اقدام پژوهی چگونه توانستم دانش آموزانم را به مطالعه کتابهای درسی و غیر درسی ترغیب و تشویق کنم؟ ویژه معلمان

وزارت آموزش و پرورش اداره كل آموزش و پرورش استان ..... اداره آموزش و پرورش شهرستان ....... عنوان اقدام پژوهی : چگونه توانستم دانش آموزانم را به مطالعه کتابهای درسی و غیر درسی ترغیب و تشویق کنم؟ 1 2 نس تقدیم هب کسانی هک لحظات انب باور بودن ،لذت و رغور دا تن ،جسارت خواستن، عظ مت رسیدن و تمام تجرهب اهی یکتا و زیبای زندگیم ،دمیون حضور آنهاست تقدیم هب خانواده ام 3 ت شكر و قدرداني: از همکاران عزیزم بسیار سپاسگذارم چرا که بدون راهنماییهای ایشان تامین این پژوهش بسیار مشکل می نمود.سپاسگزارم از آنها به دلیل یاریها و راهنماییهای بی چشمداشت ایشان که بسیاری از سختیها را برایم آسانتر نمودند. 4 چکیده یکی از ضرورت های نظام آموزشی ،موفقیت در ادامه و گسترش مهارتهای الزم تحصیلی در دانش آم((وزان اس((ت. یک راه برای دستیابی به عملکرد بهتر در آموزشگاه ،استفاده از روشها و فنون مطالع((ه ویادگیری اس((ت .دو عنصر اساسی معلم و دانش آموز در امر آموزشی و یادگیری وجود دارد و یادگیری مستلزم تعام((ل فعال و م((وثر بین این دو عنصر می باشد .در دیدگاه های جدید عصر حاضر وظیفة آموزش و پرورش تنها ب((ه پایان رساندن برنام((ه های درسی ساالنه نیست و دیگر نمی توان دانش آموزان را به چند کتاب درس((ی مح((دود کرد .ذهن جس((ت و ج((وگر دانش آموز پاسخ پرسش های بی شماری را از معلم و مدرس((ه می خواه((د ؛ ب((رآوردن این نیاز دسترس((ی وافر ب((ه منابع چاپی و غیرچاپی را در کتابخان((ه های آموزش((گاهی ایجاب می کن((د .پ((ژوهش ها نش((ان داده اس((ت ک((ه در دسترس بودن منابع غیردرسی ارتباط مستقیمی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد .در این زمین((ه ،بن((ا ب((ر مقتضیات ،هر جا که منابع و مواد آموزشی در مدرسه وجود دارد و یا به نحوی در دسترس دانش آم((وزان اس((ت ، مردودی دانش آموزان کمتر است. 5 بنابراین ،باید راه های رش(د پیشرفت تحص(یلی دانش آم(وزان را شناسایی و اس(تفاده نم(ود .کتب غ(یر درس(ی و مجالتی مثل کتب و مجالت درسی و غیر درسی به عنوان یکی از من((ابع اطالعاتی ک((ه در زمینههای گون((اگون و برای سطوح مختلف تحصیلی دانش آموزان به طور پیوسته توسط دفاتر انتش((ارات کم((ک آموزش((ی در مجموع((ة سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی تهیه می گردند می توانند در بهبود جریان یادگیری و پیشرفت تحص((یلی دانش آموزان مؤثر باشند .با توجه به اینکه مطالعه کتب و مجالت درسی و غ((یر درس((ی می توانن((د ت((اثیر قابل توجهی در فرایند یادگیری دانش آموزان داشته باشند بنده در سال تحصیلی اخیر تصمیم گرفتم بر روی این موضوع خاص کار کنم و این تاثیر قابل درک را بر روی دانش آموزان اجرا نمایم. واژگان کلیدی : مطالعه – یادگیری – کتب و مجالت درسی و غیر درسی – دانش آموز مقدمه مطالعه ،همانند هر کار دیگر نیازمند استفاده از روش درست است ،رشد و شکوفایی اندیشه ،توانائیها و فرهنگ هر انسان به کمّی ت و کیفیت مطالعه او بستگی دارد .یکی از دالیل عدم یادگیری برخی از دانش آموزان این است که شیوه مطالعه آنها بر طبق روشها و اصول صحیح مطالعه نیست .رعایت نکردن اصول مطالعه م((وجب پایین آم((دن کارآیی و تضعیف روحیه ،کاهش اعتماد به نفس ،خستگی و دلزدگی از مطالعه می شود. واقعیت این است که در دنیای امروز که عصر اطالعات و نبرد اندیشه هاست و انسان با انبوه اطالعات مواجه است، نمی توان با همان روشهای قدیمی به پیش رفت ،در دنیای امروز مطالع((ه ،ضرورت پیشرفت اس((ت .آنچ((ه اهمّی ت یادگیری را آشکار می سازد مسأله تطابق و سازگاری است و هر کس ک((ه اس((تعداد یادگیری بیش((تری دارد و می تواند به خوبی آن را به کار بندد بیشتر می تواند با محیط خود سازگاری داشته باشد. 6 از بررسی اهداف کلی تعلیم و تربیت کشورمان در دوره های تحصیلی و به ویژه در نظ((ام جدی((د ک((ه بیش((تر ب((ه اهداف علمی و آموزشی نظر دارد ،در می یابیم که هدف اص(لی ،تق(ویت روحی(ة حقیقت ج(ویی ،تعق(ل ،تفکر ، مطالعه و بررسی ،تعمق و نقادی و ابتکار در تمام زمینه های اسالمی ،فرهنگی ،علمی و فنی است .همین ه((دف کلی به تنهایی کافی است تا نشان دهد که در نظام جدید آموزشی آن چه ضرورت دارد ،مش((ارکت فعاالن((ه دانش آموزان در جریان تعلیم و تربیت خودشان است و این مهم بدون وجود نهادی که او را در معرض اطالعات ذخ((یره ش((ده و محم((ل های گون((اگون قرار ده((د و ش((یوه های به((ره ب((رداری از آن ها را ب((ه او بیاموزد و زمین((ه را ب((رای خودآموزی فراهم کند ،ممکن نیست .بنابراین ،نظام جدید آموزشی دانش آموزان را در روند آم((وزش و پ((رورش خود سهیم می داند و به دستاوردهای فردی دانش آموزان بها می دهد و شرایط الزم را برای آموزش و خودآموزی آن ها فراهم می کند .این نظام دانش آموزان و معلمانی جست و جوگر و خالق می خواه((د ب((ه ط((وری ک((ه اه((ل تحقیق و پژوهش باشند و رکن اص(لی تعلیم و تربیت ب(ر مبن(ای پ(ژوهش قرار دهن(د .