درسنامه جغرافیای پایه دهم کلیه رشته ها فصل دوم روش مطالعه در جغرافیا صفحه 8تا12

جـغـرافـیـای ایران درس دوم: روش مطالعه در جغرافیا خالصه درس یکم در محیط جغرافیایی ،اجزاء و عوامل محیطی در ارتباط با یکدیگر ،عمل می کند؛ به همین دلیل جغرافی دانان با به کارگیری دید ترکیبی به مطالعه محیط می پردازند و به حل مسائل محیطی ،اقدام می کنند کجا؟ چه چیزی؟ چرا؟ سؤاالت کلیدی در جغرافیا چه موقع؟ چه کسانی؟ چطور؟ سواالت کلیدی جغرافیا با توجه به دوتصویر درمورد ریزگردها سؤال کجا ،با رکن اساسی جغرافیا یعنی مکان وقوع پدیده ها س روکار دارد .این اتفاق در کجا رخ داده است؟ (جنوب و غرب کشور(. سؤال چه چیز ،بر ماهیت هر پدیده یا مسئله ،داللت دارد؛ مث ال :چ ه اتفاقی رخ داده است؟ (وجود ریزگردهای بیش از حد مجاز در هوا). سؤال چرا ،به علت وقوع پدیده می پردازد .چرا این پدیده ب ه وج ود آمده است؟ (تداوم خشکسالی در سال های اخیر). سؤال چه موقع ،بر روند زمانی موضوعات می پردازد .چ ه زم انی ای ن پدیده ،شدت می یابد؟ (فصل گرم سال). سؤال چه کسی یا چه کسانی ،انسان و روابط متقابل او را ب ا مح یط، مورد توجه قرار می دهد .چه کسانی یا کدام فعالیت ها و برنامه های انسانی در این پدیده اثر داشته است؟ (بی توجهی به تثبیت خاک(. سؤال چطور ،به بررسی سیر تکوین و تحول پدیده می پ ردازد. زمینه های به وجودآورنده این پدیده چیست؟ (قطع درختان، از بین رفتن دریاچه ها ،باتالق ها ،واحه ها و…) وقوع سیل و توفان درجاده سولقان توفان عصریکشنبه 28تیرماه 1394درکجا اتفاق افتاد؟ کن و سولقان چه چیزی موجب شدتا20نفر درکن وسولقان کشته شوند؟ بارندگی وسیل وریزش کوه های سمت امام زاده داوود چرا20نفردر کن و سولقان کشته شدند؟ وقوع توفان درکن و سولقان چه وقت درکن و سولقان توفان اتفاق افتاده است؟ عصرروزیکشنبه 28تیرماه 1394 چه کسانی دروقوع توفان کشته شدند؟ ش هروندانی ک ه درمس یر پ ل کیک ا ق رار گرفت ه بودن د و دوکارگرچینی دراین حادثه کشته شدند. چگونه و یا چطور توفان و سیل درکن و سولقان رخ داد؟ براثربارندگی و سیل،مقداری از کوه های سمت امامزاده داود ریزش کرده ،تعدادی ازدرختان شکسته شده و به همراه مقداری سنگ،حرکت ک رده و درمسیرپل کیگاقرارگرفته و دراین مسیرتعدادی ازهم وطنان جان خودراازدست داده اند. شیوه پژوهش در جغرافیا حسسک ککجوسساوی انسسسان درب اره جه ان و زن دگی و مسائل گوناگون آن سبب شده است که انسان تالش علت آگاهی و شناخت انسان نسبت به ناشناخته ها کند نسبت به ناشناخته ها ،آگاهی و ش ناخت پی دا کند. امروزه برای پاس ب ه ح ن کنجک اوی و ش ناخت جهان ،روش های علمی مختلفی وجود دارد. -1طر ح سؤال و بیان مسئله مراحل تحقیق وپژوهش درجغرافیا -2تدوین فرضیه -3جمع آوری اطالعات -4پردازش اطالعات -5نتیجه گیری و ارائه پیشکهادها گام اول :طر ح سؤال و بیان مسئله نوات مهم درمورد طرح سوال و بیان مسئله توسط پژوهشگرچیست؟ -1پژوهشگر برای دست یابی به شناخت و آگاهی از مسئله ای که در ذهنش پدید آمده است ،ابت دا باید مسئله خود را به صورت واضح و روشن بیان کند. -2بهتر است صورت مسئله به شول سؤالی نوشته ،و از عبارات خب ری ی ا جم الت کل ی و ن امعلوم جلوگیری شود. -3در این مرحله ،پژوهشگر از خود می پرسد انجام این پژوهش چه اهمیتی دارد؟ -4نکته مورد توجه در این مرحله این است که پژوهشگر باید پژوهش دیگران را مورد بررسی ق رار دهد؛ به عبارت دیگر ،مطالعه سابقه و پیشینه مسئله و نتایج پژوهش دیگران ،مورد نیاز پژوهش گر است .او با این کار نسبت به موضوع ،اطالعات بیشتری پیدا می کند و مهمتر از همه ،پی م ی ب رد سؤالی که برایش پیش آمده قبال پاس داده شده است یا خیر. مثالی درمورد طرح سوال و بیان مسئله چرا فرضیه سازی یوی از مراحل حساس پژوهش است؟ گام دوم :تدوین فرضیه زیرا فرضیه ها در هر پژوهش ،نقش راهنما را دارد و به فعالیتهایی جهت می دهد که قرار است انجام شد. پژوهشگر با توجه به مسئله خ ود ،پیش نهادها و خبره ای اولی ه را در چ ارچوب مس ئله پژوهش خود ارائه میکند. فرضیه ِ های پژوهشگر به چه عواملی بستگی دارد؟ به میزان دانش ،تجربیات و سوابق پژوهشی در دسترس او بستگی دارد. مثالی درمورد تدوین فرضیه الف) روش کتابخانه ای: این روش در تمامی پژوهش های علمی ،مورد استفاده قرار می گیرد. گام سوم :جمع آوری اطالعات در برخی از آنها تمام تالش پژوهشگر در کتابخانه صورت می گیرد و در برخی دیگر ،بخشی از پژوهش در آنجا انجام می شود. مهم ترین منابع اطالعاتی جغرافیدان ب) روش میدانی: پژوهشگر در این روش برای گردآوری اطالعات ناگزیر است ب ه مح یط بی رون برود و با مراجعه به افراد یا محیط و برقراری ارتب اط مس تقیم ب ا مک ان م ورد مطالعه به گردآوری اطالعات بپردازد .در واقع ،او باید ابزار س نجش و اطالع اتی خود را ب ه می دان بب رد .پرسش نامه ،مص احبه و مش اهده مس تقیم ،از جمل ه ابزارهای گردآوری اطالعات میدانی است. سالنامه آمااری اسانان گلسنان درسال 1393 تصویرماهواره ای میدان آزادی تهران نقشه شهرقم رایانااه و ناارم افزارهااای جغرافیایی عکس هوایی از شهریزد گام چهارم :پردازش اطالعات پااردازش اطالعااات چیست؟ پس از جمع آوری ،اسنخراج و طبقاه بندی اطالعات ،مرحله پردازش یعنی حذف اطالعات غیرضروری و حفظ اطالعات مرتبط با پژوهش و تجزیه و تحلیل اطالعات آغاز می شود. گام پنجم :ننیجه گیری و ارائه پیشنهادها ننیجه گیری وارائاه پیشنهادات چگوناه توسااط پژوهشااگر انجام می شود؟ در مرحله آخر ،پژوهشگر باا تجزیاه و تحلیل اطالعات ،پاسخ مسئله پژوهش را می یابد .او ضمن ارائه دالیل علمای و منطقی به تأیید یا رد فرضیه یاا فرضایه های خود می پردازد. در صااورتی کااه فرضااایه یااا پژوهشگر ردّ شاود چااارا نبایاااد دلسردشود؟ پژوهشگر نباید دلسرد شاود و پاژوهش خود را بیهوده پندارد ،زیرا این پژوهش به کسانی که با این سؤال مواجه شده اند پاسخ می دهاد و از طار دوبااره آن جلوگیری می کند. مثال جرا درایران مشکل کم آبی وجوددارد؟ -1توسعه بی رویه کشاورزی و صنعت نقش دارد-2-عدم مدیریت ویامدیریت غلط مناابع آ توساط دولت نقش مهمی دارد-3افزایش جمعیت درنقاط مخنلف کشورموثراست-4-مردم آ را باه شادت هدرمی دهند–4کاهش بارندگی و افزایش خش سالی و.... جمع آوری اطالعات از طریق روش کنابخانه ای و میدانی ازمیان فرضیه های پیشنهادی ،عدم مدیریت آ توسط دولت اننخا می شود چون نقش بیشنری دروقوع مشکل کم آبی درکشوردارد . مشکل اصلی علت کم آبی درکشوربه دلیل وجود مدیریت ناصحیح مناابع آ کشورتوساط دولت است. مانند احداث سدهای زیاد و خشا کاردن رودهاا واجارای طار هاای اننقاال آ درکشوروعدم توجه به برنامه های آمایش سرزمین ودیگر عوامل ،کشوررا با مشکل کم آبی مواجه کرده است. نمونه سوال -1سواالت کلیدی درجغرافیارانام ببرید. -2سواالت چه چیزو چطور برچه چه موضوعاتی تاکیاد مای کنند؟ -3مراحل تحقیق وپژوهش رادرجغرافیا به ترتیب نام ببرید. -4پژوهشگردرطر سوال و بیان مسئله باید باه چاه نکااتی توجه نماید؟ -5چرافرضیه سازی درپژوهش اهمیت زیادی دارد؟ -6روش های جمع آوری اطالعات توسط جغرافی دان را نام ببرید. -7مهم ترین روش های میدانی را نام ببرید. -8پردازش اطالعات چیست؟ -9اهمیت فرضیه یا فرضیه های ردّ شده چیست؟  –1از بین شش سئوال اساسی در جغرافیا کدام ی می دهد؟ د( کجا ج( چه کسانی ( چه چیزی الف( چطور –-2از بین شش سئوال اساسی در جغرافیا کدام ی به « بررسی سیر تکوین و تحول پدیده » می پردازد ؟ د( کجا ج( چطور ( چرا الف( چه چیزی « انسان و روابط منقابل او را با محیط» مورد توجه قرار -3در کدام گام از پژوهش پژوهشگر به اهمیت ،سابقه و پیشینۀ مسئله و ننایج پژوهش دیگران می پردازد؟ د( جمع آوری اطالعات ج( طر سؤال و بیان مسئله ( پردازش اطالعات الف( تدوین فرضیه -4کدام گام پژوهش نقش راهنما را دارد و به فعالیت هایی پژوهشگر جهت می دهد؟ ج( طر سؤال و بیان مسئله ( پردازش اطالعات الف( تدوین فرضیه اطالعات د( جمع آوری -5در جمع آوری داده ها اسنفاده از کدام مورد زیر روش میدانی محسو می شود؟ د( عکس های هوایی ج( مشاهده ( نقشه الف( تصاویر ماهواره ای -6رد فرضیه یا فرضیه ها ،در ی الف( بیهوده بودن پژوهش پژوهشگر پژوهش چه چیزی را مشخص می کند؟ ج( شکست پژوهشگر ( جلوگیری طر دوبارۀ د( عدم مهارت