پاورپوینت تدریس بیماری های غیرواگیر - برنامه ملی مبارزه با بیماریهای غیرواگیر

برنامه ملی مبارزه با بیماریهای غیرواگیر 2 بیماری‌های غیر‌واگیر )Noncommunicable diseases (NCDs بیماری‌های غیر‌واگیر را به انواع مختلف تعریف کرده‌اند: بیماری‌های غیرواگی#ر بیماری هس#تند ک#ه مسری نبوده و از فردی ب#ه فرد دیگ#ر منتق#ل نمی‌شون#د ام#ا در عوض مدت طوالنی در بدن باقی می‌مانند و به کندی نیز پیشرفت می‌کنند. 3 بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت در سال : ۱۹۵۷ بیماری غیر‌واگی#ر عبارتس#ت از« :کاه#ش در س#اختار یا اعمال بدن ک#ه ضرورت ًا س#بب تغیی#ر در زندگی عادی بیمار گردد و در طی یک دوره‌ی زمانی طوالنی ادامه یافته و پایدار باشد» 4  خالص#ه آ#ن ک#ه تعری#ف بین‌الملل#ی درباره ی مدت وجود ندارد که معلوم نمای#د چ#ه مدت را بای#د طوالن#ی محس#وب نمود ،با وجود ای#ن ب#ه نظ#ر بس#یاری از مولفان بیماری مزم#ن ،بیماری اس#ت که حداقل مدت آن سه ماه باشد. 5 ویژگیهای بیماریهای مزمن عبارتند از : الف ) دائمی باشند. ب ) پس از آنها ناتوانی بر جای بماند. ج ) باز‌توانی بیمار ،آموزشهای ویژه الزم داشته باشند. .د ) مدت زیادی سرپرستی ،مشاهده یا مراقبت الزم داشته باشند 6 میزان مرگ و میر بیماری‌های غیرواگیر بیماری‌های قلب#ی عروق#ی بیشتری#ن مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های غیرواگیر یا 17.9میلیون نفر در سال را تشکیل می‌دهند . و پ#س از آ#ن س#رطان‌ها ( 9.3میلیون نف#ر) ،بیماری‌های تنفس#ی مزمن (4.1 میلیون) و دیاب#ت ( 2.0میلیون نف#ر از جمل#ه مرگ‌های ناشی از بیماری کلیوی ناشی از دیابت) قرار دارند. 7  )NCDs( ک#ه ب#ه عنوان بیماری‌های مزم#ن نی#ز شناخت#ه می‌شوند، معمو ً ال طوالن#ی مدت هس#تند و نتیج#ه ترکیب#ی از عوام#ل ژنتیکی، فیزیولوژیکی ،محیطی و رفتاری هستند. انواع اص#لی ( )NCDsبیماری‌های قلب#ی عروق#ی (مانند حمالت قلب#ی و س#کته مغزی) ،س#رطان ه#ا ،بیماری‌های مزم#ن تنفس#ی (مانند بیماری انسدادی مزمن ریه و آسم) و دیابت هستند. ‏ ()NCDsب#ه طور نامناس#بی بر مردم کشورهای ب#ا درآم#د کم و متوس#ط​تأثی#ر م#ی گذارد ،جای#ی ک#ه بی#ش از سه چهارم مرگ و میرهای غیرواگیر در جهان ( 31.4میلیون) رخ می‌دهد. 8 :انواع بیماری‌های غیر‌واگیر عبارتند از · سرطان و بیماری‌های ژنتیک · قلب و عروق · سوانح و حوادث · تاالسمی · دیابت · فشار خون · کم کاری تیروئید · بیماری PKUیا فنیل‌کتونوری بیماری تنفسی شغلی -پوکی استخوان 9  تشخی#ص ،غربالگری و درمان بیماری‌های غیرواگی#ر و همچنین مراقبت‌های تس#کینی ،اجزای کلیدی پاس#خ به بیماری‌های غیرواگیر هستند. 