روى شكل مخخروط افت و ميزان آب ورودى به جاه كفت وكو كنيد لاية فوذناپذیر سا لاية نقوذنايذير با حفرچاه و استخراج آب از آن »سطح آب زیرّزمینی با پیزومتریک دراطراف چاه کم کم پایین می رود و فرورفنگی مخروطی شکل به نام مخروط افت تشکیل می شود.قاعده مخروط افت درسطح ایستابی یا پیزومتریک و راس آن درسطح آب داخل چاه ا اگربهره برداری از چاه ادامه پیدا کند با برخورد به لایه نفوذ ناپذیر سطح ایستابی آبخوان پایین می روده‌مخروط افت کسترش می یابد و مقدا ر آب چاه کم می شودو درنهایت چاه خشک می شود.

صفحه 57:
۲-اگر مخروط افت چاه با یک منبع آلاینده مانند یک چاه فاضلاب برخورد کند چه اتفافی می‌افتد؟ اگر آب اطراف چاه براثر برداشت بی رویه پایین برود »آب به همراه مواد آلاینده از مناطق دورتربا سرعت بیشتری به سمت جاه جريان مى يابد.اكرمخروط افت چاه با چاه فاضلابی برخورد کند »براثرجریان انحنایی آب که از چاه فاضلاب به سمت مخروط افت چاه می آید افاضلاب وارد چاه شده و آب آلوده می شود.

صفحه 58:
فوونشست زمین: علت فرونشست زمين: 7 يكى از بيامدهاى برداشت بى رويه آب زيرزمينى» فوونشست زمين است. فرونشست زمين دوكدام دشت ها مشاهده مى شود؟ اين وضعيت در بسيارى از دشت هاى كشور ما كه با بيلان منفى آب زيرزمينى روبه رو هستند» مشاهده مى شود. انواع فر ونشست زمین: فرونشست زمین یا به صورت سریع» به شکل فروچاله ایجاد می شود و با آرام ونامحسوس به صورت نشست سطح وسیعی از منطقه و ایجاد ترک و شکاف در سطح زمین نمایان می شود. پیامدهای فرونشست زمین: ۲ : 1 فرونشست زمین می تواند خسارت های فراوان به زیربناها و انواع سازه هاو زمین های کشاورزی وارد کند. راهکاربرای کاهش میزان فرونشست زمین: برای کاهش میزان فرونشست زمین» باید بهره برداری از منابع آب زیرزمینی کاهش یابد و با تغذیه مصنوعی آبخوان ها تقویت شوند.

صفحه 59:
الف) فرونشست ناگهانی ب) فرونشست تدریحی ‎YY ISS,‏

صفحه 60:

صفحه 61:
شکل ۱۰ - فرونشست زمین در فسا- فارس

صفحه 62:

صفحه 63:

صفحه 64:
<< “0 | الوص عط يسوم سس نفست زمين باعث ايجاد شكافهاى عميق در سطح زمين و خرابی ساختمان‌ها می شود. تغذیه مصنوعی را می توان عملیات طراحی شده انسان برای انتقال آب از سطح زمين به داخل لایه آبدار تعریف کرد.

صفحه 65:
روش هاى له مصنوعر ١-روش‏ هاى افزايش تراوش در اين روش با انجام عملیاتی که بر روی ناهمواری سطح زمین؛ شيبه يوشش كياهى و ... انجام مى گردد میزان تراوش آب به زمین افزایش داده می شود . ۲-روشهای پخش سطحی در اين روش آب به سمت حوضچه ها يا استخرهای ساخته شده منحرف میشود تا ازکف نفوذپذیرآنها به داخل زمين تراوش کند. ۳-تغذیه مصنوعی به وسیله چاه ها در اين روش آب از طریق چاههای آبکشی معمولی یا چاههای تغذیه ای که به همین منظور حفرمیشود‌وارد زمین می گردد و باعث بالا آمدن سطح ایستابی ميشود. >-تغذیه مصنوعی به وسیله قنات ها تغذیه مصنوعی به روش تزریق کردن آب در مجاری قنات های خشک شده انجام می گیرد.

صفحه 66:
آلودگی منابع آب زیرزمینی: کیفیت آب های زیر زمینی به چه عواملی بستگی دارد؟ کیفیت آب زیرزمینی» بستگی به تر کیب شیمیایی و مقداراملاح موجود در آن دارد. افزون بر املاح آب» برخی آلودگی ها توسط انسان به آن وارد می شود. ۳ منابع آلاینده نقطه ای و غیرنقطه ای آب های زیرزمینی: منابع آلاینده آب زیرزمینی» به صورت نقطه ای و با غیرنقطه ای هستند. در حالت نقطه ای موادآلوده کننده از یک نقطه مشخص, مانند یک چاه قاضلاب (چاه جذبی) به طور مستقیم وارد آب زیرزمینی می در حالت غبر نقطه ای» مواد آلوده کننده به وسبله رواناب های آلوده از سطح مرانع» جنگل ها و با زمین های کشاورزی به زمين نفوذ کرده و وارد آب زبرزمینی می شوند.

صفحه 67:
حریم منابع آب: 7 چه عواملی کیفیت و کمیت آب های زیرزمینی را تهدید می کند؟ کیئیت منابع آب زیرزمینی به وسیله کودهای کشاورزی» فاضلاب های صنعتی و شهری و هم چنین کمیت آنها از طریق بهره برداری زیاد» در معرض تهدید است. حریم های کمی و حفاظت ازمنابع آب زیرزمینی؛ ._ . حریم کمی» براساس شعاع تأثیر دو چاه در نظر گرفته میشود که حدود۵۰۰متر است. حریم کیفی چاه ها چگونه تعریف می شود؟ حریم کیفی چاه های تأمین کننده آب شرب به صورت پهنه های حفاظتی تعریف می شود. پهنه های حفاظتی چیست؟ منظور از پهنه های حفاظتی؛ محدوده ای در اطراف چاه است که آلاینده قبل از رسیدن به چاه از بين می رود. پهنه های حفاظتی» معمولا شامل سه بخش داخلی» میانی و بیرونی است.

صفحه 68:
شکل ۲-۸- پهنه‌های حریم چاه جدول زیر را کامل کنید. ارديق] حريم [ فعاليت ‎on‏ ‏= ‏داخلی | درهریک از بخش ها فعالیت هایی ممنوع است درحريم ذا على افرنوع انسانی که سبب آلودگی شود. درحريم ميانى:ورود نيترات »هيدرو كربن هاءفلزات سنكين»تركيبات آلى و مواد يرتوزا ممنوع درحريم بيرونى:ورود نيترات »فلزات سنكين »مواد يرتوزا و تركيبات آلى ممنوع

صفحه 69:
منابع خاک نحوه تشکیل خاک: خاک حاصل هوازدگی سنگ هاست. اهمیت خاک: خاک» محیط مناسبی برای کشت گیاهان و محلی برای زندگی بر خی موجودات زنده است. تعر یف خاک: خاک به عنوان سطحی ترین قشرزمین و بستر تولید محصول کشاورزی شناخته می شودکه به طوردانمی درمعرض تغییرات فیزیکی» شیمیایی و زیستی است.

صفحه 70:

صفحه 71:
ee: ‏یادآوری‎ هدر گذشته, با هوازدگی و انواع آن آشنا شدید. در این بره به پرسش‌های زیر پاسخ دهید: ۱-جنیه‌های مثبت و منفی هوازدگی را بیان كنيد دراثرهوازدگی خاک و بسیاری از منابع معدنی به وجود می آیند مانند بوکسیت. هوازدگی اگربه شکل طبیعی باشد جنبه منفی ندارد ولی اگربه وسیله فعالیت های انسان .هوازدگی تشدید شود آثار زیانباری به دنبال دارد مانند افزايش فرسایش خاک وپرشدن دریاچه پشت سدها دراثرتشدیدهوازدگی و فرسايش و.. ۲-هر یک از تصاویر زیره کدام نوع هوازدگی را نشان می‌دهد؟ الف 5 ب شكل الف:فرسايش فيزيكى ازنوع يوست بيازى شكل ب :فرسايش انحلالى شكل بدلانه سازى جانوران مانند موش ها

صفحه 72:
بخش آلی و معدنی خاک: خاک از دو بخش آلی و معدنی تشکیل شده است. بخش معدنى» شامل برخی عناصر مانندنیتروژن» فسفر» کلسیم و ...» همچنین برخی ‎GE‏ ها مانند کانی های رسی و کوارتز می باشد. عوامل موثردرمیزان ترکیبات خاک: البته ترکیب خاک ها متغیر است و به عواملی مانند نوع سنگ مادر» شیب زمین» فعالیت جانداران و اقلیم منطقه بستگی دارد. سه دسته انواع ذرات خاک: ذرات تشکیل دهنده خاک برحسب اندازه» به سه دسته اصلى درشت دانه (خاک های شنی)» متوسط دانه ( ماسه و آای) و ریزدآنه (حاک های رسی) تقسیم مي شوند. معمولا خاک های طبیعی تر کیبی از آن ها است.

