پی دی اف سخنرانی استاد رائفی‌پور با موضوع تربیت نسلی

1 مقام حسنظن یکی از بهترین مقاماتی که بندۀ خدا به آن میرسد ،مقام حسنظن به خداست .خیلی وقتها ما در زندگی بهترین مقام؛ مقام حسنظن به خداست. دچار مشکالتی میشویم ،بندۀ خوب صبر میکند درحالی که به او سخت میگذرد .اما بندهای که خوب نیست، م ت أَيْ مدي الن م َّاس(روم )41:بوده و به موجب یک کار سبَ ْ با وجود اینکه مسبب بال خودش بوده و در واقع ِبَا َك َ غلط یا اشتباه دچار بال شده است ،غر میزند و ناشکری میکند .اما یکموقع هست این بنده در مقابل مصیبتها ،عالوه بر اینکه صبر میکند و رضایت دارد ،به خدا حسنظن هم دارد .یعنی میداند خیری در این کار وجود دارد و مطمئن است که خداوند رشد او را در این کار قرار داده است. تفاوت شیطان با آنهمه عبادت ،با بقیۀ مخلوقات در این است که گفتَ  :ر م ب مِبَا أَ ْغ َويْ تَ من؛ پروردگارا! به خاطر اینکه مرا گمراه ساختی(.حجر )39:یعنی خدایا تو جلوی رشد من را گرفتی ،در حالی که اگر شیطان همان سجده را به حضرت آدم میکرد ،خدا او را به باالترین مقامها میرساند .لقب شیطان ،عزازیل (عزیز خدا) رشد ما، بود (بحار االنوار ،ج ،11ص ،)138و تصورش این بود که خدا رشدش را آنطوری که خودش میخواهد باید قرار ً دهد ،منتها این تصور کامال کودکانه و از سر جهل است .این حرف زشت و سخیفی است ،ما مدعی هستیم که در بالها و بیشتر از خدا میفهمیم و حسنظن و حسنتفاهم به او نداریم .یک مؤمن وقتی بال و گرفتاری به سراغش ً میآید ،میگوید« :حتما خیری در آن است .و چون خدا رب من و عاشق من است و تمام کائنات را برای من ً آفریده ،پس حتما رشد من را در همین گرفتاری قرار داده است ».لذا مؤمن میگوید« :الَری فمی ما َوقَ َع؛ خیر و خوبی در همان چیزی است که اتفاق افتاده». گرفتاریهایی است که پیش میآید. البته این مسائل در حرف قشنگ است ،وقتی وارد زندگی شوید و مشکالت برایتان پیش بیاید ،پس میزنید .به انسان حکیم، در مشکالت حسنظن دارد و دنبال حکمت آن است. مقام حسنظن به خدا باید برسید .خیلی از انسانهای بزرگ با یتیمی رشد کردهاند ،برای مثال پیامبر اسالم یا امثال امامخمینی ً مشکالتی داشتهاند که از تصور ما بهدور است .گاهی برای انسان مثال در پانزدهسالگیاش اتفاقی رخ میدهد ،و در پنجاهسالگی متوجه میشود که داشته در آن مشکالت؛ یک دورۀ تربیتی را برای همان پنجاهسالگی طی میکرده .تفاوت انسان حکیم و غیر حکیم هم در این است که انسان حکیم ،در مشکالت حسنظن دارد و به دنبال حکمت آن است و انسان غیر حکیم که دنبال فرافکنی است میگوید« :در حق من ظلم شده است و من مستحق آن نیستم». 2 ازدواج و بچهدارشدن ،فرصتهای عالی برای رشد انسان است ،چون درک بهتری از خدا پیدا میکند .گاهی به بچه سخت میگیرید ،اما او به سمت شما میآید و خودش را در بغل شما میاندازد .گاهی هم در حق بچه ً ظلم میکنید ،و چون پدر یا مادرش هستید ،کامال به خودتان حق میدهید .اما میبینید همین ظلم ،دامنتان نشانههایی در را میگیرد .