صفحه 1:
Ss Se Sab see Sah Se Se allel
در درس قبل با ديدكاهباميران و مؤضان دربارة مرك و أبشدة انسان أسنا ديم (يامثران الهى.
مرك را كذركاهى به سوى حيات برتر در جهان أخرث مىداتند و ايمان به زندكى در جهان ديكر را
در كثار توحيد و يكتاوستى سرلوحة دعوت خود قرا داددا).
.در مقابل دعو ببامبران براى يمان به جهان أخرث. كروهى به آن ايمان أورده و كروهى أن را هید
1 = باس اک
ران اله تنها امكان وجود جهان ديكررا ابات م كرد هب استدلارهاى مختلف
وجودأنرا ضرورى م باتتد)
ب راستى يامران الهى. باج دلايلى امكان ماد را ابات م ىكردئد.
باجه استدلال هلي ضرورت درا تین یمود
صفحه 2:
Fae دقع خطر احتمالى. لازم است. » چگونه فاعده اي است؟ قاعده « -١
Sagas قأنون عقلى: « دفع خطر احتمالي. لازم لست > رايا مثال توضيح -
اهميت و ضرورت بحث از معاد
قبل از بتكي بحت دزياره جهان بس ازمزك داز تست بان ال لسغ دهم که رورت
ابحث از معاد جيست؟ أب بهتر نيست به موضوعاتى ببردازيم كه براى زندكى AN Sly Sa ae
أهنيت زضزورت أمل درموضوع معاد تنها يه يتك دليل بسنتده سكيم .
دفع خطر احتملی | چه شیب یت تفل لح مد تست بان ما دهد یمان
۲ (کاهی ود زگی راهان مه که اند مواقم که احتطال خطريا ختارتي در
ميا انف سم میک لو خسارت احتدالى زا بكرد وز خطرى كاممكن است يش ده گر نز
جنين عرايطى حتى اك شسخصى ديرا ,ادرو عكو. كدر شرايط عادى كفتةاوبراى ما ری درد با
خبرى بدهد؛ متلأخبراز وجود سم در غذاى مادهد. ابن اعلام خطرر تدده تع ى كبري و احتباط م كنيم.
همذ مادر ينكرت موارد ازيك قنون عقلى aS oS Serta #دقع خطر احتمالى لازم اسشة)
حال گر با خبری موجه شویم که تنها احتمالى تيسته بلكه از قطعىترين خبرهاست» با آن جكوت.
وید منم ییازان مت
يوان عاقلتين و راس تكوترين مردمان درطول تاريخ يوداد. يعنوان مال يار كرد رح
مش كين وكافئ نزيدعنوان فردى امين وراستكو لور داشت .بيامرانياقاطعيت كامل أزوقوع معاد خيرو
شیتآ مار داد هس اما هد مخت راطع ردان نا يز
خدادائستهاه. درقرأن كوم هداز يكاورستي. دبارة يح موضوعي بد تداز معاد سخن كفت تدده اسسن.
اكربه فرض در انبات معاد, هيج دليلى جز همين خبر يبان تداشته بايم. تكليف ما در رابر اين خبر
جيست؟ ما كه براى قرار از خطرهاى كوجك احتمالى» سسخن هر كسى را مىبذيريم: جكون مىتواتيم
وقتى كد باى سعادت ب قاوت إبدى مادر ميان است» با ىتوجتهى از كار لين خب بكريم؟
AN كفتن ازمعاد. در حفيقت سخن ih از زندگی سل بخشی انآ
IN زتدكى ى كه برخلا زتدكائئ دتيا كه كوتاه وكذراست. جاويد و ابدى خواهد برد).
غلا قم اكد ونام EEE) ED
Tole gle gn gh ال لاغز abi
الن بترم الهیاشة .درا در روز تالجم م كد Stace
شکی در أن يست sod
tus dit abil دج کی راو ز ات
ee ee eee
was ]ند همة پاتزان پس آ ماه حدا بچه چیزی را سر
الى
صفحه 3:
be “a a ye بای پل پل
(ue afm
wo of TP ite
i
0
با خرن كب ركوو م كك اه بو كارك مسب پر راد
7
re OP
eit wal
bs
کب مت از آن « هشیر
99 تنستددتمتععم م تعتمت متعم يعم دی نیس
برخی از اراد كد بيندى جنداتى به رعايت احكام دين تدارنه: م ىكوينه : هما به وجود اين
امجازاتهى كه كفته مود در قباست وجهام هستء اعتقادى نداريو»
تسا یگ فاد جه باسخي مي دهيدة.
Sarasa shaw see
EK 5
تجهب هت بحت مسر رم هه خر داد
اتلدلا قرآن در اين زميته را
برهانآن رابت
[- استدلال هاى قرآن كريم براي بات وتوع بات به چه
دستذ سل ne توس دید
ن از آخرت قناعت تكرده. بلكه بارها با دليل و
أ م تون به دودس أصلى تقسيم كرد. عست
ول دلابلى هستند كه٠مكان» معاد را ثبت م ىكتتد ون را امرى ممكن وشمدنى شانمدهند ودسته
ذيكرء دلايلى هستند كه «ضصرورت» معاد را ب انبات میرساند و تحقق أن را لازم موداتد) ۲
الف دلايلى كه بر امكان معاد دلالت دارئد
poke pagal stn SIS Jl heap pre IOI کی
رابا قدرث محدود خود مىسنجند و هنكلمى كه تحقق أن,
م بردازتد. حال آذك بعيد بودن جبزى براى انسان هركز
Lap Bl ln SS glug) Ss)
ane Sut sooty انا آن
دلبل برغيرممكن بودن أن نيست) از اين روه
امعرف مي كتد و دلايل وتواهد زيادى مى ورد
AOE Aelia eure اوه
٠ أفربتش نخستين انسان (در ری یت قرآنه خدوند توجه منکران معا ره دیش نخستین
انسان جلب میکند و وی خود در آفرنش وی را تذكر م دهد. در اين آبات بيان مو شود كه هما نكون كه
1S (sable,
iS le Jl phd sla
[- دای که مرن مد دت دزد را رید و pO
-١ أقرينش تفستين انسان. *- بين نعوله ابي از زتده شدن مردكان
۳ اشاره ب نظام موك و زندكي در
صفحه 4:
ISLES GUSH تخستين خود را فراموض كرد يود. كفت ؛ كيست كه اين
استخوانهاى بوسيده را دوباره زئده كند؟ بكو همان خدابى كك أنها را براى نخستين بار أقريد و او به هر
cats il توضیح مود ۲ به صورت خلاصه بیان شود
اس بيان نموثه هابى از زئده عدن مردگن ترآ بر اک قدرت خد را بهصورت محسوستری
درن زمنه تدان دهد» ماجراهاى را تقل مىكند که ره اراد خدان مدگی هه شدهاند. از
dee dl تون مجرای مر نی شاه کرد
عزن يكى ازبيامبران بنى|سرائيل بود. اودر سفرى از كثار روستاى وبرانى عبور مى كرد. استخوانهاى
متلاشى و بوسيدة ساكتان أن روستا از لابدلاى خرايدها بيدا بود. با ذينن اين ستخوانه ای سزال در ذهن.
عزو يذ سكل كرفت كدبه راستى خداوند جكوته انها رايس از مرك زتده م aS خداوتد. جان وى را
در هادم كرفت وغد از كت صد سال دويار را ند کرد سپس cB ha di
أى عزيرء جه مدث ذر اين ييابان توقف كردداى؟.