صفحه 73:
ارتباط بین میزان آب خاک ها و اندازه ذرات خاک: مقدار آبی که خاک ها می توانند در خود نگه دارند» بستگی به اندازه ذرات خاک دارد. هرجه ذرات خاک ریزتر باشد» آب بیشتری را در خود نکه می دارد. چرا خاک رس برای رشد گیاهان مناسب نیست؟ خاک رس, بسیار ریزدانه است» بنابراین فضای بین ذرات آن بسیار کوچک است به طوری که كردش آب و هوا به خوبی صورت نمی كيرد و براى رشد گیاهان مناسب نیست. چرا خاک های شنی برای رشد گیاهان مناسب نستند؟ درخاک های شنی» آب به راحتی از میان ذرات عبور می کند یعنی» زهکشی خوبی دارد؛ اما برای رشد گیاهان مناسب نمی باشد» چون آب و مواد مغذی را در خودنکه نمی دارد. چه عواملی موجب حاصلخیزی خاک می شود مخلوط مناسب خاک ماسه ای و رسی و آستفاده از کود مناسب يا کیاخاک؛ ت رکیب مناسبی است که موجب حاصلخیزی خاک می شود. خاک لوم جیست؟ به طورکلی» خاک لوم که ترکیبی ازماسه» لای رس است» خاک دلخواه کشاورزان و باغبان ها می باشد.

صفحه 74:
نیم رخ خاک: تعریف نیم رخ خاک: به مقطع عمودی خاک از سطح زمین تا سنگ بستر که افق های مختلف خاک در آن قابل مشاهده می باشد» نیم رخ خاک می گویند. معمولا در نیمرخ خاک افق های زیروجود دارد . Sth شکل ۰۳-۱۰ افق‌های خاک

صفحه 75:

صفحه 76:
ویژگی های افق ۸ ۱ افق ۸بالاترین لایه خاک است. ریشه گیاهان در آن قرار دارد. اين افق معمولاً حاوی گیاخاک به همراه ماسه و رس است. وجود مواد آلی باعث رنگ خاکستری تا سياه اين افق مى شود. ویژگی های افق 8 ۲ افق تباخاک میانی» معمولاً از رس» ماسه؛ شن و مقدارکمی گیاخا ک تشکیل می شود. ویژگی های افق > افق خاک زیریناست و در آن» مواد سنگی به میزان کم» تخریب و تجزیه شده اند» در نتبجه سنگ اولیه تغیبرزیادی نکرده و به صورت قطعات خرد شده است. در زیر این افق» سنگ بستر قرار دارد که تخریب و یا تجزیه ای در آن صورت نگرفته است. خاک های مناطق مختلف ازجه نظرهایی باهم متفاوت هستند؟ اگرچه این افق ها در بسیاری از نیمرخ خاک ها مشاهده می شود ولی» خاک های مناطق مختلف از نظر ونک» بافت» ضخامت و ت کیب شیمیایی متفاوت هستند.

صفحه 77:
‎SE a>‏ هایی ازنظر کشاورزی وصنعتی دارای ارزش هستند؟ ‏خاک حاصل از تخریب سیلیکات ها و سنگهای فسفاتی» از نظر کشاورزی و صنعتی ارزش زیادی دارد. ‏جه خاک هایی فاقد ارزش کشاورزی هستند؟ ‏در صورتی که خاک های حاصل از تخریب سنگ های دارای کانی های مقاوم(مانند کوارتز) که غالبا شنی و ماسه ای می باشنده فاقد ارزش کشاورزی هستند. ‏تعریف خاک حاصلخیز در کشاورزی: ‏در کشاورزی» خاکی را حاصلخیز می گویند که موجب رشد بیشتر گیاه شود. ‏مدت زمان لازم برای تشکیل خاک: ‏فرایند تشکیل خاک بسیار کند است. در شرایط طبیعی» به طور میانگین ۲۰۰سال زمان لازم است تا خاکی به ضخامت ۲۵میلیمتر تشکیل شود. ‎ ‎ ‎ ‎

صفحه 78:
معتدل زياد زياد حاره ای كمبه دليل شسته شدن هوموس ها به وسيله| خيلى زياد بارش زیاد) جنب قطبی | خیلی کم خیلی کم بيابانى كم كم به دليل فراوان بودن هوموس يا كياه خاك وضخامت نسبتا زياد خاك و ريزش بارش هاى مناسب

صفحه 79:
فرسایش خاک: تعریف فرسایش خاک: فرسایش؛ فرایندی مداوم است که طی آن ذرات خاک از بستر اصلی خود جدا وبه کمک عوامل انتقال دهنده به مکان دیگری حمل می شود. فعالیت های انسانی آن را کاهش يا افزایش می دهد اما نمی تواند آن را کاملا متوقف کند. مقدار فرسایش پذیری خاک» معمولأدر ایام مختلف سال» ثابت نيست. مقايسه عملكرد فرسايش به وسيله عوامل طبيعى و انسانى: فرسايش به طور طبيعى و توسط عواملى ‎Wile‏ آب هاى جارىء باد» يخجال» نيروى جاذبه و آب هاى زيرزمينى و بدون دخالت انسان و به آرامى يا با سرعت زياد انجام مى شود. فعالیت های انسانی مانند کشاورزی» معدنکاری» جاده سازی و سابر فعالیت هاى عمرانی» فرسایش طبیعی را تشدید می کنند. افزون بر انسان» سایر جانداران نیزه در افزایش این فرسایش ها نقش دارند.

صفحه 80:
فکر کنید در هر یک از تصاوبزی, که نمونمهابى از فرسايش زمين را نشان مى دهده كنام عامل ‎led‏ ذخالت بيشترى داردة دو تصوير باد بیشتری درفرسایش دارد ولی عامل اصلى اندازهایی فرسایش آبی حبادى است درگذشته دراین مناطق باران زیادی می باریده است و دراثر وقوع سیلاب های سهمگین شیارهایی به وجود آمده است و سپس با کاهش باران و يبابانى ‎gad‏ منطقه ‏ باد شیارهایی به وجود آمده را تغییرداده است و هنوز این عمل ادامه دارد وشیارها را فرسایش می دهد.

صفحه 81:
تحقیقات جدید نشان می‌دهد انسان هم اکنون مهمترین عامل فرسایش خاک‌های سطحی زمین محسوب می‌شود و نقش تخریبی آن در اين زمینه از نقش عوامل طبیعی بیشتر است. روند فرسایش خاکهای سطحی زمین توسط انسان هم اکنون بین ده تا ۱۵برابر سریع تر از همین فرایند به شکل طبیعی است.

صفحه 82:
نقش انسان در فرسایش زمین از مدتها قبل توسط محققان شناسایی شده اما بروس ویلکینسون زمین‌شناس این دانشگاه و همکارانش در مطالعه‌ای جدید. میزان فرسايش صورت گرفته توسط انسان را با سایر عوامل طبیعی مقایسه کرده‌اند. اطلاعات جمع‌آوری شده از سرتاسر جهان توسط این محققان نشان می‌دهد هر سال ۷۵گیگاتن(۷۵میلیارد تن) از خاکهای سطحی زمین دچار فرسایش می‌شود. به گفته ویلکینسون, تا پیش از آغاز فرسایش زمین توسط انسان, اين فرایند به شکل طبیعی و طی میلیونها سال توسط باد» آب و یخچالهای طبیعی به مرور صورت می‌گرفت اما هم‌اکنون انسان با شدت بسیار زیاد در حال فرسودن خاک زمین است که به ترتیب کشاورزی, ساخت و ساز و معدنکاوی مهمترین فعالیتهای انسان هستند که سبب فرسایش زمین می‌شود.

صفحه 83:
زمین از زمان دوره زمین‌شناسی فانروزوییک در ۵2۳ میلیون سال قبل تا دوره پلیوسن در ۵ میلیون سال قبل دارای فرسایش سالانه حدود ۵ گیگاتن خاک بوده و از آن تاريخ تا نزدیک به دو میلیون سال قبل با ظهور یخچالهای گسترده در تالبانه ۱( گیگاتن در سال رسیده است. نون کون ها پآ ۳۱ شال تحمين زده می‌شود. بیشترین فرسایش طبیعی در نقاط مرتفع زمین رخ می‌دهد به طوری که ۸۲ درصد از رسوبات رودهای جهان از تنها ۱۰درصد از سطح زمین که ارتفاع بیشتری دارند شسته شده و به پایین آورده می‌شود. اين درحالی است که انسان عمل فرسایش را معمولا در نقاط پست‌تر از خشکی‌های زمین انجام می‌دهد به طوری که ۸۳ درصد از فرسایش مربوط به انسانها در 1۲ درصد از خشکی‌های زمین رخ می‌دهد.