10 افراد در معرض خطر افراد در هر گروه سنی ،منطقه و کشور تحت تأثیر ( )NCDsقرار دارند. ‏ این شرایط اغلب با گروه‌های سنی باالتر مرتبط است ،اما شواهد نشان می‌دهد که 17 میلیون مرگ ناشی از بیماری های غیرواگیر قبل از 70سالگی رخ می‌دهد. تخمین زده می‌شود که از این مرگ و میرهای زودرس 86 ،درصد در کشورهای کم درآمد و متوسط​رخ می‌دهد. کودکان ،بزرگساالن و سالمندان همگی در برابر عوامل خطر مؤثر در ابتال به بیماری‌های غیرواگیر آسیب‌پذیر هستند ،مانن د :رژیم‌های غذایی ناسالم ،کم تحرکی ،قرار گرفتن در معرض دود تنباکو یا مصرف مضر الکل. 11 بیماری‌های غیرواگیر چهار عامل خطر عمده دارند: مصرف دخانیات عدم تحرک بدنی استفاده مضر از الکل رژیم های غذایی ناسالم 12 خانواده به عنوان يك سيستم خانواده ب#ه عنوان ی#ک مددج#و ،محور توج#ه اس#ت .خانواده و اعضايش به عنوان كل و بصورت تعاملي مطرح هستند. هدف مداخالت پرستاري تعامل بين اعضاي خانواده است. پس از ايجاد مشكالت روحي براي فرزندتان چه چيزي بين شما و همسرتان تغيير كرد؟ در این مورد چه احساسی دارید؟ 14 عوامل خطر متابولیک ای#ن عوام#ل در چهار تغیی#ر متابولی#ک کلیدی ک#ه خط#ر ابتال به بیماری‌های غیرواگیر را افزایش می‌دهند ،نقش دارند: افزایش فشار خون؛ اضافه وزن /چاقی؛ هیپرگلیسمی (سطح گلوکز خون باال) و هیپرلیپیدمی (سطح باالی چربی در خون). 14  از نظ#ر مرگ و میرهای قاب#ل انتس#اب ،عام#ل اص#لی خط#ر متابولی#ک در سطح جهان افزای#ش فشار خون اس#ت (ک#ه 19درص#د مرگ و میرهای جهان#یب#ه آن نس#بت داده م#ی شود) و ب#ه دنبال آ#ن افزای#ش قن#د خون و اضافه وزن و چاقی. 15 عوامل خطر رفتاری قابل اصالح • رفتارهای قاب#ل تغیی#ر ،مانن#د مص#رف دخانیات ،عدم تحرک بدن#ی ،رژیم غذای#ی ناس#الم و اس#تفاده مض#ر از الک#ل ،همگ#ی خط#ر ابتال به بیماری های غیرواگیر را افزایش می دهند. • دخانیات هر سال عامل بیش از 8میلیون مرگ و میر است. • 1.8میلیون مرگ س#االنهب#ه دلی#ل مص#رف بی#ش از ح#د نم#ک نسبت داده شده است . 16  6مجموعه‌#ی کلیدی عوام#ل خط#ر در ابتال و میرای#ی زودرس از بیماریهای غیر واگیر در بزرگساالن سهیم هستند ،عبارتند از : – ۱کشیدن سیگار و سایر اشکال دخانیات – ۲اعتیاد به مشروبات اکلی – ۳نارس#ایی در دس#ترسی ب#ه خدمات بهداشت#ی برای پیشگیری ( مانن#د مراقبت از پرفشاری خون ،تشخیص به موقع سرطان و درمان بیماری قند ) – ۴دگرگونی‌های سبک زندگی ( مانند الگوی غذایی و فعالیت بدنی ) – ۵عوامل خطر زیست محیطی مانند خطرات شغلی ،آلودگی آب و هوا و اثرات سالح‌های نابود کننده – ۶عوامل مربوط به استرس 17  همه‌گیری بیماری‌های غیرواگی ر ،پیامدهای سالمتی ویرانگری را برای افراد، خانواده ها و جوامع به همراه دارد و سیستم های‌بهداشتی را تهدید می‌کند. هزینه‌های اجتماعی-اقتصادی مرتبط با بیماری‌های غیرواگیر ،پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها را به یک توسعه ضروری برای قرن‌های پیش رو تبدیل می‌کند. ماموریت