آشنایی با روش های تدریس فعال یاددهی یادگیری ویژه معلمان موفق

فصل 3 آشنایی با روش های تدریس فعال سازماندهی کالس و محیط آموزشی مدیریت کالس و محیط یادگیری محیط کالس تربیت بدنی و ورزش در کالس تربیت بدنی هنرآموز و هنرجو با فضای جدیدی روبهرو هستند بهاین ترتیب که از نیمکت جدا شدهاند و خود را در یک فضای بسته محبوس نمیبینند و دوست دارند انرژی خود را خالی کنند .در چنین شرایطی نمیتوان از روشهای متداول کالسداری و تدریس در سایر دروس استفاده کرد .بخشی از مدیریت کالس به مدیریت محیط بازی و تدارک لوازم ورزشی مربوط میشود. مشارکتی ذهن انگیزی گردش علمی حل مسئله فهرست سؤاالت ایفای نقش تدریس اعضای تیم بحث گروهی پروژه تلفیقی همیاری روش های نوین تدریس آزمایشی دو عامل اساسی برای مدیریت چنین محیطی عبارت است از: 1سازماندهی دقیق برنامه با توجه به نوع فعالیت حرکتی و ویژگی های هنرجویان. 2حفظ کیفیت برنامه از طریق انتخاب مدل آموزشی مناسب با توجه به شرایط اداره و سازماندهی مناسب مستلزم شناخت محیط است و بدین منظور هنرآموز باید اطالعاتی را از محیط آموزی کسب کند. حقوق و مسئولیت هنرآموز و هنرجو حقوق هنرجو :حق یادگیری و آموزش ،حق پذیرش و احترام به عنوان یک انسان، حق تربیت عادالنه و یکسان در کالس ،حق شرکت در فعالیت ها و لذت بردن ،حق 18 برخورداری از تربیت عادالنه و یکسان ،حق برخورداری از معلمی آگاه و متخصص، حق کسب آمادگی و سالمتی و... حقوق هنرآموز :توجه به آموزش معلم ،پیروی از قوانین و مقررات ،احترام به حقوق هنرآموز و هنرجو ،پرهیز از رفتارهای اشتباه و غیر آموزشی    سازماندهی کالس تربیت بدنی هنرآموز تربیت بدنی از یک تا دو جلسه اول هر کالس برای سازماندهی فعالیت های آموزشی خود استفاده می کند .گروه بندی با وضع قوانین و مقررات ،نحوه توزیع و جمع آوری وسایل ،تعیین سرگروه ،اداره کالس ،نحوه ارتباط هنرآموزو هنرجو ...باید در شروع فعالیت های آموزشی تعیین گردد. 1قوانین و مقررات تدوین مقررات کالس برای سازماندهی فعالیت های آموزشی از ابزارهای مهم برای حفظ نظم و کنترل است قوانینی مانند تعداد گروه ها ،زمان فعالیت ،استراحت، جریمه ،زمان گرم کردن ،داوری و . ...اعتبار هر قانون کالسی بستگی به امکان رعایت آن در کالس و به ویژه امکان مجازات سریع رفتاری دارد که موجب می شود کنترل کالس از دست شاگرد خارج شود. 2نظم و انضباط اولین نکته کلیدی در برقراری نظم و انضباط داشتن طرح و برنامۀ درسی است .هر چه قدر برنامه ،هنرجویان بیشتری را فعال سازد موجب نظم بیشتر می شود .تداوم فعالیت بهترین وسیله برای نظم و انضباط در کالس است. 3زمان بندی محدودیت زمان در آموزش و فعالیت های ورزشی مدارس زمان بندی برای حفظ کیفیت و نظم برنامه را ضروری می سازد .هنرآموز باید بکوشد از اتالف وقت به ویژه در ابتدا و انتهای کالس جلوگیری کند .به طور کلی زمان زیادی برای موضوع و محتوای اصلی درس و زمان کمی برای شروع و پایان کالس مورد نیاز است. 4نظارت و سرپرستی مشاهده مستمر هنرجویان به دلیل احتمال بروز آسیب یا حفظ ایمنی کالس مسئولیتی خطیر است و عدم نظارت نه فقط احتمال آسیب را افزایش می دهد بلکه امکان لذت و شادی را از کودکان سلب می کند. عناصر مهم نظارت و سرپرستی 1 2 3 پیش بینی (دوراندیشی) کنترل توجه به عوامل کمی و کیفی برنامه 19 نقش رفتار غیرکالمی سوت ورزشی در نظم