صفحه 84:
فرسایش آبی خاک: در نقاطی که آب بر روی خاک بدون پوشش» در جربان باشد» مقداری از ذرات خاک از بستر جدا و با آب حمل می شوند. نقش شدت ومدت بارش درفرسایش خاک: مهم ترین ویژگی بارندگی که در قدرت فرسایندگی آن موْثر می باشد» شدت و مدت بارش است. معمولا هر چه شدت بارندگی بیشتر باشد» قطرات باران» بزرگ تر است. نقش بزرک بودن قطرات باران درفرسایش خاک: بزرگ بودن قطرات باران» جرم و سرعت سقوط قطرات را افزایش می دهد که درنتیجه» منجر به انرژی جنبشی و قدرت فرسایشی بیشتر می شود. فرسایش خندقی خاک»علل ابجاد و پیامدهای آن: هنگامی که جریان آب» شدت پیدا کند» باعث فرسایش خندقی و از بين رفتن زمين هایی با ارزش کشاورزی می شود. پیدایش خندق هاء علاوه ب رآنکه از ارزش زمین های کشاورزی می کاهد باعث تخریب جاده هاء پل ها وساختمان ها می شود. راه های کاهش آنرزی جنبشی آب وکاهش فرسایش آبی خاک: در اغلب شرایط می توان با ساخت کانال و ایجاد پوشش گیاهی» انرژی جریان آب را کاهش داد.

صفحه 85:

صفحه 86:

صفحه 87:
عوامل موثردرمیزان فرسایندگی رواناب ها: قدرت فرسایندگی رواناب» بستگی به سرعت و عمق جریان» و میزان مواد معلق موجود در رواناب دارد. هر چه سرعت رواناب و عمق آن بیشتر باشد» انرژی جنبشی آب.ودرنتیجه»قدرت فرسایندگی آن بیشتر مى شود. قدرت فرسایش آب خالص کمتر از آب دارای مواد معلق است. وسوتخدارى مرس یس و ۱ وقتی میزان موادمعلق» بیشتر از توان حمل رواناب باشد» رسوبگذاری شروع می شود.

صفحه 88:
جم ع أورى اطلاعات در مورد فرسایش خاک و عوامل موثر بر آن, اطلاعاتی جمع‌آوری کنید و به پرسش‌های زير پاسخ دهید. ۱ برای افزایش تقودیذبری خاک, به متظور کاهش روناب, چه اقدامی می توان انجام حلدة یش پوشش گیاهی درمنطقه و جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی -آتش نزدن زمین های کشاورزی و. ۲- آتش‌زدن زمین‌های کشاورزی. پس از برداشت محصول, چه تأثیری بر فرسایش خاک دارد؟ آتش سوزی هر ساله اين محصولات خسارات مالی فراوانی به کشاورزان و اقتصاد جامعه وارد می آور لذا با توجه به اينكه كه محصول گندم بسیار خشک و سریع الاشتعال است و وزش باد نیز از عواملی است که موجب تسریع و شدت آتش سوزی می شود همه موارد فوق باعث از بين رفتن یک سال زحمت و تلاش کشاورز و ضرر و زیان به اقتصاد کشورمان می گردد. بنا بر این به کشاورزان محترم توصیه می گردد که جدا از آتش زدن بقایای بعد از برداشت گندم و جو خودداری نمایند. زیرا بازمانده محصول گندم (سفال گندم) برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می گردد. با آتش زدن سفال گندم باعث فقیرتر شدن زمین خود از نظر مواد آلی و همچنین آب قابل دسترس نشوید

صفحه 89:

صفحه 90:
بقایای گیاهی حداقل چهار نقش اساسی در تولیدات گیاهی بازی می کند. اول کاهش فرسایش آبی و بادی» دوم تامين مواد غذایی گیاه سوم به عنوان یک ‎Ble‏ ‏فعالیت کرده و میزان هدر رفت آب خاک را کاهش می دهد و چهارم تعدیل کننده دمای خاک می باشد.

صفحه 91:
پیامدهای فرسایش خاک: فرسایش خاک باعث کاهش سطح زیر کشت و کاهش حاصلخیزی زمین ها مي ‎gt‏ ‏همچنین باته نشيني مواد در آبراهه ها و مخازن سدها و کاهش ظرفیت آیگیری آن هاء خسارت های فراوانی راایجاد می کند.

صفحه 92:

صفحه 93:
حفاظت خاک: چرا آب وخاک ازسرمایه های ارزشمند کشورهستند؟ آب و خاک برای هر کشور به عنوان سرمایه های ارزشمند» اهمیت فراوان دارد زیرا» آب و خاک از عوامل ضروری برای رشد گیاه و افزایش محصولات کشاورزی. و جنگلی است. أهميت حفاظت خاک جيست؟ حفاظت خاک در جلوگیری از آلودکی هوا و فرسایش خاک تأثير فراوانی دارد. هدف از حفاظت خاک جیست؟ هدف ازحفاظت خاک جلوگیری از تخریب تدریجی خاک است. جلو گیری ازتخریب تدریجی خاک چه زمانی تحقق مى يايد؟ زمانی این هدف تحقق می یابد که سرعت فرسایش خاک کمتر از سرعت تشکیل آن باشد.

صفحه 94:
«ole ‏زندكيء‎ ‏کارآفرینی‎ ه هیدروژئولوژی: مطالعه در زه حركت آب در درون ز ویژگی‌های آب‌های زیرزمینی, نحوه بهرهيردارى و فعالیت‌های عمرانی و معدنی مرتبط با آب‌های زیرزمینی در علم هیدروژئولوژی انجام می‌شود. ه رسوب‌شناسی: مواد حاصل از فرسایش کوه‌ها توسط عوامل فرسایشی همچون آب باد 9 & به مناطق پست یا حوضه رسوبی انتقال یافته و در آنجا بر روی هم انباشته می‌شوند. این مواد. پس از سخت شدن, به سنگ‌های رسوبی تبدیل می‌شوند. در رسوب‌شناسی و سنگ شناسی رسوبی» فرایندهای انتقال, ته تشینی و تبدیل رسوبات به سنگ‌های رسوبی مطالعه می‌شود. متخصصين اين رشته درسازمان‌ها و شرکت‌های تابعه وزارت نیروء وزارت جهاد کشاورزی؛ صنعت» معدن و تجارت. سازمان محیط زیست. شرکت‌های مهندسی مشاور مرتبط با تأمین و انتقال آب, سدسازی وتونل‌سازی» وزارت راه و شهرسازى: شهردارى ها و... مى توانند در هدايت پروژههای عمرنی و پژوهشی ‎sesh ath lS Sas‏

صفحه 95:
فرسایش زمین و تشکیل دره توسط آب و با

صفحه 96:

صفحه 97:

اهمیت آب: فضانوردان،زمین رایک سیاره آبی و بسیار زیبا توصیف کرده اند. آب با حالت های جامد،مایع وگاز ،باعث تغییرات وسیعی درالیه سطحی وپیرامون کره زمین می شود. آب،نماد زندگی است ودرسفری پایان ناپذیر بین سنگ کره وهواکره،سبب تغییر پوسته زمین،فرسایش،تغییرات اقلیمی و...می شود. آیا می توان بدون آب به زندگی ادامه داد؟ سطح زمین بدون آب ،چه منظره ای خواهدداشت؟ در آینده نزدیک ،با افزایش روزافزون جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعت ،گرم شدن کره زمین و ...بشر با چه چالش هایی برای تأمین آب شیرین روبه روخواهدشد؟ آیا می توان بدون خاک به زندگی ادامه داد؟ خاک ،چه نقشی در زندگی گیاهان و جانوران دارد؟ آیامی دانید خاک ،چگونه و از چه موادی تشکیل می شود؟ منابع تامین آب برای انسان : زندگی انسان و سایر جانداران ،بدون آب امکان پذیر نیست .آب مورد نیاز ،از منابع آب های سطحی و زیرزمینی تأمین می شود .بارش های جوی در تأمین این منابع ،نقش اساسی دارند. چرخه آب: بخشی از بارش ها در یک حوضه آبریز ،قبل از رسیدن به سطح زمین، توسط شاخ و برگ گیاهان گرفته می شود و برگاب را به وجود می آورد که مقداری از آن به صورت تبخیر ،مجدداً به هوا کره برمی گردد. بخشی دیگر که به سطح زمین می رسد ،یا تبخیر می شود ،یا به صورت رواناب به سوی مناطق پست تر حوضه جریان می یابد. بخشی از رواناب به داخل زمین نفوذ و منابع آب زیرزمینی را تغذیه می کند. بخش عمده آب زیرزمینی ،سرانجام از طریق چشمه ،چاه یا قنات، مجدد به سطح زمین راه می یابد. باتوجه به شکل تقریبا درهمه بخش ها تبخیرانجام می شود ولی مقدارتبخیردرجاهای مختلف با هم اختالف زیادی دارد ولی اساسا تبخیردردریاها و اقیانوس ها موجب تشکیل ابرها وبارش درخشکی ها می شود ولی میزان تبخیر درآبخوان ها مخصوصا آبخوان های تحت فشار تقریبا صفراست. اهمیت آب جاری: آب جاری ،با آنکه در مقایسه با حجم کل آب کره، بسیار ناچیز است اما ،در تغییرات سطح زمین و تشکیل منابع آب مانند آب آشامیدنی ،کشاورزی، صنعت ،تولید برق و ...اهمیت زیادی دارد. درحوضه آبریز فالت مرکزی مهم ترین رودها قمرود و قرچای و رود خشک شده و ستم دیده زاینده رود می باشد.درحوضه آبریزخلیج فارس و دریای عمان مهم ترین رودها کارون و کرخه و دز و زهره می باشد.درحوضه آبریزدریای کاسپین رود سفیدرود و رود اترک و گرگان و چالوس می باشد .درحوضه آبریز دریاچه خشک شده ارومیه روز سیمینه رود و زاینده رود می باشد و درحوضه آبریز قره قوم رود کشف رود و درحوضه آبریز شرقی رود ماشکل می باشد. آبدهی: سرعت آب در نقاط مختلف یک رودخانه ،متغیر است. اندازه گیری سرعت آب وآبدهی رودخانه ،به صورت روزانه و یا در دوره های زمانی طوالنی تر و به روش های مختلف انجام می شود. روش محاسبه آبدهی یک رود: با تعیین سرعت آب در یک رودخانه یا کانال و اندازه گیری سطح مقطع آن ،می توان مقدارآبدهی (دبی) را با استفاده از رابطه زیر محاسبه کرد. ‏Qآبدهی برحسب متر مکعب بر ثانیه ‏Aمساحت سطح مقطع جریان آب برحسب متر مربع ‏Vسرعت جریان آب برحسب متر بر ثانیه تعریف آبدهی: به حجم آب جابجاشده از یک مقطع مشخص (رودخانه، کانال آب ،دریچه سد ،لوله یا هر سازه دیگر) در مدت زمان مشخص آبدهی گفته می‌شود .واحد آبدهی m3/s متر مکعب بر ثانیه می‌باشد. 200مترمکعب درثانیه=2مترمکعب درثانیه×100 12000مترمکعب در1دقیقه=60ثانیه×200 720000مترمکعب در1ساعت=12000×60 17280000مترمکعب دریک شبانه روز=24ساعت×720000 120960000مترمکعب دریک هفته=17280000×7 میزان آبدهی رودخانه ها درفصل تابستان و زمستان: آبدهی رودخانه ،در بهار ،به علت ذوب برف ها و افزایش بارندگی ،افزایش می یابد .در ادامه درطول تابستان ،معموالً آبدهی رودخانه کاهش می یابد. چرا درمناطق مرطوب رودخانه ها دائمی هستند؟ مقدار بارندگی زیاد و تبخیر ،کم است. تعریف آبدهی پایه: در رودخانه های نواحی مرطوب ،بخشی از آب که همیشه جریان دارد، آبدهی پایه را تشکیل می دهد. منابع تامین آب رودهای نواحی مرطوب: آب این رودخانه ها ،در زمانی که بارندگی نیست ،از ذوب برف و یخ نواحی مرتفع و یا از ورود آب های زیرزمینی به داخل آنها تأمین می شود. چرا درمناطق گرم و خشک رودخانه ها فصلی وموقتی اند؟ درمناطق گرم و خشک که مقدار بارندگی کم و تبخیر زیاد است ،بیشتر رودخانه ها موقتی و فصلی هستند. در Aبیشتررسوب گذاری انجام می شود به دلیل سرعت کمتر آب نسبت به قسمت A ′ در A ′بیشترعمل فرسایش انجام می شود به دلیل سرعت بیشتر آب نسبت به قسمت A آبِزیرزمینیِ تاریخچه استفاده از آب توسط انسان های نخستین: انسان های نخستین ،از آب زیرزمینی تنها برای شرب استفاده می کردند. به تدریج ،با گذشت زمان از این آب برای کشاورزی و گردش آسیاب ها نیز بهره می بردند. مردمان ایران زمین ،از قدیم ،آب های زیرزمینی را با احداث قنات به سطح زمین می آوردند و به روستاها و شهرهای خود می رساندند. تعریف آب زیرزمینی: های ِ آب زیرزمینی ،آبی است که در منافذ و فضاهای خالی الیه زیرزمین جمع می شودو از طریق چاه ،چشمه و قنات ،قابل بهره برداری می گردد. قنات قصبه (کاریز گناباد) یا کاریز کیخسرو عمیقترین و قدیمیترین کاریز جهان است .آنگونه که از منابع کهن و همچنین سفرنامه ناصر خسرو و منابع شفاهی بر میآید آنرا کاریز کیخسرو میگفتهاند. بیشتر درحوضه آبریزداخلی (فالت مرکزی)قرار دارد به دلیل بارش کم و کمبود آب دراین منطقه و... اهمیت آب های زیرزمینی: آب زیرزمینی قابل بهره برداری ،گرچه فقط حجم کمی از آب کره را تشکیل می دهد ،ولی همین مقدار ،بزرگ ترین ذخیره آبِ شیرین قابل بهره برداری در خشکی ها است. سطح ایستابی: منطقه تهویه: در هنگام نفوذ آب به داخل زمین ،بخشی از آب نفوذی به سطح ذرات خاک یاسنگ می چسبد ،به طوری که منافذ و فضاهای خالی ،توسط آب و هوا پر می شود و منطقه تهویه شکل می گیرد. منطقه اشباع: بخشی از آب نفوذی ،به طرف عمق بیشتر حرکت می کند تا به سنگ بستر برسد وبر روی آن جمع شود و منطقه اشباع را ایجادکند .که فضاهای خالی توسط آب پرشده است. سطح باالیی این منطقه ،سطح ایستابی است . بهعلت جاذبه مولکولی بین آب و سنگ و همچنین جاذبه بین خود ذرات ،علیرغمنیروی جاذبه زمین ، بهصورت معلق میماند . هرچه رسوبات دانهریزتر و در نتیجه منافذ و مجاری نازک تر باشند ،آب بیشتر باال خواهد رفت .ضخامت منطقه موئینه معموال بین چند سانتیمتر تا 2الی 3متر است. درمناطق خشک و کویری آب های شور موجود در حاشیه مویینه به سطح زمین رسیده و براثرتبخیر،درسطح زمین الیه های نمکی رسوب می کند و شوره زارها را پدید می آورد و... میزان عمق سطح ایستابی: عمق سطح ایستابی در مناطق مختلف ،متفاوت است .در بعضی مناطق کمتر از یک متر و در برخی مناطق تاصدها متر می رسد. نقش آب های زیرزمینی در ایجاد چشمه و برکه: سطح ایستابی،تقریباًازتوپوگرافی سطح زمین تبعیت می کند.