WHOارائه رهبری و پایه شواهد برای اقدام بین‌المللی در مورد نظارت، پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر است. اقدامات فوری دولت برای دستیابی به اهداف جهانی برای کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر ضروری است. 18 تاثیر اجتماعی و اقتصادی فقر ارتباط تنگاتنگی با بیماری های غیرواگیر دارد. افراد آس#یب‌پذیر و آس#یب‌دیده اجتماع#ی زودتر از افراد دارای موقعیت‌های اجتماعی باالتر بیمار می‌شوند و زودتر جان خود را از دست می دهند. به ویژه به این دلیل که در معرض خطر بیشتری برای قرار گرفتن در معرض محص#والت مض#ر مانن#د تنباک#و ی#ا شیوه‌های غذای#ی ناس#الم قرار دارند و دسترسی محدودی به خدمات بهداشتی دارند. 19 پیشگیری و کنترل یک راه مهم برای کنترل بیماری‌های غیرواگیر ،تمرکز بر کاهش عوامل خطر مرتبط با این بیماری ها است. برای کاهش تأثیر بیماری‌های غیرواگیر بر افراد و جامعه ،یک رویکرد جامع مورد نیاز است که همه بخش‌ها از جمله بهداشت ،مالی ،حمل‌و نقل ،آموزش ،کشاورزی، برنامه‌ریزی و س ایر بخش‌ه ا را ملزم ‌کن د ت ا برای کاه ش خطرات مرتب ط با بیماری‌های غیرواگی ر و تروی ج مداخالت در راس تای پیشگیری و کنترل آنها همکاری کنند. 20 مدیریت بیماری‌های غیرواگیر شامل: شناس#ایی ،غربالگری و درمان ای#ن بیماری‌ه#ا و دس#ترسی به مراقبت‌های تسکینی برای افراد نیازمند است. مداخالت ضروری NCDsب#ا تاثی#ر باال را می‌توان از طریق رویکرد مراقبت‌های بهداشت#ی اولی#ه برای تقوی#ت تشخی#ص زودهنگام و درمان به موقع انجام داد. سرمایه‌گذاری در مدیریت بهتر بیماری‌های غیرواگیر حیاتی است. 21 سرطان‌های شایع 22 کلیاتی در مورد سرطان سرطان گروه بزرگی از بیماری‌ه#ا اس#ت ک#ه می‌توان#د تقریباً در ه#ر عض#و یا بافتی از بدن شروع شود. زمان#ی ک#ه س#لول‌های غیرطبیع#ی به‌طور غیرقاب#ل کنترل#ی رش#د می‌کنند ،از مرزهای معمول خود فرات#ر می‌رون#د و ب#ه قس#مت‌های مجاور بدن حمله می‌کنن#د و ی#اب#ه س#ایر اندام‌ه#ا گس#ترش می‌یابن#د ،فرآین#د دوم متاستاز نامیده می شود و عامل اصلی مرگ ناشی از سرطان است. نئوپالسم و تومور بدخیم نیز نام‌های رایج سرطان هستند. 23 اپیدمیولوژی سرطان طبق گزارش WHO سرطان دومین عامل اصلی مرگ و میر در جهان است و حدود 10میلیون مرگ در سال 2020یا تقریباً یک مورد از هر شش مرگ را شامل می شود. سرطان ریه ،پروستات ،کولورکتال ،معده و کبد شایع‌ترین سرطان در مردان. سرطان پستان ،کولورکتال ،ریه ،دهانه رحم و تیروئید شایع‌ترین در میان زنان. س رطان س ومین عل ت اص لی مرگ و می ر در ایران پ س از بیماری‌های قلبی‌عروق ی و حوادث است و در سالهای اخیر روند افزایشی دارد . 24 چه چیزی باعث سرطان می‌شود؟ 