صفحه 1:
أقدام يزوهى كوشه كبر
علم ازآن نقطه و آن UT olay شد كه پر به فكر حل مسائل مختلف pl py aay cle wll Say
أوليه براى حل مسائل و مشكلات خود از eal ترين مرجلة شروع كرد و به كمك برعي از روابط تجريي قادر شد ببرامون
عويش را كم وبين بشتاسد و بدين طريق بيع واناب و قرا و نيب فسني آكاء شد[لر 1300 3).
eal Nola ai alla le ple att رفن عفن رضم يوذ هين دگی
انسان نيز حست. ابن علاقه روزافزون روانشناسان همسائل روزمره و علمی بشر, موجت شده است که دانش ما در atl
ویژه کسانی که دچا مشکلاتروانی هسنن,به طو ال لاحطه ای افزایش بید.عدم سازش و وجو خلت رفنار در جومع
اسانی بسبر مشهود و فراون است.
در هر یه و tte و در هرگروه و جمعی . اشخاص a oe fay ala بان در مورد همه اراد اعم از كاركر و
دانش پژوه.پزشک و مهندسء رارع , اسناد دانشكاه و غيره. خطراتلا ب ناراجتيهاى روانى وجود دارد. به غبارت ديكر هيع قر
نی دز ری امرا مصویت نداد (شاملوء 31398 نس ADA
رفتار كم رويس و انزواطلبى , بكى از رفتارهاى al ei a كه رد را به شدت آزار مى دهد و كر درمان نشود نوجوان را
ابه سمت و سوى مشكلات ديكرى مثل عدم اعتماد به نقس. افسردكن. اضطراب و زود رنجن سوق خواهد داد. عدم احساس.
اتوامندى و كمى عرت نفس و نيز نانونى در بروز احساسات. يبان افكار و نظريات. خود باعث جدابى قرد از فعاليت ها
گروهی است.
وه گیری از نطرلفوى به معناى ننها و مخرد ودر خلوت نشستن و ار جمع كناره كرفين أنث. كوشه كبز كسى انيت که از
مردم دورى مى كند وعزلت مى كزند و بدان وسيله خوذ را با محيط اطراف سازكار مى سازد البه قرنوع عزلت ودر ننهاق
ماندن كوشه گیری نلقی نمی شود هر انان كاه كافى دوست دارد ثنها باشد تا به جود شناسى lage St) Mn Joy
كوشه كيرى زمانس حالت بيمارى يبدا مى كند كه فرد ار آميزرش با جمع و همنوعان بيزار و بيمناى باشد در اين مود اگر گنه
كيرى يموقع درمان نشود به ببدايش حالات روانن تديد و أفسردكى متجر مى شود. (شفيع aU 1374. ص 94).
كم بود محبت در خانواده مى تواند يكى ار علل بروز كم رويى بابد كه توجه به به كوذك و بر طرف كردن خواسته هاى لوهم
اجنين تشويق و مورد مشاور ه قرار دادن مى توائد در درمان اين نقيضه كمك كند.
در جلسه مشاوره معلم ب أوليا كه در هفته أول جهر ماه بركزار من كردد متوجه مردى شدم كه دركوشة حياط جدا از يقي
تاه inp as Ola ره ود لب کر از خی با a tio adh ik a ip Ua na
است؟! ( حضور پدران در جلسات مشاوهمعلمنآندر کم رنگ شده است که حصورگاه به گاه یک پذر مود تعجب وفع می
سید
صفحه 2:
مشكل فاطمه كويشه كيرى و انزوا طلبى بود. يدرش جندين ار مراجعه که بود و از فت تحصیلی و بیعلافگی او دز اتجام.
لیف صحبت کردهبد و زان علاه ای درد کب ابر انش آموزان دوست شود و همیشه نوی لاک خویش اسست. نگران
انود وخواستار حل مشكل دخترش شده بود.
أحش انان دوسنان ومقضيات شغل ايتجانب ايجاب من كرد كه نسبت به خل ين مشكل بايد احساس وظیفهنوده و عم
سمی وفکر خود رأ بكار انداعته نا مشكل ابن دانش آموز را خل كثم
توضیف وضعیت موجود(شخیص مستله)
دبستان پاسین در روسنای رشنتون 17 کپلومتری جادهالموت در شمال شرقی فزوین وفع شده است و مرکز مجمع شهب
الشكرى مى باشداين مجتمع 5 روسنا رابا 570 دانش آموز ونو آموز نحت يوشش دارد كه مدارس تابعه با معاون مدرسه و با
اماع ناش آموران رؤستناق رستفون بومی آن روسنا نيستفد و بعلت يزديكى به ظهر: يك ss ante ty tlt lings
.اقشار مختلف كه اكثرا كاركرو كشاورز هستند سكونت دارن.
فاطمه با پدرش زندگیمی Tala تهران به علت جدابى والدينش .
أبن روا عاجرت کرده است .و «ختری اد
متوسط یک مقدار اضافه وزن وبا نک برچشمان سياه ريرش مى باشد كه با دوسنانش نمى جوشد و سرش همواره بابين و
ادر رديف بكى مانده به آخر كلاس نشسته است. قاطمه را آز وقتى شتاختم و به رفتار أو حساس شدم كه .يدرش براى شركت
در جلسه مشاوره به دعوت معلم به ديستان آمده بود أوثتها مردى بود كه در كوشه حياط جدا از بقيه ابسناده بود. قبل از رود
نه جلسه به الاقم آمد وكقت: آقا اين جلشه اجبارى أبنت ؟ تمن نه من را معاف كنيد؟ برسيدم جرا؟ كقت آعد همه حاتم
هستند ؟ برسيدم جرا مادرش نيامده ؟ ككفت بيمار يود تتواست. به أو كقتم با خانم معلمش صحيت كن و نكات لام را رای شم
نوضيع ans كفتكوى كوناء زمينه أى ننذ نا هفله يعد ثيز مراجعه كند و درخصوص مشكل فاطمه با من سحيت كبر و لز من
خواست براى حل مشكل او فكرى بكنم.
le io pal able les و يسر خاله هسند وا فد درد یکی سر که از خدمت سربریآمده و مجرد است و
جدازندگی می کن. دپلیش را گرته و شافل است.«یگری, فاطمه است که در كلاس ينجم درس مى عواند وبا يدرش Say
فى كندديدر و مادريش بيست سال زندكى مشترى داشتيد و دو سال ست با هم اختلاف ييذا كرده و منظر رای دادگاهبرای
اطلاق مى باشند_مادر قاطمه شائل است و در خانه بدر و مادرش زندكى مى كند.يدر قاطمة كه بعد از اختلاف با همسترش از
تهران به ابن روسنا مهاجرت كرده وبا تهيه بك منزل اجاره اى ويك مغازه فتوكيى و خدمات كامييوترى با قاطمة زنذكى من
كند.او مرد نقريا جاق با قد كوناه و خوش مشربى مى بأشد.نسيت به سرنوشت فرزندش أحساس مسلوليت مى كند و براق
رجعت به زبدكى مشترك بى ثمايل نيست. أو همسريق را مسلول جداين مى داند و معتقد أبنت كه أو آم ير توقفي است و
انتطارات زيادى از من در زندكن دارد.و معتقد أت أو از أول هم من را دوست نداشت و وساطت أقوام به ابن الزنواج.
انجاميد .ولى يراد قاطمه قر دو را مقصر مى ذاند وى كويد آها فر دو لجباز هستند و ار موضع عودشان كوناه نمى آيد.
صفحه 3:
هر علت و معلولی كه ب ین جداپی دامن زده است و با هرکسی که مقصر بوه وا وه آچه که قعلا ثمره آين عدم نقاهم.
شده است . یک دختر برد ساله است که دچار کم روبی و ابزاوطابی شده است و از ندگی دوز از محبت مار رنج می برد و
نمی ناد مان ابر بچه ها از زندگ لات برد
مسلله مطرح در ابن بزوهش بيدا كردن مقصر نیس نله به ین مستله می پداد که چگوه با ین چنن داش آموزانی كه به
افر دليلى با اين مشكل مواجه می شوند برخورد کردم و مشکل و را حل نموه و امه زندگی ally Male AU را براق او
Je مایم
گردآوری اطلاعات ( شواهد یک
از روشهای مشاه . ساحیه بای جمع آورى اطلاعات در اين يزوهش در شواهد یک و دو استفاده شده است.
برای حل کل او می بایست از شرج حال زدگیش اطلع پا ی کردم گوش دادن به درد دل پدری که نگرانی از ده
فرريد دلندش در جشمانش برق مى زد و خودش داوطليانه بيش قدم شده يود يهثرين گنه he گرفتن اطلعاتبو.دکارم
رابا مصاحبه از بدرش شروع كردم
تخت
جلسه اول( 10/7/89
خوت + جناب فا — 8 aly عایل دای ما مشکل فاطلمه را حل کم اد صاقاهقصهزندگیت را ریم هریت کنی ال
bl که فكر فى كنى به مشكل قاطمه اربباط دارد.
يدر گنه تصیف می ند
ترش دختر عاله ام است. نمی دنم چا از من بدش می یدز ول هم از من خوشش نمی آمد تقضير خالة ام بود كه ابن
وصلت را چورکزد. ما از اول هم در ندگی مشترک با هم نفاهم نداشتيم اما به خاطر حفظ آبرومان گذشت می کردیم وه نع
اهم ديكر كولاه مى آمديم all شتراوقات من کوناهمی آمدم .هد که بچه دا شدیم بخاطربچه ها زندگی مان بهر شدبده
در شرکت کار می کردم و وسيع حقوقم هم بد نبود .اما شركت ورشكست د ومن أز كار بيكار شدم ناز لين به بعد يوذ كه
کمک اختلاف ما شديد شددبهانه هاى مختلف مى آورد و بناى ناساركارى را كذاشت .
جند سال با هم زندگی مشترک باشبيد؟
-20 سال
5
صفحه 4:
آن یکی چه طور است 4
"او پسر 18 سالهاست و مشئول کار می باشد. با او مشکلی ندرم
بعد از بيست سال به ین فکر دید که همدیگر را دوست بداريد؟!
alg al ین ید کم کارت ای ندز
- معناد هم يودق ؟.
wena wel a
ار فاطمه بكو مشکل او چیست؟
“قاطمة دختر حساسى است , دوست درد با هم آشتی کنیم و در کار هم بای شتر نوی خودش است و با خودش ننرگرم.
است ,مره را دوست ندارد هر روز و را باکر به مدرسه مى آورم. مى كويد همةنى بجه ها ب مادرشان مدرسه مى آبند و
من خجالت مى كشم. علاصه اينكه اعصايم را خورد کردم است و نمی دام بو چکا کلم ٩
تجن Sl طهر دم نت ؟
aT al a abet Pa it ( شش ماء پیش )کم کم بهنه هی او شروغ شده ست و ابن أواخر خم خيلى كم حرف
هتم و في ند كدت رمغي قف
ما راید که دیق چه تفای درد و چه کمکی از دست ما بر می آي
+ ماگ با ey al Sain a ga la abl al كيزة aS es hl پر رد
oe al من نگوید که فملای چنن تقاصابی کرده است.