گاهی آزردن یک حیوان ممکن است چندین سال زندگی شما را قفل کند .درد اینجاست که گاهی زندگی برای شما خودمان هم نمیدانیم علت قفلشدن زندگیمان چیست .اینکه خدا نشانههایی در زندگی برای شما بفرستد که متوجه خطاهایتان شوید ،خیلی ارزشمند است .مؤمن در مشکالت ،حکمت و صبوری به خرج میدهد و به گاهی خدا میفرستد که متوجه خطاهایتان شوید. دنبال علت آن اتفاق میگردد. بزرگترین گناه ،ناامیدی از رحمت خداست ،یعنی یک گناهی از شما سر زده ،از ته دل هم پشیمان هستید و میگویید« :خدایا مرا ببخش ».اما وقتی از مراسم احیای شب قدر بیرون میآیید ،با خود بگویید« :خدا هنوز من را نبخشیده است ».این اکبرالکبائر و بدترین گناه است ،بهخاطر اینکه شما به خدا حسـنظن ندارید و این «قُنوط ممن ر ْْح مة َّم اَلل؛ ناامیدی از رحمـت خدا» است (اصول کافی ،ج ،2ص .)545این ویژگی ابلیس است. ْ ََ ماجرای حضرت خضر و حضرت موسی نام حضرت خضر در قرآن نیامده است و از او به عنوان عبد صالحی یاد شده که خدا علمی را به او داده بود که پیغمبر اولوالعزم آن علم را نداشت(.کهف .)65:وصی حضرت موسی ،بعد از هارون ،یوشعبننون سورۀ کهف خیلی عجیب و اهلبیتی است. است ،که دستور دارند با هم به مجمعالبحرین بروند ،و قرار بود هر وقت اتفاق عجیبی رخ داد ،یوشع به حضرت موسی اطالع دهد .این قصه را در سورۀ کهف خواندهاید .سورۀ کهف خیلی جالب و اهلبیتی است .حضرت خضر کارهایی میکند و قرار است که حضرت موسی ساکت باشد .در روایات آمده اگر حضرت موسی صبر میکرد چیزهای خیلی بیشتری میدید (تفسیر نورالثقلین ،ج ،۳ص ،)۲۸۲اما حضرت موسی از این امتحان پیروز درنیامد. در ابتدا حضرت خضر یک کشتی را سوراخ کرد .حضرت موسی پیغمبر احکام و بایدها و نبایدهاست، ً فلذا ایراداتی گرفت که همگی وارد هستند ،مثال گفت« :این حقالناس است ».خضر یک بچۀ کوچکی را کشت ،و باز داد حضرت موسی درآمد و گفت« :قتل نفس انجام دادی ».پس از آن ،در شهری که به آنها آب و غذا هم ندادند ،حضرت خضر گفت« :باید یک دیوار کجی را درست کنیم ».حضرت موسی گفت: ً «این دیوار به چه دردی میخورد؟ الاقل از مردم روستا مزدی بگیریم!» حضرت خضر گفت« :ظاهرا شما ك؛ بین من و شما مفارقت و جدایی حاصل شد(.کهف)78: صبوری ندارید ».و گفتَ  :ه َذا فم َرا ُق بَ ْي من َوبَ ْينم َ اما قبل از جدایی علت ماجراها را به او گفت. حضرتموسی در مقابل کارهای حضرت خضر صبوری نداشت. 3 در مورد اولی گفت« :حاکم ،کشتیهای سالم را برای جنگ میگرفت و میبرد ،اما چون آن کشتی را سوراخ خدا حکمت کردم ،بعد از بررسی میبینند کشتی مناسب جنگ نیست و آن را برمیگردانند ».شاید صاحب کشتی ،همان بعضی اتفاقات موقع از نحسی روز و بدشانسی شاکی شود ،اما بعد از دوسه روز بگوید« :چه شانسی آوردم!» این همان جایی را به ما است که بنده نفهمی میکند .اما بندۀ حکیم میگوید« :خدا چه لطفی به من کرد و چه لطفهای دیگری دارد میفهماند که به او اعتماد کنیم. میکند که من در طول زمان نمیفهمم ».