هنگامی که سطح ایستابی با سطح زمین برخوردکند، آب زیرزمینی به صورت چشمه یا برکه در سطح زمین ظاهر می شود. نقش آب های زیرزمینی در ایجاد باتالق و شوره زار: و درصورتی که سطح ایستابی بر سطح زمین منطبق شود یا در نزدیک آن قرار گیرد ،باتالق یا شوره زار شکل می گیرد. -1میزان بارش ساالنه و فصلی با افزایش بارش میزان عمق سطح ایستابی کاهش می یابد و با کاهش بارندگی ساالنه میزان عمق سطح ایستابی افزایش می یابد. -2میزان نفوذ آب به داخل زمین(تغذیه) هرچقدر آب بیشتری به داخل زمین نفوذ کند میزان عمق سطح ایستابی کمترمی شود و بالعکس -3تغییرات میزان بهره برداری با افزایش میزان بهره برداری از آب های زیرزمینی سطح ایستابی پایین تر می رود و درنهایت آب شورمی شود و... تخلخل و نفوذپذیری: عامل تشکیل آبخوان: برای تشکیل آبخوان ،الزم است که رسوبات و سنگ ها ،دارای فضاهای خالی باشند. عوامل پیدایش فضاهای خالی: این فضاهای خالی یا منافذ اولیه هستند که از ابتدای تشکیل در آن ها وجود داشته اند ،یا پس از تشکیل سنگ به صورت ثانویه بر اثر شکستگی، هوازدگی ،انحالل یا عوامل دیگر در آن به وجود آمده اند. فرمول درصد فضاهای خالی (تخلخل): درصد فضاهای خالی (تخلخل) رسوب یا سنگ ،طبق رابطه زیر بر حسب درصد ،محاسبه می شود. 200ضربدر 10به توان 6را ضرب در 10می کنیم و می شود 200میلیون متر مربع و سپس 200میلیون متربع را ضرب در 30می کنیم وتقسیم بر 100و پاسخ می شود600میلیون مترمکعب 600میلیون متر مکعب را بر 30و24و3600تقسیم می کنیم که می شود 231مترمکعب درثانیه آیا تخلخل خاک به معنای نفوذپذیری و عبور آب است؟ هر چه درصد تخلخل خاک یا سنگ بیشتر باشد ،آب بیشتری را می تواند در خود نگه دارد .اما لزوماًباعث عبور آب نمی شود ًِ.مثال سنگ پا بسیار متخلخل است اما ،آب از آن عبور نمی کند. چرارس ها نفوذپذیری اندکی دارند؟ رس ها بسیارمتخلخل اند ،ولی به علت ریز بودن ذرات ،نفوذپذیری بسیار اندکی دارند. عوامل موثربرمیزان نفوذپذیری خاک و رسوبات: میزان نفوذپذیری خاک به میزان ارتباط و اندازه منافذ بستگی دارد. برخی خاک ها دارای تخلخل زیاد و نفوذپذیری کم هستندو عبور آب از درون آن ها ،به دشواری صورت می گیرد. درصد تخلخل و نفوذپذیری آبخوان بیانگرچیست؟ درصد تخلخل آبخوان ،بیانگر مقدار آب ذخیره شده در آن و نفوذپذیری ،نشانگر توانایی آبخوان در هدایت آب می باشد. قسمتی از پوسته زمین است که سوراخها یا خلل و فرج سنگهای آن از آب مملو و اشباع شده باشد .معموالً منافذ و سوراخهای سنگها بر اثر بارندگیهای ممتد از آب پر شده و با رسیدن به سطح غیرقابل تراوشی مانند سنگهای رسی در همانجا متوقف میگردد و به شکل چشمهسارهای مختلفی در سطح زمین آشکار میشود .بدیهی است متناسب با خارج شدن آب از این چشمهها سطح آبهای زیرزمینی افت کرده و پائین میرود .قاعدتاً سطح آبهای زیرزمینی در فصلهای مرطوب باال آمده و برعکس در فصلهای خشک پائین میرود ولی هیچگاه از سطح معینی باالتر یا پائینتر نخواهد رفت .پائینترین سطح آب زیرزمینی هر منطقه را سطح آب دائمی آن منطقه مینامند. سطح‌پیزومتریک آبخوان الف آبخوان آزاد است و آبخوان ب آبخوان تحت فشار چاه شماره 2چاه آرتزین می باشد یعنی آب با فشار بیرون می آید زیرا چاه به الیه تحت فشار وصل شده است ولی چاه شماره 1چاه معمولی است وآب با فشار بیرون نمی آید. درچاه شماره2سطح پیزومتریک باالتراز سطح زمین است و درنتیجه آب خود به خود از دهانه بیرون می ریزد ولی درچاه شماره 1سطح پیزومتریک پایین تر از سطح زمین است و آب خود به خود باال نمی آید. آبخوان: ویژگی های متفاوت آبرفت ها و سنگ ها درتشکیل آبخوان: سنگ ها و رسوبات مختلف از نظر تشکیل آبخوان و میزان آبدهی ،ویژگی های متفاوتی دارند. آبرفت ها و سنگ های آهکی حفره دار (آهک کارستی)قابلیت تشکیل آبخوان را دارند شیل ها ،سنگ های دگرگونی و آذرین ،آبخوان خوبیتشکیل نمی دهند به طوری که ،معموالً یاچشمه ای در آنها به وجود نمی آید یا در صورت تشکیل ،چشمه هایی با آبدهی بسیار کم و فصلی دارند. در سنگ های آهکی حفره دار ،معموالً چشمه های پر آبو دائمی ایجاد می شود. تعریف سطح ایستابی: اگر چا هی در یک الیه آبدار آزاد حفر شود، تراز آب در چاه ،نمایانگر سطح ایستابی است. تعریف سطح پیزومتریک: در الیه آبدارتحت فشار،ترازآب درچاه، سطح پیزومتریک است. حرکت آب زیرزمینی: آب برای حرکت در داخل زمین ،نیاز به انرژی دارد. آب زیرزمینی به طورکلی ،از مکانی با انرژی بیشتر به مکانی با انرژی کمتر حرکت می کند. این حرکت خیلی کندتراز حرکت آب در رودخانه است. حرکت آب در داخل آبخوان ،از کمتر از یک متر تا صدها متر در روزتغییر می کند. بر ای محاسبه سرعت آب زیرزمینی ،از قانون دارسی استفاده می شود. ترکیب آب زیرزمینی: مهم ترین ترکیبات آب های زیرزمینی: ترکیب آب زیرزمینی از محلی به محل دیگر تغییر می کند.آب زیرزمینی ،به طور عمده ،حاوی کلریدها ،سولفات ها و بی کربنات های کلسیم ،منیزیم ،سدیم ،پتانسیم و آهن است .بسیاری از عناصر و مواد دیگر نیز به مقدار بسیار کم در آب زیرزمینی وجود دارد. عوامل موثربرمیزان غلظت نمک های حل شده درآب های زیرزمینی: غلظت نمک های حل شده در آب زیرزمینی به جنس کانی ها و سنگ ها ،سرعت نفوذ آب ،دما و مسافت طی شده توسط آب بستگی دارد. آب ضمن حرکت آهسته درِ زیر زمین ،فرصت زیادی برای انحالل کانی های مسیر خود دارد. مقدار نمک های محلول در آب های زیرزمینی درسنگ ها و رسوبات : مقدار نمک های محلول در آب زیرزمینی موجود در سنگهای آذرین و دگرگونی ،به طور معمول کم است. سنگ های تبخیری مانند سنگ نمک و سنگ گچ ،انحاللپذیری زیادی دارند و از این رو ،آب این گونه آبخوان ها، عموماً دارای امالح فراوان هستند. الیه های آبدار موجود در رسوبات رودخانه ای و آبرفتیبه طور معمول حاوی آب شیرین هستند. در نواحی خشک ،مانند مناطق کویری ایران ،در برخینقاط شوری آب چنان زیاد است که برای بسیاری از مصرف ها، نامناسب است. درسفره های آب زیرزمینی همیشه آب شور به دلیل سنگین تربودن در زیرمنابع آب شرین قرار دارند.با افزایش بهره برداری بی رویه از آب های زیرزمینی،منابع آب شیرین تمام شده و آب شورتر و شورتر می گردد و... 2/5×50=125 4/1×35=143/5 =268/5نتیجه باتوجه به عدد به دست آمده و جدول میزان سختی آب خیلی سخت می باشد.