عزركقت : يك روز يا غصف روز.
خداوق رمو ؛ تو صد سل است یج هست الاک سوارش بودی و نیک هرا داش
تكد كن وين Se لاع بوسيده ومتلاشى ده اماغذايت بس از صدسال ماه فد تشه اس
و ينك يبن كه خداوند tl eS بوسيده و متلاشى ثدةالاغ را AS peti sale ipa
عزو نموه شین اراد گت يدام هخا کف تست گر
000089 ده تشه همه مهم همضضمه خمههم همهم ضممهمممههممتهمه:
خداوق أت سوم وجهازمقبالت. خطاب ب كسا كب لكا علد مي داز ى كوه : ته
أستخواهاى آنهارا ب حالت اول درم أورم بلك سراتكتنان أنهارا يضما نكرت بود مجدداً
خلق م ىكثيم».
foe تسا جرا خدأوتد در اين آباتبراى ات درت هی به ان
OnE, دقع وی SCL SS اي رت
خداست كه سرالكضت es cables Sie Seca gn Pacing Se Gag outlook
alsa Sis ps د تكس سق نسل ارت
,سر تكشتان اشاردمكتدة
ترجه انعر یب لت زر اج دی
عزير بيامير كدام فوم بود؟ بنى اسرائيل.
اسان زر ی درکن ما ات با رو أن كان نا
مج سا زر یچیه سر
صفحه 5:
A Geno sagt alee,
معاد لازمه عدل A
1- دلايلى كه بر ضرورت معاد دلالت دارند را قام ببريد و هر كدام را توضيح دهيد؟.
ل اناد بو نام مرگ و زنگی در
طیعت (در ریات رن دكي بدا مرگ
به عنوان يك جريان رابج در جهان طبيعت Gp
اده ست و از كسائى كه ب تاياور به معاد تكاة
Sone lp leg Fale hye
هرگ و زندگ باس راودا هار
2 رارسیدن بهاره رستا -
ی اين جعله اشارء به يكي از دلايل دكاتي معاد
ات که متا رستاخيز عظيم تيز خنست) توضيع نیام مرگ و زنگی در شیعت می ند
برانگیزند. سیس آن ام
آن ار وا پهسوی سمرزمينى مرده يرائم و أن
A sige | oak S «خداست
age ی ی MN, Ud DAV
با دلايلىكه بر ضرورت معاد لت ان[ رل تریب تاکن اد رل SPOR
( سر رن ها اد را مری سکن میداد لک EAT year RUS Ep
را مریم کل دی که رن در بحث رورت معا بان کرد است رنه از
١ 0ت | مع لازم حكت لب ونا حكم ستو لاز حكت حا تکام کر از
هی ابهودهو عبت لگنا مات راشهی Ea Yalan sl
باسخكوى به أن يلات و تاها را نيز در عالم خارج قرارداده است: بو مال, در ال احساس پ
و نیگن دراو کم
حار UE Sp a lan ان رگا ده کرش بو
جاودنگی دار و از تلبودى كريزان ابست و بسيارى از كارها را براى حقظ بقاى خود اتجام مودفد..
,هر اتسائى خواستار همة كمالات و زياليهاست وانن خواستن هيج خدى تداره) *.
|ملإدنيا وعمر محدود انسانها باسخكوى اينكونه خواستدها نيست؛ بنابراين بايد جاى ديكرى باشد.
ag Shag Sl tag os clash زدیا باشده در ان صورت بای گفت خدارند.
گرا نگ مار مز رز شتا رما است زیت زر راشتنا ی
است. ود ین با لین كار ب حكمت خداوقه سازكار است) *
a gl Ca fag ge ده و هی خی که خرن دز وج مقر
داد است. خاک شوی ومعادى هم با
.اين سؤال مطرح مىشود كه دليل أفريدن اين استعدادها م
Fe Sad ost) dh ale 0
زا
صفحه 6:
پیم های aT این ابه رورت معادرا در پرئو AE et ak aE SS
LAI خلفت اسان عبت وببهوده
انسان به سوى خدا باز كشت مى كند
باكشت به سوى خداء هدف خلقت انسان است.
سرمايهها در درون ما چه وه است؟ ما كه از همان تدا خاك بوديم. بس دليل ابن مدن و رفتن چه
ددا اس یش اسان جهن مهف و عبت ناه ود ددرت مار سلس “عل
ریش آنان و جهان؛ ی تقو توش مه
آتخييكم Bs i او نکم الینالالرجعون؛
taps at pe lye Se peo wl LC a
oY معاد لثزمة غدل ال( عمل یکی از صتاتالهی است. خدارند عال ست ویک و کران را
sigh cnc tay gla al aly ده است که هرکی را جهاستحقان داد
THE? ES aT a]
ST eae eae وه کی راظاگ۳) ۱ | وت کرو مس
Ge نیکست کمن ی رده ی زا
gl MANY الم هدب اش با کرت امال حرد م تون و چه سارک
كارفاى نيك فراائ دازف وب جمع زيادى ازانسانها خدمت كردهئد تيزج بسار كسائى كددر دوران
عمرخود ازهيج جنايت وخيالتى فروكذار نع كند. ام قبل از أنكدبه داش و یازا اعمال خود ند
جشم ازجهان فرو مدت
أن جهان ظرفيت جزا و باداش كامل انسانهارا هرد؟ نان نم چگوه نان باداش
بسبارى ا زاصمال: ماش سهادت دراه دا زا ذرائن دثي فادة ويا جكوئة مرتوان در اين جهان كنى
اک زان قر ستمروا داشته ويا صدها ترا قتغام كرده است» كيقرداد؟ يعنوان ثال اعدام
کسی جون صدام وحاميان وى به فيج عنوان باجرم شهيد كردن صدها هزار انسان ی ناه و لول و
يمبلى كردن هزاران زاریش ند
اگر جهن دیگری ناد كه ظالم را به مجازات واقعاشى برسائد و حق مظلوم را يستائد. ب تظام
غالا عون راد رادم و ۲
آم تجفل الذين أمنوا اما نها نآرد
ciate 10
كالئفيدين فى الآرض ب مقسدان در زمين يكسان قرار خواهيم دا؟.
أم جع التكقي كافج ...یرما اکن ردان
پچ
ape eae
صفحه 7:
ی ۱
با انديشه در ترجمة أمات زيره برخى ذيكر از لايل اتكار معاد را بيان كتيد.
نان (دوزخيان) يش از اين (در عالم دنيا) ست و مقوور نعمت بودند و بر كنهان برك اصوار
ع كردتد وم ى كفت + «هگام كد ما مرديم وحخاك و استخوان سديم. ا رانكيخته خواهيم شد؟
سورة واد أيك 0#
واى در آن زوز بر تكذي تكنندكان. همانها كه روز جزا رأ انكار مىكتتد. تنها كسى أن را نکر
م ىكند که متجاوز و گاهکار است.
Saree
اسان بر alg MSS gl ISA] Shhh Saag دون نوس
از دادگا تیم در تمم عم گنه کند.
eee
اخوش كذراني و غرفي در لذت هاي دنيا شدنٍ
esse
غرق شدن در oe oN ALE ند
أزاد بودن براى اتام كتاهان متلق
كى رفته و كى بركشته؟!