خدا میخواهد به ما بفهماند که به او اعتماد کنیم و ندیده ایمان بیاوریم ،نه اینکه بخواهد خودش را اثبات کند. ً درمورد داستان کشتن بچه ،اوال اینکه حضرت خضر در نظام سبباالسباب جایگاهی دارد که حضرت ً موسی و سایر افراد ندارند .یعنی اگر ما بچهای را بکشیم حتما باید مجازات شویم ،اما نقش حضرت خضر مانند قانون جاذبه یا قانون چگالی است .فقط او اجازۀ این کارها را دارد و دیگران ندارند .حضرت خضر گفت« :اگر این بچه بزرگ میشد ،باعث کافرشدن پدر و مادرش که انسانهای مؤمنی هستند، میشد .ما به آنها لطف کردیم و رحمت ما شامل حالشان شد ».ممکن است پدر و مادر این بچه کفر هم الزبَ ْریُ کا َن بگویند ،اما رحمت خدا شامل حالشان شد .امیرالمؤمنین درمورد زبیر میفرمایندَ « :ما َز َ ال ُّ شأَ اب نُه الْم ْش ُؤوم َعب ُد م رجالً ممنَّا أَ ْهل الْب ْي م للا؛ زبیر از ما اهلبیت بود ،تا اینکه پسر شومش عبدالله ت َح ََّّت نَ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ َُ بزرگ شد(».نهج البالغه ،حکمت )453یعنی پسرش نقش بسیار کلیدی در انحراف زبیر و ایستادن جلوی ولی ك أ َّ ول ممنْ ُه ْم َن الْ َقاتم َل َو ال َْم ْقتُ َ ص َدقَ َ معصوم داشت .کار به جایی میرسد که امیرالمؤمنین میفرمایندَ « :و َ مِف النَّار»(االحتجاج ،ج ،1ص )171و این یعنی زبیر جهنمی است .و چه بسا آن دنیا زبیر دارد زار میزند و خطاب اتفاقاتی که در زندگی برای ما میافتد ،در راستای رشد ماست. به بچهاش میگوید« :ای کاش میمردی!» خدا این مثالها را برای ما میزند ،تا در زندگی متوجه شویم اتفاقاتی که برایمان میافتد ،در راستای رشد ماست .و اینجاست که یک انسانی مثل حضرت زینب که در جيالً(».بحار االنوار ،ج ،45ص)116 أيت اّل َ اوج تکامل است ،میفرمایند« :ما ر ُ ماجرای دیوار وقتی از خدا چیزی میخواهید ،از سر رحمتش ،بیشتر از آن را عنایت میکند. در مورد داستان سوم ،قرآن میفرماید :وأ ََّما ا ْْلم َدار فَ َكا َن لمغُ َالم ْ م م يم ْ م ْي مِف ال َْم مدينَ مة؛ و اما آن دیوار مال دو َ ْي يَت َ ُ َ َّت إمذَا أَتَ يَا أَ ْه َل قَ ْريَة؛ به بچۀ یتیم در مدینه (شهر) بود( .کهف )82:وقتی در آیات قبلی گفته بود :فَانْطَلَ َقا َح َّ ٰ اهل قریه رسیدند( .کهف )77:دلیلی ندارد دوباره "ال َْم مدينَ مة" را ذکر کند .این جزو مواردی است که در تفسیر باید وُهَا ص م اِلًا؛ و زیر دیوار گنجی برای آن دو مورد توجه قرار گیرد .در ادامه میگویدَ  :وَكا َن ََتْتَهُ َكنْز ََلَُما َوَكا َن أَبُ ُ َ تا وجود دارد ،پدر بچهها آدم صالحی بود( .کهف )82:در اینجا به صالحبودن بچهها اشارهای نمیشود ،یعنی همین که پدر آنها صالح بوده ،برای حفظ گنج برای بچههایشان کافی است .در قصۀ قبلی؛ پدر و مادر خوب بودند و بچه نماند ،اما خدا فرزند صالحی به جای آن به آنها عطا کرد .وقتی از خدا چیزی میخواهید ،از رحمتش بهدور است که همانقدر بدهد ،بلکه چیزی بیشتر از آن را عنایت میکند .