چم من در اولین فرصت با او صحیت خواهم کرد. و در ضمن مظن بشید که ما از هبع گوششی برای حل مشکل sabe
'دريغ gts al هر طور شده مشکل او راب طرف می کیم ما شما هم بايد قول بدهى كة با ما همكارى زمر دنه
باشيد. (شماره ماذريق را باددائشت نا در فرصت مقتضى با او ثماس يكيرم).
او خوشخال از یی جلسه برون رفت و از چهره او مشخس بود که برژی مثبت گرفن و بهحل مشکل فرزندش در آنده مد
ور شده است.
جلسه دوم( 37/7/59):
با مادرش كه موفق نشدم نماس بكبرم ولى با مادريزركيق صحبت كردم .أو قول داد وقنى كه دخترش بركردد نه أو كويد كه
يامن لماس بكبرد ولي فعلا كم يك هفله مي كدرد وخيرى تيت .يه نظر من جال كه مادرش راسي يه پرگشت پپست ما
صفحه 5:
خودت بايد واقعيت رأ پبری و برای مشکل فاطمهنهابت سعی و لاش خود رابکی بط عاطفی ات ابا و یرگن
زودئر به منزل بيا. و تكذار زياد نها باشد. از دوسننش بخواه در غاب تو به منزل ایند وا فاطمه بای کند و تالف مدرسه
lal تهند.هديه مناسب براش بخر و تشويقش كن. همجنين ارثباطت را با مدرسه بيشتر كرده ونا معلمش صحبت كن
همه ال تقصیر ماذریش است : من می دانستم و نمی گذاردخانمم برگرد من به ذال دن یک مغاهفنکین و کار ها
كامييوترى در اين روسنا هستم و با درم که خن ام را نز عوض کم .اج که هسنیم ناش کوچک و دلگیراست .احسام
می کنمفاطمه خوشش A
خما ان کارا کن ,شیر در محل زندگیمي تاد وه اور عوض كند.( أورا تشويق به تفيير خانه كردم.).
امضاخبه با معلع نیز می توانسنت به نشناخت من از فاطته کمک کند:
le ظر شم در راطة با فاطمه چیست؟
ly ate ری ندرد او یشتر نوی عودش است.توجه ای به درس ناد با بچ ها نمی چوشد.چند بر پدرش صحبت.
کرد ام ولی هع فاد ی ندشنه است.
با نوج به اينكه قاطمة ب پدرش زندگی می کند وا عبت مادرمحروم می بش للف کید یک مقدر نوه تن ره او
يشير كنيد نو محنت كليذ. به بهانه هاق مختلف تشويق كنيد وجايزه يتهيد: ودر كاز كروض منشارکث دهید و بچه ها سفارش:
كنيد با أو دوست شوند. و سعى كنيد به أو مسلوليت بدهيد.
امن نا آتجا كه از قسنم بر ید بای هید فاطمه اهیع کوشنی دریغ نمی کم ولی او کوش تغایی باق دوست شدن نداد
وا بچه ها نمی جوشد.
انتخاب راء خل هاي ممكن
معلمان و والدين در رقع مشكلات كودكان كوشه كبر نقش بسزابى دارند وبا صميميت و محبت بابد به نمام تغييرات رفتار
مناسب و موفقيت آمبز آنان توج كرده . آنان را تشويق كنند وبدين وسيله كودكان را به سوى فعالييهاى اجتماغى ساريده در
مدرسه وخانه راغب ساريد . يردن به كردشهاى علمى . تشويق به سحن كفنن در حضور والدين و دوسنان و بستگان و جرات.
ادادن به أو بدين معني كه مى تواند در براي ر جمع سخن بكويد و شركت دادن در lly in shld نقش در تمايشنامة ها از
جملة اعمالى انث كه مهارتهاى اجتماعى دانش آموزان و كودكان را افزايش مى يخشد و آنان را ذز مبارزه با كوشه كبرى بار
امى نهد ( شفيغ آنادى 1374. ص 97).
با تجهب اطلعنی که از طریق مساحب ب پد و عم فاطمهبدست آوزدم و همهنینمطالن کناب های روانشناسی ترپ و
مراجعه به انقرنت و مشورت با جند بن لز مشاوران را خل هابى كه براق درمان كوفه كيرى مقيد يود به شرع ذيل ليست
کردم
صفحه 6:
3 صحبت با مادر قاطمه و تشويق لوبه باركشت قبل از لينكه حكم طلاق صادر شود ان بهرن و موررین ره بای حل
مشكل فاظمة بود.
2. صحبت با بدر فاطمه و اينكه أو خودش رابا واقفيت موجود وقق داده و براى زتدكن فاطم از هيع كوششى دريغ ودب
اتراخ 1 ز 1 1 1 12 2 12ذ2 1 1 1 1 1 1 1 ]> sae lg jg aiid cn
أمنرل مشورت كندمسلوليت بدهدء تشويق كتد. با مدرسنة در لبط اد
3. صحيت نا معلم قاطمةابه او محيت كند مستوليت بدهد. توجه داشته باش د تشويق ند دركارهاى كروفي متشاركت دهد
4: ضخنت با معوین آموزشی و پرورهی:حمهایعاطفی خر a cal asia ls yu a ate aga cig
مناسب با توجه بر ميزان نوان حسمن و روحی دانش آموزنشویق و زمیه ببازی حضور در فعالیت های جمعی و گروهی مان
اننظامات . مراسم صيحكاف. ككروه سرود و تمايش و شوراى دانش آموزق
تخاب راه جل مناست ؛ اعثبار بخشي و اجراي راء حل
با توجة نه شرايط زنذكى فاظمة به نطر مي رسي د شابد كمك به بازگشت ماذرش aut گزیه رای سرو oS) gil lal
فاطمة باشد و ديكر نبازبه هيع اقدامى بباشد. جون مشكل از سرجشفة يعني از جابى كه بوجود آمده يود جل مى شد .لذا قبل
الزهر جيز سفن تمودم به توصيه درش جندين باربا مادرقاطمه ثماس بگبرم وا و یت کنم و شاد ماع نمایم وب
رنذكى مشتركشان بركردد اما متاسفانه أوهيع وقت به لفن هاى من ياسع نداد و فقط توانستم با مادريزك و برادر قاطمة.
تماس بگرم كه آنها هيع كمكى به من براى قراهم كردن زمينه تماس تلفی با ار فاطمه نکردن. لذا وقتى از اين أقدام
مابوس شدم در صدد بر آمدم ابن مشكل را از طريق علمى وبا نظر متخصصان علم روانشناسى و تعليم ثربيت جل تمايم.
يهترين راء حل ممكن محبت كردن و دادن مسلوليت بود الذا به اقراذى كه در تعليم eal pba li als cl
جمله يدر . معلم . معاونت آموزشى. معاونت يرورشى: مربس ورزش توصیه شد به فاطمه توجه بيشترى داشلة ويه أو در عرضة.
el sida lala iS dha sch cable apne hn int Jl lina le صرق |
موثر ثرين قرد در زندكى فاطمه و اينكه بيشترين تابر را مى توانست gs yt al at yd لب او بطور
dake در جندين جلسه صحيت شد و تاكبد كرديد كه جاى خالى محبت مادريش را بر كند. وقت بيشترى را در منزل براى او
اختصاض دهد. تعن كند هر روز صبح ها نا جلوى درب مدريسه أوورا مشابعت كندد بعد از ظهرها زودتر به منزل بركردد. در انجام
امور منزل با أو مشورت كند. متزل نامناسب اسنيجار خود زا تفيير دهذ. اباط رابا معلم فاطمه ينتر تموده و زمينة را
براك اربباط نت او با توت رقم نماد
شکس دومی که می توانست تا زیادی در شخسیت فاطمهداشته پاشد و به او در حل مشکلیش کیک كلد مغلم او بود ی
ملمش توصیه شداو را در کرهی گروهی درگیر ند و به و مسئولبت بدهدهمچنن محبت خود راز او درخ نکند. نجي
که معلم فاطمه شخصی دلسوز و مهزان و علقه مد ه آموزپژوهشی بود نات همکاری را اند او را به عون مایم
كلاس انتقاب كرديد .ويه باب دش آموزان نویه نمدن كد با فاطمه نوست شده و او را در کار هی گروهی منشاركت مهلي
صفحه 7:
اقاطمه دز انطامات مدرسه معاون آموزرشى كمك مى كرد و عضو كروم سرود هم بو
اهم راهکا هاي ارائه شده به شرح زیر مي با
داذن مسلوليت ial seg case rd و حعلم كلاس
aloe مجل سكونت وعوض كردن خانه توسط بدرش
یی یز ون تس متیر ماو یر
US Se در مات هایمختلف چه از نطر دی و چه از نظر پورشت
- يردن اردو وكردش هاى علمن
oa اد وی روز عانوانة به زمين ها اطراق رواب همراه فاعم
- قراهم كردن زمينة مشاركت يدرش با متريسه مان تعميز دستكا ها فتوكيف و كامينوئر
گرد آوری اطلاعات( سواهد 2
مشاهده :جند مدت بود كه رفتار فاطمه را از تزديك بطورغیر مستقیم یر ظر داشم. در لاس که می رفنم می ددم در
بحث ها مشاركت دارد اطهار نظر من کند.می خند و خوشحال است. در حباط دست درگردن دوستانش می اناد و قدم مت
زد و اجتماعی بر شده, سلام مى كتد. خوشجال ست, دیگر سر پاین و تروی نیست. ار کسی از ول او نمی شناخت.
موجه نمشد او واعامشکل داشنه اد
مصاحبه با پدزفالمه( اردسنهشت 90
حالفاطعه چه طور است ؟ وضعبت روج و درسی او چگونه است؟
امن نعى دانم كه جكوته زحمات شمارا aS er فاطمه خلیبهر شده است هم از نظر درس و چم از بر روجی ان
بنم اردوی زان ما در روحب فالمه علی تابر خوس داشت.من از وضعیت تخصیلی او راضی هستم.
"فكر مى كنيد كدام بريامه ى ما در رفتا ور شتری دنه است؟
ابن مسئوليت هابى كه به أو داده بوديد أورا خبلى خوشحال مى كرد . وقتى به خانه من آمد با خوشجالى من كفت : بايا امروز
منصر شده ام . يا ينكه من انتظامات هستم و... ابن برنامه اردوى شما به تهران هم خيلى خوب بود ودر روحيه فاطمه واقفا
alan lg Ls cas cS a ll درد ند
مصاحيه با معلم فاطمد(ارديبهشت 90)
صفحه 8:
با تشر ا زحمانی که بای فاطمه و سای دش آموزان کشیدید هنز شما وستیت فاطمه تفر کردم است بان ۲
cay تحصيلى فاطمه نسيت أوايل سال بهثر شده و از ظر روحی هم خلیبهر شده, ده آن حالت گوشه كيرى كه داشت
+ نداد با بچه ها می چوشد. درگلاس سر حال اننتتدز كارهاى كروهى مشاركت دارد. در بين امتحانات شن تولد كرفته و
lags را دعوت كرده است .جون در فكر تداركات جلن بوده امنحان درس ناريع را خوب نداذه ست به همين ذليل تمر
بای و افت کرده است.