کالس سوت زدن یک روش بسیار متداول و مهم برای هدایت گروهی (نه فردی) در برنامه های ورزشی تاكنون انجام شده ولی در محیط پرسروصدای ورزش باعث رسیدن پیام هنرآموز به همه می شود. هنرآموز نباید از سوت برای ارسال پیامهای انفرادی به شاگردان استفاده کند سوت یک وسیله ایمنی است که با آن می توان بسیاری از رفتارهای عاطفی   ـ  اجتماعی نامناسب هنرجویان را کاهش داد و به عنوان یك وسیله برای آگاهی و هدایت استفاده شود. روش های اداره کالس تربیت بدنی 1معلم محور (آمرانه) در این روش هنرآموز هیچ مشارکتی را از هنرجویان نمی پذیرد و با توجه به توانایی و امکانات موجود درباره عوامل مختلف برنامه و فعالیت تصمیم گیری می کند ،مقررات و قوانین کالس را تدوین می نماید و گروه بندی را انجام می دهد و هنرجویان را موظف می کند از تصمیمات هنرآموز پیروی کند .این روش در صورتی که با موقعیت سازگاری داشته باشد اختیاری است .مث ً ال در موقعیت های بحرانی ،بروز رفتارهای غلط و سوءآموزشی در مسابقات ورزشی ،هنرآموزان کم توان برای پوشاندن ناتوانی ورزشی خود از این روش استفاده می کنند. 2شاگرد محور (تسلیم و واگذاری) در این روش همه تصمیم گیری های آموزشی برعهده هنرجو بوده و آموزش سازماندهی شده وجود ندارد و اهداف خاصی در کالس دنبال نمی شود .گروه بندی هنرجویان بی ثبات و متغیر است و استفاده از این روش به امکانات زیادی نیاز دارد. 3مشاركتی و همكاری (در این روش مربیان فاقد صالحیت هستند) این روش مشتمل بر همکاری و مشارکت در اداره کالس است .هنرآموز در این روش نه فقط از هنرجویان بلکه از مدیریت آموزشگاه و سایر همكاران نیز برای اداره مفید کالس بهره می گیرد .انگیزه ،لذت ،نشاط و شادابی شاگردان در این روش، بیشتر از روش آمرانه و شاگرد محور است. گروه بندی هنرجویان سه روش برای گروه بندی آنها وجود دارد: 1گروه بندی توسط هنرآموز در این روش هنرآموز با توجه به اهداف برنامه و امکانات مدرسه ،آنها را در گروه های مختلفی قرار می دهد .بر اساس شرایط گروه ها به دو نوع متجانس و غیرمتجانس 20 تقسیم می شود. گروه های متجانس :این گروه بندی شیوه خوبی برای مدل آموزش مهارت ،برای مثال در دوهای با مانع دو و میدانی كه هنرجویان بر اساس قد و دریچه تنظیم گام و ریتم دویدن گروه بندی شوند. اجرای این روش به امکانات خوب آموزشی در مدرسه بستگی دارد. همچنین استفاده از گروه بندی متجانس برای بسیاری از فعالیت های دو نفره براساس قد و وزن مفید است. گروه های نامتجانس :این گروه بندی با توجه به وزن ،قد ،مهارت و سرعت شاگردان تشکیل می شوند ولی شاگردان به طور تقریباً یکسان بین گروه ها تقسیم می شوند .مث ً ال هنرجویان ماهر ـ مبتدی ،قدبلند ـ قدکوتاه ،چاق ـ  الغر و کند ـ  سریع در همه گروه ها وجود دارند .این گروه بندی برای آموزش و برای انواع بازی و مسابقه مفید است چون احتمال رقابت یکسان و تجربه شکست و پیروزی را برای همه به وجود می آورد. 2گروه بندی توسط هنرجویان در این روش هنرجویان گروه خود را انتخاب می کنند ،در این گروه بندی هنرجویان ماهر کام ً ال در یک گروه قرار نگیرند. 