براى برخى هر قدر هم از دلايل عقلى انبات معاد. آيات قرآن و سخنان بيشوايان دين در
خصوص جهان أخرت كفته ود مكو : جد كسى از أن جهن بركشته که
به أينكوته افراد جه بايد كفت؟.
al, ye هنكام مساقرت. ب توصية بليس دربارة خطرات چاه و وم ها
داشتن وسایل ضروری توچه میکنند و وسايلى را كه احتمال مىدهند در جاده مورد نيازشان
اس هراخه زاره( رجمر جر جک مخ هبل ار وزج
آررده پاشداه
صفحه 8:
رانتدكان تيز ىاعتا به توصي ههاى بليس وكا با تمسخر أنها به جاده مى زتند. در هرصورت
ری بان سای یش یی ايش نم يد .اك نيازى تود (كه الب باتوجه بدعلم و AST
بليس راهضمى وراتدكى و توصيدها و هشدارها
وسابل را غغراه داشتة ا ست. ضتررى تكرده است؛ اما اك به آن وسايل ناز تند كنسى که نها را
رد
شرط عقل آن است كه اسان نسبتبهحوادت. حتي ار احتمال کم رای رخ دادن وجود
داشته باعدء شیی لام را بكند. جه رسد به حوادئى ك يقينى بأشند.
تا از خواه شدا. راتداى كان
است. در وسط جادهچهخواهد کرد
ييامبران از حساب و كتاب يس از مرك در قيامت خبرهایی دادن وب این اساس باه و
Sl نيز باى عبور آسان و موقق از ين جهان در اختار ما كذاشتهند. كروهى ابن خبره.
ارا وه و كروهى منكن شدداه. كساتن كه يذيرشدائد در شجاهروز دقايقى با خدا كقتوكو
bitsy م خوا؛ در سل یک ما ره میرن اج خی کارا که ضررش بد خود
انسان برم ىكردد ماد تویدن مات اللی.خوردن گوست خوک و مصرفموادمخرا
خوددارى م ىكتد. حال بر فرض که قيانت و حساب و كثلى در كار اش. ای اراد ری
ysl جيزى را ازذدست ندادمات؛ م گر حساب و یبد( که با لیگ درد
حتمی است) رادى ك ب سن خدا ويم نيا توجهتكردد. جه خواهن كرد؟أهازيد كني ابدى
وجاويد در أخرث را به هفتاد سال عمر دنيوى فروختهاتد.
بس عاقل كس ست كد حتى اكر يقين به قيلت تفارد. خود را أماد أخرت كن و هشدارهاى
ارا تق يكرد
اسلم رضاطية در كفت وكوب يكى از منكران معاديه او فرصو : كر تظر شما درست باتد كه
اجنين بست دز ين صورث ما شتا یکسان رايم و نمز روز عقيدهو ايان ما ضور و
تیا نی رساند. ولگ حق با ما زد - که چدین سيت در ین صورت با ریتگار و
el sp ye alan سا زان کار ده هلاگ خواهیدشد»
اج شرس 1۳
صفحه 9:
مس تم نع سس دام 1
رين مودعان در طول تريخ بوده اد
fae alt, 5 ۳
i
Sea" رس سک ور تن
BEGUM SSS داد از ناهن را که ایندب قال بدا و مجازت ناشن در کید
اكردربحث وجود سعاد:دليلى جز خبريامرانخماشنيد:آ,أأنرا مذي رقيد؟ يدج دليل؟ پاسخ بای صفحه
رابطة ميان «أقرنش استعدادها و سرمايههاى مختلف در وجود انسان» و «ضرورت معادة را
ید لو ميدي ف دان عو اول و داشت رساو تو را
Reet reer peeing eer tt
SEA ae ar mart ae
یک کودگ با من نیز درباره موضو عي كه خطرات قراوان دارد. به
رده هآ مشاه بر ده رت ون و
نصیحتی از حضرت علی 1
ید هنن در روگ رواد که
مرك را در eM aba
يش از فرا رسيدن مرك. عمل نكو نجام .,
ats هرد خواهدشد. و مرگ او را ی
نمیرسانه و آن کس که در روزهای آرزوها:
یش از ترا سین مرگ کوتاهی ند زيان كارو
مرگ آوزاباراست.
همان كون که هنگام وس و تراحتی رای
خداعمل م ى كيد در رو كار خوشى و كاملى تيزعمل كتيد.
أكلهياشيداهركزجيزى مد بهنت تديدم كه خواستار نآ در خواب غفلت باشند ون جيزى مائد أن
جهن که راربا أن جنين در خواب نو اند
ماه خی
شه مرتضى طهرى | منرا .| داآموزاسلم
صفحه 10:
انواع سوالات درس پنجم دین و زندگی دهم انسانی
و درس چهارم دین وزندگی دهم عمومی
آینده روشن
تعیین کنید کدام یک از عبارات زیر صحیح و کدام یک غلط است؟
پیمبران لهی, نها امکان وجود جهان دیگر را اثبات می کودند. غلط
a tg ONE ». خريارة شيج موضوعى به انازة «مماد » سن كفته ape a
؟- قرآن كريم تنهابه خبر دادن از آخرت قناعت نكرده بلكه بارهابا دليل و برهان آن راثابت كرده ا ست صحبيح
- اكر به وجود ادمى توجه كنيم. مى بينيم كه خداوند انسان را به گنه ای افریده که گرایش به با
وجاوهانکی ندرگ ue
8- دراين عالم همه به ياداش يا كيفر تمام اعمال خود مى رسند غلط
ع- اين جهان ظرفیت جزا و باداش كامل انسانها را ندارد صحیح
جاهاى خالى را با استفاده از کلمات مناسب کامل کنید
-١ ببامبران الهى. مرك را كذركاهى به سوى ........... در جيهان آخرت مى داتند حیاتپرتر
۲- «دفع خطر احتمالی لازم است. » يك قاعده ........-- است عقلی
obra -۲ مردمان در طول تاريخ بوده اند عاقل ترين و راست کوترین
؟- قرآن يكى از اتكيزه هاى انكار معادرا نشناختن معرفىمىكند Misch
- قران نه تنها معاد را امرى ...... مى داند. بلكه وقوع أن را نيز امرى ........ مى دائد SAP Sine
ع- اك جهان ديكرى نباشد. كه الم را به مجازات واقعياش برسائد و حق مقلم را بستائد
7 اراد ورد مى شود نظام عادلاته خداوتد
ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ
ﻫﺪف ﮐﻠﯽ :ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﺒﯿﯿﻦ دﻻﯾﻞ اﻣﮑﺎن و ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي
اﻫﺪاف آﻣﻮزﺷﯽ
اﻫﻤﯿﺖ و ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﺎد
دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﻣﮑﺎن ﻣﻌﺎد و ﺑﯿﺎن دﻻﯾﻞ آن
ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ1400 - 1401 :
آﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد و ﺑﯿﺎن دﻻﯾﻞ آن
ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﺷﮑﺎﻻت درﺑﺎره ﻣﻌﺎد
ﺑﻪ ﮐﺎﻧﺎل ﻣﺎ در ﺗﻠﮕﺮام ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﯾﺪ
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل
آیندۀ روشن
درس ﭘﻨﺠﻢ رﺷﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ و
درس ﭼﻬﺎرم ﺳﺎﯾﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎ
-1ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﯽ ﻣﺮگ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ و ﭼﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ دﻋﻮت ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﻧﺪ؟
ﻧﮑﺘﻪ
ﺳﻮال
در درس قبل با دیدگاه پیامبران و مؤمنان درباره مرگ و آینده انسان آشنا شدیم1 .
پیامبران الهی،
)
ٔ
ٔ
مرگ را گذرگاهی به سوی حیات برتر در جهان آخرت میدانند و ایمان به زندگی در جهان دیگر را،
در کنار توحید و یکتاپرستی سرلوحه دعوت خود قرار دادهاند1 .