به نظرمن .اک او از آن خلت گوشه گبی كه در ول ال داشت به ان مرحله یه است که pigs را yar
دعوت می کند در رویط جتمعی اش پیشرفت کرده است خیلی با ارزش تر از دو مره فنی است که در درس تاريخ آوردم
جز تحتو عراز يديت تلاو ری یر
وضعبت تعسیلی
مشاهه انامه نیت دوم أو كوياى اين مطلب است كه وضغيت درسى أو در نويت أول ودوم تغيير جنداني نداشته است در
بعس دروس كافيل و يقضى دروس افزايش داشت اننت. اويا معدل كل 66/17 قبول شد.
Sa] Sa Se] Pe سب ae
ex oe |
oo ce 3 (ea
ga Jol lad پنجم در يسنان باسين رشتقون از مدارس تابعه ناحيه دو أموزش و رورش اسنن قزوین و مرک
مجلمع أمورشى و يرورشى تلهيد لشكرى در سال تحصيلى 89-90 تحصيل فى كرد. مشكل او كوشة كيرى و انزواطلس بود كه
با ناكيد بر روتها علمى و مشاوره ب اقراد اهل فن و متخصص تعليم وتربيت , همكارى و مشاركت معلم و يدرش به حول قو
الهى جل نشد
انوج كردن , دادن مسلوليت , محيت كردن . مشاركت دادن در أمور منزل و مدرسه لز جمله اقدامات موثرى بود كه به قاطمة.
کیک كرد نا در شرابط عاد مانند سابر دانش آموزان به زتذكى غود اذام تهد. وبتواند يا مشكل عدم مهر ماذرى كبا بيايذ و
خود را با زنگی موجودوفق دهد
ae بزوهش
كودك کمرو هر چند كه براى ديكران ناراحتى ورنجش ابجاد نمى كنذ لكن ممكن ست
ابه علت ديع ناشى از أخساس نا امنى وين كقابتى در خود جزء تاشادئرين كودكان
باشب دربيجه بيوسته بد نياى درون خويش يناد مي برد. و أكر در مورد رار غير اجتماعى لبن قبيل كودكان ونوخوانان جاره اي
صفحه 9:
اتديشيده نشود احتمالا خطرناكترين و مساعد تین وضع ر ری الا بهاسکیزوفرنی(جنون خوهند دشت . هر چند که هه
کودکان کمرو و منزوى بة بيمارق روانئ Des
انمى شوند لكن تدای از آنان قرينن ابن بيمارى خواهيد يود كوش كبرق. كم زوين و انزوا ظلين عارص أ ابت كه باعث من
شود كودك و نوجوان از برقرار كردن ارنباط با افراد و محبط خارج دورى كنند. ابن كودكان و نوجوانان نوع با بل یتنعل
ذهنى و عاطفى نسبت به اطراقيان خود از داشتن دوستن نزدیک و صمیمی مجروم اند lore که کم رو و وه گیر ات
معمولا قر حسور در فماليت هاى جمعى سرياز مى ريد و فقط با تك دوست غود که نوعا به أو بسبار وايسله مى شود لوقات خود
aS را سيرى مى
oS ass
كوشه كيرى از نطر لقوى به معنس ننها ومجرد ودر خلوت نشستن و از جمع کنارهگرفن است . گوشه کی کسی است که از
مردم دوری می کند و عات می گزید و دان وسپله ودرا با حیط اطراف سازگار می سازد؛ لبن هر نوع عرلت ودر تين
le گوشه كيرى تلقی نمی شود . هر انسان گهگاهی دوست داد نها باشد تا به خود شناسی و حل مشکلات oS
ببردازد. كوشه كيرى رفانس حالت بماری با می کند که فد از sl با جمع و منوعن با و یناک باشد. در ین مود
اگرگوشه كيرى بموقع درمان شود به پاش حالت رولی دید و افسردكى مجر مى شود (شفيع آادی . 1374 gp 94(
یک کودگ معکن است بهدیل مختلف نان با by lta li Se Sig اد یکی از لا ممکن است به ترس از
عکس العمل هابى از قبيل مورد حمله واقع شدن .ندید گرفنه شدن :با مود تمسخر قزر رفن مربوط ناد مع دا
دلايل ديك با نانوانى كود ار فرا گرفتنمهارنهایاجنماعی مود نار بای بررار کردن اتاطمنابل مر و مفید با همسن و
اسالان ارنباط داشته باشد - براى مثال , کودکی که نمی داند كونه با دگران ازی کند ب احتمال ید اراط با ودکان دیر را
.ناخوشايند و تشويش الكيز خواهد ياقت. در ابن صورت. كناره كرفتن از كروه بر اثر تقليل اصطراب تقويت مى شود
نمونه أ از كودكانى كه كوشه كيرى اجتماعى آنان به كميود مهارتهاى اجتماعى بز مى كردد توسط بول استوارد. هريس وبر
Ld شد انست: إبن مولفين درياره بج اى كودكستانى كه تمى دانست جكونه از وسايل زمين بازى استفاذه كند كزارش ذانة
اند . در شيجه اين كمبود , كودك مزبور به ندرث با كودكان ديكر ارنباط متقايل برقرار مى كرد ولى يس أز آنكه محفقين ape
بحث طرز استقاده از وسايل زمين بازى را به او باد داند تماسهاى بدنى و كلامى كودى با كودكان ددكر و تيز شركت اودر
بازيهاى مستلزم همكارى
يا ذيكران به سرعت افزايش بيذا كرد. متاسقانه كوه كيرى اجتماع ننها از طریق نقویت منفی ناشی از تقليل اضطراب حفط
نمی شود يلكه تقويت ملبنى نيز كه غالبا به صورت توجه بيشير افراد برركسال به كودك lnm برور مى كند باعث تكهدارى
of حالتمی گرد
علايم و نشانه ها
كوه كيرى با يك سلسله علايم متمدد ويد هم پپوسههمراهاست : گوشه گیر چون مشکلال زا نمی تاد در علموافیت.
حل کند هبل فرومی رود وه خیافيمی پرداد .و انسانی است بی هدف و نمی دندچه بای بکند و ری آنده اش چم
صفحه 10:
طرحی برز. از مردم گریزان است و هر تن و خواهش را يك تحميل للقن می کنو در ابر آن بشدت مقاومت می کند؛ از
ep gla sy ol تسا و شمش می شود. بای دفاع از فش اقدام نمی کند و تاره گری راز لش ترخیع من دهد
محدود ساختن تمام جنبه ها و فعاليتهاى زتدكن . خجالت و سكوت , محروميت : نانوي در برقرارى رابطه با دوسنان و
معلمان .فا ار فعالينهاى اجتماعى و به تعويق انداختن انجام دادن كارها.
بی خوسلگی و کسالت و اخساسن خستگی و نگرای از ده .کیک نخواستن از ديكران . هنكام نبا .در انعم دادن کارا از
ابن شاعة به آن شاعة يريدن , سازش نا وصيع موجود و اعتراض تكردن به آن , جنی در صورت اختساس نارای و UE
احساس يوجى وس اررشى . انراز وجود تكردن تسليم شدن در برابر خواسته هاى ديكران «تقصير كنلهان را به كردن
lie git در يروز احساس خصومت و برخاشكري : اجنناب از رقابت : دروت كرابي ودر خوى قرو رفين. زود رنجي .
الك ظرع نکردن 211010101101111
آنوزان كوشه كبر بسيار متاقدم مي لبود
علالم كوشه كبرى را بطو ر خلاصة به شرع ذيل م انون بر شمرة؛
dard قرو مى رودويه خبالياقى مى بردارد 2- ازمردم كريزان است وهر تمنا وخواهش را بك تحميل تلقى من كند ودر
ابرابرآن مقاومت من كند 3- براى دفاع ازتوقش اقدام نمی کن وکا كبرى را برئلاش ترجيع مى ذهد 4- محدود ساختن تمام
جنبه هاوفعاليت هاى رندكى 5خجالت و سكوت 6- نانوانى در برقرارى روابط با دوسنان ومطمان 7- فرار از فعالبياى اجتماعى.
ويه تعويق انداختن نجام ذاين كارها 8- بن حوصلكن وكسا لت واخساس خستكى وتكراني از آبنده 9- كم نخواسين از ديكران
هنكام نباز10- درانجام دادن كارها از ابن سشاخه به آن شاغه يريدن 11- سساز بش با وضع موجود واعتراض تكردن به أن حتى در
اصورت احساس تاراحنى12- احساس يوجن وبن ارزيشى 13- ابراز وجود تكردن 14- تسليم شدن دربراير عواسته هاى ديكران:
15- تقصير كناهان را به كردن ديكران انداختن 16 تانوات دريروز اخساس خصومت ويرخاشكرى 17-اجنناب از رقايت 18-
درون گرابی و در خودفرو رفن 19- زود رنجى وزو كريسلن 20- بريشانى بس قرارى 21- غييت از مدرسة 22- بى علافكي
به كلاس 23- عدم تمركز جواس 24- اختلال در خوراك وحواس 25- بن اعناى به وقايع اطراف 26- بى اعتمادى نسيت به
نوی های خود 27- داشين تكرش منفى و بد بنانه به ديكران 28- مطرح تكردن مشكلات درسى دركلاس وعقب ماندكى
عل
عوامل متعددى موجب كوف كبرى مى شود. غم و أنذوه شديد و مداوم . فقر و تتكدستى , احساس گنه . صعف و نت
جسمانى , تكير وغرور: أحساس حقارت شديد. عقب ماندكى درس , يديرفته نشدن در خانه و مدرسه , حسادت و اتقام جوين.