3گروه بندی تصادفی در این روش هنرجویان به صورت تصادفی و قرعه کشی از روی شماره دفتر حضور و غیاب ،حرف اول نام و نام خانوادگی و غیره برای مدت مشخصی در یک گروه قرار می گیرند و برای بازی ،تمرینات آمادگی جسمانی و تشکیل تیم های کالسی مناسب است در این نوع گروه بندی احتمال عدم تعادل بین افراد هر گروه از نظر قد ،وزن و مهارت وجود دارد. انواع استقرار کالس درس 1استقرار بادبزنی (نیم دایره) دراین روش هنرجویان در برابر سرگروه به شکل بادبزن قرار گرفته و در تمرین مهارت هایی مثل پرتاب ،دریافت و ضربه زدن به توپ قرار می گیرند و هنرآموز نظارت می کند. 21  2استقرار دایره ای در این نوع استقرار گروه می تواند سریع از حالت بادبزنی یا خطی به دنبال سرگروه خود به شکل دایره ای مستقر شوند. در این روش برای بازی های ساده و تمرین مهارت ها با توپ با کمک سرگروه خود ،که در مرکز مستقر است ،مناسب است و اصالح حرکت نیز در هر مرحله انجام می شود. 3استقرار گردشی این نوع استقرار برای تمرین پاس (پرتاب و دریافت) انجام می شود. 4استقرار خطی هنرجویان در گروه های مختلف به طوری كه سرگروه روبه روی آنها قرار گیرد (برای انواع تمرینات انفرادی ـ نشان دادن حرکات جدید) در اکثر رشته ها مورد استفاده قرار می گیرد. 22  5استقرار زیگزاک دوصف مقابل یکدیگر قرار می گیرند و به ترتیب بازیكن 1به 2به 3توپ را پرتاب می کنند و ادامه می یابد .این استقرار برای رشته های فوتبال ـ والیبال(پرتاب و دریافت) انجام می شود. 5 4 3 2 1 5 4 3 2 1 6استقرار هرمی بیشتر برای گرم کردن استفاده می شود تا سرگروه و هنرآموزان به گرم کردن تسلط داشته باشند. تعیین سرگروه تعیین سرگروه از روش های آموزش مسئولیت پذیری و واگذاری بخشی از مسئولیت اداره کالس به هنرجویان است .دو روش برای تعیین سرگروه وجود دارد: 1انتخاب سرگروه توسط هنرجویان 2انتخاب سرگروه توسط هنرآموزان انتخاب سرگروه باید براساس لیاقت و سطح مهارت و توانایی باشد. مدیریت رفتار در کالس موارد زیر را باید در مدیریت رفتار شاگردان در نظر گرفت: تنوع و تغییر عالیق یا انگیزه های هنرجویان به تنوع و تغییر در رفتار هنرآموز بستگی دارد. هنرآموز باید از نگرش ها و ارزش ها یا رفتارهای درست دفاع کند و بر گسترش آنها اصرار بورزد. سازگاری ،توافق و مصالحه منصفانه امور کالس بر عهده هنرآموز است. شناسایی نقاط حساس و مشکل ساز و احتمال بروز تعارض در برنامه های مختلف هنرآموز باید از ورود به گفت وگوها و بحث های جزیی و بی مورد اجتناب کند. تشویق و ترغیب واقعی و صادقانه بهترین وسیله برای شکل دهی رفتار هنرجویان است. 23 برای مدیریت و تعدیل رفتارهای غلط و بحرانی و کاستن از اثرات منفی روش های ذیل پیشنهاد می شود: 1خیره شدن 2تغافل یا نادیده گرفتن 3مصاحبه فردی 4واگذاری مسئولیت 5بحث گروهی 6تقویت منفی و تنبیه   تشکیل تیم و تمرین نکات زیر می تواند در تشکیل تیم و تمرین مورد توجه قرار گیرد: هماهنگی و توافق با مسئولین هنرستان و والدین برای تمرین تیم در مدرسه یا کانون های آموزشی شهر تمرینات فقط به آماده سازی تیم هنرستان و چند هفته قبل از شروع مسابقات آموزشگاهی محدود شود. باید به آموزش اعضای تیم هنرستان در کالس های عادی ورزش توجه بیشتری شود. تهیه لباس و لوازم ورزشی برای تیم منتخب هنرستان. توسعه مهارت های بدنی و ذهنی ،آگاهی از قوانین و تاکتیک های بازی و آموزش اصول بازی منصفانه مفهوم تدریس تدریس آمیزه ای است از علم و هنر .دانش تدریس از طریق مطالعه روانشناسی یادگیری ،آگاهی از مدل ها و روش های آموزش ،آشنایی با استراتژی ها و فنون تدریس و سایر یافته های آموزشی و تربیتی به دست می آید .