در امر آم(وزش و یادگیری استفاده از ابزارها و منابع گوناگون کمک علمی و آموزشی را توصیه می کند ،به کتاب درسی تنها به منزله ی یک منبع معتبر درسی برای آغاز حرکت معلم و دانش آموز نگاه نمی کند و توصیه می کند که محت((وای آموزش((ی هر کالسی با مشارکت دانش آموزان در فرایند سازنده از میان منابع مکت((وب و متن((وع موج((ود در محی((ط و ه((دایت خالق ذهنی و عملی معلم و دانش آموز تولید شود .این موارد نمونه هایی از اهداف نظام جدید آموزش و پ((رورش است. بیان مسئله یکی از ابزارها و شیوه های رسیدن به این هدف ها و منابع آموزشی و علمی روزآمد در کنار کت((اب های درس((ی و غیر درسی می باشد. کتب و مجالت درسی و غیر درسی می‌تواند دست مایه‌ای برای فعالیت‌های تربیتی و پرورشی مدارس ،کمک ب((ه فرایند یاددهی و یادگیری ،ارزشیابی تحصیلی ،ارتقای نیروی انسانی از بعد دانشی و مهارتی خانواده ها و انجمن 7 اولیا و مربیان باشد .وی همچنین ارتباط بین کتب و مجالت درسی و غ(یر درس(ی با سایر فعالیت های آم(وزش و پرورش را در ترویج فرهنگ مطالعه ،تقویت و ترویج هویت ملی و دی((نی ،نش((اط ،ش((ادابی و غ((نی سازی اوق((ات فراغت ،توسعه سواد خواندن ،ارتقای سطح دانش و رواج خالقیت دانش آموزان بسیار مؤثر و سودمند می داند. چند ویژگی اصلی کتب و مجالت درسی و غیر درسی را از دیگر مجله‌ها جدا می‌سازند : -1در کتب و مجالت درسی و غیر درسی همانند سایر مجالت از تمامی شیوه های پرداخت موضوع و شگردهای جذب مخاطب استفاده می شود .اما تمامی این فعالیت ها در خدمت اهداف آموزشی اس((ت .ب((ه عبارت دیگر ،در کتب و مجالت درسی و غیر درسی مانند مجالت دیگر ص((فحه هایی ب((ه روی((دادهای جالب ،سرگرمی ،ج((دول و بازی ،ظنز و فکاهی ،گفت و گ((و و گزارش اختصاص می یاب((د .اما ط((نز ،سرگرمی ،بازی و ج((دول های مجالت کمک آموزشی ،ضمن سرگرم کردن مخاطب و جلب توجه او به مجله ،مفاهیم عمیق آموزشی را نیز به او انتق((ال می دهند .برای مثال ،مخاطب یک مجله رشد ضمن پیمودن یک ماز ( مسیر مارپیچ ) با ساختمان النه مورچ((ه ها آشنا می شود ،با طی کردن مراحل یک بازی قوانین راهنمایی و رانندگی را می آموزد و با رن((گ آم((یزی چن((د تصویر کارتونی به اهمیت میکروب هایی که زبال((ه ها را تجزی((ه می کنن((د و م((واد مفی((د آنها را ب((ه طبیعت باز می گردانند ،پی می برد. -2کتب و مجالت درسی و غیر درسی جایگزین معلم نیستند بلکه ابزار آموزشی قدرتمندی هستند ک((ه فض((ای معلم محور را تعدیل و دانش آموزان را در آموزش خودش((ان س((هیم می کنن((د .راهنمای معلم از بخش های ج((دا نشدنی این مجالت هستند .در این راهنما اطالعات مکمل ،طرح درس ،نمونه تدریس ،پایگ((اه های اینترن((تی و کتاب های مرتبط با موضوع مطرح در هر شماره مجله ،در اختیار معلم قرار می گیرد. -3کتب و مجالت درسی و غیر درسی فقط محتوا محور نیستند و ص((فحاتی از آن ها ب((ه فعالیت های جالبی ب((ه صورت پرسش های مروری ،کامل کردن یک نمودار ،یک بازی آموزشی سرگرم کننده یا ساختن وسیله آموزشی اختصاص می یابد. 8  -4اغلب کتب و مجالت درسی و غیر درسی نقش مهمی برای والدین در آموزش فرزندان خود ،به خص((وص در مقطع پیش دبستانی و پایه اول ،قائل هستند و با گنجاندن فعالیت هایی در مجله ،که کودک ب((ه کم((ک وال((دین خود آنها را انجام می دهد یا تکمیل می کند ،آنان را در روند آموزشی کودک سهیم می کنند. -5کتب و مجالت درسی و غیر درسی نثر روانی دارند .این مجالت به برنامه زبان آموزی کودک توجه دارند و هر شماره مجله را با واژگان و ترکیباتی می نویسند که کودک در دوره زمانی انتش((ار هر ش((ماره آموخت((ه اس((ت .واژه های جدید در راهنمای معلم فهرست می شوند و از معلم خواسته می ش((ود آن واژه ها را همراه ک((ودک در کالس تکرار کند و نکات زبان آموزی آنها را یاد آوری کند .بنابراین ،مجالت کمک آموزشی به زبان آموزی ک((ودک ن((یز کمک می کنند. -6در کتب و مجالت درسی و غیر درسی تصویر سازی ،عکس ،جدول و نمودار بر جمالت برتری دارند .در این مجالت تصویر بیش از جمالت نقش انتقال مفهوم را بر عه((ده دارد .این وی((ژگی در کتب و مجالت درس((ی و غ((یر درسی پایه های نخستین بیشتر به چشم می آید .به عالوه ،با توجه به این که تص((ویر سازی در انتق((ال مفه((وم از عکس کارآمد تر عمل می کند و از جایگاه آموزشی برتری برخوردار اس((ت ،حجم تص((ویر سازی های این مجالت بسیار زیاد است .البته ،بسیاری از عکس هایی که در این مجالت چاپ می شود بسیار جذاب و آموزنده اند. توصیف وضع موجود اینجانب ..................مدت ..............سال است که در آم((وزش و پ((رورش در حال خ((دمت هس((تم و هم اکن((ون در س((مت معاون پرورش((ی آموزش((گاه ...........شهرس((تان ............در حال انجام وظیف((ه هس((تم .در پای((ه ......این آموزشگاه .....نفر دانش آموز وجود داشت که مسئله ع((دم اطالع آنها با روش ها و راهبرد های مطالع((ه ای و ع((دم یادگیری آنان و دیدگاهی که در بین همکاران و خانواده ها در خصوص این موضوع وجود داشت ،مرا بر آن داشت تا با دقت بیشتر روی این موضوع کار کنم. 9 بدین منظور تالش کردم تا کالس ......