اخساس ترس ونا امن , تانسامانن هاى خانوادكى . ظلاق . بن باسع كداشين برسشهاى كتجكاوانة كوذكان . ب حوصلكى در
bli Line سالم با کودکان نبودن اگوی اجماعی مطلوب در انه. مخرومت از مخت مادر عدم خضور پر :غاد
والدين , aS و تاکامبهایپی در ی تال در عملکردغدد فوق نوی . حمیت فراطی کودک همراد با جشم يوشى شدي
. بيماريهاى طولانى كودى . تقال كودك به مدرسه و مكان جديد تبعيض و التقادها وبهانه كيربهاى مستمر وبن مورد والدين و
معلمان در بروز كوشه كيرى نقش بسزابى دارد در مواقعى كوشه كيرى و فرار از موقعيت مخاطره الكيز. معقول ts ue
براى مقاب با ناكام به طتمار من زود : در این زمنه مشخ شده است که علت اصلی وه گیریبرخی زنداان در مان
جنك اول در بازداشتكاههاى آلمان . عليه بر وحشت و قشار وارد شده. يوده ست . در اين حالت . عواملى نظير شدت فشار و
صفحه 11:
ترس , غير ممكن يودن قرار و بيمارى هاى جسمى در تشديد كونته كيرى زبدايان موثر بوده أست. در خود قرو رفتن نوجوان
در دوره بلوغ نيز ممكن ست به كوشه كبرى بتجامد؛ به عبارت ديكر زمانى . كوشه كبرى نوجوان با تفكر درياره طبيعت و.
ing lig Sys Aa aa Scala dine Js a 9 abn yon وجمان هن
خواهد به جراهاى درونى خود gaan ans al هرگاهنوجوان در سازكارى با محيط اجتماعى شكست يخورد, احتمال فى رود
كوش كبر نود (شفيع آبادى.1374.ص)
معالجه گوینه گیری
از آنج که وه كبرى كودكان معمولا نه نه صورت أجنناب از اقزاد يزركسال بلكه به صورت كثاره كبرى از كوذكان جلو من
كند. هدف درمان بابد اقرايش ارثباط متقابل با همسن و سالان كودك بشد . قسمت غمده کارهابی که درياره كوذكان كوش
كير نجام كرفته با استقاده از كودكان بالنسبه عادى كودكستان بوده است , ولى آموزرش مهارتهاى اجتماعي را من ثوان در مور
كودكان شديذا ناراحت نيز انجام داد : نديهى است با كوذكانى كه آشفته و مختل هستتد به بيش از ده جلسه لموزش ثباز ست تا
نون از بات و دوام نايع دزمانى اطمينان حاصل نعود (مهريار. 1370. صن 292(
معلمان و والدين دز رقع مشكلات كودكان كوه كيز نقش بسرلين دارند وبا صميميت و محبت بايد ب نمام تقييرات زفتارق
el و موفقيت آميرآنان توجه كرده UT را تشويق كنند وبذين وسيله كوذكان را به سوى قعاليت فاى اجتماعى سازندة در
Sian aly a ai
يردن به كردشهاى علمس , تشويق به سخن كفنن در حضور والدين و دوستان و بستكان وجرات دادن به أو بدين معنى كه من
تواند در برابر جمع سخن يكويد و شركت دادن در قعالينهاى هترى و ايقاى نقش در تمايشنامة ها از جمله اعمال Sl
'مهارنهاى اجتماعى دانش آموزان و كودكان را افزايش می بخشد و آنن راد مبارزه با كوشه كبر يارى مى دهد ( شفيع SoU
4ص 97
a
al كيرى ( تعريف ale glad i (atl نشستن و از جمع کار گرفتن ات ,کودک با نوخوان گنه گر از
برخورد با ديكران دورى مى كند وبه صورت افراطى سعى در جدا شدن أ آنها دارد . در فالنهای گروهن همکاری و مارکت.
لازم را ندارد ونيز از شركت در بازى هاى دستة جمع غودارى مى كند و از جهت كلامى در عين حال كه قادريه تكلم وهم
ine ست . كمثر رابظه بر قرار مى كند از ببان خواسته ها و نظرات خود در بين ذيكران خودارى من كند
گنه گیری كمروق -انزواطلنن ) عارضه آى ست كه باعث من شود كودك و نو جوان از بر قرار كردن ارنباط با محيط خارع
دورى i . اين كودكان و نو جوانان نوعا با قليل يافن علايق ذهنى و عاطفى نسبت به اطرافيان غود ار داشتن دوستان ترذيك
و صمیمی محرومند و جوا كه كمرو و كوشه كبر ست معمولا ازحضور تزفعاليت ها ق جَمفى سر بار مي ريد و فقط بالق
دوست خود كه بوعا بسبار به أو وابنسنه مي شود أوقات خود را سيرى مي كند. (ماهنامه ig
صفحه 12:
مشكل فاطمه كويشه كيرى و انزوا طلبى بود. يدرش جندين ار مراجعه که بود و از فت تحصیلی و بیعلافگی او دز اتجام.
لیف صحبت کردهبد و زان علاه ای درد کب ابر انش آموزان دوست شود و همیشه نوی لاک خویش اسست. نگران
انود وخواستار حل مشكل دخترش شده بود.
فاطمه با درش زندگی می کندو از تهران به علت جدابى والدينش به ابن روسنا مهاحرت كرده اسث نأو دخترى با قد
متوسط یک مقدار اضافه وزن وبا عينك برجشمان سياه ريرش فى باشد كه با دوسنانش نمى جوشد و سرش هموارة پا و
در رت یکی مایت بر کاس sal aaa
ابا نجه به شراب زندگی فاطعهبهنظر می رسید دید کمک به بازگشت مادرش بهنینگزی رای سرو امن دادن زندگی
فاطمه باشد و دیگر نزب ma قدمی باشد. چون مشکل از سرچشمهبعی از جایی که بجودآمده بو جل مى شد .لذا قبل
الزهر جيز سفن تمودم به توصيه يدريش جندين بار با مادرقاطمه تماس بكيرم و ا أو صحبت كلم و تابد متقاعديق تمايم ونه
رنذكى مشتركشان بركردد اما مناسفانه أو هيع وقت به تلقن هاى من ياسع نداد و فقط توانستم با مادريزك و برادر قاطعة.
ائماس بكيرم كه آنها هيع كمكى به من براى قراهم كردن زمينه تماس للفنى با مادز قاطمه تكردئد. لذا وقتى از اين اقدام
موس بشدم در صدد بر آمدم ان مشکل را از طریق علمي و با نظرمتخصصان علم روانشناسی و نعیم تریت حل نایم
بهرین ره حل ممگن مخت کردن و la hey pine oa که در tl pe i als cl la
جمله يدر . معلم . معاونت آموزشى, معاونت پرورشی, مربی ورزش توصیه a قاطمهنوجه یشتریداشنه و به و در غرصه.
la مختلف ,ملل عصویت شورایمدرسه : بهداشت بر و انطامات , مصری, گزوه سرو .نیش + مشاوره در آمر مب و
لهم راهكار هاى انجام شده براى درمان كوشه كيرى دراين بزوهش عبارت اند از
دان مسلوليت توسط معاونت برورشى , آموزيشى و معلم كلاس
جايجاين محل سكونت و عوض كردن خانه توسط بدرش
توج كردن به دانش آموز توسط معلم و مدير و معاون آموزنق
تفویق کردن در مایت های مختلف جه ارتطر برشن وجه ارتطر يروي
بردن ارو و گردش های ale
شرکت پدرش در ده روى روز خانواده به زمين هاى اطراف روسنا به همراه فاطمه.
- قرلهم كردن زمينه مشاركت يدريش با مدرسه مانند تعمير دستكا حاى فتوكيى و كامييوئر
فاطمه داش آموز کلاس ينجم در ديسنان ياسين رشتقون از مدارس نایعهباحیه دو آموزش و پروزش استان
قزوين و مرکز مجنمع آموزشی و پرورشی شهید لشگری در سال تحصیلی 89-90 تحصیل می کرد. مشکل او
صفحه 13:
گوشه گیری و انزواطلی بود كه با ناكيد بر روشهاى علمى و مشاوره با اقراد اهل فن و متخصص تعليم
وتربيت , همكارى و مشاركت معلم و بدرش به خول قوه الهى جل شبد
‘aga clad la I ass Ute spel us abi a Asta لوت کرد مقت ممعوقته :< محم حرمت
بود كه به فاطمه كمك كرد نا ذر شرايط عادى مانند ساير دانش آموزان به رندكى خود ادامه دهد. و بثوائد با
کل عدم مهر مادری کنار اد و خود را با زندگی موجود وقق دهد.
پیشنهادات
ند ابا نت yt sal ann مسرع عازه
دادن مسئولیت بنرنگزیه رای حل مشکل دانش آموزان وه گیرمی بند
ult aut sae a we gS ist دهد
برگاری گردش های pn a iy wale عامل با lial il بسبار مفيد است.
فرلهم كردن زمينه براى all گزارش و al يبرامون مسالل درسى و كار كاهى توسط ابن جنين دانش آموزان براى بر
طرغ كردن مشكل تكوشه كيرى QU ید است.
درس هدر فرصت خویی أست نا دريابان فعاليت هترى به نقد هنرى و خود أرزيابى برداخته شود و مجال نقد و ارزيايي به انها
-شناغت: بيش مقدمه الجا هر أقدامى مى باشد. لذا توصيه مى تكردد كه معلمان عزيز از همان روز فاى اول سال تحصيلى با
کیک مسئولییمترسه .الا یت به شناخت کامل دش آموزان اقدم کید
داش و آگاهی نسیت به مسال نیو آموزشی ابزا موققيت معلم می باشدمطاله کلب روانشناسی تربنی و روشهای
اتدريس بابد نه يك عادت براى معلمين لبديل تفود.
ا شنازدكن وهر كونه اقدامى قبل از آكاهى خوددارى كردد برغورد نامناسب مانند تجويز داروى نامناسب من باشد كه كاهن.
الوقات كسرات جبزان تابذيرى به بار مى آورة و براق برگشت بهنقطه اول هع راهی وجود درد
og ale
1387 راتما اقدام بزوهي.انتشارات كبلان. alll ers dnd
2- اكبرى ٠ ابوالقاسم , مشكلات نوجوانان و جوانان , جاب دوم نشر ساوالان . نهران , سال ۱۳۸۱
صفحه 14:
اقدام پژوهی گوشه گیری
مقدمه
علم از آن نقطه و آن زمان آغاز شد كه بشر به فكر حل مسائل مختلف زندگي افتاد .به عبارت ديگر ،تاريخ تولد بشر است .بشر
اوليه براي حل مسائل و مشكالت خود از ابتدايي ترين مرحله شروع كرد و به كمك برخي از روابط تجربي قادر شد پيرامون
خويش را كم و بيش بشناسد و بدين طريق پيچ و تاب و فراز و نشيب هستي آگاه شد(دالور،1380،ص .)3
یکی از این علوم ،علم روانشناسی است .منظور از روانشناسی ،عالوه بر پیشرفت علمی و صنفی بهبود بخشیدن به زندگی
انسان نیز هست .این عالقه روزافزون روانشناسان به مسائل روزمره و علمی بشر ،موجب شده است که دانش ما در افراد،به
ویژه کسانی که دچا مشکالت روانی هستند ،به طور قابل مالحظه ای افزایش یابد.عدم سازش و وجود اختالالت رفتار در جوامع
انسانی بسیار مشهود و فراوان است.
در هر طبقه و صنفی و در هرگروه و جمعی ،اشخاص نامتعادلی زندگی می کنند .بنابراین در مورد همه افراد ،اعم از کارگر و
دانش پژوه ،پزشک و مهندس ،زارع ،استاد دانشگاه و غیره ،خطرابتال به ناراحتیهای روانی وجود دارد .به عبارت دیگر هیچ فرد
انسانی در برابر امراض مصونیت ندارد (شاملو،1378 ،ص .)11
رفتار کم رویی و انزواطلبی ،یکی از رفتارهای نسبتًا شایع است که فرد را به شدت آزار می دهد و اگر درمان نشود نوجوان را
به سمت و سوی مشکالت دیگری مثل عدم اعتماد به نفس ،افسردگی ،اضطراب و زود رنجی سوق خواهد داد .عدم احساس
توانمندی و کمی عزت نفس و نیز ناتوانی در بروز احساسات ،بیان افکار و نظریات ،خود باعث جدایی فرد از فعالیت های
گروهی است.