در صورتی که هنر تدریس یک مهارت عاطفی ،اجتماعی و اخالقی است که ارتباط زیادی با ویژگی های فردی و شخصی معلم دارد. بنابراین آموزش شامل تکنیک روش ها یا فرایندهایی است که برای برنامه ریزی و اجرای درس از مدیریت کالس تا شیوه ارزیابی و ...در نظر گرفته می شود اما در تدریس معلم فعالیتی را برای دانش آموز انجام می دهد. در این تعریف تدریس بخشی از روند آموزش را تشکیل می دهد و برای آموزش می توان از روش های دیگری نیز استفاده کرد. اما هنر تدریس از سه جزء اصلی رفتار و شخصیت فردی شهود یا اشراق و بازاندیشی 24 درباره خود تشکیل شده است .در رفتار فردی هنرآموز باید بتواند عالقه توانایی انتقال فکر و صداقت خود را به هنرجو نشان دهد. شهود یا اشراق توانایی پیش بینی مواردی است که ممکن است در طول آموزش اتفاق بیفتد. طبقه بندی اهداف در تدریس اهداف آموزشی تربیت بدنی و ورزش در مدارس در سه حیطه کلی دانشی یا شناختی ،عاطفی یا نگرشی و روانی ـ حرکتی یا مهارتی طبقه بندی شده اند که به صورت کلی و عمومی بیان می شوند. هنرآموز تربیت بدنی باید اهداف جزیی و رفتاری را از اهداف کلی در حیطه های شناختی ،عاطفی ،اجتماعی و روانی  ـ   حرکتی استخراج کند و با توجه به امکانات آموزشی مدرسه برای رسیدن به آن اهداف برنامه ریزی نماید. اهداف جزیی هر درس را به ویژه در حیطه شناختی و روانی  ـ  حرکتی می توان به صورت متوالی ،موازی و ترکیبی تنظیم کرد در تنظیم متوالی اهداف ،هر هدف جزیی پیش نیاز یا مقدمه هدف جزیی بعدی است. در تنظیم موازی هریک از اهداف جزیی پیش نیاز و مقدمه هدف جزیی دیگر نیست .بلکه به طور مستقل و موازی پیش نیاز هدف کلی درس است و می توان آن را بدون رعایت اولویت و در جلسات جداگانه ای آموزش داد. از روش ترکیبی نیز برای تنظیم اهداف جزیی درس می توان استفاده کرد .در این روش ممکن است یک یا چند هدف به صورت متوالی و سایر اهداف جزیی به صورت موازی تنظیم و تدریس شوند. روش های تدریس روش تدریس به عوامل زیادی مانند نگرش و شخصیت هنرآموز ،امکانات و تسهیالت هنرستان ،تعداد هنرجویان و غیره بستگی دارد. آموزش بسیاری از مفاهیم دانشی یا شناختی مربوط به برنامه های تربیت بدنی و ورزش از طریق روش سخنرانی پرسش و پاسخ ،پروژه کالسی و روش دیداری  ـ  شنیداری امکان پذیر است .اما در مورد اهداف عاطفی ـ اجتماعی توجه به فرایندهای اجتماعی و انسانی ضروری است. روش های آن عبارت اند از: 1روش دستوری شیوه معلم محور و کمتر به عنوان یک روش تدریس مطرح است. هنرآموزان متخصص و بسیار ماهر تمایل به استفاده از این روش دارند. 25 برای نیل به اهداف در زمان کوتاه مفید است.   انتظارات و اهداف برای هنرجویان روشن است.   کاربر خوب در کالس های بزرگ   تفاوت های فردی در نظر گرفته نمی شود. پاسخ نهایی فقط مهارت مورد نظر هنرآموزان است.   حرکات خالق و ابتکاری تحریک نمی شود. این روش برای هنرآموزان آسان است و وقت کمتری می گیرد. 2روش تکلیفی (شیوه معلم محور) هنرآموز ابتدا یک سری از تکالیف یا تمرینات را برای هر جلسه مشخص می کند تا به هدف جزیی یا رفتاری درس نزدیک شود ،سپس آنها را به هنرجویان ارائه می دهد. نقش هنرآموز در این مرحله تنها کمک به هنرجو است.   پس از این مرحله هنرجو باید بتواند به طور مستقل و بدون کمک به فعالیت بپردازد. 