اینن آب بنرای شنرب اصال مناسب نیست. 500 - 201 200 - 101 100 - 56 55 - 5 سختی آب (کربنات کلسیم )mg/lit خیلی سخت متوسط سختی کم سبک نوع آب چاه شماره 2به دلیل نزدیک بودن به نواحی کوهستانی و منطقه تغذیه مقدار امالح معدنی ان کمتر و آب شیرین تراست ولی چاه شماره 1به دلیل دور بودن از منطقه تغذیه و حرکت آب در مسیرطوالنی و ترکیب شدن امالح معدنی در طول مسیر ،مقدار امالح معدنی آن بیشتر است و... انواعِآبِدرمدیریتِمنابعِآب تجدیدپذیری آب آب تجدید پذیر آب تجدیدپذیر ،آبی است که در مقیاس زمانی معین ،پس از مصرف انسان، ازطریق چرخه آب ،جایگزین می شود آب تجدیدناپذیر بخشی از ذخایر آب که پس از مصرف ،جایگزین نمی شود ،آب تجدیدناپذیر است. روش جلوگیری از ایجاد بحران آب: باید میزان بهره برداری از منابع آب ،کمتر ازمیزان تغذیه آن منابع باشد. پیامدهای وقوع بحران آب درکشور: کاهش شدیدذخایر آب زیرزمینی اهمیت توجه به میزان مصرف منابع آب کشور: افزایش زیاد میزان مصرف منابع آبی کشور آب های فسیلی: آب های فسیلی به آب هایی گفته می شود که در طی چند هزار سال گذشته در اعماق زیاد محبوس شده اند و در چرخه آب قرار ندارند. درسال 1300هجری شمسی سرانه آب تجدید پذیربرای 13000مترمکعب به ازای هرنفردریک سال بوده است ولی متاسفانه این رقم درسال 1400هجری خورشیدی به کمتراز 2000مترمکعب رسیده است این رقم یعنی فاجعه و این رقم یعنی نابودی سرزمین ایران در آینده و این رقم یعنی در آینده هرایرانی برای زنده ماندن آبی دراین سرزمین ندارد.کاهش مصرف سرانه آب رابطه مستقیم با افزایش جمعیت درکشوردارد.درسال 1300هجری شمسی جمعیت کشور 10میلیون نفر و درسال 1400به بیش از 80میلیون نفرخواهد رسید و این زنگ هشداری است برای مسئولین که جلوی افزایش بی رویه جمعیت را با سیاست های درست بگیرند و تبلیغ افزایش جمعیت و فرزند آوری را نکنند زیرا با افزایش جمعیت کشورما زودتر به فنا و نیستی می رسدو.... بیالن آب (ترازنامه آب) علت محاسبه بیالن آب: محاسبه بیالن آب یک الیه آبدار ،از بسیاری جهات ،مشابه بررسی بیالن هزینه یک خانواده یا هر واحد اقتصادی است که کمک می کند تا میزان درآمد و هزینه ها با هم مقایسه شوند .در مدیریت و بهره برداری از منابع آب نیز ،برای آن که نوسانات حجم ذخیره منابع آب یک منطقه تعیین شود ،بیالن آب محاسبه می شود. رابطه محاسبه بیالن آب: توازن آب براساس اصل بقای جرم است .بین مقدار آب ورودی ()I به آبخوان و آب خروجی از آن( )Oو تغییراتی که در حجم ذخیره آب به وقوع می پیوندد ( )ΔSرابطه زیر برقرار است. ‏I - O = ΔS بیالن مثبت و منفی: تغییراتی که در حجم آب داخل آبخوان اتفاق می افتد ،با اختالف آب ورودی و خروجی از آن برابر است. اگر مقدار آب ورودی به آبخوان ،بیشتر از مقدار آب خروجی باشد ،بیالن ،مثبت و اگر کمتر از آن باشد ،بیالن، منفی است. علل منفی بودن بیالن منابع آب کشور: در طی سال های گذشته به علت بهره برداری زیاد از منابع آبی ،بیالن منابع آب در کل کشور ودر بیشتر 60٩دشت کشور ،منفی بوده است. دشت های ممنوعه: بر این اساس ،بسیاری از دشت های کشور از نظرتوسعه بهره برداری آب های زیرزمینی ،به عنوان دشت ممنوعه اعالم شده است. پرمصرف ترین استان کشوراستان تهران است زیرا بیش از 25درصد جمعیت کشوردراین استان زندگی می کنند و آب زیادی را مصرف می کنند و... با حفرچاه و استخراج آب از آن ،سطح آب زیرزمینی یا سطح پیزومتریک دراطراف چاه کم کم پایین می رود و فرورفتگی مخروطی شکل به نام مخروط افت تشکیل می شود.قاعده مخروط افت درسطح ایستابی یا پیزومتریک و راس آن درسطح آب داخل چاه است. اگربهره برداری از چاه ادامه پیدا کند با برخورد به الیه نفوذ ناپذیر سطح ایستابی آبخوان پایین می رود،مخروط افت گسترش می یابد و مقدارآب چاه کم می شودو درنهایت چاه خشک می شود. اگر آب اطراف چاه براثر برداشت بی رویه پایین برود ،آب به همراه مواد آالینده از مناطق دورتربا سرعت بیشتری به سمت چاه جریان می یابد.اگرمخروط افت چاه با چاه فاضالبی برخورد کند ،براثرجریان انحنایی آب که از چاه فاضالب به سمت مخروط افت چاه می آید ،فاضالب وارد چاه شده و آب آلوده می شود. فرونشست زمین: علت فرونشست زمین: یکی از پیامدهای برداشت بی رویه آب زیرزمینی ،فرونشست زمین است. فرونشست زمین درکدام دشت ها مشاهده می شود؟ این وضعیت در بسیاری از دشت های کشور ما که با بیالن منفی آب زیرزمینی روبه رو هستند ،مشاهده می شود. انواع فرونشست زمین: فرونشست زمین یا به صورت سریع ،به شکل فروچاله ایجاد می شود و یا آرام ونامحسوس به صورت نشست سطح وسیعی از منطقه و ایجاد ترک و شکاف در سطح زمین نمایان می شود. پیامدهای فرونشست زمین: فرونشست زمین می تواند خسارت های فراوان به زیربناها و انواع سازه هاو زمین های کشاورزی وارد کند. راهکاربرای کاهش میزان فرونشست زمین: برای کاهش میزان فرونشست زمین ،باید بهره برداری از منابع آب زیرزمینی کاهش یابد و با تغذیه مصنوعی آبخوان ها تقویت شوند. نشست زمین باعث ایجاد شکافهای عمیق در سطح زمین و خرابی ساختمانها می شود. تغذیه مصنوعی را می توان عملیات طراحی شده انسان برای انتقال آب از سطح زمین به داخل الیه آبدار ،تعریف کرد. روش های تغذیه مصنوعی -1روش های افزایش تراوش در این روش با انجام عملیاتی که بر روی ناهمواری سطح زمین ،شیب ،پوشش گیاهی و ...انجام می گردد میزان تراوش آب به زمین افزایش داده می شود . -2روشهای پخش سطحی در این روش آب به سمت حوضچه ها یا استخرهای ساخته شده منحرف میشود تا ازکف نفوذپذیرآنها به داخل زمین تراوش کند. -3تغذیه مصنوعی به وسیله چاه ها در این روش آب از طریق چاههای آبکشی معمولی یا چاههای تغذیه ای که به همین منظور حفرمیشود،وارد زمین می گردد و باعث باال آمدن سطح ایستابی میشود. -4تغذیه مصنوعی به وسیله قنات ها تغذیه مصنوعی به روش تزریق کردن آب در مجاری قنات های خشک شده انجام می گیرد. آلودگی منابع آب زیرزمینی: کیفیت آب های زیرزمینی به چه عواملی بستگی دارد؟ کیفیت آب زیرزمینی ،بستگی به ترکیب شیمیایی و مقدارامالح موجود در آن دارد .افزون بر امالح آب ،برخی آلودگی ها توسط انسان به آن وارد می شود. منابع آالینده نقطه ای و غیرنقطه ای آب های زیرزمینی: منابع آالینده آب زیرزمینی ،به صورت نقطه ای و یا غیرنقطه ای هستند. در حالت نقطه ای ،موادآلوده کننده از یک نقطه مشخص ،مانند یک چاه فاضالب (چاه جذبی) به طور مستقیم وارد آب زیرزمینی می شوند. در حالت غیر نقطه ای ،مواد آلوده کننده به وسیله رواناب های آلوده از سطح مراتع ،جنگل ها و یا زمین های کشاورزی به زمین نفوذکرده و وارد آب زیرزمینی می شوند. حریم منابع آب: چه عواملی کیفیت وکمیت آب های زیرزمینی را تهدید می کند؟ کیفیت منابع آب زیرزمینی به وسیله کودهای کشاورزی ،فاضالب های صنعتی و شهری و هم چنین کمیت آنها از طریق بهره برداری زیاد ،در معرض تهدید است. حریم های کمی و حفاظت ازمنابع آب زیرزمینی: حریم کمی ،براساس شعاع تأثیر دو چاه در نظر گرفته میشود که حدود500متر است. حریم کیفی چاه ها چگونه تعریف می شود؟ حریم کیفی چاه های تأمین کننده آب شرب ،به صورت پهنه های حفاظتی تعریف می شود. پهنه های حفاظتی چیست؟ منظور از پهنه های حفاظتی ،محدوده ای در اطراف چاه است که آالینده قبل از رسیدن به چاه از بین می رود .پهنه های حفاظتی ،معموالً شامل سه بخش داخلی، میانی و بیرونی است. درهریک از بخش ها فعالیت هایی ممنوع است درحریم داخلی:هرنوع فعالیت انسانی که سبب آلودگی شود. درحریم میانی:ورود نیترات ،هیدروکربن ها،فلزات سنگین،ترکیبات آلی و مواد پرتوزا ممنوع درحریم بیرونی:ورود نیترات ،فلزات سنگین ،مواد پرتوزا و ترکیبات آلی ممنوع نحوه تشکیل خاک: خاک ،حاصل هوازدگی سنگ هاست. اهمیت خاک: خاک ،محیط مناسبی برای کشت گیاهان و محلی برای زندگی برخی موجودات زنده است. تعریف خاک: خاک به عنوان سطحی ترین قشرزمین و بستر تولید محصول کشاورزی شناخته می شودکه به طوردائمی درمعرض تغییرات فیزیکی ،شیمیایی و زیستی است. دراثرهوازدگی خاک و بسیاری از منابع معدنی به وجود می آیند مانند بوکسیت. هوازدگی اگربه شکل طبیعی باشد جنبه منفی ندارد ولی اگربه وسیله فعالیت های انسان ،هوازدگی تشدید شود آثار زیانباری به دنبال دارد مانند افزایش فرسایش خاک وپرشدن دریاچه پشت سدها دراثرتشدیدهوازدگی و فرسایش و... شکل الف:فرسایش فیزیکی ازنوع پوست پیازی شکل ب :فرسایش انحاللی شکل پ:النه سازی جانوران مانند موش ها بخش آلی و معدنی خاک: خاک ،از دو بخش آلی و معدنی تشکیل شده است .بخش معدنی، شامل برخی عناصر مانندنیتروژن ،فسفر ،کلسیم و ، ...همچنین برخی کانی ها مانند کانی های رسی و کوارتز می باشد. عوامل موثردرمیزان ترکیبات خاک: البته ترکیب خاک ها متغیر است و به عواملی مانند نوع سنگ مادر، شیب زمین ،فعالیت جانداران و اقلیم منطقه بستگی دارد. سه دسته انواع ذرات خاک: ذرات تشکیل دهنده خاک ،برحسب اندازه ،به سه دسته اصلی درشت دانه (خاک های شنی)، متوسط دانه ( ماسه و الی) و ریزدانه (خاک های رسی) تقسیم می شوند. معموالً خاک های طبیعی ،ترکیبی از آن ها است. ارتباط بین میزان آب خاک ها و اندازه ذرات خاک: مقدار آبی که خاک ها می توانند در خود نگه دارند ،بستگی به اندازه ذرات خاک دارد. هرچه ذرات خاک ریزتر باشد ،آب بیشتری را در خود نگه می دارد. چرا خاک رس برای رشد گیاهان مناسب نیست؟ خاک رس ،بسیار ریزدانه است ،بنابراین فضای بین ذرات آن بسیار کوچک است به طوری که گردش آب و هوا به خوبی صورت نمی گیرد و برای رشد گیاهان مناسب نیست. چرا خاک های شنی برای رشد گیاهان مناسب نیستند؟ درخاک های شنی ،آب به راحتی از میان ذرات عبور می کند یعنی ،زهکشی خوبی دارد ،اما برای رشد گیاهان مناسب نمی باشد ،چون آب و مواد مغذی را در خودنگه نمی دارد. چه عواملی موجب حاصلخیزی خاک می شود؟ مخلوط مناسب خاک ماسه ای و رسی و استفاده از کود مناسب یا گیاخاک، ترکیب مناسبی است که موجب حاصلخیزی خاک می شود. خاک لوم چیست؟ به طورکلی ،خاک لوم که ترکیبی ازماسه ،الی رس است ،خاک دلخواه کشاورزان و باغبان ها می باشد. نیم رخ خاک: تعریف نیم رخ خاک: به مقطع عمودی خاک از سطح زمین تا سنگ بستر که افق های مختلف خاک در آن قابل مشاهده می باشد ،نیم رخ خاک می گویند .معموالً در نیمرخ خاک ،افق های زیروجود دارد . ویژگی های افق A افق Aباالترین الیه خاک است .ریشه گیاهان در آن قرار دارد .این افق معمو ًِ ال حاوی گیاخاک به همراه ماسه و رس است .وجود مواد آلی باعث رنگ خاکستری تا سیاه این افق می شود. ویژگی های افق B افق Bیاخاک میانی ،معموالً از رس ،ماسه ،شن و مقدارکمی گیاخا ک تشکیل می شود. ویژگی های افق C افق Cخاک زیریناست و در آن ،مواد سنگی به میزان کم ،تخریب و تجزیه شده اند ،در نتیجه سنگ اولیه تغییرزیادی نکرده و به صورت قطعات خرد شده است .در زیر این افق ،سنگ بستر قرار دارد که تخریب و یا تجزیه ای در آن صورت نگرفته است. خاک های مناطق مختلف ازچه نظرهایی باهم متفاوت هستند؟ اگرچه این افق ها در بسیاری از نیمرخ خاک ها مشاهده می شود ولی ،خاک های مناطق مختلف از نظر رنگ ،بافت ،ضخامت و ترکیب شیمیایی متفاوت هستند. چه خاک هایی ازنظرکشاورزی وصنعتی دارای ارزش هستند؟ خاک حاصل از تخریب سیلیکات ها و سنگهای فسفاتی ،از نظر کشاورزی و صنعتی ارزش زیادی دارد. چه خاک هایی فاقد ارزش کشاورزی هستند؟ در صورتی که خاک های حاصل از تخریب سنگ های دارای کانی های مقاوم(مانند کوارتز) که غالب ِاً شنی و ماسه ای می باشند ،فاقد ارزش کشاورزی هستند. تعریف خاک حاصلخیزدرکشاورزی: در کشاورزی ،خاکی را حاصلخیز می گویند که موجب رشد بیشتر گیاه شود. مدت زمان الزم برای تشکیل خاک: فرایند تشکیل خاکُِ بسیار کند است .در شرایط طبیعی ،به طور میانگین 300سال زمان الزم است تا خاکی به ضخامت 25میلیمتر تشکیل شود. مقدار هوموس خاک مناطق ضخامت خاک معتدل زیاد زیاد حاره ای کم(به دلیل شسته شدن هوموس ها به وسیله بارش زیاد) خیلی زیاد جنب قطبی خیلی کم خیلی کم بیابانی کم کم به دلیل فراوان بودن هوموس یا گیاه خاک وضخامت نسبتا زیاد خاک و ریزش بارش های مناسب فرسایش خاک: تعریف فرسایش خاک: فرسایش ،فرایندی مداوم است که طی آن ذرات خاک از بستر اصلی خود جدا وبه کمک عوامل انتقال دهنده به مکان دیگری حمل می شود. فعالیت های انسانی آن را کاهش یا افزایش می دهد اما نمی تواند آن را کامالً متوقف کند .مقدار فرسایش پذیری خاک ،معموالًدر ایام مختلف سال ،ثابت نیست. مقایسه عملکرد فرسایش به وسیله عوامل طبیعی و انسانی: فرسایش به طور طبیعی و توسط عواملی مانند آب های جاری ،باد ،یخچال، نیروی جاذبه و آب های زیرزمینی و بدون دخالت انسان و به آرامی یا با سرعت زیاد انجام می شود. فعالیت های انسانی مانندکشاورزی ،معدنکاری ،جاده سازی و سایر فعالیت های عمرانی ،فرسایش طبیعی را تشدید می کنند .افزون بر انسان ،سایر جانداران نیز ،در افزایش این فرسایش ها نقش دارند. دراین دو تصویر باد بیشتری نقش درفرسایش دارد ولی عامل اصلی چنین چشم اندازهایی فرسایش آبی –بادی است درگذشته باران دراین مناطق زیادی می باریده است و دراثر وقوع سیالب های سهمگین ،شیارهایی به وجود آمده است و سپس با کاهش باران و بیابانی ،باد منطقه شدن شیارهایی به وجود آمده را تغییرداده است و هنوز این عمل ادامه دارد وشیارها را فرسایش می دهد. تحقیقات جدید نشان میدهد انسان هم اکنون مهمترین عامل فرسایش خاکهای سطحی زمین محسوب میشود و نقش تخریبی آن در این زمینه از نقش عوامل طبیعی بیشتر است .