گوشه گیری از نظرلغوی به معنای تنها و مجرد و در خلوت نشستن و از جمع کناره گرفتن است .گوشه گیر کسی است که از
مردم دوری می کند وعزلت می گزیند و بدان وسیله خود را با محیط اطراف سازگار می سازد,البته هرنوع عزلت و در تنهای
ماندن گوشه گیری تلقی نمی شود هر انسان گاه گاهی دوست دارد تنها باشد تا به خود شناسی وحل مشکالت زندگی بپردازد
گوشه گیری زمانی حالت بیماری پیدا می کند که فرد از آمیزش با جمع و همنوعان بیزار و بیمناک باشد در این مورد اگر گوشه
گیری بموقع درمان نشود به پیدایش حاالت روانی شدید و افسردگی منجر می شود( .شفیع آبادی ،1374 ،ص . )94
کم بود محبت در خانواده می تواند یکی از علل بروز کم رویی باشد که توجه به به کودک و بر طرف کردن خواسته های او هم
چنین تشویق و مورد مشاور ه قرار دادن می تواند در درمان این نقیصه کمک کند.
در جلسه مشاوره معلم با اولیا که در هفته اول مهر ماه برگزار می گردد متوجه مردی شدم که درگوشه حیاط جدا از بقیه
ایستاده از همان روز نظر من را به خود جلب کرد .از خود با تعجب سوال کردم چه طور شده یک مرد در جلسات اولیا آمده
است؟! ( حضور پدران در جلسات مشاوره معلمان آنقدر کم رنگ شده است که حضور گاه به گاه یک پدر مورد تعجب واقع می
شود)
مشکل فاطمه گوشه گیری و انزوا طلبی بود ،پدرش چندین بار مراجعه کرده بود و از افت تحصیلی و بی عالقگی او در انجام
تکالیف صحبت کرده بود و از اینکه عالقه ای ندارد که با سایر دانش آموزان دوست شود و همیشه توی الک خودش است ،نگران
بود و خواستار حل مشکل دخترش شده بود.
حس انسان دوستان و مقتضیات شغل اینجانب ایجاب می کرد که نسبت به حل این مشکل باید احساس وظیفه نموده و تمام
سعی و فکر خود را بکار انداخته تا مشکل این دانش آموز را حل کنم .
توصيف وضعيت موجود(تشخيص مسئله)
دبستان یاسین در روستای رشتقون 17کیلومتری جاده الموت در شمال شرقی قزوین واقع شده است و مرکز مجتمع شهید
لشگری می باشد.این مجتمع 5روستا را با 570دانش آموز و نو آموز تحت پوشش دارد که مدارس تابعه با معاون مدرسه و یا
معاون آموزگار اداره می شوند .
تمام دانش آموزان روستای رشتقون بومی آن روستا نیستند و بعلت نزدیکی به شهر ،یک روستای مهاجر پذیر محسوب شده و
اقشار مختلف که اکثرا کارگرو کشاورز هستند سکونت دارند.
فاطمه با پدرش زندگی می کند.او از تهران به علت جدایی والدینش به این روستا مهاجرت کرده است.او دختری با قد
متوسط،یک مقدار اضافه وزن و با عینک برچشمان سیاه ریزش می باشد که با دوستانش نمی جوشد و سرش همواره پایین و
در ردیف یکی مانده به آخر کالس نشسته است .فاطمه را از وقتی شناختم و به رفتار او حساس شدم که ،پدرش برای شرکت
در جلسه مشاوره به دعوت معلم به دبستان آمده بود او تنها مردی بود که در گوشه حیاط جدا از بقیه ایستاده بود .قبل از ورود
به جلسه به اتاقم آمد و گفت :آقا این جلسه اجباری است ؟ نمی شه من را معاف کنید؟ پرسیدم چرا؟ گفت آخه همه خانم
هستند ؟ پرسیدم چرا مادرش نیامده ؟ گفت بیمار بود نتواست .به او گفتم با خانم معلمش صحبت کن و نکات الزم را برای شما
توضیح دهد.این گفتگوی کوتاه زمینه ای شد تا هفته بعد نیز مراجعه کند و درخصوص مشکل فاطمه با من صحبت کند .و از من
خواست برای حل مشکل او فکری بکنم.
پدر و مادر فاطمه باهم دختر خاله و پسر خاله هستند ،دو تا فرزند دارند یکی پسر که از خدمت سربازی آمده و مجرد است و
جدا زندگی می کند ،دیپلمش را گرفته و شاغل است..دیگری ،فاطمه است که در کالس پنجم درس می خواند و با پدرش زندگی
می کند.پدر و مادرش بیست سال زندگی مشترک داشتند و دو سال است با هم اختالف پیدا کرده و منتظر رای دادگاه برای
طالق می باشند.مادر فاطمه شاغل است و در خانه پدر و مادرش زندگی می کند.پدر فاطمه که بعد از اختالف با همسرش از
تهران به این روستا مهاجرت کرده و با تهیه یک منزل اجاره ای و یک مغازه فتوکپی و خدمات کامپیوتری با فاطمه زندگی می
کند.او مرد تقریبا چاق با قد کوتاه و خوش مشربی می باشد.نسبت به سرنوشت فرزندش احساس مسئولیت می کند و برای
رجعت به زندگی مشترک بی تمایل نیست .او همسرش را مسئول جدایی می داند و معتقد است که او آدم پر توقعی است و
انتظارات زیادی از من در زندگی دارد.و معتقد است او از اول هم من را دوست نداشت و وساطت اقوام به این ازدواج
انجامید .ولی برادر فاطمه هر دو را مقصر می داند و می گوید آنها هر دو لجباز هستند و از موضع خودشان کوتاه نمی آیند.
هر علت و معلولی که به این جدایی دامن زده است و یا هرکسی که مقصر بوده و یا نبوده آنچه که فعال ثمره این عدم تفاهم
شده است ،یک دختر یازده ساله است که دچار کم رویی و انزاوطلبی شده است و از زندگی دور از محبت مادر رنج می برد و
نمی تواند مانند سایر بچه ها از زندگی لذت ببرد.
مسئله مطرح در این پژوهش پیدا کردن مقصر نیست بلکه به این مسئله می پردازد که چگونه با این چنین دانش آموزانی که به
هر دلیلی با این مشکل مواجه می شوند برخورد کرده و مشکل او را حل نموده و ادامه زندگی با این شرایط واقعی را برای او
سهل تر نماییم.
گردآوری اطالعات ( شواهد یک)
از روشهای مشاهده ،مصاحبه برای جمع آوری اطالعات در این پژوهش در شواهد یک و دو استفاده شده است.
برای حل مشکل او می بایست از شرح حال زندگیش اطالع پیدا می کردم .گوش دادن به درد دل پدری که نگرانی از آینده
فرزند دلبندش در چشمانش برق می زد و خودش داوطلبانه پیش قدم شده بود بهترین گزینه برای گرفتن اطالعات بود .لذا کارم
را با مصاحبه از پدرش شروع کردم .
مصاحبه :
جلسه اول( :)10/7/89
خوب ،جناب آقای ----اگر واقعا تمایل داری ما مشکل فاطمه را حل کنیم باید صادقانه قصه زندگیت را برایم تعریف کنی البتهتا انجا که فکر می کنی به مشکل فاطمه ارتباط دارد.
پدر اینگونه توصیف می کند::
مادرش دختر خاله ام است .نمی دانم چرا از من بدش می آید.از اول هم از من خوشش نمی آمد .تقصیر خاله ام بود که این
وصلت را جور کرد .ما از اول هم در زندگی مشترک با هم تفاهم نداشتیم اما به خاطر حفظ آبرومان گذشت می کردیم و به نفع
هم دیگر کوتاه می آمدیم البته بیشتر اوقات من کوتاه می آمدم .بعد که بچه دار شدیم بخاطر بچه ها زندگی مان بهتر شد .بنده
در شرکت کار می کردم و وضع حقوقم هم بد نبود .اما شرکت ورشکست شد و من از کار بیکار شدم .از این به بعد بود که
کمک اختالف ما شدید شد.بهانه های مختلف می آورد و بنای ناسازگاری را گذاشت .
چند سال با هم زندگی مشترک داشتید؟ 20سالچند فرزند دارید؟-دوتا
آن یکی چه طور است ؟او پسر 18ساله است و مشغول کار می باشد .با او مشکلی نداریم. بعد از بیست سال به این فکر افتادید که همدیگر را دوست ندارید؟!البته بهانه اش این بود که من کار دست حسابی ندارم . معتاد هم بودی ؟ نه اصال به هیج وجهاز فاطمه بگو ،مشکل او چیست؟فاطمه دختر حساسی است ،دوست دارد با با هم آشتی کنیم و در کنار هم باشیم .بیشتر توی خودش است و با خودش سرگرماست .مدرسه را دوست ندارد .هر روز او را با اکراه به مدرسه می آورم .می گوید همه ی بچه ها با مادرشان مدرسه می آیند و
من خجالت می کشم .خالصه اینکه اعصابم را خورد کرده است و نمی دانم با او چکار کنم ؟
چند مدت است که این طور شده است ؟از وقتی که از تهران به اینجا آمدیم ( شش ماه پیش ) کم کم بهانه های او شروع شده است و این آواخر هم خیلی کم حرفشده و سعی می کند کمتر با صحبت کند.
شما بفرمایید که دقیقا چه تقاضای دارید و چه کمکی از دست ما بر می آید. شما اگر با مادر فاطمه تماس بگیرید و با او صحبت کنید شاید شکایتش را پس بگیرد و بخاطر دخترش به زندگیش بر گردد.البته از طرف من نگویید که فعالنی چنین تقاضایی کرده است.
چشم من در اولین فرصت با او صحبت خواهم کرد .و در ضمن مطمئن باشید که ما از هیچ کوششی برای حل مشکل فاطمهدریغ نخواهیم ورزید و هر طور شده مشکل او را بر طرف می کنیم اما شما هم باید قول بدهی که با ما همکاری الزم را داشته
باشید( .شماره مادرش را یادداشت تا در فرصت مقتضی با او تماس بگیرم)
او خوشحال از این جلسه بیرون رفت و از چهره او مشخص بود که انرژی مثبت گرفته و به حل مشکل فرزندش در آینده امید
وار شده است.