3روش راهنمایی و هدایت گام به گام (روش اکتشافی هدایت شده) یک روش بینابینی است. هنرآموز فعالیت را از ساده به پیچیده طراحی می کند. سپس مراحلی را به صورت گام به گام برای هدایت یادگیرنده تا رسیدن به پاسخ نهایی در نظر می گیرد. در هر گام ،یادگیرنده تصمیم می گیرد که چگونه حرکت کند و چه فعالیت ها و تمریناتی را انجام دهد تا به پاسخ درست برسد. یادگیرنده با آزادی و با آزمایش و خطا به تمرین و تکرار می پردازد. ماهیت فعالیت های تربیت بدنی و ورزش از این روش سوم در بسیاری از برنامه های تربیت بدنی و ورزش مدارس و خارج از مدارس استفاده می شود. 4روش حل مسئله    روشی شاگرد محور و غیر مستقیم است. در این روش یک چالش یا مسئله حرکتی به راه حل های مختلفی نیاز دارد.    هنرآموز در این روش یادگیرنده را در موقعیت ابهام و چالش قرار می دهد.    به فضا ،زمان و وسایل کافی نیاز دارد.    روش خوبی برای تثبیت یادگیری و اجرای پاسخ های متنوع در بازی ،تمرین یا مسابقه است. 26  5روش اکتشافی شاگرد محورتر از روش قبلی است. این روش در دوره پیش دبستانی و تعلیم و تربیت حرکتی بسیار مفید است. به ابزار و امکانات زیادی نیاز ندارد.       حفظ ایمنی هنرجو از نکات اساسی در استفاده از این روش است. بازی آزاد شیوه مناسبی در این روش است و یادگیرنده در حین بازی ،آزاد است که با استفاده از خالقیت ،ابتکار و توانایی بدنی روش های منحصر به فردی را به کار بندد. برای آموزش حرکات موزون ،شیرین کاری و بازی های پرورشی مناسب است.   انتخاب یک روش تدریس مناسب انتخاب یک روش تدریس مناسب به شرایط آموزشی مدرسه ،نگرش هنرآموز و اولویت بندی اهداف در هر برنامه بستگی دارد. به طور کلی روش های آموزش و تدریس در یک تربیت بدنی و ورزش به سمت روش های شاگرد محور مانند حل مسئله و روش اکتشافی متمایل شده است. استفاده از روش های ترکیبی برای توسعه مهارت های حرکتی و ورزشی مناسب است. در صورتی که برای شاگردان بی نظم نظم ناپذیر مبتدی و کم مهارت می توان از روش های مستقیم استفاده کرد .در استفاده از روش های غیرمستقیم شرایط آموزشی مدرسه باید به گونه ای باشد که بتوان امکان تجارب متنوع حرکتی و فعالیت های ویژه و اختصاصی را فراهم کرد. مراحل تدریس مراحل مختلف تدریس و کالس داری را می توان در چهار مرحله اساسی طبقه بندی کرد. 1مدیریت کالس :فعالیت های مربوط به مدیریت کالس باید از همان مرحله اول یا حتی قبل از آن شروع شود. 2فعالیت های مقدماتی :کالس تربیت بدنی مانند هر کالس دیگری باید شروع خوبی داشته باشد .فعالیت های مقدماتی یا آماده سازی در شروع کالس شامل تعیین محل استقرار شاگردان و گرم کردن است. 3موضوع و متن اصلی درس :فعالیت های اصلی کالس به برنامه و طرح درس هنرآموز بستگی دارد. 27  4پایان کالس :پایان برنامه و فعالیتهای کالسی نباید با پایان زمان کالس تربیت بدنی همزمان باشد .بلکه معلم باید طی 7ـ   5دقیقه فعالیتهای کالس را به پایان برساند .در پایان کالس جمعآوری ابزارهای ورزشی ،نتیجهگیری یا جمعبندی فعالیت کالسی ،ارائه گزارش توسط سرگروههای آموزشی ،بحث و تبادل نظر ،رسیدگی به بهداشت فردی و آمادگی برای کالس بعدی ضروری است. استراتژی های تعامل با هنرجویان 1تعامل کالمی صحبت و برقراری ارتباط در زمان شروع کالس ،پایان کالس یا در حین بازی و فعالیت موجب تسهیل در یادگیری می شود. 2شکل دهی رفتار عالوه بر پیام های روشن و صحیح الگوی رفتار نیز یک منبع قوی و اثر گذار برای تعامل در برنامه است .