مانند مادر موسی که از خدا خواست فرزندش را فقط سالم برگرداند ،اما خداوند هم او را سالم برگرداند ،هم به مقام پیغمبری رساند. 4 ك ك أَ ْن يَ ْبلُغَا أَ ُشد ُ ك َوَما فَ َعلْتُهُ َع ْن أ َْم مري َذلم َ َُّهَا َويَ ْستَ ْخ مر َجا َك ْن َز ُُهَا َر ْْحَةً مم ْن َربم َ اد َربُّ َ ادامۀ آیه میفرماید :فَأ ََر َ م م ْبا؛ و پرودگار تو اراده کرده آنها به حد بلوغ برسند و گنجشان را بیرون بیاورند و يل َما َلْ تَ ْسط ْع َعلَْيه َ ص ًْ ََتْ مو ُ رحمت خدا شامل حالشان شود .و من این کارها را خودسرانه انجام ندادم .این تأویل کارهایی بود که نتوانستی در برابر آنها شکیبایی به خرج دهی(.کهف )82:امامصادق فرمودند« :به احترام اعمال پدران نیککردار و صالح ،فرزندان آنان مورد احترام قرار میگیرند ،همانطوری که در این آیۀ مبارکه آن دو طفل بهخاطر صالح پدر خویش مورد لطف قرار گرفتند(».بحار االنوار ،ج ،68ص )236زید؛ پسر امامسجاد فرمود« :آنها بهخاطر اعمال صالح پدر خویش مورد لطف قرار گرفتند ،اگر چنین باشد پس ما سزاوارتر به مودت و دوستی میباشیم، علیبنابیطالب پدر ما رسول خدا ،جدۀ ما خدیجه ،مادر ما صدیقۀطاهره فاطمۀزهرا ،و پدر ما ً ظ الْعب ُد َّ م م م ح اح َفظُوا فينَا َما َحف َ َ ْ میباشد(».بحار االنوار ،ج ،27ص )207امامصادق صراحتا میفرمایندْ « : الصال ُ وُها م م يم ْ م صاِلاً؛ رعایت حال ما اهلبیت را کنید ،همانطور که عبد صالح (خضر) رعایت ْي َو کا َن أَبُ ُ مِف الْيَت َ اهلبیت به سبب پدران و مادران صالح ،بیشتر سزاوار مودت و دوستی میباشند. حال آن دو یتیم را به خاطر پدر آنها که مرد صالحی بود به جا آورد(».بحار االنوار ،ج ،27ص)203 ‏ بهای خانۀ فاطمه بیشتر بود یا یک دیوار خرابه؟ طالی زیر آن دیوار بیشتر میارزید یا گنج والیت ،و هدایت خدا که به واسطۀ اهلبیت صورت میگیرد؟ این آیه چهار تا نکته دارد .1 :تعمیر آن دیوار؛ .2رعایت یتیم؛ .3حراست از آن گنج؛ .4حرمت آن صالح و صالحان .این را احمقهای وهابی جواب بدهند که شفاعت را قبول ندارند ،پس چطور به واسطۀ شفاعت آن پدر که مرده بود ،به این بچهها خیر میرسد؟ ریلگذاری برای یک ابدیت در تفاسیر آمده« :بین آنها و پدرشان هفتاد پشت فاصله بود(».بحار االنوار ،ج ،13ص )289یعنی خدا به این درمورد نسلتان از خدا بخواهید. بچهها گنجی را رساند ،به خاطر اینکه هفتنسل قبلشان یک فرد صالحی پدر اینها بود .فلذا درمورد نسلتان از خدا بخواهید ،حتی برای عمر ابدیتان ریلگذاری کنید .آقارسولالله میفرمایند« :خداوند بهخاطر صالح پدر مؤمن ،امور فرزندان او را در نسلهای بعدی اصالح میگرداند ،همینطور اطرافیان و همسایگان ً او دائما از نعمت او مورد لطف و رحمت قرار میگیرند(».بحار االنوار ،ج ،13ص )312یعنی مؤمن ،از خودش شعاع نور و رحمت دارد که هرکجا باشد ،خیرش به همه میرسد ،خواه این خیر ،محسوس باشد و بفهمیم ،خواه قرار است هفتصد سال دیگر باشد که ما نیستیم و نمیفهمیم. در تفسیر عیاشی آمده امامصادق فرمودند« :خداوند اوالد شخص مؤمن را تا هزار سال در نسلهای او مورد لطف خود قرار میدهد .