جلسه دوم( :)17/7/89
با مادرش که موفق نشدم تماس بگیرم ولی با مادربزرگش صحبت کردم .او قول داد وقتی که دخترش برگردد به او بگوید کهبامن تماس بگیرد ولی فعال که یک هفته می گذرد و خبری نیست .به نظر من حال که مادرش راضی به بازگشت نیست شما
خودت باید واقعیت را بپذیری و برای مشکل فاطمه نهایت سعی و تالش خود را بکنی.ارتباط عاطفی ات را با او بیشتر کن.
زودتر به منزل بیا .و نگذار زیاد تنها باشد .از دوستانش بخواه در غیاب تو به منزل بیایند و با فاطمه بازی کنند و تکالیف مدرسه
را انجام دهند.هدیه مناسب برایش بخر و تشویقش کن .همچنین ارتباطت را با مدرسه بیشتر کرده و با معلمش صحبت کن .
همه اش تقصیر مادرش است ،من می دانستم او نمی گذارد خانمم برگردد .من به دنبال زدن یک مغازه فتوکپی و کار هایکامپیوتری در این روستا هستم .و بنا دارم که خانه ام را نیز عوض کنم .اینجا که هستیم اتاقش کوچک و دلگیر است .احساس
می کنم فاطمه خوشش نمی آید.
حتما این کار را بکن .تغییر در محل زندگی می تواند روحیه او را عوض کند (.او را تشویق به تغییر خانه کردم).مصاحبه با معلم نیز می توانست به شناخت من از فاطمه کمک کند.
خانم ،...نظر شما در رابطه با فاطمه چیست؟درسش زیاد تعریف ندارد.او بیشتر توی خودش است .توجه ای به درس ندارد .با بچه ها نمی جوشد .چند بار با پدرش صحبتکرده ام ولی هیچ فایده ای نداشته است.
با توجه به اینکه فاطمه با پدرش زندگی می کند و از محبت مادر محروم می باشد .لطف کنید یک مقدار توجه تان را به اوبیشتر کنید .و محبت کنید .به بهانه های مختلف تشویق کنید و جایزه بدهید .و در کار گروهی مشارکت دهید و بچه ها سفارش
کنید با او دوست شوند .و سعی کنید به او مسئولیت بدهید.
من تا آنجا که از دستم بر بیاید برای بهبود فاطمه ازهیچ کوششی دریغ نمی کنم.ولی او خودش تمایلی برای دوست شدن نداردو با بچه ها نمی جوشد.
انتخاب راه حل هاي ممكن
معلمان و والدین در رفع مشکالت کودکان گوشه گیر نقش بسزایی دارند و با صمیمیت و محبت باید به تمام تغییرات رفتاری
مناسب و موفقیت آمیز آنان توجه کرده ،آنان را تشویق کنند و بدین وسیله کودکان را به سوی فعالیتهای اجتماعی سازنده در
مدرسه و خانه راغب سازند .بردن به گردشهای علمی ،تشویق به سخن گفتن در حضور والدین و دوستان و بستگان و جرات
دادن به او بدین معنی که می تواند در برابر جمع سخن بگوید و شرکت دادن در فعالیتهای هنری و ایفای نقش در نمایشنامه ها از
جمله اعمالی است که مهارتهای اجتماعی دانش آموزان و کودکان را افزایش می بخشد و آنان را در مبارزه با گوشه گیری یاری
می دهد ( شفیع آبادی ،1374،ص .)97
با توجه به اطالعاتی که از طریق مصاحبه با پدر و معلم فاطمه بدست آوردم و همچنین مطالعه کتاب های روانشناسی تربیتی و
مراجعه به اینترنت و مشورت با چند تن از مشاوران راه حل هایی که برای درمان گوشه گیری مفید بود به شرح ذیل لیست
کردم:
. 1صحبت با مادر فاطمه و تشویق او به بازگشت قبل از اینکه حکم طالق صادر شود.این بهترین و موثرترین راه برای حل
مشکل فاطمه بود.
. 2صحبت با پدر فاطمه و اینکه او خودش را با واقعیت موجود وفق داده و برای زندگی فاطمه از هیچ کوششی دریغ نورزد :به
او احترام بگذارد،محبت کند ،به درس هایش توجه کند،به خواسته هایش توجه کند ،پای صحبت هابش بنشیند ،با او در انجام امور
منزل مشورت کند،مسئولیت بدهد ،تشویق کند ،با مدرسه در ارتباط باشد.
. 3صحبت با معلم فاطمه؛به او محبت کند،مسئولیت بدهد ،توجه داشته باشد.تشویق کند ،درکارهای گروهی مشارکت دهد.
. 4صحبت با معاونین آموزشی و پرورشی:حمایتهای عاطفی در جهت تقویت اعتماد به نفس دانش آموز ،واگذاری مسولیت های
مناسب با تو جه بر میزان توان جسمی و روحی دانش آموز،تشویق و زمینه سازی حضور در فعالیت های جمعی و گروهی مانند
انتظامات ،مراسم صبحگاهی ،گروه سرود و نمایش و شورای دانش آموزی
انتخاب راه حل مناسب ،اعتبار بخشي و اجراي راه حل
با توجه به شرایط زندگی فاطمه به نظر می رسید.شاید کمک به بازگشت مادرش بهترین گزینه برای سرو سامان دادن زندگی
فاطمه باشد و دیگر نیاز به هیچ اقدامی نباشد .چون مشکل از سرچشمه یعنی از جایی که بوجود آمده بود حل می شد .لذا قبل
از هر چیز سعی نمودم به توصیه پدرش چندین بار با مادرفاطمه تماس بگیرم و با او صحبت کنم و شاید متقاعدش نمایم و به
زندگی مشترکشان برگردد اما متاسفانه او هیچ وقت به تلفن های من پاسخ نداد و فقط توانستم با مادربزگ و برادر فاطمه
تماس بگیرم که آنها هیچ کمکی به من برای فراهم کردن زمینه تماس تلفنی با مادر فاطمه نکردند .لذا وقتی از این اقدام
مایوس شدم در صدد بر آمدم این مشکل را از طریق علمی و با نظر متخصصان علم روانشناسی و تعلیم تربیت حل نمایم.
بهترین راه حل ممکن محبت کردن و دادن مسئولیت بود.لذا به افرادی که در تعلیم وتربیت فاطمه ارتباط مسقیم داشتند ،من
جمله پدر ،معلم ،معاونت آموزشی ،معاونت پرورشی ،مربی ورزش توصیه شد به فاطمه توجه بیشتری داشته و به او در عرصه
های مختلف ،مثل عضویت شورای مدرسه ،بهداشت یار و انتظامات ،مبصری ،گروه سرود ،نمایش ،مشاوره در امور منزل و
....
موثر ترین فرد در زندگی فاطمه و اینکه بیشترین تاثیر را می توانست در تعلیم وتربیت او داشته باشد ،پدرش بود ،لذا با او بطور
مفصل در چندین جلسه صحبت شد و تاکید گردید که جای خالی محبت مادرش را پر کند .وقت بیشتری را در منزل برای او
اختصاص دهد .سعی کند هر روز صبح ها تا جلوی درب مدرسه او را مشایعت کند ،بعد از ظهرها زودتر به منزل برگردد ،در انجام
امور منزل با او مشورت کند .منزل نامناسب استیجاری خود را تغییر دهد .ارتباطش را با معلم فاطمه بیشتر نموده و زمینه را
برای ارتباط بیشتر او با دوستانش فراهم نماید.
شخص دومی که می توانست تاثیر زیادی در شخصیت فاطمه داشته باشد و به او در حل مشکلش کمک کند معلم او بود.به
معلمش توصیه شداو را در کارهای گروهی درگیر کند و به او مسئولیت بدهد .همچنین محبت خود را از او دریغ نکند .از آنجایی
که معلم فاطمه شخصی دلسوز و مهربان و عالقه مند به امور پژوهشی بود نهایت همکاری را داشتند .او را به عنوان نماینده
کالس انتخاب کردند .و به سایر دانش آموزان توصیه نمودند که با فاطمه دوست شده و او را در کار های گروهی مشارکت دهند.
فاطمه در انتظامات مدرسه به معاون آموزشی کمک می کرد و عضو گروه سرود هم بود.
اهم راهكار هاي ارائه شده به شرح زير مي باشد:
دادن مسئولیت توسط معاونت پرورشی ،آموزشی و معلم کالس جابجایی محل سکونت و عوض کردن خانه توسط پدرش توجه کردن به دانش آموز توسط معلم و مدیر و معاون آموزشی تشویق کردن در مناسبت های مختلف چه از نظر درسی و چه از نظر پرورشی بردن اردو و گردش های علمی شرکت پدرش در پیاده روی روز خانواده به زمین های اطراف روستا به همراه فاطمه فراهم کردن زمینه مشارکت پدرش با مدرسه مانند تعمیر دستگا های فتوکپی و کامپیوترگرد آوری اطالعات( شواهد )2
مشاهده :چند مدت بود که رفتار فاطمه را از نزدیک بطور غیر مستقیم زیر نظر داشتم .در کالس که می رفتم می دیدم در
بحث ها مشارکت دارد.اظهار نظر می کند .می خندد و خوشحال است .در حیاط دست درگردن دوستانش می اندازد و قدم می
زند .او اجتماعی تر شده ،سالم می کند.خوشحال است ،دیگر سرش پایین و منزوی نیست .اگر کسی از اول او نمی شناخت
متوجه نمی شد او واقعا مشکل داشته باشد.
مصاحبه با پدر فاطمه( اردیبهشت )90
حال فاطمه چه طور است ؟ وضعیت روحی و درسی او چگونه است؟ من نمی دانم که چگونه زحمات شما را جبران کنم ،فاطمه خیلی بهتر شده است هم از نظر درسی و هم از نظر روحی.اینبرنامه اردوی تهران شما در روحیه فاطمه خیلی تاثیر خوبی داشت.من از وضعیت تحصیلی او راضی هستم.
فکر می کنید کدام برنامه ی ما در رفتار او تاثیر بیشتری داشته است؟این مسئولیت هایی که به او داده بودید او را خیلی خوشحال می کرد .وقتی به خانه می آمد با خوشحالی می گفت :بابا امروزمبصر شده ام .یا اینکه من انتظامات هستم و ...این برنامه اردوی شما به تهران هم خیلی خوب بود و در روحیه فاطمه واقعا
تاثیر مثبت گذاشت .دست شما وخانم معلمش درد نکند .
مصاحبه با معلم فاطمه(اردیبهشت )90
با تشکر از زحماتی که برای فاطمه و سایر دانش آموزان کشیدید .به نظر شما وضعیت فاطمه تغییر کرده است یا نه ؟وضعیت تحصیلی فاطمه نسبت اوایل سال بهتر شده و از نظر روحی هم خیلی بهتر شده .دیگه آن حالت گوشه گیری که داشت ،ندارد .با بچه ها می جوشد ،درکالس سر حال است.در کارهای گروهی مشارکت دارد .در بین امتحانات جشن تولد گرفته و
دوستانش را دعوت کرده است .چون در فکر تدارکات جشن بوده امتحان درس تاریخ را خوب نداده است به همین دلیل نمره
تاریخ او افت کرده است.