بر این اساس هنرآموز باید خود ،الگوی کاملی باشد و چنانچه می خواهد شاگردان خود کنترلی را یاد بگیرند باید در تعامل با شاگردان برخود کنترل داشته باشد. 3تقویت هنرآموز خوب ،هنرجو را به اجرای درست حرکات و مهارت ها هدایت و اجرای خوب را تحسین می کند .تقویت حتی در صورت شکست و عدم دستیابی به نتیجه مورد نظر ضروری است .وقتی که یک کلمه یا عبارت کوتاه ایجاد انگیزه می کند از جمالت منفی نباید استفاده کرد. 4بازتاب اندیشه هنرجویان باید درباره نگرش ها و رفتارهای خود بازاندیشی کنند و معلم تربیت بدنی باید با توجه به اهداف دانش و حرفه خود رفتارهای هنرجویان را از قبیل عدم مشارکت در کالس ،عدم همکاری و مسئولیت پذیری را مورد سؤال قرار دهد و از آنان بخواهد درباره این موضوعات فکر کنند. 5تبادل نظر تبادل نظر بین هنرجویان درباره جنبه های مختلف برنامه کالس و تمرین ،موجب بروز احساس تعلق به کالس می شود .به طور کلی این نوع تعامل در شروع و پایان کالس بسیار مهم است در صورتی که شکل دهی رفتار و به ویژه تقویت در هنگام فعالیت و تمرین ،کاربرد زیادی دارد. خود کنترلی خود کنترلی توانایی و تمایل شاگرد به کنترل اعمال و رفتار خود است به گونه ای 28 که حقوق دیگران حفظ و رعایت شود. چند نوع رفتار در کالس تربیت بدنی وجود دارد که هنرجو باید بر آن خود کنترلی داشته باشد: 1بد دهنی ،دست انداختن ،مسخره کردن و هر نوع ارتباط کالمی نادرست. 2هل دادن ،تنه زدن ،لگد زدن ،کشیدن و هر نوع برخورد بدنی ناشایست. 3فریب دادن ،جر زدن ،پرت کردن حواس معلم یا شاگرد در هنگام اجرای تکالیف و وظایف اصلی ایجاد ترس بین هنرجویان و ایجاد مانع برای حرکت و بازی دیگران یا گرفتن فضا یا ابزار ورزشی از دیگران.   آرمان تربیت بدنی در مدارس آرمان تربیت بدنی به عنوان بخش تکمیلی روند کلی تعلیم و تربیت این است كه هنرجویان در یک برنامه سازمان دار: دانش و مهارت هایی را بیاموزند که برای اجرای فعالیت های جسمانی متنوع به آن نیاز دارند. از نظر بدنی و جسمانی به آمادگی مطلوب برسند. به طور منظم در فعالیت های جسمانی شرکت کنند. کاربردها و فواید ناشی از مشارکت فعال در فعالیت های جسمانی را بدانند. از ارزش فعالیت های جسمانی و نقش یا سهم آن در ایجاد یک زندگی سالم آگاهی یابند.   فعالیت های آموزشی نامناسب در مدرسه ١اجرا و نمایش توسط عده ای از هنرجویان        ٢یک توپ و یک صف و یک شانس    3رهاکردن توپ در فضای هنرستان 4استفاده از وسایل و قوانین رسمی    5ورزش وسیله تنبیه    6قدرت زیاد سرگروه    7کالس تربیت بدنی به مثابه اردوی ورزشی یا تفریحی لذت و رضایت در تجارب حرکتی و ورزشی الزامی و یکی از عوامل ایجاد نگرش مثبت نسبت به تربیت بدنی است. با وجود این یافتن روشی برای کسب لذت شاگردان و رسیدن به اهداف برنامه دشوار است .تفکیک لذت و رضایت به عنوان یک فرایند یا پیامد برای هنرجویان 29 مهم نیست .آنچه مهم است ایجاد تعادل و توازن بین این دو برای هنرآموز است. لذت و رضایت باید در طول هر برنامه و فعالیتی جاری باشد ،اما از طرف دیگر اهداف بلند مدت تربیت بدنی در هنرستان ها نباید فدای لذت و رضایت هنرجویان شود .زیرا از نظر اخالقی و شغلی معلم متعهد است چیزهایی را به شاگردان آموزش دهد که در آینده نیز بتوانند از آنها استفاده کنند. مسابقات ورزشی در هنرستان :رقابت باید به تدریج آموزش داده شود و فشار رقابت نباید به اضطراب و ناامیدی در محیط هنرستان منجر گردد .