پاورپوینت درس چهاردهم کتاب سلامت و بهداشت کلیه رشته های ( نظری ـ فنی و کاردانش )

درس چهاردهم پیشگیری ازحوادث خانگی  oبسیاری از مردم ،خانه را ایمن ترین محل زندگی می دانند ،در حالی که بسیاری از حوادث در خانه رخ می دهد .با این حال ،اغلب این حوادث را می توان با اقدامات بسیار ساده و کم هزینه دفع کرد و احتمال بروز آنها را کاهش داد .براساس شواهد ،حوادث در مورد دختران بیشتر در خانه رخ می دهد ولی پسران بیشتر در خارج ازخانه دچار حادثه می شوند .حوادث خانگی به معنای سوانحی است که در خانه یا محیط اطراف آن رخ می دهد و موجب وارد آمدن آسیب قابل تشخیص به افراد می شود.  فعالیت : 1گفت وگوی کالسی oبه نظر شما در خانه ،احتمال وقوع چه حوادثی ،ایمنی افراد را تهدید می کند؟ oپیامدها و عواقب ناشی از بروز حوادث در منزل چیست؟ o ‏o ‏o ‏o ‏o فرصت های زیادی برای پیشگیری از هر آسیب وجود دارد که می توان با کاهش شدت عوامل خط ر از وقوع آنه ا جلوگیری نمود و ب ا اتخاذ تدابی ر مناس ب در زمان وقوع ،شدت آسیب های احتمالی را کاهش داد .پیشگیری از حوادث را می توان در سه سطح تعریف کرد: سطح ( ١قبل از بروز حادثه) :تمرکز بر روی کاهش عوامل خطر حوادث؛ سطح ( ٢زمان وقوع حادثه) :آمادگی برای اتخاذ تدابیر مناسب در زمان وقوع حادثه به منظور کاهش شدت آن و تماس با نهادهای امدادرسان همچون اورژانس و آتش نشانی؛ سطح ( ٣پس از وقوع حادثه) :توان بخشی فرد آسیب دیده و جلوگیری از ناکارآمد شدن او. بیشتر بدانید oهنگام تماس با شماره ،١١٥با توجه به حجم باالی درخواست های مردمی و نیاز به اولویت بندی آنها ،در مورد وضعیت فعلی بیمار و نوع حادثه از شما سؤال می شود؛ لذا به موارد ذیل دقت کنید: oخونسردی خود را حفظ کنید و با دقت به سؤاالت پزشکان و پرستاران ١١٥در مورد سن ،جنس و تعداد مصدومین ،سابقه بیماری و نحوه بروز حادثه پاسخ دهید. oنشانی خود را کامل (نام یا شماره کوچه و خیابان) بگویید و در صورت امکان از نشانه های مشخص که پیدا کردن محل شم ا را تسهیل می کند اس تفاده کنید .اگر از موقعیت مکانی خود مطمئن نیستید ،هراس به خود راه ندهید .سعی کنید از افراد محلی و اطرافیان موقعیت جغرافیایی محل راجویا شوید. o ‏o ‏o ‏o ‏o توصیه های پزشکان و پرستاران ١١٥را تا رسیدن واحد امدادی به کار ببندید. در خصوص خطرات موجود در محل حادثه مثل وجود مواد سمی ،یا آتش گیر ،سیم های برق، وضعیت آب و هوا (مه یا جاده یخ زده) و مانند اینها اطالعات دهید. بعد از برقراری تماس سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و دیگران را نیز به آرامش و پرهیز از اقدام عجوالنه تشویق نمایید. راه را برای رسیدن نیروهای امدادی به محل حادثه باز نگه دارید ،چنانچه باز کردن مسیر نیاز به کمک نیروی پلیس دارد حتما موارد را با پلیس ١١٠در میان بگذارید. هرگز به بیماری که هوشیاری اش کامل نیست آب و غذا ندهید زیرا ممکن است مسیر تنفس بیمار را مسدود کند و باعث خفگی وی شود. o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o خطر به معنی شرایطی است که در آن امکان آسیب رسیدن به افراد ،یا وارد آمدن خسارت به تجهیزات و س اختمان ه ا و مانن د آ ن وجود دارد .