25 • سرطان از تبدیل سلول‌های طبیعی به سلول‌های تومور در یک فرآیند چند مرحله‌ای به وجود می‌آید که عموم ًا از یک ضایعه پیش سرطانی به یک تومور بدخیم پیشرفت می‌کند. • این تغییرات نتیجه تعامل بین عوامل ژنتیکی فرد و سه دسته از عوامل خارجی است که عبارتند از: مواد سرطان‌زا فیزیکی ،مانند اشعه ماوراء بنفش و یونیزان؛ مواد س رطان‌زای شیمیای ی ،مانن د آزبس ت ،اجزای دود تنباک و ،الک ل ،آفالتوکسین (یک آالینده غذا) و آرسنیک (آلوده‌کننده آب آشامیدنی). سرطان‌زاهای بیولوژیکی ،مانند عفونت‌های ناشی از برخی ویروس‌ها ،باکتری‌ها یا انگل‌ها. 26  oحدود ی ک س وم مرگ و میرهای ناش ی از س رطان ب ه دلی ل مصرف دخانیات ،شاخ ص توده بدن ی باال ،مص رف الک ل ،مص رف کم میوه و سبزیجات و عدم فعالیت بدنی است. oعفونت‌های سرطان‌زا ،مانند ویروس پاپیلومای انسانی HPVو هپاتیت، مسئول تقریب ًا 30درصد موارد س رطان در کشورهای با درآمد کم و متوسط​هستند. 27 پیشگیری از سرطان خطر سرطان را می‌توان با موارد زیر کاهش داد: oعدم استفاده از تنباکو؛ oحفظ وزن بدن سالم؛ oداشتن یک رژیم غذایی سالم از جمله میوه و سبزیجات؛ oانجام فعالیت بدنی به طور منظم؛ oاجتناب یا کاهش مصرف الکل؛ oدریافت واکسن HPVو هپاتیت Bبرای افراد در معرض خطر 28 ...پیشگیری از سرطان oاجتناب از قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (که عمدتاً ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید و دستگاه‌های برنزه کننده مصنوعی است) و یا استفاده از اقدامات محافظتی در برابر آفتاب ،اطمینان از استفاده ایمن و مناسب از پرتو در مراقبت های بهداشتی (برای اهداف تشخیصی و درمانی) oبه حداقل رساندن مواجهه شغلی با پرتوهای یونیزان oکاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوای بیرون و آلودگی هوای داخل ساختمان ،از جمله رادون (گاز رادیواکتیو تولید شده از تجزیه طبیعی اورانیوم، که می‌تواند در ساختمان‌ها – خانه‌ها ،مدارس و محل کار انباشته شود). 29 تشخیص زودهنگام سرطان oهنگامی که سرطان به موقع شناسایی شود ،احتمال بیشتری دارد که به درمان پاسخ دهد و می‌تواند منجر به احتمال بقای بیشتر با عوارض کمتر و همچنین درمان کم هزینه‌تر شود. oبا تشخیص زودهنگام سرطان و اجتناب از تأخیر در مراقبت ،می توان پیشرفت‌های قابل توجهی در زندگی بیماران سرطانی ایجاد کرد. 30 تشخیص زودهنگام شامل سه جزء است: oآگاهی از عالئم انواع مختلف سرطان و اهمیت مشاوره پزشکی در هنگام مشاهده یافته‌های غیر طبیعی؛ oدس ترسی ب ه خدمات ارزیاب ی بالین ی و تشخیص ی؛ و ارجاع ب ه موق ع به خدمات درمانی oتشخیص زودهنگام سرطان‌های عالمت‌دار در همه شرایط برنامه‌های سرطان باید به گونه‌ای طراحی شوند که تأخیرها و موانع تشخیص ،درمان و مراقبت‌های حمایتی را کاهش دهند. 31 سرطان دهانه رحم 32 مقدمه oس رطان دهانه رحم چهارمی ن س رطان شای ع در بی ن زنان