را بعنوان نمونه انتخاب کرده تا برنامه ها واقدامات الزم در این خص((وص را آغاز کنم . .آنها دارای میزان عدم یادگیری زیادی بودند و عالقه ای به مطالعه و یادگیری نداشتند .با مراجع((ه ب((ه پرونده تحصیلی و تربیتی دانش آموزان و انجام جلسات مشاوره فردی تالش کردم تا با وضعیت فردی ،خ((انوادگی و برنامه مطالعه آنان بیشتر آشنا شوم. پس از این اقدامات متوجه شدم که اغلب این دانش آموزان دارای برنامه خاصی ب((رای مطالع((ه روزان((ه نیس((تند و حداکثر زمانی که برای مطالعه در نظر می گیرند چیزی حدود یک یا یک ساعت و نیم در طول روز است که زمان مناسبی به نظر نمی رسید و همچ((نین هم((ه دروس را تقریبًا با ی((ک ش((یوه و روش مطالع((ه می کردن((د ک((ه بازده چندانی نداشت و موثر نبود .و الزم بود بتوانم راهکارهایی را در جهت یادگیری و مطالعه آنها به کار بندم .این بود که مطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی به ذهنم رسید و تصمیم گرفتم س((طح مطالع((ه و یادگیری آنها را از این طریق باال ببرم .تا بتواند در پایان سال تغییری در وضعیت تحصیلی این دانش آموزان ایجاد کرده و از م((یزان عدم یادگیری آنان بکاهد. کلید واژه ها مطالعه: عبارتست از فهمیدن و درک مطلب خواندنی بدون کم((ک دیگران .به((ترین وجامع ترین تعریفی ک((ه از یادگیری وجود دارد ،تعریفی است که هیلگارد ارائه کرده« :یادگیری تغییر نسبتًا پای(دار در رفت(ار بالقوه یادگیرن(ده اس(ت، مشروط بر آنکه بر اثر تجربه این تغییر ایجاد شود» .گانی((ه ن((یز یادگیری را اینگون((ه تعری((ف می کن((د« :یادگیری عبارتست از تغییری که در توانایی انسان ایجاد می شود و برای مّد تی باقی می ماند و نمی توان آن را به سادگی به فرایند رشد نسبت داد ».امروزه جلوگیری از عدم یادگیری دانش آموزان و کمک به ارتقای عملکرد تحصیلی آنان بعنوان یک اصل مهم در نظام آموزشی هر جامعه مد نظر است .روشهای موثر یادگیری ب((ه هر فعالیتی اطالق می شود که به وسیله آن دانش آموز بتواند یادگیری خود را افزایش دهد. 10 گردآوری شواهد یک مصاحبه با تک تک دانش آموزان کالس پس از مش((خص کردن مساله و کالس با ت((ک ت((ک دانش آم((وزان ص((حبت کرده و از برنام((ه مطالع((ه روزان((ه آنها مطًالماک دروم نیا رد هک یزیچ ،مدش عّل شدم ،مشهود بود و تقریبًا بین اکثریت آنان مشترک ب((ود این ب((ود ک((ه اغلب کماال دروم این رد هک چیزی حدود 3تا چهار ساعت عصرها میخوابیدند .برنامه ثابت و مشخصی برای مطالعه نداشتند و اکثرًا هنگ(امی شروع به مطالعه می کردند که افراد خانواده در منزل بودند و تلویزیون هم روشن بود مصاحبه یا خانواده ها با تماس با اولیاء این دانش آموزان و پرس و جو در خصوص میزان مطالعه و ساعت مطالعه ،آنان نیز تایید کردند که فرزندانشان اغلب ساعات عصر را می خوابند و هیچ کدام ساعت مشخصی برای مطالعه ندارند و روش درس((تی را هم برای مطالعه بکار نمی برند و اغلب در جمع افراد خانواده شروع ب(ه مطالع(ه می کنن(د و در مقاب(ل اع(تراض والدین به اینکه چ(را در جم(ع خ(انواده و سروص(دای تلویزی(ون درس می خوانن(د ،ادعا می کنن(د ک(ه با ص(دای تلویزیون بهتر می توانند درس بخوانند و بیشتر یاد می گیرند با توجه به موارد عنوان شده سعی کردم به چرایی عدم یادگیری و تبیین منطقی آن و علت اصلی بپردازم ک((ه ب((ر اساس الگوی شش پرسش بصورت منظم اشاره شده است: .1چرایی؟ دوره ابتدایی دوره بسیارحساسی است و سبب افزایش استرس بر دانش آم((وزان ش((ده و ع((دم یادگیری فراوانی بدنبال دارد که این مسئله مرا وا داشت تا در این زمینه و برای کاهش این افت دست به اقداماتی بزنم. 11  .2چگونه؟ نداشتن یک برنامه ریزی درست ،شیوه صحیح برای مطالعه ، ،ع((دم آش((نایی با کتب جدی((د و تواناییهایی ک((ه فرد دارد ،در کاهش اثرگذاری نوع مطالعه اثر گذار است. .3چه کسی؟ در مورد عدم یادگیری نقش دانش آموز ،خانواده و مدرسه هر سه مهم است و نباید هیچک((دام را نادی((ده گرفت. اگر دانش آموز هدف روشنی از مدرسه و تحصیل نداشته باش((د ویا ب((ه اجبار وال((دین ب((ه مدرس((ه ب((رود و یا دارای والدین کم سواد باشد و والدین از وضعیت تحصیلی فرزند خود بی خبر باش((ند ویا شرایط مناسب در م((نزل ب((رای مطالعه فراهم نباشد و از سوی دیگر ،مشکالتی مثل ع((دم ارتباط بین محت((وای آموزش((ی با نیازهای آین((ده دانش آموزان ،روش تدریس نامناسب ،آشنا نبودن معلمان با روشهای نوین تدریس ،شرایط نامناسب فیزیکی و محیطی کالس و مدرسه و سروصداهای مزاحم در محیط .....همگی می توانند در عدم یادگیری دانش آموزان موثر باشند. .4چه موقع؟ با شروع سال تحصیلی و گذشت در ماه از آغاز مهر ،اعتراضات آموزگاران شروع شد ،که بدنبال آن به بررسی ضعف شدید اغلب دانش آموزان ،مشاهده شد .5چه چیزی؟ افزایش روز افزون ارجاعات دانش آموزان به دفتر از سوی آموزگاران ب((ه دلی((ل ع((دم آمادگی در پاس((خگویی ب((ه دروس مختلف ،مراجعات والدین و صحبت در خصوص عدم مطالعه دانش آموزان در منزل و وضعیت درسی آن((ان که هر روز بدتر و ضعیف تر می شدند ،سبب شد که دست به کار شوم . یافته های علمی نقش مطالعه [ کتب و مجالت درسی و غیر درسی ] در تربیت و تقویت روحیه دینی کودکان و نوجوانان 12 گاهی برخی از والدین به دلیل ناآگاهی و درک نادرستی که از مسائل دینی و مذهبی دارند ،نمی‌توانن((د راهنمای خوبی برای کودکان و نوجوانان باشند .