مسابقه و رقابت به خودی خود نه خوب است و نه بد .بلکه وسیله ای است که هنرجو با آن توانایی خود را در چارچوب مقررات به توافق رسیده به بوته آزمایش می گذارد و با دیگران مقایسه می کند .مهم این است که هنرجویان چگونه رقابت کنند و هنرآموزان تا چه اندازه به پیروزی اهمیت بدهند .پیروزی و شکست در رقابت های ورزشی مدارس مهم نیست .بیشترین تأکید بر برنامه های تربیت بدنی سالم و وسیع است و رقابت باید بخش کوچکی از برنامه را تشکیل دهد. مالحظات ایمنی دوران رشد   اهمیت سنجش و اندازه گیری در کالس سنجش اهداف و محتوای برنامه :محتوا و فعالیت های برنامه های تربیت بدنی در صورتی برای هنرجویان مناسب است که با توجه به شرایط هنرستان ،ویژگی های شاگردان و اهداف تربیت بدنی تنظیم شده باشد. مهم ترین چالش معلمین در حفظ کیفیت محتوای برنامه تنظیم فعالیت های متنوع با توجه به ظرفیت ها و توانایی های متغیر هنرجویان است.    برخی از عناصر مربوط به محتوای برنامه 1اندازه کالس تعداد 25هنرجو برای درس تربیت بدنی مناسب است. 2امکانات و وسایل ورزشی فضای کافی برای حرکت آزاد و بی خطر شاگردان و وجود ابزارهای ورزشی کافی، انگیزه مشارکت ،لذت و رضایت مندی شاگرد را می افزاید و معلم به راحتی می تواند فعالیت های مختلفی را برای اهداف اصلی تربیت بدنی فراهم نماید. 3نوع مشارکت و فعالیت یادگیرنده هنرجو بتواند در فعالیت بدنی و حرکتی با توجه به میزان آمادگی و ظرفیت جسمانی مشارکت داشته باشد .هر نوع بازی و فعالیتی که مدت انتظار هنرجو را 30 برای اجرا و تمرین بیفزاید از کیفیت برنامه می کاهد. 4نوع حرکت و بازی حرکت و بازی ها باید طوری انتخاب شود که ظرفیت رشدی شاگردان را باال ببرد. هنرآموز فعالیت ها و بازی را دستکاری می کند تا یادگیری و لذت هنرجویان به حداکثر برسد. 5سنجش و ارزیابی هنرجویان باید بر اساس نتایج اندازه گیری به فعالیت و مشارکت بیشتر تشویق شوند. 6پیشرفت و رقابت باید با هدف مشارکت بیشتر ،پیشرفت فردی و گروهی و تعامل عاطفی  ـ    اجتماعی برنامه ریزی شده و پیروزی یا باخت در رقابت کمرنگ باشد .چون در ماهیت فعالیت های حرکتی ،رقابت وجود دارد بنابراین به سازماندهی یا تأکید بر فعالیت های رقابتی نیاز زیادی احساس نمی شود. 7تشکیل گروه و تیم ورزشی هدف از تشکیل گروه های ورزشی ،مدیریت و سازماندهی کالس و همچنین افزایش تجارب ورزشی و تعامل عاطفی ـ    اجتماعی است .بهتر است سرگروه ها بر اساس مقبولیت اجتماعی یا توانایی مدیریت و اداره گروه انتخاب گردند .هرچه تعداد افراد گروه کمتر باشد ،احتمال تعامل نیز بیشتر است.   مالک های محتوا و عملکرد در فعالیت های حرکتی مالک های محتوای برنامه های تربیت بدنی در مدارس را می توان به 4دسته کلی طبقه بندی کرد: ١شایستگی و تبحر حرکتی و مهارتی ٢شناخت مفاهیم و اصول حرکت و مهارت ٣بهداشت ،سالمتی و آمادگی جسمانی ٤رفتار تعهدآمیز و مسئوالنه در کالس مراحل مالک های محتوای برنامه مدارس ویژگی های تجارب یادگیری الف) تبحر حداقل در یک فعالیت حرکتی برای گذراندن اوقات فراغت در طول زندگی ب) آگاهی از دانش سالمتی ،قوانین و استراتژی های چند رشته ورزشی پ)پذیرش و احترام به اصول بازی خوب و درست ت) التزام به انجام فعالیت جسمانی به عنوان بخشی از فعالیت های روزانه 31 ث) امکان دستیابی به فرصت های شغلی از طریق شرکت در ورزش سنجش هدف رشد دانش سالمتی ،حرکت و ورزش :هنرآموز می تواند از هر موضوع درسی حتی از آمادگی جسمانی و اندازه گیری آن تا آموزش مهارت و یک الگوی حرکتی بنیادی یا زمینه های علمی ،اجتماعی و فرهنگی ورزش و داوری رقابت های ورزشی آزمون های شناختی بسازد.   