به نظرمن ،اینکه او از آن حالت گوشه گیری که در اویل سال داشت به این مرحله رسیده است که دوستانش را به جشن تولددعوت می کند و در روابط اجتماعی اش پیشرفت کرده است خیلی با ارزش تر از دو نمره افتی است که در درس تاریخ آورده
است.
در مجموع من از وضعیت فاطمه راضی هستم.وضعیت تحصیلی
مشاهده کارنامه نوبت دوم او گویای این مطلب است که وضعیت درسی او در نوبت اول و دوم تغییر چندانی نداشته است در
بعضی دروس کاهش و بعضی دروس افزایش داشته است .او با معدل کل 66/17قبول شد.
نوبت قرآن
اول
دوم
هدیه
امال
انشا
18
18
15
18
17
17
18
18
قرائت
فارسی
20
19
تاریخ
ومدنی
15
13
جغرافیا
ریاضیات
18
16
16
19
علوم
تجربی
19
17
هنر
ورزش
معدل
19
19
20
20
17.73
17.64
نتيجه
فاطمه دانش آموز کالس پنجم در دبستان یاسین رشتقون از مدارس تابعه ناحیه دو آموزش و پرورش استان قزوین و مرکز
مجتمع اموزشی و پرورشی شهید لشگری در سال تحصیلی 89-90تحصیل می کرد .مشکل او گوشه گیری و انزواطلبی بود که
با تاکید بر روشهای علمی و مشاوره با افراد اهل فن و متخصص تعلیم وتربیت ،همکاری و مشارکت معلم و پدرش به حول قوه
الهی حل شد .
توجه کردن ،دادن مسئولیت ،محبت کردن ،مشارکت دادن در امور منزل و مدرسه از جمله اقدامات موثری بود که به فاطمه
کمک کرد تا در شرایط عادی مانند سایر دانش آموزان به زندگی خود ادامه دهد .و بتواند با مشکل عدم مهر مادری کنار بیاید و
خود را با زندگی موجود وفق دهد.
مباني نظري پژوهش
کودک کمرو هر چند که برای دیگران ناراحتی ورنجش ایجاد نمی کند لکن ممکن است
به علت دنج تاشی از احساس نا امنی وبی کفایتی در خود جزء ناشادترین کودکان
باشد .درنتیجه پیوسته بد نیای درون خویش پناه می برد .و اگر در مورد رفتار غیر اجتماعی این قبیل کودکان و نوجوانان چاره ای
اندیشیده نشود احتماال خطرناکترین و مساعد ترین وضع را برای ابتالء به اسکیزو فرنی (جنون خواهند داشت .هر چند که همه
کودکان کمرو و منزوی به بیماری روانی دچار
نمی شوند لکن تعدادی از آنان قربانی این بیماری خواهند بود.گوشه گیری ،کم رویی و انزوا طلبی عارضه ای است که باعث می
شود کودک و نوجوان از برقرار کردن ارتباط با افراد و محیط خارج دوری کنند .این کودکان و نوجوانان نوعًا با تقلیل یافتن عالیق
ذهنی و عاطفی نسبت به اطرافیان خود از داشتن دوستان نزدیک و صمیمی محروم اند .نوجوانی که کم رو و گوشه گیر است،
معموًال از حضور در فعالیت های جمعی سرباز می زند و فقط با تک دوست خود که نوعًا به او بسیار وابسته می شود اوقات خود
را سپری می کند.
گوشه گیری
گوشه گیری از نظر لغوی به معنی تنها و مجرد و در خلوت نشستن و از جمع کناره گرفتن است .گوشه کیر کسی است که از
مردم دوری می کند و عزلت می گزیند و بدان وسیله خود را با محیط اطراف سازگار می سازد؛ البته هر نوع عزلت و در تنهایی
ماندن ،گوشه گیری تلقی نمی شود .هر انسان گاهگاهی دوست دارد تنها باشد تا به خود شناسی و حل مشکالت زندگی
بپردازد .گوشه گیری زمانی حالت بیماری پیدا می کند که فرد از آمیزش با جمع و همنوعان بیزار و بیمناک باشد .در این مورد،
اگر گوشه گیری بموقع درمان نشود به پیدایش حالت روانی شدید و افسردگی منجر می شود (شفیع آبادی ،1374 ،ص )94
یک کودک ممکن است به دالیل مختلف نتواند با کودکان دیگر ارتباط متقابل برقرار سازد .یکی از دالیل ممکن است به ترس از
عکس العمل هایی از قبیل مورد حمله واقع شدن ،نادیده گرفته شدن ،یا مورد تمسخر قرار گرفتن مربوط باشد .مع هذا ،
دالیل دیگر با ناتوانی کودک از فرا گرفتن مهارتهای اجتماعی مورد نیاز برای برقرار کردن ارتباط متقابل موثر و مفید با همسن و
ساالن ارتباط داشته باشد .برای مثال ،کودکی که نمی داند چگونه با دیگران بازی کند به احتمال زیاد ارتباط با کودکان دیگر را
ناخوشایند و تشویش انگیز خواهد یافت .در این صورت ،کناره گرفتن از گروه بر اثر تقلیل اضطراب تقویت می شود .
نمونه ای از کودکانی که گوشه گیری اجتماعی آنان به کمبود مهارتهای اجتماعی بر می گردد توسط بول ،استوارد ،هریس و بر
ارائه شده است .این مولفین درباره بچه ای کودکستانی که نمی دانست چگونه از وسایل زمین بازی استفاده کند گزارش داده
اند .در نتیجه این کمبود ،کودک مزبور به ندرت با کودکان دیگر ارتباط متقابل برقرار می کرد ولی پس از آنکه محققین مورد
بحث طرز استفاده از وسایل زمین بازی را به او یاد دادند تماسهای بدنی و کالمی کودک با کودکان دیگر و نیز شرکت او در
بازیهای مستلزم همکاری
با دیگران به سرعت افزایش پیدا کرد .متاسفانه گوشه گیری اجتماعی تنها از طریق تقویت منفی ناشی از تقلیل اضطراب حفظ
نمی شود بلکه تقویت مثبتی نیز که غالبا به صورت توجه بیشتر افراد بزرگسال به کودک «خجالتی » بروز می کند باعث نگهداری
این حالت می گردد .
عالیم و نشانه ها
گوشه گیری با یک سلسله عالیم متعدد و به هم پیوسته همراه است .گوشه گیر چون مشکالتش را نمی تواند در عالم واقعیت
حل کند ،به تخیل فرو می رود و به خیالبافی می پردازد .او انسانی است بی هدف و نمی داند چه باید بکند و برای آینده اش چه
طرحی بریزد .از مردم گریزان است و هر تمنا و خواهش را یک تحمیل تلقی می کند و در برابر آن بشدت مقاومت می کند ؛ از
این رو ،اطرافیان دچار تضاد و کشمش می شود .برای دفاع از حقش اقدام نمی کند و کناره گیری را بر تالش ترجیح می دهد .
محدود ساختن تمام جنبه ها و فعالیتهای زندگی ،خجالت و سکوت ،محرومیت ،ناتوانی در برقراری رابطه با دوستان و
معلمان ،فرار از فعالیتهای اجتماعی و به تعویق انداختن انجام دادن کارها ،
بی حوصلگی و کسالت و احساس خستگی و نگرانی از آینده ،کمک نخواستن از دیگران ،هنگام نیاز ،در انجام دادن کارها از
این شاخه به آن شاخه پریدن ،سازش با وضع موجود و اعتراض نکردن به آن ،حتی در صورت احساس ناراحتی و نگرانی ،
احساس پوچی و بی ارزشی ،ابراز وجود نکردن ،تسلیم شدن در برابر خواسته های دیگران ،تقصیر گناهان را به گردن
گرفتن ،ناتوانی در بروز احساس خصومت و پرخاشگري ،اجتناب از رقابت ،درون گرايي و در خوى فرو رفتن ،زود رنجي ،
داشتن نگرش منفي و بدبينانه به اطرافيان ،مطرح نكردن اشكاالت درسي در كالس و عقب ماندگي درسي در بين دانش
آموزان گوشه گير بسيار مشاهده مي شود .
عالئم گوشه گیری را بطور خالصه به شرح ذیل می توان بر شمرد:
-1به تخیل فرو می رودوبه خیالبافی می پردازد -2ازمردم گریزان است وهر تمنا وخواهش را یک تحمیل تلقی می کند ودر
برابرآن مقاومت می کند -3برای دفاع ازحقوقش اقدام نمی کند وکنار ه گیری را برتالش ترجیح می دهد -4محدود ساختن تمام
جنبه هاوفعالیت های زندگی -5خجالت و سکوت -6ناتوانی در برقراری روابط با دوستان ومعلمان -7فرار از فعالیتهای اجتماعی
وبه تعویق انداختن انجام دادن کارها -8بی حوصلگی وکسا لت واحساس خستگی ونگرانی از آینده -9کمک نخواستن از دیگران
هنگام نیاز -10درانجام دادن کارها از این شاخه به آن شاخه پریدن -11ساز ش با وضع موجود واعتراض نکردن به آن حتی در
صورت احساس ناراحتی -12احساس پوچی وبی ارزشی -13ابراز وجود نکردن -14تسلیم شدن دربرابر خواسته های دیگران
-15تقصیر گناهان را به گردن دیگران انداختن -16ناتوانی دربروز احساس خصومت وپرخاشگری -17اجتناب از رقابت -18
درون گرایی و در خود فرو رفتن -19زود رنجی وزود گریستن -20پریشانی وبی قراری -21غیبت از مدرسه -22بی عالقگی
به کالس -23عدم تمرکز حواس -24اختالل در خوراک وحواس -25بی اعتنای به وقایع اطراف -26بی اعتمادی نسبت به
توانایی های خود -27داشتن نگرش منفی و بد بینانه به دیگران -28مطرح نکردن مشکالت درسی درکالس وعقب ماندگی
درسی
علل
عوامل متعددی موجب گوشه گیری می شود .غم و اندوه شدید و مداوم ،فقر و تنگدستی ،احساس گناه ،ضعف و نقص
جسمانی ،تکبر و غرور ،احساس حقارت شدید ،عقب ماندگی درسی ،پذیرفته نشدن در خانه و مدرسه ،حسادت و انتقام جویی
،احساس ترس و نا امنی ،نابسامانی های خانوادگی ،طالق ،بی پاسخ گذاشتن پرسشهای کنجکاوانه کودکان ،بی حوصلگی در
برقراری ارتباط سالم با کودکان ،نبودن الگوی اجتماعی مطلوب در خانه ،محرومیت از محبت مادر ،عدم حضور پدر ،اعتیاد
والدین ،شکستها و ناکامیهای پی در پی ،اختالل در عملکرد غدد فوق کلیوی ،حمایت افراطی کودک همراه با چشم پوشی شدید
،بیماریهای طوالنی کودک ،انتقال کودک به مدرسه و مکان جدید ،تبعیض و انتقادها و بهانه گیریهای مستمر و بی مورد والدین و
معلمان در بروز گوشه گیری نقش بسزایی دارد .در مواقعی گوشه گیری و فرار از موقعیت مخاطره انگیز ،معقول ترین شیوه
برای مقابله با ناکامی به شمار می رود .در این زمینه ،مشخص شده است که علت اصلی گوشه گیری برخی زندانیان در زمان
جنگ اول در بازداشتگاههای آلمان ،غلبه بر وحشت و فشار وارد شده ،بوده است .در این حالت ،عواملی نظیر شدت فشار و
ترس ،غیر ممکن بودن فرار و بیماری های جسمی در تشدید گوشه گیری زندانیان موثر بوده است .در خود فرو رفتن نوجوان
در دوره بلوغ نیز ممکن است به گوشه گیری بینجامد؛ به عبارت دیگر زمانی ،گوشه گیری نوجوان با تفکر درباره طبیعت و
خویشتن و مشاهده و تجزیه و تحلیل امور پیرامون همراه است که از کنجکاوی او نشات می گیرد و بدان وسیله نوجوان می
خواهد به چراهای درونی خود پاسخ دهد .همچنین هرگاه نوجوان در سازگاری با محیط اجتماعی شکست بخورد ،احتمال می رود
گوشه گیر شود (شفیع آبادی،1374،ص)
معالجه گوشه گیری
از آنجا که گوشه گیری کودکان معموال نه به صورت اجتناب از افراد بزرگسال بلکه به صورت کناره گیری از کودکان جلوه می
کند ،هدف درمان باید افزایش ارتباط متقابل با همسن و ساالن کودک باشد .قسمت عمده کارهایی که درباره کودکان گوشه
گیر انجام گرفته با استفاده از کودکان بالنسبه عادی کودکستان بوده است ،ولی آموزش مهارتهای اجتماعی را می توان در مورد
کودکان شدیدا ناراحت نیز انجام داد .بدیهی است با کودکانی که آشفته و مختل هستند به بیش از ده جلسه آموزش نیاز است تا
بتوان از ثبات و دوام نتایج درمانی اطمینان حاصل نمود (مهریار ،1370 ،ص . )292
معلمان و والدین در رفع مشکالت کودکان گوشه گیر نقش بسزایی دارند و با صمیمیت و محبت باید به تمام تغییرات رفتاری
مناسب و موفقیت آمیز آنان توجه کرده ،آنان را تشویق کنند و بدین وسیله کودکان را به سوی فعالیت های اجتماعی سازنده در
مدرسه و خانه راغب سازند .