در س راسر جهان اس ت ،با حدود 604/000مورد جدید و 342/000مرگ در سال .2020 oحدود %90موارد جدید و مرگ و میر در سراسر جهان در سال 2020در کشورهای کم درآمد و متوسط​رخ داده است . oویروس پاپیلومای انسانی ( )HPVمسئول تقریباً 50درصد از پیش سرطان های دهانه رحم با درجه باال هستند. oزنان مبتال به HIVدر مقایسه با زنان بدون HIV، 6برابر بیشتر در معرض ابتال به سرطان دهانه رحم هستند. 33 عوامل خطر سرطان دهانه رحم این عوامل خطر شامل موارد زیر می باشد: ‏نژاد :بروز سرطان دهانه رحم در سیاه پوستان 2برابر بیشتر از سفید پوستان است که این تفاوت تا حدود زیادی به عوامل اجتماعی – اقتصادی وابسته است .همچنین تفاوت نژادی در میزان بقای بیماران نیز تاثیر می­گذارد. ‏عوام#ل جنس#ی و تولی#د مثل#ی :سن پایین در زمان انجام اولین نزدیکی جنسی (قبل از سن 16سالگی) ،داشتن شرکای جنسی متعدد و افزایش تعداد زایمان­ها. ‏مص#رف س#یگار :خطر بروز بیماری در سیگاری­ها 2برابر بیشتر است و باالترین خطر مربوط به آنهایی است که برای مدت طوالنی تعداد زیادی سیگار کشیده­اند. 34  ...عوامل خطر سرطان دهانه رحم ‏س#طح اجتماع#ی – اقتص#ادی :وضعی ت اقتص ادی و اجتماع ی پایی ن ،از طریق دریافت نامناسب خدمات بهداشتی و همچنین تماس با سایر عوامل خطر احتمال بروز سرطان دهانه­ ی رحم را افزایش می­دهد. ‏سرکوب مزمن سیستم ایمنی بدن :به نظر می­رسد ایمنی سلولی در ایجاد سرطان دهانه رحم دخیل باشد در زنان مبتال به نقص ایمنی (ناشی از پیوند کلیه یا عفونت )HIVنه تنها خطر بیماری بیشتر است بلکه پیشرفت به مرحله تهاجمی نیز سریعتر صورت می­گیرد. ‏مص#رف قرص#های خوراک#ی جلوگیری از بارداری :در مقاالت موجود ارتباط این سرطان با مصرف قرصهای خوراکی جلوگیری از بارداری مورد بحث قرار گرفته است. 35  ...عوامل خطر سرطان دهانه رحم • نق#ش ویروس­#ها :عفون#ت ب#ا ویروس هرپ#س ب#ه نظ#ر می­رسد رخداد شروع کننده در س#رطان دهان#ه رح#م باش#د ،عفون#ت ب#ا ویروس HPVدر ایجاد این س#رطان ب#ه اثبات رس#یده ،ب#ه طوریک#ه در بی#ش از %99از زنان مبتال به کارس#ینوم س#نگفرشی دهان#ه رح#م ،عفون#ت HPVشناس#ایی شده است. همچنی#ن ویروس نق#ص ایمن#ی انس#انی ( )HIVاز طری#ق س#رکوب ایمنی می‌تواند موجب سرطان دهانه رحم شود. 36 کنترل سرطان دهانه رحم هنگامی که یک زن عالئم مشکوک به سرطان دهانه رحم را نشان می دهد ،باید برای ارزیابی ،تشخیص و درمان به یک مرکز مناسب ارجاع شود. 37 عالئم سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه ممکن است شامل موارد زیر باشد: لکه بینی نامنظم خون یا خونریزی خفیف بین قاعدگی در زنان در سنین باروری. لکه بینی یا خونریزی پس از یائسگی؛ خونریزی بعد از رابطه جنسی افزایش ترشحات واژن ،گاهی اوقات بوی بد. 38 با پیشرفت سرطان دهانه رحم ،عالئم شدیدتری