بنابراین ممکن اس((ت در آم((وزش این گون((ه مسائل دچار اش((تباه ش((وند یا هرگز فرصت مناسبی برای آموزش این مسائل نیابند .مطالعه مطالب دینی به کودک و نوجوان کمک می‌کن((د ت((ا به درک صحیحی از این مسائل دست یابد و پیش از آن که دیر شود به رشد و ش(کوفایی برس(د .مطالع(ه و کت(اب خوانی ابزار مطمئن برای دستیابی به ماهیت مشکالت است .کت((اب‌خوانی و مطالع((ه بی‌س((یم ارتباطی اس((ت ک((ه باعث پیوند انسان با جهان می‌شود ،خانواده‌ها باید توجه کنند که یکی از وظایف آنها مداومت در مطالعه و کت((اب خوانی است منظور از مطالعه نه تنها پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان اس((ت بلک((ه خ((ود کف((ایی ،یادگیری و خ((ود آموزی در طول زندگی است .خ((انواده ها بای((د ب((ه این نکت((ه توج((ه کنن((د ک((ه مطالع((ه و کت((اب خ((وانی من((ابع ، اساسی‌ترین نیازهای فرزندان برای ادامه زندگی سالم است .به ط((ور کلی یکی از عوام((ل مؤثر در تربیت فرزن((دان تقویت مطالعه و کتاب خوانی در آنهاست. نقش مطالعه کتاب های غیر درسی و [ کتب و مجالت درسی و غیر درسی ] در رشد شخصیت کودکان کودکان این غنچه‌های زیبای زندگی در بیشتر اوقات با قهرمانان و شخصیت های قصه‌های خود همراه می‌ش((وند و با خالقیت هایی که گاه به‌جای قهرمان قصه‌ها از خود بروز می‌دهن((د ب((ه تق((ویت مهارت های خ((ود در زن((دگی می‌پردازند. کودکان از طریق کتاب ها [ و نشریاتی ] که می‌خوانن((د یا ش((عر ها و قص(ه‌هایی ک((ه می‌ش((نوند بینش و اطالعات وسیع‌تری پیدا می‌کنند و در همین مسیر هوشیار دارای اعتماد به نفس و مسلط ب((ه دنیای اطراف خ((ود خواهن((د شد. متأسفانه در کشور ما به رغم وجود گنجینه‌های علم و معرفت داس((تان ها و افسانه‌های زیبا و آموزن((ده ،گروهی از اولیا و مربیان بیشترین زمان خود را برای مسائل آموزشی در نظر می‌گیرن((د و بخش عم((ده‌ای از دانش‌آم((وزان در خانه و مدرسه اغلب اوقات خود را صرف یادگیری های غیرفعال به حافظ((ه سپردن مف((اهیم درس ها و همچ((نین 13 اضطراب امتحان و نمره می‌کنند وگاه ممکن اس((ت از ه((دف اص((لی تعلیم و تربیت و پ((رورش انسان های خالق و مبتکر و کارآمد است باز بمانیم.مطالعه ،کودک را در همه اوقات زندگی پرورش می‌دهد و تقویت می‌کن((د و باعث مسرت خاطر ،وسعت تخیل و قوت تصور او می‌شود و نیز نیروی ابتکار و ابداع به او می‌بخشد. داستان ها و اشعاری که کودکان می‌خوانند و می‌شنوند ،اثر عمیقی در فکر و روحی((ه آن((ان می‌گ((ذارد و ایش((ان را برای مواجهه با مسائل رشد و معاشرت با دیگران آماده می‌سازد و نیز در درک و فهم مشکالت زندگی آنها را یاری می‌کند. نقش مطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی در تفکر و خالقیت دانش آموزان خواندن کتاب ها و داستان های مختلف م((وجب ش((کل گ((یری ارزش های گون((اگون در ذهن ک((ودک می ش((ود ، حساسیت او را رشد می دهد و احترام به دیگران در او شکل می گیرد .رضایتی که کودک از مطالعه به دس((ت می آورد او را متکی به خود بار خواهد آورد .سؤاالتی که بر اثر مطالعه برای کودک مطرح می شود و مقایسه هایی ک((ه او بین مسائل مختلف می کند ،در مجموع موجب می شود که او فردی خالق بار بیاید .با بهره گیری از تخیل ک((ه ضرورت اساسی خالقیت است دنیایی بزرگ و پهناور در مقابل چشمان کودک گش((وده می ش((ود و او ق((ادر اس((ت آزادانه خیال پردازی کن((د .ک((ودک در این شرایط هرگز خ((ود را مح((دود و محب((وس در حصار واقعیت ها و ام((ور مشهود نمی بیند. نقش مطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی در پیشرفت تحصیلی کودکان مطالعه غیر درسی ،باعث باال رفتن سطح فکر و فعال شدن ذهن کودکان و نوجوان((ان اس((ت .وق((تی س((طح فکری دانش‌آموزی باال رفت و ذهن او فعال شد ،امکان فراگیری درس های مدرسه برایش به((تر فراهم می‌ش((ود .یع((نی ذهن او آمادگی بیشتری را برای یادگیری ریاضی ،ادبیات ،تاریخ و ...خواهد داشت و این مطلبی است که تجرب((ه آن را بارها ثابت کرده است. 14 دانش‌آموزی که همگام با مطالعه درسی ،ب((ه ط((ور ج((دی ب((ه مطالع((ه کت((اب ها و [ نشریات ] غ((یر درس((ی ن((یز می‌پردازد ،بدین وسیله : دارای سطح فکر و اندیشه‌های وسیع می شود. ذهنش برای فراگیری فعال‌تر می شود. گنجینه لغاتش کامل‌تر می‌شود. افق های جدیدی پیش رویش باز می گردد. آمادگیش برای یادگیری درس های مدرسه بیشتر می‌شود. حس همانندسازی ،الگوگیری رفتاری و شکل گیری شخصیت در او تقویت می شود. به صورت جدیدتر و قوی‌تر در راه کسب علم گام بر می دارد.استفاده از [ کتب و مجالت درسی و غ((یر درس((ی ] باعث افزایش یادگیری یادگیرن((دگان می ش((ود .ایجاد ارتباط بین مطالب درسی و زندگی اجتماعی ،به عمق بخشیدن یادگیری و عالقه به تحصیل کمک می کند .