روند فرسایش خاکهای سطحی زمین توسط انسان هم اکنون بین ده تا 15برابر سریع تر از همین فرایند به شکل طبیعی است. نقش انسان در فرسایش زمین از مدتها قبل توسط محققان شناسایی شده اما بروس ویلکینسون زمینشناس این دانشگاه و همکارانش در مطالعهای جدید ،میزان فرسایش صورت گرفته توسط انسان را با سایر عوامل طبیعی مقایسه کردهاند. اطالعات جمعآوری شده از سرتاسر جهان توسط این محققان نشان میدهد هر سال 75گیگاتن(75میلیارد تن) از خاکهای سطحی زمین دچار فرسایش میشود. به گفته ویلکینسون ،تا پیش از آغاز فرسایش زمین توسط انسان ،این فرایند به شکل طبیعی و طی میلیونها سال توسط باد ،آب و یخچالهای طبیعی به مرور صورت میگرفت اما هماکنون انسان با شدت بسیار زیاد در حال فرسودن خاک زمین است که به ترتیب ،کشاورزی ،ساخت و ساز و معدنکاوی مهمترین فعالیتهای انسان هستند که سبب فرسایش زمین میشود. زمین از زمان دوره زمینشناسی فانروزوییک در 542میلیون سال قبل تا دوره پلیوسن در 5میلیون سال قبل دارای فرسایش ساالنه حدود 5گیگاتن خاک بوده و از آن تاریخ تا نزدیک به دو میلیون سال قبل با ظهور یخچالهای گسترده در سطح زمین و سپس عقبنشینی آنها فرسایش زمین به رقم سالیانه 16 گیگاتن در سال رسیده است. نرخ کنونی فرسایش طبیعی زمین حدود 21گیگاتن در سال تخمین زده میشود .بیشترین فرسایش طبیعی در نقاط مرتفع زمین رخ میدهد به طوری که 83درصد از رسوبات رودهای جهان از تنها 10درصد از سطح زمین که ارتفاع بیشتری دارند شسته شده و به پایین آورده میشود. این درحالی است که انسان عمل فرسایش را معموال در نقاط پستتر از خشکیهای زمین انجام میدهد به طوری که 83درصد از فرسایش مربوط به انسانها در 63درصد از خشکیهای زمین رخ میدهد. فرسایش آبی خاک: در نقاطی که آب بر روی خاک بدون پوشش ،در جریان باشد ،مقداری از ذرات خاک از بستر جدا و با آب حمل می شوند. نقش شدت ومدت بارش درفرسایش خاک: مهم ترین ویژگی بارندگی که در قدرت فرسایندگی آن مؤثر می باشد ،شدت و مدت بارش است .معموالً هر چه شدت بارندگی بیشتر باشد ،قطرات باران ،بزرگ تر است. نقش بزرگ بودن قطرات باران درفرسایش خاک: بزرگ بودن قطرات باران ،جرم و سرعت سقوط قطرات را افزایش می دهد که درنتیجه ،منجر به انرژی جنبشی و قدرت فرسایشی بیشتر می شود. فرسایش خندقی خاک،علل ایجاد و پیامدهای آن: هنگامی که جریان آب ،شدت پیدا کند ،باعث فرسایش خندقی و از بین رفتن زمین هایی با ارزش کشاورزی می شود .پیدایش خندق ها ،عالوه برآنکه از ارزش زمین های کشاورزی میِّ کاهد ،باعث تخریب جاده ها ،پل ها وساختمان ها می شود. راه های کاهش انرزی جنبشی آب وکاهش فرسایش آبی خاک: در اغلب شرایط می توان با ساخت کانال و ایجاد پوشش گیاهی ،انرژی جریان آب را کاهش داد. آرام و کوتاه:افزایش آب سفره های آب زیرزمینی و لطافت هوا آرام و طوالنی:ایجاد و افزایش رواناب ،تزریق درسفره های آب زیرزمینی شدید و طوالنی:ایجاد سیل و فرسایش خاک شدید وکوتاه:ایجاد رواناب عوامل موثردرمیزان فرسایندگی رواناب ها: قدرت فرسایندگی رواناب ،بستگی به سرعت و عمق جریان ،و میزان مواد معلق موجود در رواناب دارد. هر چه سرعت رواناب و عمق آن بیشتر باشد ،انرژی جنبشی آب،ودرنتیجه،قدرت فرسایندگی آن بیشتر می شود. قدرت فرسایش آب خالص ،کمتر از آب دارای مواد معلق است. رسوبگذاری مواد معلق توسط رواناب: وقتی میزان موادمعلق ،بیشتر از توان حمل رواناب باشد ،رسوبگذاری شروع می شود. افزایش پوشش گیاهی درمنطقه و جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی درمنطقه-آتش نزدن زمین های کشاورزی و... آتش سوزی هر ساله این محصوالت خسارات مالی فراوانی به کشاورزان و اقتصاد جامعه وارد می آورد ،لذا با توجه به اینکه که محصول گندم بسیار خشک و سریع االشتعال است و وزش باد نیز از عواملی است که موجب تسریع و شدت آتش سوزی می شود ،همه موارد فوق باعث از بین رفتن یک سال زحمت و تالش کشاورز و ضرر و زیان به اقتصاد کشورمان می گردد .بنا بر این به کشاورزان محترم توصیه می گردد که جدا از آتش زدن بقایای بعد از برداشت گندم و جو خودداری نمایند .زیرا بازمانده محصول گندم (سفال گندم) برای زمین مفید و نوعی کود و پوشش محسوب می گردد .با آتش زدن سفال گندم باعث فقیرتر شدن زمین خود از نظر مواد آلی و همچنین آب قابل دسترس نشوید با توجه به وجود بقایای گیاهی به صورت گسترده در مزارع انگیزه ها و اهداف مختلفی جهت از بین بردن آن برای کشاورزان وجود دارد که مهمترین این اهداف و انگیزه ها به صورت زیر می باشد: از بین بردن علف های هرز باقیمانده در مزارع تا در سال بعد هزینه های مبارزه با علفهای هرز کاهش یابد. از بین بردن آفات گیاهی و جلوگیری از ایجاد محیط مناسب تکثیر این آفات.ایجاد سهولت بیشتر در عملیات کاشت و داشت.بقایای محصوالت زراعی معموال توسط کشاورزان یا از مزرعه خارج می شوند یا مورد چرای دام قرار می گیرند و یا سوزانده میشوند .برخی کشاورزان برای رفع مزاحمت بقایای گیاهی راحتترین روش یعنی سوزاندن آنرا انتخاب می- کنند. اگرچه آتش زدن در کوتاه مدت و در زمان سریعتر و با هزینه کمتر سبب از بین رفتن علفهای هرز و تا حدی آفات مزرعه می شود اما اثرات جبران ناپذیری در کاهش حاصلخیزی خاک و از بین رفتن حشرات مفید و شکارگر دارد .به عالوه، باعث فشردگی خاک در اثر کاهش درصد مواد آلی و رطوبت خاک در نتیجه عبور ماشینهای کشاورزی در هنگام آماده سازی زمین گشته که منجر به افزایش وزن مخصوص ظاهری خاک و کاهش تبادالت گازی خاک و نقصان شدید جمعیت ال میزان باروری خاک مزرعه را در طی چند سال بعدی انواع میکروارگانیسم های خاک می گردد .همه این موارد عم ً بشدت کاهش می دهد و هزینه ای به مراتب باالتر بدنبال دارد .در گذشته های دور با رهاسازی این اراضی کم بازده، بهره برداران به نقاط دیگر روی می آورند اما در زمان حاضر عالوه بر کاهش سطح زیرکشت محدودیت های زیاد دیگری نظیر دسترسی به منابع تولید و اراضی وسیع بکر وجود دارد که باعث کاهش مساحت زمین برای هر کشاورز به دلیل افزایش جمعیت و خرد شدن اراضی در طی فرایند قوانین مربوط به ارث و تفکیک آن وجود دارد . بقایای گیاهی حداقل چهار نقش اساسی در تولیدات گیاهی بازی می کند .اول کاهش فرسایش آبی و بادی، دوم تامین مواد غذایی گیاه ،سوم به عنوان یک مالچ فعالیت کرده و میزان هدر رفت آب خاک را کاهش می دهد و چهارم تعدیل کننده دمای خاک می باشد. پیامدهای فرسایش خاک: فرسایش خاک ،باعث کاهش سطح زیرکشت و کاهش حاصلخیزی زمین ها می شود. همچنین باته نشینی مواد در آبراهه ها و مخازن سدها و کاهش ظرفیت آبگیری آن ها ،خسارت های فراوانی راایجاد می کند. حفاظت خاک: چرا آب وخاک ازسرمایه های ارزشمند کشورهستند؟ آب و خاک برای هر کشور ،به عنوان سرمایه های ارزشمند ،اهمیت فراوان دارد زیرا ،آب و خاک از عوامل ضروری برای رشد گیاه و افزایش محصوالت کشاورزی و جنگلی است. اهمیت حفاظت خاک چیست؟ حفاظت خاک در جلوگیری از آلودگی هوا و فرسایش خاک ،تأثیر فراوانی دارد. هدف از حفاظت خاک چیست؟ هدف ازحفاظت خاک ،جلوگیری از تخریب تدریجی خاک است. جلوگیری ازتخریب تدریجی خاک چه زمانی تحقق می یابد؟ زمانی این هدف تحقق می یابد که سرعت فرسایش خاک ،کمتر از سرعت تشکیل آن باشد.

18,000 تومان