(
ٔ
در ِ
مقابل دعوت پیامبران برای ایمان به جهان آخرت ،گروهی به آن ایمان آورده و گروهی آن را بعید
دانسته و انکار کردهاند.
ﺧﯿﺮ
آﯾﺎ پیامبران الهی ،نه تنها ِ
امکان وجود جهان دیگر را اثبات میکردند،؟)بلکه با استداللهای مختلف
وجود آن را ضروری میدانستند(.
به راستی پیامبران الهی ،با چه دالیلی امکان معاد را اثبات میکردند؟
با چه استداللهایی ضرورت معاد را تبیین مینمودند؟
50
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
» -1دﻓﻊ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ،ﻻزم اﺳﺖ « .ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﻋﺪه اي اﺳﺖ؟ ﻗﺎﻋﺪه ﻋﻘﻠﯽ
-2ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻘﻠﯽ » :دﻓﻊ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ،ﻻزم اﺳﺖ « را ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ؟
اهمیت و ضرورت بحث از معاد
درباره جهان پس از مرگ بپردازیم ،بهتر است به این سؤال پاسخ دهیم که ضرورت
قبل از اینکه به بحث
ٔ
بحث از معاد چیست؟ آیا بهتر نیست به موضوعاتی بپردازیم که برای زندگی ما مفید باشد؟ برای اثبات
اهمیت و ضرورت تأمل در موضوع معاد ،تنها به یک دلیل بسنده میکنیم:
2
دفع خطر احتمالی
-3ﻋﺎﻗﻞ ﺗﺮﯾﻦ و راﺳﺖ ﮔﻮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدﻣﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮده اﻧﺪ ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان
-4ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ ﮐﺎﻣﻞ از وﻗﻮع ﻣﻌﺎد ﺧﺒﺮ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻫﺸﺪار داده اﻧﺪ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان
روزمره انسانها نشان میدهد که انسان در مواقعی که احتمال خطر یا خسارتی در
) نگاهی کوتاه به زندگی
ٔ
میان باشد ،سعی میکند جلوی خسارت احتمالی را بگیرد و از خطری که ممکن است پیش آید ،بگریزد .در
گفته او برای ما اعتباری ندارد ،به ما
چنین شرایطی حتی اگر شخصی دیوانه یا دروغگو ،که در شرایط عادی ٔ
خبری بدهد؛ مثال ً خبر از وجود سم در غذای ما دهد ،این اعالم خطر را نادیده نمیگیریم و احتیاط میکنیم.
2
همه ما در اینگونه موارد از یک قانون عقلی پیروی میکنیم که میگوید« :دفع خطر احتمالی ،الزم است»(.
ٔ
حال اگر با خبری مواجه شویم که نه تنها احتمالی نیست ،بلکه از قطعی ترین خبرهاست ،با آن چگونه
درباره زندگی جاودانی ماست.
برخورد می کنیم؟ آن هم خبری که
ٔ
را حتی
پیامبران عاقلترین و راستگوترین مردمان در طول تاریخ بودهاند .بهعنوان مثال پیامبر اکرم
ﻧﮑﺎت مشرکین و کافرین نیز بهعنوان فردی امین و راستگو باور داشتند .پیامبران با قاطعیت کامل از وقوع معاد خبر و
الزمه ایمان به
همه آنان پس از ایمان به خدا ،ایمان به آخرت را مطرح کردهاند و آن را ٔ
ﻣﻬﻢ نسبت به آن هشدار دادهاندٔ .
اندازه معاد سخن گفته نشده است.
خدا دانستهاند .در قرآن کریم نیز بعد از یکتاپرستی،
درباره هیچ موضوعی به ٔ
ٔ
اگر به فرض در اثبات معاد ،هیچ دلیلی جز همین خبر پیامبران نداشته باشیم ،تکلیف ما در برابر این خبر
چیست؟ ما که برای فرار از خطرهای کوچک احتمالی ،سخن هر کسی را میپذیریم ،چگونه میتوانیم
توجهی از کنار این خبر بگذریم؟
وقتی که پای سعادت یا شقاوت ابدی ما در میان است ،با بی ّ
ﭼﺮا
ﺳﻮال
آینده
بنابراین ،سخن گفتن از معاد ،در حقیقت سخن گفتن از زندگی است،؟)زیرا معاد بخشی از زندگی ٔ
ماست ،زندگیای که برخالف زندگانی دنیا که کوتاه و گذراست ،جاوید و ابدی خواهد بود(.
ﻻزﻣﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ،اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﻣﻌﺎد اﺳﺖ
ﭘﯿﺎم ﻫﺎي آﯾﻪ
قرآن کریم با تأکید فراوان اعالم میکند:
وﻗﻮع ﻣﻌﺎد ،اﻣﺮي ﺣﺘﻤﯽ اﺳﺖ
ل
اَل ٰلّ ُه ال ِا ٰل ِ
ـو
َ
ـه ا ّ ُه َ
لَـیجـمـعـ َّنـکُم ِالی یـو ِم ِ
الـقـیامـةِ
َ َ َ
ٰ َ
َ
ال ریـب فیـهِ
َ َ
ِ
ِ
ـن ال ٰلّه َحـدیـ ًثا
َو َمن ا َ
َصـد ُق م َ
وﺟﻮد ﻣﻌﺎد ،اﻣﺮي اﻧﮑﺎرﻧﺎﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ
خداوند که هیچ خدایی جز او نیست
قطعاً شما را در روز قیامت جمع می کند
شکی در آن نیست
1
و چه کسی راستگوتر از خداست؟
اﯾﻦ دو ﺧﻂ و ﻧﯿﻢ ﺑﺮاي رﺷﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺒﻞ از اﯾﻪ اﻣﺪه و ﺑﺮاي ﺳﺎﯾﺮ رﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻌﺪ از اﯾﻪ اﻣﺪه اﺳﺖ
آیه 87
1ــ
سوره نساءٔ ،
ٔ
-6
-5ﻫﻤﮥ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﭘﺲ از » اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا « ،ﭼﻪ ﭼﯿﺰي را ﻣﻄﺮح ﮐﺮده اﻧﺪ؟ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ آﺧﺮت
در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ،ﺑﻌﺪ از » ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ « ،درﺑﺎرة ﻫﯿﭻ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازة » ﻣﻌﺎد « ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
51
اﯾﻦ اﺑﯿﺎت ﻫﻢ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻘﻠﯽ ،دﻓﻊ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ
ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻋﺎﻗﻞ ﺗﺮﯾﻦ و راﺳﺖ ﮔﻮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدﻣﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻮده اﻧﺪ
ﻧﮑﺘﻪ
فعالیت کالسی
برخی از افرادی که پایبندی چندانی به رعایت احکام دین ندارند ،می گویند« :ما به وجود این
مجازات هایی که گفته می شود در قیامت و جهنم هست ،اعتقادی نداریم».
-2اﺳﺘﺪﻻل ﻫﺎي ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت وﻗﻮع ﻗﯿﺎﻣﺖ
شما به این گونه افراد چه پاسخی می دهید؟
دﺳﺘﮥ اﺻﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ؟ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ؟
-1آﯾﺎ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ دادن از » آﺧﺮت « ﻗﻨﺎﻋﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ؟
٭٭٭
ﺧﯿﺮ 1
با توجه به اهمیت بحث معاد )،قرآن کریم تنها به خبر دادن از آخرت قناعت نکرده ،بلکه بارها با دلیل و
1
است .دالیل2
دسته
کرد.