بردن به گردشهای علمی ،تشویق به سخن گفتن در حضور والدین و دوستان و بستگان و جرات دادن به او بدین معنی که می
تواند در برابر جمع سخن بگوید و شرکت دادن در فعالیتهای هنری و ایفای نقش در نمایشنامه ها از جمله اعمالی است که
مهارتهای اجتماعی دانش آموزان و کودکان را افزایش می بخشد و آنان را در مبارزه با گوشه گیری یاری می دهد ( شفیع آبادی
،1374،ص .)97
خالصه
گوشه گیری ( تعریف لغوی ) :به معنی تنهایی و در خلوت نشستن و از جمع کنار ه گرفتن است .کودک یا نوجوان گوشه گیر ازبرخورد با دیگران دوری می کند و به صورت افراطی سعی در جدا شدن از آنها دارد .در فعالیتهای گروهی همکاری و مشارکت
الزم را ندارد و نیز از شرکت در بازی های دسته جمعی خوداری می کند و از جهت کالمی در عین حال که قادربه تکلم وهم
صحبتی است ،کمتر رابطه بر قرار می کند از بیان خواسته ها و نظرات خود در بین دیگران خوداری می کند .
گوشه گیری ( کمروی -انزواطلبی ) عارضه ای است که باعث می شود کودک و نو جوان از بر قرار کردن ارتباط با محیط خارجدوری کنند .این کودکان و نو جوانان نوعا با تقلیل یافتن عالیق ذهنی و عاطفی نسبت به اطرافیان خود از داشتن دوستان نزدیک
و صمیمی محرومند .و جوانی که کمرو و گوشه گیر است معموال ازحضور درفعالیت ها ی جمعی سر باز می زند و فقط با تک
دوست خود که نوعا بسیار به او وابسته می شود اوقات خود را سپری می کند( .ماهنامه پیوند )
مشکل فاطمه گوشه گیری و انزوا طلبی بود ،پدرش چندین بار مراجعه کرده بود و از افت تحصیلی و بی عالقگی او در انجام
تکالیف صحبت کرده بود و از اینکه عالقه ای ندارد که با سایر دانش آموزان دوست شود و همیشه توی الک خودش است ،نگران
بود و خواستار حل مشکل دخترش شده بود.
فاطمه با پدرش زندگی می کند.او از تهران به علت جدایی والدینش به این روستا مهاجرت کرده است.او دختری با قد
متوسط،یک مقدار اضافه وزن و با عینک برچشمان سیاه ریزش می باشد که با دوستانش نمی جوشد و سرش همواره پایین و
در ردیف یکی مانده به آخر کالس نشسته است.
با توجه به شرایط زندگی فاطمه به نظر می رسید.شاید کمک به بازگشت مادرش بهترین گزینه برای سرو سامان دادن زندگی
فاطمه باشد و دیگر نیاز به هیچ اقدامی نباشد .چون مشکل از سرچشمه یعنی از جایی که بوجود آمده بود حل می شد .لذا قبل
از هر چیز سعی نمودم به توصیه پدرش چندین بار با مادرفاطمه تماس بگیرم و با او صحبت کنم و شاید متقاعدش نمایم و به
زندگی مشترکشان برگردد اما متاسفانه او هیچ وقت به تلفن های من پاسخ نداد و فقط توانستم با مادربزگ و برادر فاطمه
تماس بگیرم که آنها هیچ کمکی به من برای فراهم کردن زمینه تماس تلفنی با مادر فاطمه نکردند .لذا وقتی از این اقدام
مایوس شدم در صدد بر آمدم این مشکل را از طریق علمی و با نظر متخصصان علم روانشناسی و تعلیم تربیت حل نمایم.
بهترین راه حل ممکن محبت کردن و دادن مسئولیت بود.لذا به افرادی که در تعلیم وتربیت فاطمه ارتباط مسقیم داشتند ،من
جمله پدر ،معلم ،معاونت آموزشی ،معاونت پرورشی ،مربی ورزش توصیه شد به فاطمه توجه بیشتری داشته و به او در عرصه
های مختلف ،مثل عضویت شورای مدرسه ،بهداشت یار و انتظامات ،مبصری ،گروه سرود ،نمایش ،مشاوره در امور منزل و
....
اهم راهکار های انجام شده برای درمان گوشه گیری دراین پژوهش عبارت اند از :
دادن مسئولیت توسط معاونت پرورشی ،آموزشی و معلم کالس جابجایی محل سکونت و عوض کردن خانه توسط پدرش توجه کردن به دانش آموز توسط معلم و مدیر و معاون آموزشی تشویق کردن در مناسبت های مختلف چه از نظر درسی و چه از نظر پرورشی بردن اردو و گردش های علمی شرکت پدرش در پیاده روی روز خانواده به زمین های اطراف روستا به همراه فاطمه فراهم کردن زمینه مشارکت پدرش با مدرسه مانند تعمیر دستگا های فتوکپی و کامپیوترفاطمه دانش آموز کالس پنجم در دبستان یاسین رشتقون از مدارس تابعه ناحیه دو آموزش و پرورش استان
قزوین و مرکز مجتمع آموزشی و پرورشی شهید لشگری در سال تحصیلی 89-90تحصیل می کرد .مشکل او
گوشه گیری و انزواطلبی بود که با تاکید بر روشهای علمی و مشاوره با افراد اهل فن و متخصص تعلیم
وتربیت ،همکاری و مشارکت معلم و پدرش به حول قوه الهی حل شد .
توجه کردن ،دادن مسئولیت ،محبت کردن ،مشارکت دادن در امور منزل و مدرسه از جمله اقدامات موثری
بود که به فاطمه کمک کرد تا در شرایط عادی مانند سایر دانش آموزان به زندگی خود ادامه دهد .و بتواند با
مشکل عدم مهر مادری کنار بیاید و خود را با زندگی موجود وفق دهد.
پيشنهادات
در پايان چند توصيه به آموزگاران محترم دارم:
دادن مسئولیت بهترین گزینه برای حل مشکل دانش آموزان گوشه گیر می باشدتشویق کردن می تواند اعتماد بنفس آنها را افزایش دهد.برگزاری گردش های علمی و اردو ها به منظور تعامل با سایر دانش آموزان بسیار مفید است. فراهم کردن زمینه برای ارائه گزارش و سخنرانی پیرامون مسائل درسی و کار گاهی توسط این چنین دانش آموزان برای برطرغ کردن مشکل گوشه گیری انان مفید است.
در س هنر فرصت خوبی است تا در پایان فعالیت هنری به نقد هنری و خود ارزیابی پرداخته شود و مجال نقد و ارزیابی به انهاداده شود .
شناخت ،پیش مقدمه انجام هر اقدامی می باشد .لذا توصیه می گردد که معلمان عزیز از همان روز های اول سال تحصیلی باکمک مسئولین مدرسه ،اولیا نسبت به شناخت کامل دانش آموزان اقدام کنند.
دانش و آگاهی نسبت به مسائل تربیتی و آموزشی ابزار موفقیت معلم می باشد.مطالعه کتب روانشناسی تربیتی و روشهایتدریس باید به یک عادت برای معلمین تبدیل شود.
از شتابزدگی و هر گونه اقدامی قبل از آگاهی خودداری گردد.برخورد نامناسب مانند تجویز داروی نامناسب می باشد که گاهیاوقات خسرات جبران ناپذیری به بار می آورد و برای برگشت به نقطه اول هیچ راهی وجود ندارد.
منابع وماخذ:
-1سيف الهي،وجي الله ،راهنماي اقدام پژوهي،انتشارات گيالن1387،
-2اکبری ،ابوالقاسم ،مشکالت نوجوانان و جوانان ،چاپ دوم نشر ساواالن ،تهران ،سال ۱۳۸۱
-3نوابی نژاد ،شکوه :رفتارهای بهنجار و نابهنجار کودکان و راههای پیشگیری و درمان ،انتشارات انجمن
اولیاء و مربیان ۱۳۷۲
-۱اصغری پور ،حمید – اصغری پور ،نگار و فضلی خوانی ،منوچهر ، 1383،مشاوره با دانش آموزان در مدارس ،مشهد:
انتشارات ضریح آفتاب .
-۲حسینی بیرجندی ،سید مهدی ، 384،اصول و روشهای راهنمایی و مشاوره ،تهران :انتشارات رشد
-۳عزت پور ،نازی ،گوشه گیری و درمان آن ( بر خط )
4www.aftabir.comwww.haderbad.blogfa.com-5
http://fa.wikipedia.org -6
WWW.Koncur.Parsiblog.com -7