برخ ی از عمده ترین عوامل خطرساز در حوادث خانگی به شرح زیر است: وجود افراد ناتوان در منزل مانند کودکان ،سالمندان ،بیماران و معلولین؛ .2استرس و هیجان؛ زیرا در این شرایط فرد به آنچه انجام می دهد توجه کمتری دارد و این خود باعث افزایش احتمال وقوع حادثه می شود؛ .3ماجراجویی و هیجان خواهی افراد منزل؛ .4اعتیاد افراد به سیگار و موادمخدر؛ .5عدم رعایت اصول ایمنی در منزل؛ .6عدم رعایت استانداردهای ایمنی در ساخت خانه؛ .7ناآگاهی افراد و آشنا نبودن به اصول ایمنی پیشگیری از حوادث در خانه. فعالیت : 2انفرادی oبا بررسی عوامل خطرساز در محل زندگی خود ،آنها را شناسایی کنید. o ‏o ‏o ‏o علی رغم تصور عامه مردم ،خانه محل کامالً امنی نیست ،زیرا عواملی از جمله: عدم رعایت نکات ایمنی در ساخت و تجهیز خانه؛ عدم رعایت نکات ایمنی در استفاده از وسایل خانه؛ زندگی افراد مختلف از نظر سن ،میزان آگاهی ،تحصیالت و توانایی جسمانی و… خانه را مستعد بروز حوادث مختلفی می کند که از شایع ترین آنها می توان به مسمومیت ناشی از مواد شیمیایی، آتش سوزی ،خفگی و سقوط اشاره کرد.  oمسمومیت با مواد شیمیایی oامروزه تقریباً هم ه افراد ب ه نوع ی با انواع موادشیمیایی سر و کار دارند و با آنها زندگی می کنند .در صورت استفاده نابجا ،این مواد می توانند اثرات زیان باری را روی سالمت انسان ،حیوانات و محیط باقی بگذارند. oمسمومیت واکنشی شیمیایی و خطرناک است ک ه متعاق ب ورود ماده ای از جمل ه داروها، شوینده های خانگی ،واکس ،الک پاک کن، ض د ی خ ،حشره کش ،مرگ موش ،قرص برنج و… در بدن رخ می دهد. o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o عالیم ناشی از مسمومیت با مواد شیمیایی عبارت اند از: به سختی نفس کشیدن تحریک چشم ها و پوست ،گلو و مجرای تنفسی، تغییر رنگ پوست سردرد و تاری دید سرگیجه و عدم تعادل و فقدان هماهنگی دردهای شکمی و اسهال فعالیت : 3گفت وگوی گروهی oاغلب ما از شوینده های شیمیایی و سموم دفع حشرات ،همچون اسپری ها ،پودرها و یا مایعات حشره کش و ...در منزل استفاده می کنیم و یا با گاز های ناشی از شکستن المپ های کم مصرف (جیوه ای) مواجه می شویم .آیا می دانید چه نکات ایمنی را در این شرایط باید رعایت کرد؟  oمخاطرات ناشی از کار با مواد شیمیایی oکار با مواد شیمیایی می تواند خطرات مهمی همچون مسمومیت ،تاول های پوستی و مشکالت تنفسی و… و خطرات فیزیکی) ،همچون انفجار و آتش سوزی ،به دنبال داشته باشد .با استفاده مناسب و به کارگیری روش های ایمن ،استفاده از وسایل حفاظت فردی ،استفاده از حداقل مواد شیمیایی مورد نیاز و جایگزین نمودن مواد شیمیایی کم خطرتر می توان از بروز خطرات کار با مواد شیمیایی کاست. o ‏o ‏o ‏o برای کاهش عوارض تنفسی و مسمومیت کار با مواد شیمیایی توصیه های زیر را به کار بگیرید: کار با مواد شوینده در منزل از پاک کننده استاندارد استفاده کنید .بهتر است از مواد کم خطرتر نظیر جوش شیرین به جای مواد سفیدکننده قوی برای تمیزکردن سینک ظرف شویی استفاده شود. بخار متصاعد شده از ترکیب جوهر نمک و وایتکس برای چشم ،پوست و ریه ها بسیار خطرناک است .