تقسیم
اصلی
دسته
دو
به
توان
می
را
زمینه
این
در
قرآن
برهان آن را ثابت کرده
)
(
ٔ
ٔ
اول دالیلی هستند که «امکان» معاد را ثابت می کنند و آن را امری ممکن و شدنی نشان می دهند و دسته
دیگر ،دالیلی هستند که «ضرورت» معاد را به اثبات می رسانند و تحقق آن را الزم می دانند2 (.
الف) دالیلی که بر امکان معاد داللت دارند:
واقعه بزرگ و با عظمتی
ﺳﻮال
یکی از دالیلی که سبب میشود عدهای معاد را انکار کنند)،این است که چنان ٔ
را با قدرت محدود خود میسنجند و هنگامی که تحقق آن را با قدرت بشری ناممکن میبینند ،به انکار آن
میپردازند .حال آنکه بعید بودن چیزی برای انسان هرگز دلیل بر غیرممکن بودن آن نیست .از این رو،
) 3قرآن یکی از انگیزههای انکار معاد را نشناختن قدرت خدا معرفی میکند و دالیل و شواهد زیادی میآورد
3
تواناست؛(مانند:
تا نشان دهد معاد امری ممکن و شدنی است و خداوند بر انجام آن
ﺗﻮﺿﯿﺢ 1
ِ
نخستین انسان ):در برخی آیات قرآن ،خداوند توجه منکران معاد را به پیدایش نخستین
1ــ آفرینش
انسان جلب میکند و توانایی خود در آفرینش وی را تذکر میدهد .در این آیات بیان میشود که همانگونه که
ﺗﻮﺿﯿﺢ 1
خداوند قادر است انسان را در آغاز خلق کند ،میتواند بار دیگر نیز او را زنده کند(.
ﭼﯿﺴﺖ؟
(
-3ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ،ﯾﮑﯽ از اﻧﮕﯿﺰه ﻫـﺎي اﻧﮑﺎر ﻣﻌﺎد را ﭼـﻪ ﭼﯿﺰي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﭼﺮا دﻻﯾﻞ و ﺷﻮاﻫﺪ ﺑـﺮ اﺛﺒﺎت آن ﻣﯽ آورد؟
1ــ عطار نیشابوری ،اسرارنامه
52
-4دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﻣﮑﺎن ﻣﻌﺎد دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ و ﻫﺮ ﮐﺪام را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ؟
-1آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﺴﺎن -2ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪه ﺷﺪن ﻣﺮدﮔﺎن
-3اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﻈﺎم ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﯽ در ﻃﺒﯿﻌﺖ
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
ﺑﻪ ﭼﻨﺪ
ﻧﮑﺘﻪ
اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ اﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻌﺎد ،آﻓﺮﯾﻨﺶ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﺴﺎن اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﺪ
«و برای ما مثلی زد ،درحالیکه آفرینش نخستین خود را فراموش کرده بود ،گفت :کیست که این
استخوانهای پوسیده را دوباره زنده کند؟ بگو همان خدایی که آنها را برای نخستین بار آفرید و او به هر
1
خلقتی داناست».
ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻮرد 2ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد
2ــ بیان نمونه هایی از زنده شدن مردگان):قرآن برای اینکه قدرت خدا را به صورت محسوس تری
اراده خداوند مردگانی زنده شده اند .از
در این زمینه نشان دهد ،ماجراهایی را نقل می کند که در آنها به ٔ
آن جمله می توان به ماجرای ُع َزیر نبی اشاره کرد:
ُع َزیر یکی از پیامبران بنیاسرائیل بود .او در سفری از کنار روستای ویرانی عبور میکرد .استخوانهای
پوسیده ساکنان آن روستا از البهالی خرابهها پیدا بود .با دیدن این استخوانها این سؤال در ذهن
متالشی و
ٔ
عزیر شکل گرفت که به راستی خداوند چگونه اینها را پس از مرگ زنده میکند؟ خداوند ،جان وی را
در همان دم گرفت و بعد از گذشت صد سال دوباره او را زنده کرد .سپس خطاب به او گفت:
ای عزیر ،چه مدت در این بیابان توقف کرده ای؟
عزیر گفت :یک روز یا نصف روز.
خداوند فرمود :تو صد سال است که اینجا هستی .به االغی که سوارش بودی و غذایی که همراه داشتی،
نگاه کن و ببین چگونه االغ پوسیده و متالشی شده؛ اما غذایت پس از صدسال سالم مانده و فاسد نشده است
شده االغ را دوباره جمعآوری و زنده میکند.
و اینک ببین که خداوند چگونه اعضای پوسیده و متالشی ٔ
عزیر به چشم خود زنده شدن االغ را دید و گفت :میدانم که خدا بر هر کاری توانا است (.2
ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻮرد 2ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﻮد
تــدبر
ّ
خداوند در آیات سوم و چهارم قیامت ،خطاب به کسانی که به انکار معاد میپردازند ،میگوید« :نه تنها
استخوانهای آنها را به حالت اول درمیآوریم ،بلکه سرانگشتان آنها را نیز همانگونه که بوده ،مجدد ًا
خلق میکنیم».
به نظر شما چرا خداوند در این آیات برای اثبات قدرت الهی به خلق سرانگشتان اشاره میکند؟
ﺧﻄﻮط ﺳﺮاﻧﮕﺸﺘﺎن دﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﺎن ﻫﯿﭻ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮي ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ
و از ﻫﻤﯿﻦ رو اﺛﺮ اﻧﮕﺸﺖ ﯾﮑﯽ از دﻗﯿﻖ ﺗﺮﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﺮاي ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ اﻓﺮاد اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺧﻮد ،ﻧﺸﺎﻧﯽ از ﻗﺪرت
ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮاﻧﮕﺸﺖ ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺧﻠﻖ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﺷﺒﺎﻫﺘﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮي ﻧﺪارﻧﺪ .ﺧﺪاوﻧﺪي ﮐﻪ از
ﭼﻨﯿﻦ ﻗﺪرﺗﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ،ﻗﻄﻌًﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﺣﯿﺎت ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ
-1ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن ﻋﺰﯾﺮ ﻧﺒﯽ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﯿﺪ؟
سوره یس ،آیات 78و 79
1ــ
ٔ
آیه 259
بقره،
سوره
2ــ
ٔ
ٔ
ﻋﺰﯾﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮐﺪام ﻗﻮم ﺑﻮد؟ ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ
داﺳﺘﺎن ﻋﺰﯾﺮ ﻧﺒﯽ درﺑﺎرة اﻣﮑﺎن ﻣﻌﺎد اﺳﺖ ﯾﺎ ﺿﺮورت آن؟ اﻣﮑﺎن ﻣﻌﺎد
ﻣﻮﺿﻮع داﺳﺘﺎن ﻋﺰﯾﺮ ﻧﺒﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از زﻧﺪه ﺷﺪن
ﻣﺮدﮔﺎن اﺳﺖ
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
53
ﻣﻌﺎد ﻻزﻣﻪ ﺣﮑﻤﺖ اﻟﻬﯽ
-1دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد دﻻﻟﺖ دارﻧﺪ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﯾﺪ و ﻫﺮ ﮐﺪام را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ؟
ﻣﻌﺎد ﻻزﻣﻪ ﻋﺪل اﻟﻬﯽ
3ــ اشاره به نظام مرگ و زندگی در
ﺗﻮﺿﯿﺢ 3
طبیعت ):در برخی آیات قرآن ،زندگی بعد از مرگ
به عنوان یک جریان رایج در جهان طبیعت معرفی
شده است و از کسانی که با ناباوری به معاد نگاه
ِ
همیشگی
مطالعه جریان
می کنند می خواهد تا به
ٔ
مسئله معاد را
مرگ و زندگی در طبیعت بپردازند تا
ٔ
بهتر درک کنند .فرارسیدن بهار ،رستاخیز طبیعت
ﺗﻮﺿﯿﺢ 3
است که نمونهای از رستاخیز عظیم نیز هست(.