و در آیۀ مبارکه ،آن دو یتیم با پدر نیکوکار صالح خود هفتصد سال فاصله داشتند( ».بحار األنوار ،ج ،۱۳ص)۳۱۰ پس در شب قدر ،میتوانید تا هزار سال خود را ریلگذاری کنید. 5 ما دو نوع اعمال داریم؛ اعمال ماتقدم و اعمال ماتأخر .اعمال ماتقدم ما همینهاست که داریم انجام میدهیم و به محض اینکه مرگمان برسد ،قطع میشود .اعمال ماتأخر؛ بعد از مرگمان هم کماکان میماند ،که هر اثر خیر یا ناثوابی بهجا گذاشته باشیم ،آن دنیا به ما میرسد .فلذا خداوند میفرماید« :وای بر کسانی که تحریف میکنند و بدعت میگذارند(».بقره )79:چون االن یک تحریف کوچک ،چند صدسال بعد به یک فرقه تبدیل هرکس توسط شما میشود .برای همین بدعتگذاران جزو بدترین افراد محسوب میشوند .حاال ممکن است خدا با دعایی که هدایت شود، شما پدر او هستید. میکنید یا عمل صالحی که انجام میدهید ،در نسل دهم شما فردی را قرار بدهد که دنیایی را متحول کند ،و ً آن را برای شما هم مینویسند .اینها اسرار الهی است که خدا در قرآن به ما میفرماید و اهلبیت صراحتا ً به آن اشاره کردند .مهم نیست یک نفر حتما فرزند شما باشد ،هرکسی که توسط شما هدایت شود ،شما پدر او ََن َو َعلمی أَبَ َوا َه مذهم ْاْل َُّمه؛ من و علی ،پدران این امتیم(».عیون اخبار الرضا، هستید .آقارسولالله فرمودند« :أ َ ج ،2ص)85 پیامبران وقت دعا میگفتندَ  :ر م ك؛ پرورگارا ،به من از ناحیۀ خود ببخش(آلعمران)38: ب مل مم ْن لَ ُدنْ َ ب َه ْ یعنی با حسنظن همه چیز را به خدا بسپارید ،و عاشقانه به خدایی که شما را از مادرتان بیشتر دوست دارد، اعتماد کنید .برای اولین نفر از اجداد شما که شیعه شد دعا کنید ،از اینطرف هم از خدا بخواهید نسل و ذریهای به شما بدهد که شیعه و محب امیرالمؤمنین باشند و افتخارشان نوکری اهلبیت باشد .پس تکههای پازل را کنار هم بچینید ،یعنی .1 :به خدا حسنظن داشته باشید .2 .مطمئن باشید خدا شما را بخشیده است. همه چیز را با حسنظن، به خدا بسپارید. .3بدانید از خدا چه چیزی بخواهید. بزرگترین گنجِ هستی چقدر به این آیۀ حفظ گنج والیت اهلبیت عمل کردند؟ هفتاد روز از شهادت پیامبر نگذشته که دختر پیامبر را به شهادت میرسانند .چه رفتاری با اهلبیت کردند؟ با امامحسن و امامحسین چه کردند؟ صاحبالزمان بزرگترین گنج هستی است که مخفی مانده. دو تا بچۀ یتیم از دختر پیغمبر ماند ،با آن ها چه کردند؟ اما گنج این خانواده که علم و امامت و هدایت و برکت است ،در وجود نازنین فرزند نهم امامحسین یعنی امامزمان است ،که در وقت ظهورش ،هم گنجهای مادی زمین بیرون میریزد و هم گنجهای معنوی آشکار میشود .خود حضرت ،بزرگترین گنج هستی است که مخفی مانده ،و چون جامعهای نیست که از آن دیوار حفاظت کند ،بنابراین خدا او را گرفت .هرچه در آخرالزمان بگذرد ،ظلمها بیشتر و اضطرار بیشتر خواهد شد .از امامزمان بخواهیم دست ما را بگیرد ،ایشان پدر حقیقی ما هستند و ما به واسطۀ لطف اوست که نفس میکشیم. یا صاحبالزمان! ما از تو به غیر تو نداریم تمنا