صفحه 1:
آموزش درس سوم منطق دهم
م و مصداق
صفحه 2:
منظور از مفهوم و مصداق چیست؟
شما از هر کدام از اشیا که در عالم مى بيد
. یک صورت ذهنی دارید. یعنی شما
به آن شیء نگاه کرده اید و صورتی از آن را در ذهن ساخته اید.
مفهوم :همان صورت ذهنی اشیا است. به عبارت دیگر مفهوم همان معنی
کلمات است مانند موبایل تبلت» خود کار و ...
مصداق: شی واقعی در بیرون از فهن LAL صورت ذهنی بر
تن صدق‌عی کند» مصداق .كن استبلبه عبایتی دیکر افراد با
اشیای خارجی مانند اشاره به خودکار» اشاره به موبایل و ....
صفحه 3:
خفووم نو کب
7 تنها بر یک مصداق(فرد) خارجی قابل انطباق است. (یک فرد در خارج دارد)
مفهومی است که مصداق آن کاملا مشخص است.
< قابلیت انطباق بر پیش از یک مورد را ندارد.
روش تشخیص مفهوم جزئی؛ _
* اسم هایی که با قید «این؛ یا «آن: مشخص شوند مانند. این گوشی, آن تبلیت و ...
* اسم خاص یا علم. اسم کشورها, اسم شهرها. اسم رودهاء اسم درياهاء اسم سیارات, اسم انسان
و
* اسمی که داخل گیومه قرار گیرد مانند دنفس:
چند نکته مهم
مفهوم جزئی قابلیت انطباق بر بیش از یک مورد را ندارد و مصداق آن کاملا مشخص است.
اگر کلمه‌ای داخل گیومه قرار دارد و منظور گوینده لفظ آن است نه معنای آن, آن کلمه
(مانند «کلمه؛ چهلر حرف دارد. که در اینجا لفظ کلمه مد نظر است).
ل به هرکدام از موجودات جهان که با انگشت اشاره کنیم یک موجود خاص و جزئی است
صفحه 4:
‘ ‘
مفهوم کلی:
مصادیق متعددی در خارج قابل انطباق است.
بیش از یک مورد را دارد؛
خواه این مورد. از موارد واقعى خارجی باشد. یا از موارد فرضی (تخیلی و وهمی)
چند نکنه مهم
لس مفاهیم كلى. ساخته ذهن و عقل هستند. (به وسیله حواس قابل درک نیستند).
لا ممکن است یک تصور تاکنون فقط یک مصداق داشته است اما داشتن مصادیق دیگر در حال
یا آینده برایش محال نباشد .(مانند مولود کعبه)
a ی سوم اس میتی لا وهمی هستند اما کلی‌اند (مانند کوه طال- انسان پنچ
Ge
مقهوم کلیقبلیت انطباق بر پیش از یک مورد را دارد چه موارد ذهنی و چه موارد خارجی. a
صفحه 5:
رابطه میان مصادیق دو مفهوم کلی
اگر دو مفهوم (تصور)کلی از جهت صدق بر افرادشان باهم مقایسه شوند. چهار حالت دارد:
ی اه
wile عموم و خصوص . عموم و خصوص
مطلق من وجه
تساوی: دو مفهوم از نظر محدوده مصلديق بر هم منطبقند. ماتند انسان و ناطق
تباین: هیچ مصداق مشتر کی ندارند و مباین (تاسازگار) با یکدیگر باشند. مانند انسان و سنق
عموم و خصوص مطلق: یکی از دو دایره امکاندارد از دیگر بزرگ تر باشد و تمامی مصادیق دیگری را شامل شود
مانند آسيابي كه عام تر از ایرنی است. هر ايرائى آسيابي است. اما برخي آسيابي ها إيراثي نيستدو
عموم و خصوص من وجه: دو مفهوم هر كدام در برخى مصاديق مشترك باشند و در بعضى مصاديق هيج اشتراكي
نداشته باشند. یا مصادیق هر کدام از مفلهیم از جهتی عام تر و از جهتی, خاص تر از دیگری است.