از ترکیب کردن این مواد جدا ً بپرهیزید.  oتوجه کنید که بسیاری از مواد ضدعفونی کننده به راحتی از ماسک های کاغذی عبور می کنند و می توانند موجب آسیب رساندن به ریه شوند .بنابراین از مصرف مواد شوینده و پاک کننده ها در فضای بسته خودداری کنید .تهویه مناسب محل با استفاده از هواکش ،بازکردن پنجره ها، استفاده نکردن از محلول های غلیظ مواد پاک کننده و بستن دستمال ضخیم مرطوب بر روی دهان و بینی می تواند تا حد زیادی از بروز آلرژی ها پیشگیری کند.  oهنگام کار با مواد شیمیایی در منزل مطمئن شوید که استفاده ،نگهداری و دفع این مواد مطاب ق ب ا دس تورالعمل س ازنده و بر چسب مواد باشد .هرگز برچسب روی ظروف مواد شیمیای ی را برندارید .اگ ر برچسب روی ظروف دچار پوسیدگی شد مجددا ً روی آن برچسب بزنید. oدر ص ورت جاب ه ج ا کردن مواد بعد از استفاده از این محصوالت بقیه این ماده را به ظرف اص لی بازگردانی د،در محصوالت شیمیایی و پاک کننده را محکم ببندید و آنها را در مکان ی دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.  oاستفاده صحیح از اسپری حشره کش در منزل ‏o ‏o ‏o ‏o قبل از مصرف اسپری ،حتماً دستورالعمل آن را مطالعه کنید. همه افراد از اتاق خارج شوند و در و پنجره ها بسته شود .روی ظرف غذاخوری ،مواد غذایی و وسایل کودک با نایلون پوشانده شود یا در صورت امکان ظروف از محیط خارج شوند. برای استفاده از اسپری حشره کش ،قوطی اسپری را طوری در دست بگیرید که از شما فاصله داشته باشد .بعد از اسپری کردن حشره کش ،فورا ً از اتاق خارج شوید و در را ببندید و دست هایتان را بشویید. بعد از گذشتن حدود نیم تا یک ساعت ،درها را باز و هوای اتاق را تهویه کنید ،سپس وارد اتاق شوید.  oپاک سازی خرده های المپ های کم مصرف oاگر المپ کم مصرف یا مهتابی حاوی گاز جیوه شکست ،قبل از پاک کردن خرده های المپ هایی که دارای گاز سمی جیوه هستند ،برای چند دقیقه اتاق را ترک کنید و سپس بازگردید و خرده ها را جمع کنید. oهرگز از جاروبرقی یا دستمال آشپزخانه برای جمع کردن خرده های المپ استفاده نکنید بلکه با دستکش یکبار مصرف و کاغذ آنها را جمع کنید ،زیرا خطر جذب جیوه توسط پوست نیز وجود دارد. oالمپ سوخته شکسته باید به روش بهداشتی و جدا از سایر زباله ها ،درون کیسه پالستیکی ،دفع شود.  oآتش سوزی oبیشتر مرگ ومیرها و آسیب های ناشی از آتش سوزی ،در خانه ها اتفاق می افتد .خسارات مالی ناشی از آتش سوزی نیز گاهی سر به میلیاردها تومان ،حتی در یک مورد ،می زند .آتش سوزی س ریعا گس ترش پیدا کرده و م ی توان د در عرض دو دقیق ه جان عده زیادی را ب ه خطر بیندازد.گاهی آتش در عرض ٥دقیقه محل سکونت را در میان شعله های خود محصور می کند.  oاز این بدتر ،گرما و دود حاصل از آتش سوزی می تواند به مراتب از شعله های آ ن خطرناک ت ر باشد .استنشاق هوای بس یار گرم م ی توان د ب ه ری ه های انسان آسیب برساند .آتش سوزی موجب تولید گازهای سمی می شود که می تواند موجب اختالل شعور یا خواب آلودگی در انسان گردد و او را ب ه جای فرار از موقعیت به خواب فرو برد .خفگ ی مه م تری ن علت مرگ ناشی از آتش سوزی قلمداد شده و در مقایسه با سوختگی ٢تا ٣برابر تلفات بیشتری به همراه دارد.  