باید عالق((ه به مطالعه و پژوهش علمی دانش آموزان در کانون توجه قرار گیرد .اصوًال رغبت به مطالعه و پ((ژوهش امری متکی بر فعالیت های ذهنی -تجربی افراد است .دانش آموز خود باید مسائل علمی را مورد کند و کاو قرار داده و تجربه کند نه آن که این مسائل در قالب های نظری آماده ،در ذهن وی گنجان((ده ش((ود .ه((دف تعلیم و تربیت انباش((تن ذهن از دانش نیست ،بلکه وسیله دستیابی به یافته های علمی به منظور خالقیت و سازندگی است .تجربه نش((ان داده است که دانشی که از طریق مطالعه و تحقیق به دست می آی((د ،ثبات و پای((داری آن در ذهن بیش((تر اس((ت. بنابراین ارائه فهرستی از کتاب های مرتبط با درس و تعیین وظیفه برای مطالع((ه آنها ب((ه عمی((ق ش((دن یادگیری 15 کمک می کند .بنابراین اگر در طول هفته یک ساعت ( در زمینه های مختل((ف ) ب((ه مطالع((ه مجالت [ رش((د ] ، کتب غیردرسی و … اختصاص داده شود ،فراگیران مطالب آموخته شده را می توانند لمس کنند و به کار گیرند. ارائه راه حلهای پیشنهادی بعد از جمع آوری اطالعات و بررسی جوانب مسأله ،راه حل هایی به ذهنم رسید که به تهی((ه فهرس((ت آن اق((دام نموده تا مناسبترین راه حل را برای اقدام انتخاب نمایم. مهمترین این راه حل ها عبارت بودند از: .1تهیه بروشورهایی ساده با موضوعات روشهای مطالعه و یادگیری ،مدیریت زمان ،برنامه ریزی و روشهای آن- شناخت هدف ،تمرکز حواس و نقش آن در یادگیری. .2جلسات راهنمایی گروهی و کارگاه آموزشی آشنایی با راهبردهای یادگیری -روشهای مفید مطالعه .3تهیه برنامه مطالعه روزانه و هفتگی کتب و مجالت درسی و غیر درسی .4ثبت نام و عضو کردن و مشترک نمودن دانش آموزان در کتب و مجالت درسی و غیر درسی .5آوردن کتب و مجالت درسی و غیر درسی و چیدن در کتابخانه کالسی .6دعوت از کارشناسی برای جلسه با اولیاء و توجیه کردن خانواده ها و نقش کتب و مجالت درسی و غیر درسی در پیشرفت تحصیلی فرزندانشان. انتخاب راه حل پیشنهادی 16 با توجه به بررسیهای انجام گرفته و وضعیت دانش آموزان و راهنمایی گرفتن از همکاران و آموزگار از بین کلیه راه حلهای ممکن برای کاهش عدم یادگیری این دانش آموزان چند روش که به نظر می رسید نت((ایج به((تری ب((ه دنبال داشته باشند انتخاب گردید و زمینه را برای اجرای آن فراهم نمودیم از جمله این راههای منتخب عبارت بودند از: .1آوردن کتب و مجالت درسی و غیر درسی و چیدن در کتابخانه کالسی .2ثبت نام و عضو کردن و مشترک نمودن دانش آموزان در کتب و مجالت درسی و غیر درسی .3جلسات راهنمایی گروهی و کارگاه آموزشی آشنایی با راهبردهای یادگیری -روشهای مفید مطالعه .4تهیه برنامه مطالعه روزانه و هفتگی کتب و مجالت درسی و غیر درسی اقدام راه حل پیشنهادی به نظر می رسد کتب و مجالت درسی و غیر درسی در اکثر مدارس جایی ب((رای خ((ود در بین دانش آم((وزان باز کرده باشد .در نگارش ،چاپ و انتشار کتب و مجالت درسی و غیر درسی یقینًا باید عالقه و نیاز های مخاطبان مد نظر قرار گرفته شده باشد .در این میان عوامل متع((ددی سبب عالق((ه من((دی دانش آم((وزان نسبت ب((ه این رسانه آموزشی می شود که به برخی از آنها به شرح زیر اشاره می شود : -1خانواده :خانواده به عنوان نخستین پایگاه آموزش وپرورش و از اساسی ترین عوامل تشکیل دهنده شخصیت کودک است .اگر به خانواده به عنوان یک عامل اساسی در ایجاد عالقه نسبت به مطالعه توجه کنیم ،ابتدا باید در یک تقسیم بندی کلی خانواده ها را به سه دسته تقسیم کنیم : -خانواده هایی که به مطالعه عادت داشته و به رشد فکری فرزندان خود عالقه مندند. 17  خانواده هایی که تحصیل کرده هستند اما به کتابخوانی و مطالعه عالقه ای ندارند. خانواده هایی که سواد چندانی نداشته یا بی سوادند و معموًال سرگرم گذران زندگی روزمره خود هستند.خانواده هایی که به علت فقر فرهنگی یا بی سوادی به مطالعه بی عالقه اند نمی توانند در عالقه مند کردن و ایجاد انگیزه نسبت به خواندن در فرزندانشان نقشی چندانی داشته باشند .از طرف دیگر اگر والدین ب((ه مطالع((ه عالق((ه مند باشند فرزندان هم با کتاب و مطالعه بهتر و بیشتر آشنا شده و به آن عادت می کنند .دسته ای از پدر ومادران ،بی آن که خود متوجه باشند پیوسته در برابر کودک خود مطالعه می کنند کودک نیز ناخودآگاه به سوی مطالعه و کتابخوانی هدایت می شود .در اینجا حس تقلید خودنمایی می کند حسی که در کودکان بسیار نیرومند اس((ت. خانواده هایی که هنوز نسبت به مطالعه غیردرسی دانش آموزان به دید منفی نگاه می کنند معتقدند که مطالع((ه مجالت و کتب غیردرسی ،دانش آموزان را از مطالعه مواد درسی باز داشته و مانع آموزش دروس مدرس((ه ای می شود .گاهی در مدارس شاهد مراجعه اولیایی هستیم ک((ه از دس((ت فرزندش((ان ب((ه جهت مطالع((ه کتب و مجالت غیردرسی نزد مربیان مدرسه گالیه می کنند و خواستار نصیحت دانش آموزشان در خصوص مطا لعه کتب درسی هستند ! -2مدرسه :مدرسه به عنوان ......ین مرکز تربیتی پس از خانواده ،تأثیر به سزایی در تش((ویق دانش آم((وزان ب((ه مطالعه دارد .اگر در این محیط زمینه های الزم جهت بروز استعداد های نهفته دانش آم((وزان فراهم ش((ود و روش های صحیح مطالعه آموزش داده شود شاهد شکوفایی کودکان خواهیم بود .