مانند مصلدیق سفید و سنگ. برخی سنگ ها سفیدند. برخی سنگ ها سفید نیستند. برخی از اشیاء سفید سنگ هستند
رخ لفیا ی لاح
صفحه 6:
نحوه تشخیص نسبت‌های چهار گانه
< هر دو درست: تساوی مانند آفریقایی آسیایی
7 یکی درست: مطلق
۶ هر دو نادرست: بعضی درست است که می شود عموم و خصوص من وجه
بعضی نادرست است که می شود تباین
استفاده از نست‌های چهار گانه در طبقه‌بندی مفاهیم
a هنگامی که مفاهیمی را طبقه‌بندی می‌کنیم. وجوه اشتراک آن‌ها با مفاهیم مشابه و وجود افتراق آن‌ها با
مفاهیم غیر مشابه را مشخص می‌کنیم.
لأ در هر دسته‌بندی‌ها از مفهومی عم آغاز می‌کنیم و به مفهومی خاص می‌رسیم.
gly O طبقه‌بندی امور مختلف, در نظر داشتن نسبت‌های چهار گانه میان مفاهیم از اهمیت زیادی
برخوردار است.
الأ در یک دسته بندی درست. لازم است هر طبقه از مفاهیم نسبت به مفاهیم طبقه دیگر رابطه
عموم و خصوص مطلق داشته باشند.
مانند : موجودات > موجودات مادی > جانداران > جانوران > مهرهداران > پرند گان.
لا اقسام مختلف یک مفهوم باید نسبت به یکدیگر رابطه تباین داشته باشند مانند؛
موجودات مادی و غیرمادی, جاندار و بی‌جان, جانوران و گیاهان, مهرهداران و بی‌مهره‌ها, ماهی‌ها و دوزیستان
6
صفحه 7:
آموزش درس سوم منطق دهم
مفهوم و مصداق
دبیر:
دبیرستان
1
منظور از مفهوم و مصداق چیست؟
شما از هرکدام از اشیا که در عالم می بینید ،یک صورت ذهنی دارید .یعنی شما
به آن شیء نگاه کرده اید و صورتی از آن را در ذهن ساخته اید.
مفهوم :همان صورت ذهنی اشیا است .به عبارت دیگر مفهوم همان معنی
کلمات است مانند موبایل ،تبلت ،خودکار و ...
1ی بر
1ورت ذهن
1ن ص
1ه آ
1ن ک
1ی در بیرون از ذه
1ء واقع
1داق :شی
مص
1ر افراد یا
1ی دیگ
1ه عبارت
1ا ب
1ت ب
1ن اس
1داق آ
1د ،مص
1ی کن
1دق م
1ن ص
آ
اشیای خارجی مانند اشاره به خودکار ،اشاره به موبایل و . ...
2
جزیی
مفهوممفهوم
تعریف
جزئی:
تنها بر یک مصداق(فرد) خارجی قابل انطباق است( .یک فرد در خارج دارد)
مفهومی است که مصداق آن کامال مشخص است.
قابلیت انطباق بر بیش از یک مورد را ندارد.
1خیص مفهوم جزئی:
روش تش
اسم هایی که با قید «این» یا «آن« مشخص شوند مانند ،این گوشی ،آن تبلیت و ...
اسم خاص یا علم ،اسم کشورها ،اسم شهرها ،اسم رودها ،اسم دریاها ،اسم سیارات ،اسم انسان
و ...
اسمی که داخل گیومه قرار گیرد مانند «نفس»
چند نکته مهم
مفهوم جزئی قابلیت انطباق بر بیش از یک مورد را ندارد و مصداق آن کامال مشخص است.
اگر کلمه‌ای داخل گیومه قرار دارد و منظور گوینده لفظ آن است نه معنای آن ،آن کلمه جزئی است
(مانند «کلمه» چهار حرف دارد .که در اینجا لفظ کلمه مد نظر است).