فعالیت : 4گفت وگوی گروهی oبا مراجعه به اخبار آتش سوزی های رخ داده در محل زندگی خود ،دالیل و عوامل بروز این آتش سوزی ها را مشخص کنید. o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o با بررسی انواع آتش سوزی ها ،می توان آنها را بر اساس منشأ آتش سوزی به شرح زیر دسته بندی کرد. آتش سوزی خشک؛ آتش سوزی ناشی از مایعات قابل اشتعال؛ آتش سوزی ناشی از برق؛ آتش سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال؛ و اقدامات اساسی برای مقابله با آنها به شرح زیر است:  oآتش سوزی خشک oاین نوع حریق معموالً از خود،خاکستر بر جای می گذارد مانند آتش سوزی ناشی از فراورده های چوب ی ،پنب ه ای ،پشمی، الستیکی و انواع علوفه و حبوبات. oبهتری ن راه مبارزه ب ا آت ش سوزی های خشک ،سرد کردن آتش است و بهترین سردکننده آتش ،آب است .توجه داشته باشی د ک ه بای د مان ع رس یدن هوا به مواد سوختنی شد و به این منظور باید آنها را سریع با پتو یا فرش مرطوب و یا وسیله مرطوب دیگر پوشاند.  oآتش سوزی مایعات قابل اشتعال oبنزین ،نفت ،گازوئیل ،نفت سیاه ،روغن ها ،الکل و ...از جمله مایعات قابل اشتعال هستند .برای مقابله با آنها مهم ترین روش قطع اکسیژن است و این امر با توجه به نوع آتش سوزی به وسیله پودر ،کف ،شن و ماسه ،پتوی خیس و… امکان پذیر است .برای خاموش کردن آتش سوزی ناشی از مایعات ،هرگز نباید از آب استفاده شود و ظروف مشتعل را نباید حرکت داد بلکه باید شعله را با نمک و یا کپسول اطفای حریق خفه کرد( .شکل )3  oآتش سوزی ناشی از گازهای قابل اشتعال oمنبع گاز ،مانند لوله یا کپسول گاز را قطع کنید و با بستن در و پنجره ها از شعله ور شدن آتش جلو گیری کنید. oبا حفظ خونسردی ،خود و اعضای خانواده از محل حادثه خارج شوید و با تماس فوری با آتش نشانی درخواست کمک کنید. بیشتر بدانید oدر مجتمع های مسکونی ،هتل ها ،مراکز تجاری ،مراکز آموزشی و… عالوه بر کپسول آتش نشانی از هشداردهنده های دود و حریق نیز استفاده می شود .هشداردهنده دود ،ابزاری است که وقتی دود در فضا می پیچد ،به صدا درمی آید و هشداردهنده حریق ،ابزاری است که وقتی دمای محیط از حد طبیعی باالتر برود ،به صدا درمی آید .به منظور اطمینان از کارایی مطلوب ،باتری های این قبیل ابزارهای مهم به طور مرتب بررسی و حداقل سالی یک بار باید تعویض شوند .به تاریخ انقضای کپسول آتش نشانی دقت شود.  ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o فعالیت : 5خودارزیابی برخی از روش های کاهش احتمال بروز آتش سوزی به شرح زیر است: استعمال دخانیات در خانه را ممنوع کنید. کبریت ،فندک و سایر مواد محترقه را دور از دسترس کودکان نگه دارید. نکات ایمنی در مورد نصب و استفاده از لوازم گرمایش برقی یا سوختی را رعایت کنید. وسایل برقی کوچک مانند اتو یا سشوار را برای طوالنی مدت روشن نگه ندارید. غذایی را که روی گاز در حال پختن است به طور مرتب کنترل کنید. شمع های روشن ،لوازم گرمایشی الکتریکی و وسایل گازسوز داخل منزل را به طور مرتب کنترل کنید. آنها را در محیط زندگی خود مورد ارزیابی قرار داده و در صورت وجود سایر روش ها در محل