ممکن است ظاهر شوند از جمله: درد مداوم پشت ،پا یا لگن؛ کاهش وزن ،خستگی ،کاهش اشتها؛ ترشحات بدبو و ناراحتی واژن تورم پا یا هر دو اندام تحتانی 39 روش تشخیصی سرطان دهانه رحم آزمای#ش پاپ اس#میر ،روش#ی برای کش#ف س#رطان دهان#ه رح#م م­ #ی باشد. ب#ه طور کل#ی در ای#ن آزمای#ش س#لولهای ریزش یافت#ه از سطح دهانه رحم جمع آوری می­شوند. با ظهور این روش غربالگری از دهه 1940شیوع سرطان مهاجم دهان#ه رح#م %70کاه#ش یافت#ه اس#ت ک#ه ب#ه عنوان روش#ی پر اهمیت جهت کشف زودرس این سرطان به اثبات رسید. 40 کنترل و پیشگیری از سرطان دهانه رحم 41  واکسیناسیون علیه HPVو غربالگری و درمان ضایعات پیش سرطانی یک روش مقرون به صرفه برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم است. اگر سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه تشخیص داده شود و به موقع درمان شود ،قابل درمان است. کنترل جامع سرطان دهانه رحم شامل: پیشگیری اولیه (واکسیناسیون علیه ) )HPV پیشگیری ثانویه (غربالگری و درمان ضایعات پیش‌سرطانی)، پیشگیری سوم (تشخیص و درمان سرطان مهاجم دهانه رحم) و مراقبت تسکینی. 42 بیماری فشارخون 43 زماني كه قلب خون را به درون رگها پمپ مي كند از نيروي حاصل از آن فشار خون ايجاد مي شود. اگرفشارخون وجود نداشته باشد یعنی قلب فرد کار نمی کند و فرد زنده نیست . وجود فشارخون برای ادامه حیات الزامی است . 44 گروه های پر خطر شیوع پرفشاری خون ب#ه س#ن و جن#س و نژاد بستگی دارد .شیوع پرفشاری خون در س#یاه پوس#تان باال ت#ر از س#فید پوس#تان است و س#ن بروز آ#ن پایی#ن ت#ر و عوارض پرفشاری خون در ای#ن نژاد بیشتر است. ت#ا قب#ل از 50س#الگی پرفشاری خون در زنان نس#بت به مردان شیوع کمتری دارد. احتمال پرفشاری خون در کودکان و نوجوانان وجود دارد ام#ا این احتمال خیلی پایین است . 45 46 علل پرفشاری خون اولیه :در بسیاری از موارد ( %90تا ) %95علت پرفشاری خون ناشناخته است. ثانویه : )1عوامل غیرقابل تغییر :سن _ جنس _نژاد و عوامل ژنتیکی . )2عوامل تغییر پذیر :مصرف سیگار _ کم تحرکی _ چاقی _ مصرف مشروبات الکلی _ رژیم غذایی با سدیم باال و پتاسیم پایین . شایع ترین علت پرفشاری خون در زنان جوان مصرف قرص های ضد بارداری است اما در سایر افراد به علت بیماری های کلیوی است. 47 عالیم فشار خون باال س#ردرد در ن#اح#يه پ##سس#ر - س#رگ#يجه و ت##ار#ید#ید - ق#لب درد ق#فسه س#ینه - ت##پش و #نگي##فسش#بان#ه و يا ه#نگام ف #ع#ا#ليت- ت #ن ی#کب##ار در ط#ولش#ب- ادرار#کرد#نب##یشاز ‌ فشارخون باال معموالً عالمتی ایجاد نمیکند .به همین دلیل به فشار خون باال « ،قاتل خاموش» هم می گویند. 48 مهم ترین عوارض فشار خون باال بیماری های قلبی -عروقی سکته قلبی و مغزی آسیب های کلیوی آسیب های...جهت مطالعه ادامه متن، فایل را دریافت نمایید.