به هرکدام از موجودات جهان که با انگشت اشاره کنیم یک موجود خاص و جزئی است .
3
مفهوم کلی:
بر مصادیق متعددی در خارج قابل انطباق است.
مفهومی است که قابلیت انطباق بر بیش از یک مورد را دارد؛
خواه این مورد ،از موارد واقعی خارجی باشد ،یا از موارد فرضی (تخیلی و وهمی)
چند نکته مهم
4
مفاهیم کلی ،ساخته ذهن و عقل هستند( .به وسیله حواس قابل درک نیستند).
ممکن است یک تصور تاکنون فقط یک مصداق داشته است اما داشتن مصادیق دیگر در حال
یا آینده برایش محال نباشد (.مانند مولود کعبه)
بعضی مفاهیم اصال هیچ مصداقی ندارند ،وهمی هستند اما کلی‌اند (مانند کوه طال -انسان پنج
سر )...
مفهوم کلی قابلیت انطباق بر بیش از یک مورد را دارد چه موارد ذهنی و چه موارد خارجی.
رابطه میان مصادیق دو مفهوم کلی
اگر دو مفهوم (تصور)کلی از جهت صدق بر افرادشان باهم مقایسه شوند ،چهار حالت دارد:
تساوی
تباین
عموم و خصوص
مطلق
عموم و خصوص
من وجه
تساوی :دو مفهوم از نظر محدوده مصادیق بر هم منطبقند .مانند انسان و ناطق
تباین :هیچ مصداق مشترکی ندارند و مباین (ناسازگار) با یکدیگر باشند .مانند انسان و سنگ
عموم و خصوص مطلق :یکی از دو دایره امکان دارد از دیگر بزرگ تر باشد و تمامی مصادیق دیگری را شامل شود
مانند آسیایی که عام تر از ایرانی است ،هر ایرانی آسیایی است .اما برخی آسیایی ها ایرانی نیستند
عموم و خصوص من وجه :دو مفهوم هر کدام در برخی مصادیق مشترک باشند و در بعضی مصادیق هیچ اشتراکی
نداشته باشند .یا مصادیق هر کدام از مفاهیم از جهتی عام تر و از جهتی ،خاص تر از دیگری است.
مانند مصادیق سفید و سنگ ،برخی سنگ ها سفیدند ،برخی سنگ ها سفید نیستند .برخی از اشیاء سفید سنگ هستند
برخی از اشیاء سفید سنگ نیستند.
5
نحوه تشخیص نسبت‌های چهارگانه
هر دو درست :تساوی مانند آفریقایی آسیایی
یکی درست :مطلق
هر دو نادرست :بعضی درست است که می شود عموم و خصوص من وجه
بعضی نادرست است که می شود تباین
استفاده از نسبت‌های چهارگانه درطبقه‌بندی مفاهیم
هنگامی که مفاهیمی را طبقه‌بندی می‌کنیم ،وجوه اشتراک آن‌ها با مفاهیم مشابه و وجود افتراق آن‌ها با
مفاهیم غیرمشابه را مشخص می‌کنیم.
در هر دسته‌بندی‌ها از مفهومی عام آغاز می‌کنیم و به مفهومی خاص می‌رسیم.
برای طبقه‌بندی امور مختلف ،در نظر داشتن نسبت‌های چهارگانه میان مفاهیم از اهمیت زیادی
برخوردار است.
در یک دسته بندی درست ،الزم است هر طبقه از مفاهیم نسبت به مفاهیم طبقه دیگر رابطه
عموم و خصوص مطلق داشته باشند.
مانند :موجودات> موجودات مادی> جانداران> جانوران> مهرهداران> پرندگان.
اقسام مختلف یک مفهوم باید نسبت به یکدیگر رابطه تباین داشته باشند مانند:
موجودات مادی و غیرمادی ،جاندار و بی‌جان ،جانوران و گیاهان ،مهرهداران و بی‌مهره‌ها ،ماهی‌ها و دوزیستان
6
خستـه نباشیـد