زندگی خود ،آنها را بیان کنید.  oدرصورت بروز آتش سوزی در منزل رعایت نکات زیر توصیه می شود: oهر زمانی که متوجه آتش سوزی شدید و یا عالمت هشدار آتش در ساختمان به صدا درآمد ،از طریق نزدیک ترین در خروجی ساختمان را ترک کنید و با 125تماس بگیرید و به همه افراد داخل خانه یا ساختمان اطالع دهید که از ساختمان خارج شوند. oیک تکه لباس یا پارچه را خیس کرده و روی صورت خود قرار دهید و به هر شکل ممکن ،حتی چهار دست وپا ،از خانه خارج شوید. oقبل از بازکردن هر در ،ابتدا آن را لمس کنید و درهایی را که به شدت گرم شد ه اند ،باز نکنید؛ بلکه به جایش از مسیرهای دیگر خارج شوید.  oانسداد راه هوایی(خفگی) oخفگی زمانی رخ می دهد که به علت انسداد راه تنفس به علت قرار گرفتن جسمی در گلو یا نای، فرد دیگر قادر به نفس کشیدن نیست.  فعالیت : 6گفت وگوی گروهی oآیا تاکنون با فردی که دچار انسداد راه هوایی )خفگی( شده است ،مواجه شده اید؟ علت آن چه بوده است؟ oشایع ترین عوامل ایجاد کننده انسداد راه هوایی کدام اند؟ از چه روش هایی می توان به فرد آسیب دیده کمک کرد؟  oخفگی ،نتیجه انسداد راه هوایی توسط یک جسم خارجی مانند کیسه پالستیکی ،بالش یا پتویی است که روی دهان یا بینی را بپوشاند .این امر به قطع ورود هوا به شش ها منجر می شود. گرفتگی گلو در هنگام خوردن غذا ،یا قورت دادن یک تکه کوچک از اسباب بازی نیز می تواند به خفگی منجر شود که این بیشتر در خردساالن اتفاق می افتد .فشار بیرونی شدید و طوالنی مدت بر گلو توسط طناب یا گیر کردن سر بین میله های تختخواب نیز می تواند به خفگی بینجامد. o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o در انسداد راه هوایی (خفگی) ورود هوا به شش ها قطع می شود که گاهی این انسداد به صورت خفیف و گاهی به صورت کامل اتفاق می افتد. انسداد خفیف راه هوایی :در انسداد خفیف به علت بسته شدن ناقص راه هوایی همچنان دم و بازدم همراه با خشونت صدا انجام می شود و عالئم آن عبارت اند از: تنفس صدادار و سخت سرفه و خشونت صدا بی قراری و اضطراب شدید در این حالت باید بیمار را به سرفه و خارج کردن جسم خارجی تشویق کرد تا زمان بهبودی کامل کنار بیمار ماند و در صورت عدم بهبود با اورژانس ١١٥تماس گرفت.  oهشدار :در این وضعیت از ضربه زدن به پشت اجتناب شود چون ممکن است باعث جابه جایی جسم گیر کرده شود و باعث انسداد کامل گردد. o ‏o ‏o ‏o ‏o انسداد کامل راه هوایی :در این حالت راه هوایی کامالً مسدود و هیچ هوایی وارد و یا از ریه ها خارج نمی شود و با عالئم زیر همراه است: عدم توانایی در سرفه کردن ،نفس کشیدن و صحبت کردن تالش تنفسی آشکار همراه با به داخل کشیده شدن فضای بین دنده ای و باالی استخوان ترقوه رنگ صورت مایل به خاکستری همراه با کبودی لب ها معموالً بیمار هر دو دست خود را روی گلوی خود فشار می دهد.  oدر این حالت ابتدا پنج ضربه با پاشنه دست به پشت و بین دو کتف او بزنید و پس از هر ضربه، برطرف شدن انسداد را بررسی کنید .