در این میان نقش مدیر و آموزگ((اران غیر قابل انکار است .تأثیری را که مدیر بر همکاران خود دارد موقعیت تربی((تی او را بیش((تر نمایان می کن((د رفت((ه رفته موضع گیری های مثبت یا منفی او ،جنبه سمبل والگو پیدا می کند و به ان((دازه نف((وذی ک((ه در روح و ذهن افراد دارد ،آنها را متأثر کرده و تغییر می دهد .آموزگاران ارتباط نزدیک((تر و بیش((تری با دانش آم((وزان دارن((د این ارتباط سبب می شود تا از یک سو الگوی رفتاری آنها باشند از سوی دیگر معلم می تواند اصول صحیح انجام ام((ور مختلف و از همه مهمتر شیوه های مطالعه و کتابخوانی را به دانش آموزان آموزش دهد .متأسفانه به ندرت ب((رخی 18 از مربیان مدرسه نیز با دیدگاه اولیایی که وصف آنها در باال اشاره شد هم عقیده اند .این((ان تبلیغ((ات الزم را جهت عالقه مند کردن دانش آموزان به مطالعه کتب و مجالت غیردرسی ب((ه عم((ل نیاورده و آم((وزش های الزم در این زمینه را به آنها نمی دهند و حتی دانش آموزان را از مطالعه منابع غیردرسی باز می دارند. -3دانش آموزان :کودکان بیشتر سرمشق هایی را مورد تقلید قرار می دهند که شبیه خود آنها باش((د همساالن می توانند معلمان کارایی برای ت(دریس موض(وعات درس(ی باش(ند .در میان همساالن ،ب(رخی از آنها ب(ه عن(وان سرمشق اثر بخش ترند به طوری که هر چه میزان هوش ،م((وفقیت تحص((یلی و اجتماعی ک((ودکی بیش((تر باش((د میزان تقلید همساالن از او بیشتر خواهد بود .با توجه به نقش الگوپذیری در دانش آموزان نقش معلم ،همساالن ، پدر و مادر ،برادر وخواهر به عنوان الگوهای رفتاری در آموزش امور مختلف به خوبی قابل درک و تأمل اس((ت .بی شک از دانش آموزی که اولیای مخالف مطالعات غیردرسی داشته باشد نمی توان انتظار عالق((ه من((دی نسبت ب((ه مطالعه غیردرسی داشت .از طرف دیگر اگر دانش آموز در محیط مدرسه از سوی معلم خ((ود جهت مطالع((ه کتب درسی و غیردرسی آموزش الزم را ندیده باشد ،طبعًا نسبت به مطالعه و کتابخوانی حس خ((وبی نخواه((د داش((ت. گاهی والدین و مربی دانش آموز با مطالعات غیردرسی او مخالف نیستند ،اما روش مناسبی را در عالقه مند کردن وی به مطالعه به کار نمی برند و بعضًا با روش اجبار می خواهند دانش آموز را به کتابخوانی مشتاق نمایند که ص(د البته نتیجه چنین تصمیمی پیشاپیش متصور اس((ت .درچن((د سال اخ((یر ش((اهد اش((تراک بیش((تر کتب و مجالت درسی و غیر درسی در بین دانش آموزان بخصوص در دوره ابتدایی بوده ایم .به راستی این میزان افزایش اشتراک در تکمیل آموزش های مدرسه تاثیرگذار بوده است؟ راهبردهای برنامه ریزی شامل تعیین هدف برای یادگیری و مطالعه ،پیش بینی زمان الزم برای مطالعه ،تع((یین سرعت مناسب مطالعه و ...را شامل می شود. 19 راهبرد نظارت یا کنترل که بر فرایند یادگیری نظارت دارد و یادگیرنده برای ارزیابی میزان درک و یادآوری خود از مطالب خوانده شده ،از شیوه خود پرسی استفاده می کن((د .از جمل((ه مهم((ترین راهبردهایی ک((ه در کن((ترل یا نظارت بکار می روند عبارتند از: .1نظارت بر درک مطلب ،برای اطمینان از درک مطالب درسی با استفاده از پرسشهایی ک((ه در ابت((دا یا انتهای درس مطرح شده اند. .2تمرکز توجه؛ توجه یک عامل اساسی در یادگیری اس((ت .در هنگ((ام مطالع((ه فرد توج((ه انتخ((ابی خ((ود را ب((ه موضوعات مهم متمرکز می کند. .3از حفظ گفتن یا بازگویی مطالب؛ که باعث افزایش اعتماد به نفس می ش((ود و از م((یزان پیشرفت در یادگیری مطلب آگاه می شویم و به رفع موارد خطا و اشتباه و اصالح آنها اقدام می کنیم .4پرسش از خود یا خود پرسی ،که بخش مهمی از خوب خواندن است و سبب درگیر کردن دانش آموز در تعامل با متن ،فعال سازی دانش قبلی و مرتبط با متن و همچنین برقراری هدف برای خواندن می ش((ود .آخرین راهبرد فرا شناختی یادگیری ،راهبرد تنظیم است که سبب انعطاف پذیری در رفتار یادگیرنده می شود و به او امک((ان می دهد تا هر زمان که ضرورت داشت ،روش و سبک یادگیری خود را تفسیر دهد مهمترین راهبرد تنظیم ،اصالح یا تفسیر راهبرد یادگیری تنظیم سرعت مطالعه و یادگیری است .دانش آموز باید سرعت مطالعه خود را با توجه به ه((دف خوان((دن و متن م((ورد مطالع((ه تنظیم کن((د و در هنگ((ام خوان((دن سرعت مطلوب داشته باشد .سرعت خواندن را برای انطباق با قابلیت فهم متن باید تغییر داد .بطور کلی قس((متهای ساده تر را سریع تر و قسمت های مشکل تر را آهسته تر خواند. از آنجا كه تغيير ديدگاه و هم سو سازي نظرات همكاران در خصوص نقش واهميت مطالعات غير درس((ي دانش آموزان ،انكار ناپذير بود طي جلسات متعدد شوراي آموزگاران نقش كتابخواني ومطالعه مجالت در بهبود وضعيت درسي دانش آموزان مورد بررسي قرار گرفت .با گذشت چند هفته كليه همكاران ت((اثير 20 مطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی را در بهبود كمي وكيفي دروس مختلف از جمل((ه :فارس((ي ، امال ،انشا ،علوم ،ديني و… را مورد تاكيد قرار دادند .