ﻧﮑﺘﻪ
اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ اﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻌﺎد
ﯾﻌﻨﯽ،ﻧﻈﺎم ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﯽ در ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ
«خداست که بادها را می فرستد تا ابر را برانگیزند .سپس آن ابر را به سوی سرزمینی مرده برانیم و آن
1
زمین مرده را بدان [وسیله] پس از مرگش زندگی بخشیدیم .زنده شدن قیامت نیز همین گونه است».
ب) دالیلی که بر ضرورت معاد داللت دارند -2 :آﯾﺎ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ،ﻓﻘﻂ اﻣﮑﺎن ﻣﻌﺎد را ﻗﺒﻮل دارد؟ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ
2
) ﺧﯿﺮ ،قرآن نه تنها معاد را امری ممکن میداند ،بلکه وقوع آن را نیز امری ضروری و واقع نشدن آن را امری
2
محال و ناروا معرفی میکند(.دالیلی که قرآن در بحث ضرورت معاد بیان کرده است ،عبارتاند از:
3
الزمه حکمت خدا این است که هیچ کاری از
-3ﻻزﻣﻪ ﺣﮑﻤﺖ 1ــ معاد
الزمه حکمت الهی):خداوند حکیم است و ٔ
ٔ
ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟
3
نباشد)(.اگر4خداوند تمایالت و گرایشهایی را در درون انسان قرار داده ،امکانات
کارهای او بیهوده و عبث
پاسخگویی به آن تمایالت و نیازها را نیز در عالم خارج قرارداده است؛ بهطور مثال ،در مقابل احساس
4
وسیله آن تشنگی و گرسنگی خود را برطرف کنیم.
تشنگی و گرسنگی ،آب و غذا را آفریده است تا بتوانیم به
ٔ
5
حال)اگر به وجود آدمی توجه کنیم ،میبینیم که خداوند انسان را بهگونهای آفریده که گرایش به بقا و
جاودانگی دارد و از نابودی گریزان است و بسیاری از کارها را برای حفظ بقای خود انجام میدهد.
5
همه کماالت و زیباییهاست و این خواستن هیچ حدی ندارد(.
همچنین هر انسانی خواستار ٔ
6
اما)دنیا و عمر محدود انسان ها پاسخ گوی این گونه خواسته ها نیست؛ بنابراین باید جای دیگری باشد
که انسان به خواسته هایش برسد .اگر بعد از این دنیا ،زندگی ای نباشد ،در این صورت باید گفت خداوند
گرایش به زندگی جاوید را در وجود انسان قرار داده است و سپس او را در حالی که مشتاق حیات ابدی
است ،نابود می کند! آیا این کار با حکمت خداوند سازگار است؟!( 6
عالوه بر این ،اگر بناست با این همه استعدادها و سرمایه های مختلفی که خداوند در وجود ما قرار
داده است ،خاک شویم و معادی هم نباشد ،این سؤال مطرح می شود که دلیل آفریدن این استعدادها و
(
آیه 9
1ــ
سوره فاطرٔ ،
ٔ
54
-4آﯾﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ،ﻓﻘﻂ ﺗﻤﺎﯾﻼت و ﮔﺮاﯾﺶ ﻫﺎﯾﯽ را در وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟ﻣﺜﺎل ﺑﺰﻧﯿﺪ ؟ ﺧﯿﺮ
-5ﭼﺮا ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ از ﻧﺎﺑﻮدي ،ﮔﺮﯾﺰان اﺳﺖ؟
-6آﯾﺎ دﻧﯿﺎي ﮐﻨﻮﻧﯽ ،ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﺑﻘﺎ و ﺟﺎوداﻧﮕﯽ و ﮐﻤﺎﻻت ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ؟ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ؟
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
اﯾﻦ آﯾﻪ ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد را در ﭘﺮﺗﻮ ﺣﮑﻤﺖ اﻟﻬﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ
ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن ،ﻋﺒﺚ و ﺑﯿﻬﻮده ﻧﯿﺴﺖ
اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ
ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ،ﻫﺪف ﺧﻠﻘﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ
ﭘﯿﺎم ﻫﺎي آﯾﻪ
ﺳﻮال
ﺳﻮال
سرمایه ها در درون ما چه بوده است؟ ما که از همان ابتدا خاک بودیم ،پس دلیل این آمدن و رفتن چه
-1ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد ﺑﺮ اﺳﺎس » ﻋﺪل
بود؟ آیا بر این اساس ،آفرینش انسان و جهان ،بی هدف و عبث نخواهد بود؟
اﻟﻬﯽ « را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ؟
1
ِ
َا َف ِ
رجـعو َن
َ
ـحـسبـ ُتم َا َّنـما َخـلَقـناکُم َعـبَـ ًثـا َو َا َّنـکُم الَیـنا ال ُت َ
ﺗﺮﺟﻤﻪ :آﯾﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﯿﻬﻮده و ﻋﺒﺚ آﻓﺮﯾﺪه اﯾﻢ و اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻧﻤﯽ ﺷﻮﯾﺪ؟
2ــ معاد الزمه عدل 1
الهی ):عدل یکی از صفات الهی است .خداوند عادل است و نیکوکاران را
ٔ
با بدکاران برابر قرار نمی دهد؛ از این رو ،خداوند وعده داده است که هرکس را به آنچه استحقاق دارد
-2ﭼﺮا زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺗﺤﻘﻖ » ﻋﺪاﻟﺖ اﻟﻬﯽ را
برساند و حق کسی را ضایع نکند1 .
ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ را ﻧﻤﯽ دﻫﺪ؟ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﺪ
(
اما زندگی انسان در دنیا به گونه ای است که امکان تحقق این وعده را نمی دهد؛ زیرا:
ﭼﺮا
}2الف) در این عالم همه به پاداش یا کیفر تمام اعمال خود نمیرسند.؟بهعنوان نمونه ،چه بسیار افرادی که
کارهای نیک فراوانی دارند و به جمع زیادی از انسانها خدمت کردهاند و نیز چه بسیار کسانی که در دوران
عمر خود از هیچ جنایت و خیانتی فروگذار نمیکنند ،اما قبل از آنکه به پاداش و یا سزای اعمال خود برسند،
چشم از جهان فرو میبندند.
ﭼﺮا
ب) این جهان ظرفیت جزا و پاداش کامل انسان ها را ندارد.؟به عنوان نمونه ،چگونه می توان پاداش
بسیاری از اعمال ،مانند شهادت در راه خدا را در این دنیا داد؟ و یا چگونه می توان در این جهان کسی
را که به هزاران نفر ستم روا داشته و یا صدها نفر را قتل عام کرده است ،کیفر داد؟ به عنوان مثال اعدام
کسی چون صدام و حامیان وی به هیچ عنوان با جرم شهید کردن صد ها هزار انسان بی گناه ،و معلول و
شیمیایی کردن هزاران جانباز برابری نمی کند.