درغیر این صورت پشت بیمار قرار بگیرید و دو دست خود را به صورت حلقه دور بیمار قرار دهید ،یک دستتان را مشت کنید (انگشت شصت به داخل دست خم می شود و انگشتان دور شصت قرار می گیرد) و از زیر دستان مصدوم روی شکم (بین ناف و قفسه سینه) قرار دهید ،دست دیگر را روی دست قبلی گذاشته و با یک حرکت سریع شکم را به داخل و باال بفشارید .این حرکت را چندین بار تکرار کنید تا جسم به بیرون پرتاب شود(.شکل)4 oهشدار :این مانور در افراد خیلی چاق و خانم های باردار به جای شکم روی قفسه سینه فشرده می شود. o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o برای پیشگیری از خفگی رعایت نکات زیر توصیه می شود: هنگام غذا خوردن و با دهان پر از صحبت کردن و خندیدن اجتناب کنید. غذا را به تکه های کوچک تقسیم کنید تا بلع آن آسان تر شود؛ هرگز هیچ طناب یا ریسمانی را ،حتی برای شوخی ،دور گردن خود یا دیگری نپیچید. اشیای کوچک را دور از دسترس کودکان قرار دهید ،به کودکان اجازه بازی با کیسه های پالستیکی یا اسباب بازی هایی که برای سن آنها مناسب نیست ندهید. از نوزادان و کودکان در هنگام خواب مراقبت کنید ،مبادا که بالش یا پتو مسیر تنفسشان را مسدود سازد.  oسقوط ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o آیا تا کنون دچار سقوط از بلندی شده اید؟ چه عواملی باعث سقوط افراد می شود؟ سقوط و زمین خوردن شایع ترین حادثه دوران کودکی و سالمندی است .عوامل خطرآفرین سقوط را معموالً به دو گروه تقسیم می کنند. برخی از عوامل به محیط سقوط مربوط اند که عبارت اند از: سطوح ناصاف و لغزنده بند و طناب یا هر نوع وسیله ای که عامل گیرکردن باشد وسایل و ابزار پراکنده در گوشه و کنار محل زندگی مثل مبلمان ،میز و صندلی نور بد و روشنایی ناکافی در محیط قالیچه های سرخورنده (به خصوص روی سطوح سرامیک) استفاده از دمپایی یا کفش نامناسب نورپردازی منزل به صورت سایه روشن o ‏o ‏o ‏o ‏o ‏o گاهی اوقات سقوط به علت عوامل فردی اتفاق می افتد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد: مشکالت بینایی ،عصبی ،قلبی افت فشار خون داروها مشکالت مفصلی و اسکلتی عضالنی مشکالت روانی متابولیکی و استفاده از داروهایی که این خطر را زیاد می کنند ،مانند داروهای خواب آور ،آرام بخش ،ضد افسردگی و . ...  فعالیت : 7گفت وگوی گروهی oبا بررسی شایع ترین علل سقوط افراد در مکان های مختلف منزل (راه پله ،حمام ،آشپزخانه و ،)...روش های پیشگیری از احتمال سقوط را شناسایی کنید. o ‏o ‏o ‏o ‏o توصیه های خودمراقبتی برای پیشگیری از حوادث خانگی نصب کپسول آتش نشانی در خانه؛ تهیه یک برنامه فرار از آتش برای خانواده خود و تمرین آن حداقل ٢بار در سال؛ ماندن در آشپزخانه در هنگامی که غذا روی اجاق قرار دارد؛ اطمینان از وجود نرده محافظ در تمامی بخش های راه پله و نصب دستگیره در داخل حمام و وان و استفاده از سطوحی در حمام و وان که لغزنده نباشند؛ قرار دادن درپوش در پریزهای برق؛  oچس باندن شماره تماس های ضروری نظیر فوریت ها و آتش نشانی و… نزدیک محل تلفن؛ oاس تفاده از قف ل های مخص وص اطفال درکابینت های حاوی مواد مسموم کننده و خطرناک؛ oریختن مواد شیمیایی و سمی از قبیل شوینده ها، پاک کننده ه ا ،س موم و همچنی ن داروها در ظروف مخص وص و قرار دادن آنه ا در محلی مناسب و دور از دسترس (به خصوص کودکان)