بدين ترتيب با تص((ويب ش((وراي آموزگ((اران مقرر شد هر ماه يكي از ساعات انشا ،به كتابخواني ومطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی توس((ط دانش آموزان در كالس اختصاص ياب((د .پيشرفت هاي حاص((ل ش((ده در وض((عيت كمي وكيفي دروس مختل((ف دانش آموزان كافي بود تا دانش آموزاني كه خود شاهد پيشرفت هاي بدست آمده بودند ،پدر ومادران را به اهميت ونقش کتب و مجالت درسی و غیر درسی آگاه نماين((د .از س((وي ديگرم((دير و آموزگ((اران در جلسات كالسي در حضور اوليا به اهميت ونقش مطالعه غير درسي و بخص((وص کتب و مجالت درس((ی و غیر درسی اشاره وتاكيد نمايند .ابتكار ديگري كه در اين زمين((ه انجام گرفت و ت((اثير ش((گرفي ب((ه دنبال داشت ،انجام مسابقه ايي از کتب و مجالت درسی و غیر درسی با تعداد سئواالت مح((دود ب((وده اس((ت . پيش از توزيع مجالت بين دانش آموزان ،سئواالتي به تفكيك از مجله رشد نوآموز و دانش آم((وزطراحي ،تايپ و تكثيرشده و هم زمان با توزيع مجالت به دانش آموزان داده شده تا دانش آموزان ضمن مطالعه مجل((ه ،پرسش((نامه اي را كه حاوي سئواالت كوت((اه پاسخ اس((ت پاسخ داده و در زمان مشخص((ي ب((ه دفترآموزشگاه تحويل نمايند البته قراربراين ا ست كه پس از تص((حيح پاس((خنامه ها ،يك پنجم دانش آموزاني كه پاسخ هاي ص((حيح داده ان((د ب((ه قيد قرع((ه ج((وايزي را دريافت نماين((د .در تهيه و طراحي سئواالت مجله سعي شده تا حس كنجكاوي و دقت دانش آموزان افزايش يابد ض((من اينكه حيط((ه هاي شناختي (دانش ،درك وفهم ،كاربرد ،تجزيه وتحليل وارزشيابي ) مد نظرقرار گرفته است .ج((وايزي كه به دانش آموزان تعلق گرفته نيز به قيد قرعه مشخص شده اس((ت .اين ج((وايزاز تن((وع برخ((وردار ب((وده و شامل مداد ،خودكار ،دفتر ،آلبوم ،جامدادي ،كتاب قص((ه ،مس((واك وخم((ير دن((دان ،ساعت مچي ، ماشين حساب ،كره جغرافيايي و … بوده است .از آنجا كه سعي شده اس((ت سئواالت متن((وع ،ج((ذاب ، آموزنده وكوتاه پاسخ باشد و جوايز ن((يز با در نظر گرفتن نياز وعالق((ه دانش آم((وزان تهيه ش((ود ن((ه تنها دانش آموزان بلكه افراد خانواده آنها ن((يز ب((ه اين مسابقه ومطالع((ه کتب و مجالت درس((ی و غ((یر درس((ی عالقه مند شده اند .بطوري كه در حال حاضر تعدادي از افراد خانواده دانش آم((وزان هم در مسابقه کتب 21 و مجالت درسی و غیر درسی مدرسه شركت نموده و از خوانن((دگان مجل((ه دانش آم((وزان ش((ده و با اين شيوه عمال دانش آموزان و افراد خانواده آنها به مطالعه عالقه مند شده اند .از آنجا كه پ((ذيرش اش((تراك کتب و مجالت درسی و غیر درسی در ابت((داي سال ،آنهم بص((ورت اختياري ون((ه اجباري ص((ورت گرفت متاسفانه برخي دانش آموزان بنا بر نظر والدين در اين مورد اقدامي را انجام ندادن((دو در ط((ول سال ن((يز افزايش اشتراك کتب و مجالت درسی و غیر درسی امكانپذير نبود يك جلد مجله رشدي كه براي آرشيو كتابخانه مدرسه اختصاص پيدا كرده بود به صورت صفحه ص((فحه در ويترين حياط مدرس((ه ب((ه نمايش گذاشته شد .با اين كار دانش آموزان بخشي از زنگ استراحت خود را به مطالعه مطالب مجالت مرب((وط به خود اختصاص داده و ضمن مطالعه ،بازار بحث وتبادل نظر در مورد موضوعات و مط((الب مجالت گرم بود .گر چه طراحي و تكثيرسئواالت پرسشنامه مجله رشد نوآم((وز ودانش آموزوتص((حيح واه((داي ج((وايز آنهاوقت گيرو هزينه بر مي باشد اما همكاري نزديك آموزگ((اران و اعض((اي انجمن اوليا ومربيان مدرس((ه بسياري از مشكالت را مرتفع ساخته است ضمن اينكه مشاهده عالقه من((دي دانش آم((وزان وخ((انواده ها نسبت به مطالعه وكتابخواني خستگي ناشي از اين كار را بر طرف مي كند .اشتياق دانش آموزاني كه بي صبرانه سراغ مجله شماره بعد را مي گيرند باعث مي شود تا از انجام چنين اق((داماتي احساس رض((ايت و خوشحالي گردد .از آنجا كه انجام اين ن((وع مسابقه اثرات مفيدي در عالق((ه من((د سازي دانش آم((وزان و حتي خ((انواده هاي آنها در دبس((تان ما داش((ته اس((ت اين طرح جهت اطالع همكاران م((دير وآموزگ((اران محترم ارسال مي گردد .ضمنا انجام اين برنامه در دوره هاي راهنمايي ومتوسطه نيز مي تواند سود من((د بوده موثر واقع شود. گردآوری شواهد دو بعد از اقدامات صورت گرفته و برگزاری جلسات آموزشی و کارگاهی ویژه دانش آم((وزان و خ((انواده ها و اج((رای برنامه های پیش بینی شده با همکاری مربوطه و مطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی توسط دانش آم((وزان و بررسی وضعیت درسی دانش آموزان در دروس مختلف به تدریج تغییراتی در وض((عیت بعض((ی از دانش آم((وزان 22 مشاهده گردید که قابل توجه بود که پس از بررسیهای الزم مشخص ش((د ک((ه این تع((داد از ش((اگردان در اج((رای برنامه تهیه شده بسیار پیگیر بوده و خانواده نیز نقش نظارتی خود را به خوبی ایف((ا کرده اس((ت .ارزیابی از عملکرد دانش آموزان صورت گرفته و نتایج نسبت به قبل قابل توجه بود و به نظر می رسید که برنام((ه ها و پیش((نهادهای ارائه شده و همچنین کالسهای فوق برنامه برای دانش آموزانی که پیگیر برنامه بودند ،قابل قبول بود .