اگر جهان دیگری نباشد ،که ظالم را به مجازات واقعی اش برساند و حق مظلوم را بستاند ،بر نظام
عادالنه خداوند ایراد وارد می شود2 .
ٔ
{
آمـنوا
جـعـ ُل ا َّل
اَم نَ َ
َ
ـذیـن َ
الـصالِ
وع ِ
ِ
ـحات
ـمـلُوا ّ
َ َ
آیا ما آنها را که ایمان آورده
و کارهای شایسته انجام داده اند
کَالـم ِ
ـدیـن ِفی اال َر ِ
ض
فـس
ُ
َ
با مفسدان در زمین یکسان قرار خواهیم داد؟
ُـجا ِر
الـمـ َّت
ـقیـن کَالـف ّ
اَم نَ َ
جـعـ ُل ُ
َ
آیا متقین را مانند ناپاکان و بدکاران قرار
2
خواهیم داد؟
ﭘﯿﺎم ﻫﺎي آﯾﻪ
آیه 115
1ــ
سوره مؤمنونٔ ،
ٔ
آیه 28
2ــ
سوره صٔ ،
ٔ
اﯾﻦ آﯾﻪ ﺿﺮورت ﻣﻌﺎد را در ﭘﺮﺗﻮ ﻋﺪل اﻟﻬﯽ ﺑﯿﺎن
ﻧﺒﻮد ﻣﻌﺎد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮدن ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻧﺴﺎن ﻫﺎي ﺻﺎﻟﺢ و ﻧﺎﺻﺎﻟﺢ اﺳﺖ
ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎدل اﺳﺖ
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
55
تــدبر
ّ
ترجمه آیات زیر ،برخی دیگر از دالیل انکار معاد را بیان کنید.
با اندیشه در
ٔ
آنان (دوزخیان) پیش از این (در عالم دنیا) مست و مغرور نعمت بودند و بر گناهان بزرگ اصرار
میکردند و میگفتند« :هنگامی که ما مردیم و خاک و استخوان شدیم ،آیا برانگیخته خواهیم شد؟!»
سورۀ واقعه ،آیات ٤7ــ ٤٥
وای در آن روز بر تکذیب کنندگان ،همان ها که روز جزا را انکار می کنند .تنها کسی آن را انکار
می کند که متجاوز و گناهکار است.
سورۀ مط ّففین ،آیات ١٢ــ١٠
(انسان در وجود معاد شک ندارد) بلکه [علت انکارش این است که] او می خواهد بدون ترس
از دادگاه قیامت ،در تمام عمر گناه کند.
سورۀ قیامت ،آیۀ ٥
ﺧﻮش ﮔﺬراﻧﯽ و ﻏﺮق در ﻟﺬت ﻫﺎي دﻧﯿﺎ ﺷﺪن
.........................................................................
.........................................................................
اﺻﺮار و ﺗﮑﺮار ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮐﺒﯿﺮه
ﻏﺮق ﺷﺪن در ﮔﻨﺎﻫﺎن و ارﺗﮑﺎب ﭘﯽ درﭘﯽ ﮔﻨﺎه
.........................................................................
آزاد ﺑﻮدن ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ
پاسخ سؤاالت شما
کی رفته و کی برگشته؟!
برای برخی هر قدر هم از دالیل عقلی اثبات معاد ،آیات قرآن و سخنان پیشوایان دین در
خصوص جهان آخرت گفته شود ،می گویند« :چه کسی از آن جهان برگشته که خبر آورده باشد؟»
به این گونه افراد چه باید گفت؟
درباره خطرات جاده و لزوم همراه
توصیه پلیس
پاسخ :برخی رانندگان هنگام مسافرت ،به
ٔ
ٔ
داشتن وسایل ضروری توجه می کنند و وسایلی را که احتمال می دهند در جاده مورد نیازشان
باشد ،همراه خود بر می دارند (مانند زنجیر چرخ ،جک ،چرخ اضافه ،چراغ سیار و .)...بعضی
56
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
از رانندگان نیز بی اعتنا به توصیه های پلیس و گاه با تمسخر آنها به جاده می زنند .در هرصورت
یا نیازی به این وسایل پیش می آید یا پیش نمی آید .اگر نیازی نبود (که البته با توجه به علم و آگاهی
پلیس راهنمایی و رانندگی و توصیه ها و هشدارهای آنان قطعاً نیاز خواهد شد) ،راننده ای که این
وسایل را همراه داشته است ،ضرری نکرده است؛ اما اگر به آن وسایل نیاز شد ،کسی که آنها را
برنداشته است ،در وسط جاده چه خواهد کرد؟
شرط عقل آن است که انسان نسبت به حوادث ،حتی اگر احتمال کمی برای رخ دادن آن وجود
داشته باشد ،پیش بینی الزم را بکند ،چه رسد به حوادثی که یقینی باشند.
پیامبران از حساب و کتاب پس از مرگ در قیامت خبرهایی داده اند و بر این اساس برنامه و
دستوراتی نیز برای عبور آسان و موفق از این جهان در اختیار ما گذاشته اند .گروهی این خبرها
را پذیرفته و گروهی منکر شده اند .کسانی که پذیرفته اند در شبانه روز دقایقی با خدا گفت وگو
می کنند؛ نماز می خوانند؛ در سال یک ماه روزه می گیرند؛ از انجام برخی کارها که ضررش به خود
انسان برمی گردد (مانند نوشیدن مشروبات الکلی ،خوردن گوشت خوک و مصرف مواد مخدر)
خودداری می کنند .حال بر فرض که قیامت و حساب و کتابی در کار نباشد ،این افراد ضرری
نکرده اند و چیزی را از دست نداده اند؛ اما اگر حساب و کتابی باشد ( که با دالیلی که ذکر شد،
حتمی است) افرادی که به سخن خدا و پیام انبیا توجه نکردند ،چه خواهند کرد؟ آنها زندگانی ابدی
و جاوید در آخرت را به هفتاد سال عمر دنیوی فروخته اند.
آماده آخرت کند و هشدارهای
پس عاقل کسی است که حتی اگر یقین به قیامت ندارد ،خود را ٔ
انبیا را جدی بگیرد.
امـام رضا در گفتوگو بـا یکی از منکران معاد به او فرمـود« :اگر نظر شما درست باشد ــ که
چنین نیست ــ در این صورت ما و شما یکسان و برابریم؛ و نماز ،روزه ،عقیده و ایمان ما ضرر و
زیانی به ما نمی رساند .ولی اگر حق با ما باشد ــ که چنین هست ــ در این صورت ما رستگار و
1
سعادتمند می شویم؛ اما شما زیان کار شده ،هالک خواهید شد».
1ــ احتجاج ،طبرسی ،ج ،2ص 171
57
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
-2
ﺑﻠﻪ ،ﭼﻮن ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻗﺎﻋﺪه دﻓﻊ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﯾﮏ ﮐﻮدك ﯾﺎ ﺷﺨﺺ ﻏﯿﺮﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺰ درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﺮات ﻓﺮاوان دارد ،ﺑﻪ
ﻣﺎ ﻫﺸﺪار ﻣﯽ دﻫﺪ ،ﻣﺎ از آن اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ،ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ آن ﻓﺮد ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ راﺳﺖ ﮔﻮﺗﺮﯾﻦ و اﻣﯿﻦ
ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدﻣﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻮده اﻧﺪ
اندیشه وتحقیق
ﮐﺎرﻫﺎي ﻧﯿﮏ
ﺟﻬﺎد در راه ﺧﺪا
ﺷﻬﺎدت در راه ﺧﺪا
ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﺮدم ﺑﻪ راه راﺳﺖ
ﮔﻨﺎﻫﺎن
ﮐﺸﺘﻦ اﻧﺴﺎن ﻫﺎي ﺑﯽ ﮔﻨﺎه
ﺧﻮدﮐﺸﯽ
ﮔﻤﺮاه ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺮدم
1ــ تعدادی از کارهای نیک و تعدادی از گناهان را که در این دنیا قابل پاداش و مجازات نباشند ،ذکر کنید.
2ــ اگر در بحث وجود معاد ،دلیلی جز خبر پیامبران نداشتید ،آیا آن را میپذیرفتید؟ به چه دلیل؟ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻻي ﺻﻔﺤﻪ
رابطه میان «آفرینش استعدادها و سرمایه های مختلف در وجود انسان» و «ضرورت معاد» را
3ــ
ٔ
اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻧﯿﺎي ﻣﺎدي ﺑﻮد و آﺧﺮﺗﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ،دﯾﮕﺮ اﻧﺴﺎن ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﺑﺮﺧﯽ از
ﻼ ﭼﻪ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ وﺟﺪان داﺷﺖ ﮐﻪ داﺋﻢ ﺑﺎ ﺗﺬﮐﺮﻫﺎي ﭘﯽ درﭘﯽ ﺧﻮد ﮐﺎم اﻧﺴﺎن را در اﯾﻦ ﭼﻨﺪ روزه
توضیح دهید .اﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﻧﺪاﺷﺖ ،ﻣﺜ ً
بیشتر بدانیم
زﻧﺪﮔﯽ ﺗﻠﺦ ﮐﻨﺪ ،ﯾﺎ ﭼﻪ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﻋﻘﻞ داﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﺪام اﻧﺴﺎن را از ﺷﺮﻫﺎ و ﺑﺪي ﻫﺎ ﺑﺎز ﺑﺪارد و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﯿﺮ و ﺧﻮﺑﯽ رﻫﻨﻤﻮن
ﮐﻨﺪ ،زﯾﺮا اﮔﺮ ﻗﺮار ﻧﯿﺴﺖ آﺧﺮﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ،دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ ﻋﻘﻞ ﻧﯿﺴﺖ و ﻫﺮﮐﺲ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ آزاد اﺳﺖ
زﻧﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ
نصیحتی از حضرت علی
آگاه باشید! هماکنون در روزگار آرزوهایید که
مرگ را در پی دارد؛ پس هرکس در ایام آرزوها،
پیش از فرا رسیدن مرگ ،عمل نیکو انجام
دهد ،بهرهمند خواهد شد ،و مرگ او را زیانی
نمیرساند و آن کس که در روزهای آرزوها،
پیش از فرا رسیدن مرگ کوتاهی کند ،زیانکار و
مرگ او زیانبار است.
همانگونه که به هنگام ترس و ناراحتی برای
خدا عمل میکنید ،در روزگار خوشی و کامیابی نیز عمل کنید.
آگاه باشید! هرگز چیزی مانند بهشت ندیدم که خواستاران آن در خواب غفلت باشند و نه چیزی مانند آتش
جهنم که فراریان آن چنین در خواب فرو رفته باشند!
نهجالبالغه ،خطبه 28
معرفی کتاب
نام کتاب
آفتاب اندیشه (ج 2و )3
معاد
نویسنده
انتشارات
مخاطب
حسین سوزنچی
مدرسه
معلم
شهید مرتضی مطهری
صدرا
دانش آموز /معلم
58
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام
اﻧﻮاع ﺳﻮاﻻت درس ﭘﻨﺠﻢ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ دﻫﻢ اﻧﺴﺎﻧﯽ
و درس ﭼﻬﺎرم دﯾﻦ وزﻧﺪﮔﯽ دﻫﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ
آﯾﻨﺪه روﺷﻦ
ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻋﺒﺎرات زﯾﺮ ﺻﺤﯿﺢ و ﮐﺪام ﯾﮏ ﻏﻠﻂ اﺳﺖ؟
-1ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﯽ ،ﺗﻨﻬﺎ اﻣﮑﺎن وﺟﻮد ﺟﻬﺎن دﯾﮕﺮ را اﺛﺒﺎت ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﻏﻠﻂ
-2در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ،ﺑﻌﺪ از » ﯾﮑﺘﺎﭘﺮﺳﺘﯽ « ،درﺑﺎرة ﻫﯿﭻ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازة » ﻣﻌﺎد « ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ
ﺻﺤﯿﺢ
-3ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ دادن از آﺧﺮت ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻧﮑﺮده ،ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺎ دﻟﯿﻞ و ﺑﺮﻫﺎن آن را ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺻﺤﯿﺢ
-4اﮔﺮ ﺑﻪ وﺟﻮد آدﻣﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﻢ ،ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي آﻓﺮﯾﺪه ﮐﻪ ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﺑﻘﺎ
و ﺟﺎوداﻧﮕﯽ ﻧﺪارد
ﻏﻠﻂ
-5در اﯾﻦ ﻋﺎﻟﻢ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺎداش ﯾﺎ ﮐﯿﻔﺮ ﺗﻤﺎم اﻋﻤﺎل ﺧﻮد ﻣﯽ رﺳﻨﺪ ﻏﻠﻂ
-6اﯾﻦ ﺟﻬﺎن ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺟﺰا و ﭘﺎداش ﮐﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻧﺪارد ﺻﺤﯿﺢ
ﺟﺎﻫﺎي ﺧﺎﻟﯽ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻠﻤﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﻨﯿﺪ
-1ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﯽ ،ﻣﺮگ را ﮔﺬرﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺳﻮي ................در ﺟﻬﺎن آﺧﺮت ﻣﯽ داﻧﻨﺪ
ﻋﻘﻠﯽ
» -2دﻓﻊ ﺧﻄﺮ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ،ﻻزم اﺳﺖ « .ﯾﮏ ﻗﺎﻋﺪه ......................اﺳﺖ
-3ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ..........................................ﻣﺮدﻣﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﻮده اﻧﺪ
ﺣﯿﺎت ﺑﺮﺗﺮ
ﻋﺎﻗﻞ ﺗﺮﯾﻦ و راﺳﺖ ﮔﻮﺗﺮﯾﻦ
-4ﻗﺮآن ﯾﮑﯽ از اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي اﻧﮑﺎر ﻣﻌﺎد را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ...........ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ
ﻗﺪرت ﺧﺪا
-5ﻗﺮآن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﺎد را اﻣﺮي ..........ﻣﯽ داﻧﺪ ،ﺑﻠﮑﻪ وﻗﻮع آن را ﻧﯿﺰ اﻣﺮي ............ﻣﯽ داﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ -ﺿﺮوري
-6اﮔﺮ ﺟﻬﺎن دﯾﮕﺮي ﻧﺒﺎﺷﺪ ،ﮐﻪ ﻇﺎﻟﻢ را ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات واﻗﻌﯿﺎش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺣﻖ ﻣﻈﻠﻮم را ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ
ﺑﺮ .....................................اﯾﺮاد وارد ﻣﯽ ﺷﻮد
ﻧﻈﺎم ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ
ﻣﺠﺘﺒﯽ ﻣﺤﻤﻮدي ،دﺑﯿﺮ دﯾﻦ و زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﯾﺬه
: t.me/mahmoudi_izehﻟﯿﻨﮏ ﮐﺎﻧﺎل ﺗﻠﮕﺮام