تالش ب((رای تشویق این قبیل دانش آموزان به کمک آموزگارمربوطه برای ایجاد انگ((یزه بیش((تر و ب((رای تالش سایر ش((اگردان صورت گرفت و همچنین دانش آموزانی هم که نسبت به قبل کمی بهتر شده بودند تشویق گردیدند. اگر چه انتظارات ما کامًال برآورده شد ولی نشان داد که اگر برنام((ه درس((تی تنظیم ش((ود و دانش آم((وز مقّی د ب((ه اجرای برنامه باشد و از سوی دیگر خانواده ن((یز احساس مسئولیت کرده و شرایط محی((ط م((نزل را ب((رای مطالع((ه فراهم سازد و از درگیریها و مشکالت خانوادگی کاسته شود ،می توان امیدوار بود که اج((رای چ((نین برنام((ه هایی موثر واقع شده و به قبولی باالی 80درصد پیدا کرد. محدودیت ها و موانع .1عادات مطالعه دانش آموزان آشنا نبودن با روشهای درست مطالعه و در نتیجه اس((تفاده از ی((ک ش((یوه و روش خاص برای یادگیری تمام دروس و در نتیجه کارایی کم و عدم حصول ب((ه نتیج((ه بط((ور مث((ال ریاض((ی را با همان روشی که ادبیات را می خواندند یاد می گرفتند و درس زبان و عربی را نیز به همان شیوه ای ک((ه درس زیس((ت را مطالعه می کردند. .2عدم پذیرش مسئولیت عدم یادگیری درمقاطع مختلف از سوی عوامل آموزشگاهی .3عدم همکاری دانش آموزان در اجرای درست برنامه مطالعه روزانه ،ساعات استراحت ....و ایجاد مشکل در کار معاون و نا هماهنگی در اجرای برنامه ها 23  .4عدم هماهنگی خانواده ها با مدرسه ،در اجرای دقیق برنامه پیشنهادی -ثبت فعالیت روزانه فرزن((دان -رفت و آمدها و برنامه زیستی آنان و عدم نظارت دقیق ب((ر ک((ار دانش آم((وزان ،بی نظمی در شرکت در جلسات آموزش((ی ویژه خانواده ها. نتیجه گیری درچند سال اخيرشاهد اشتراك بيشتر کتب و مجالت درسی و غیر درسی در بين دانش آموزان بخصوص در دوره ابتدايي بوده ايم کتب و مجالت درسی و غیر درسی دوره ابتدايي در س((ه عن((وان ،رش((د كودك براي دانش آموزان آمادگي و پايه اول ،رشد نوآموز براي دانش آموزان پايه ......وسوم و رشد دانش آم((وز ب((راي پايه چهارم وپنجم و شش((م منتشر مي ش((ود .کتب و مجالت درس((ی و غ((یر درس((ی كودك ، نوآموزودانش آموز به صورت ماهنامه از سوي دفتر انتش((ارات كم((ك آموزش((ي سازمان پ((ژوهش و برنام((ه ريزي آموزشي وزارت آموزش وپرورش به طور ميانگين با شمارگاني بيش از هفتص(د هزار جل(د ب(راي هر عنوان منتشر مي شود .به نظر مي رسد کتب و مجالت درسی و غیر درسی در اكثر مدارس جايي براي خود در بين دانش آموزان باز كرده باشد .درنگارش ،چاپ وانتشار اين ميزان مجله يقين((ا بايد عالق((ه و نياز هاي مخاطبان مدنظر قرار گرفته شده باشد . پیشنهادات و راهکارهای افزایش اثر بخشی مطالعه کتب و مجالت درسی و غیر درسی در بین دانش آموزان -1بررسی نقش و اهمیت مطالعات غیردرسی دانش آموزان جهت تغییر دیدگاه و همسوسازی نظرات همک((اران در جلسات شورای معلمان مدارس. -2اختصاص برخی از ساعات انشا ،به کتابخوانی و مطالع((ه کتب و مجالت درس((ی و غ((یر درس((ی توس((ط دانش آموزان در کالس درس. 24  -3آگاه سازی اولیای دانش آموزان به اهمیت و نقش مطالعه غیردرسی و بخصوص کتب و مجالت درسی و غ((یر درسی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. -4برگزاری مسابقه از مطالب و محتوای کتب و مجالت درسی و غیر درسی پس از توزیع آن بین دانش آموزان و اهدای جوایز مناسب به دانش آموزان منتخب. -5ارائه کار پژوهشی در کالس و مدرسه مرتبط با موضوع دروس مختلف از محتوای کتب و مجالت درسی و غیر درسی. -6برگزاری نمایشگاه های کتب و مجالت درسی و غیر درسی. -7کاهش حجم و مسئله محور نموددن محتوای کتاب‌های درسی. -8تغییر روش تدریس و اکتفا نشدن به یک منبع آموزشی در سیستم آموزشی کشور. -9برقراری ارتباط با اولیای دانش‌آموزان و توجیه و حساس نمودن آنان نسبت ب((ه ضرورت مطالع((ه غیردرس((ی دانش‌آموزان. -10تهیه و فراهم نمودن کتب و مجالت درسی و غیر درسی مورد نیاز متناسب با ویژگی‌های سنی دانش‌آموزان. -11جذب دانش‌آموزان با استفاده از روش‌های مختلف ،استفاده از مشوق‌ها و... -12برنامه‌ریزی و گنجاندن ساعاتی به عنوان ساعت مطالعه غیردرسی در برنامه درسی هفتگی. -13تالش بیش((تر رسانه‌های جمعی ب((رای ترغیب ب((ه مطالع((ه کتب و مجالت درس((ی و غ((یر درس((ی با طراحی برنامه‌های آموزشی متعدد و مرتبط. -14بررسی مطالب و محتوای کتب و مجالت درسی و غیر درسی در جلسات گروه های آموزشی. 25 منابع و مآخذ -1آقازاده ،محرم؛ راهنمای روشهای نوین تدریس ،نشر آییژ ،چاپ سوم 1386 -2احياي نقش راهنمايي و مشاوره اي معلمان؛ گروه مولفان :زير نظر س((يد مخت((ار موس((وي؛ انتش((ارت تزكيه ،تهران1382 ، -3پژوهش در كالس درس ،ديويد هاپكينز ،ترجم((ه وف((ايي و مرعش((ي ،انتش((ارات دف((تر پ((ژوهش هاي فرهنگي ،چاپ اول1384 ، -4ژان پیاژه،گفتگوی آزاد،کلود برنگیه ،ترجمه محمود منصور و دادستان ،چاپ دریا،1358،ص137 26  -5س((نه ،افسانه و آق((ازاده ،محرم؛ فرهن((گ مطالع((ه و پ((ژوهش ،موسس((ه فرهنگی من((ادی تربیت ،چاپ 1380...... -6شجری ،رضا؛ ادبیات کودکان در ایران ،چاپ شریف ،نوبت اول.1384 -7شعاري نژاد ،علي اكبر ؛ فلسفه جديد تربيت ،تهران ،اطالعات 1388 ، -8شكوهي ،غالمحسين؛ مباني و اصول آموزش و پرورش؛ مشهد ،به نشر ،چاپ1385 ،27 27