سنجش هدف رشد عاطفی و اجتماعی در کالس اگرچه سنجش رفتارهای عاطفی و اجتماعی مانند همکاری و روحیه ورزشکاری بسیار دشوار است ،ولی باید این مفاهیم را به خوبی تعریف و سپس ارزیابی کرد. عدم ارزیابی هریک از جنبه ها و اهداف برنامه های تربیت بدنی در مدارس به رشد و تکامل مطلوب و متعادل فرد منجر نخواهد شد .توجه و مشاهده دقیق رفتارهای هنرجویان و روش مصاحبه در سنجش رفتارهای عاطفی و اجتماعی دانش آموزان مفید است. سؤال کردن از هنرجویان و مشاهده رفتار آنان در موقعیت بازی دو روش قابل استفاده برای هنرآموزان است. چند سؤال ساده برای ارزیابی هنرجو: 1آیا بازی امروز را دوست داشتید؟ چرا؟ 2آیا اعضای گروه شما در این بازی خوب کار کرده اند؟ چرا؟ 3چه چیزی در این بازی باعث ناراحتی شما شد؟ سنجش محتوای بازی :بازی وسیله خوبی برای رسیدن به بسیاری از اهداف تربیت بدنی در هنرستان است .بهتر است که محتوای بازی با هدف رشد آمادگی جسمانی ،توسعه آمادگی حرکتی و مهارتی و به ویژه رشد عاطفی  ـ   اجتماعی هنرجویان سنجیده شود. سنجش هدف تکامل حرکتی و مهارتی :برنامه تربیت بدنی باید ابتدا توانایی و آمادگی حرکتی هنرجویان را افزایش دهد و پس از آن به آموزش مهارت های ورزشی بپردازد. چند سنجش ساده توانایی حرکتی تعادل ایستا :ایستادن روی یک پا در 2دقیقه تعادل پویا :حرکت روی پنجه پا ،در 10گام به طرف عقب ،جلو ،چپ و راست هماهنگی :پیچاندن نخ دور قرقره در هنگام راه رفتن یا گذاشتن كتاب روی سر و راه رفتن روی یك خط 5سانتی متری چابکی انگشتان :تماس سریع و متوالی انگشت شست با سایر انگشتان به مدت    60ـ 30ثانیه بدون هیچ گونه اشتباه. 32 ارزیابی مهارت :اگرچه درجه بندی ذهنی مهارت ورزشی بر اساس مشاهده هنرآموز متداول است ولی در این روش باید تعداد مشاهدات احتمالی در موقعیت ها و فرصت های متعدد آموزشی ،تمرینی و رقابتی را بسیار افزایش داد. استفاده از چک لیست های مهارتی نیز برای ارزیابی شکل و نتیجه مهارت مفید و ساده است .در این روش هنرآموز می تواند اجزای مهم و اساسی یک مهارت را جزء موارد ارزیابی در چک لیست قرار دهد و نتایج ارزیابی هریک از اجزای مهارت مانند چرخش دست و ...را مشخص سازد. انواع چك لیست مهارت هایی که در هر رشته ورزشی به وسیله معلم انتخاب می شود باید چند ویژگی اساسی داشته باشد :سهولت اجرا ،نزدیکی شیوه ارزیابی مهارت با اجرای واقعی آن در بازی و ورزش ،وابستگی کم به امکانات و زمان ،متناسب بودن آزمون برای افراد مبتدی یا ماهر ،بنیادی و پایه ای بودن مهارت در آن رشته و... از ویژگی های اساسی یک آزمون معلم ساخته است .آزمون های استاندارد مهارتی نیز وجود دارد که هنرآموز می تواند نتایج ارزیابی مهارت را در بین هنرجویان با یک نرم استاندارد یا نمرات هنرجویان یک یا چند کالس و مدرسه مقایسه کند. اندازه گیری و ارزیابی مهارت های ورزشی به شکل های مختلف باعث اصالح ،تقویت و تشویق در آموزش شده و بخشی از فرایند تدریس هنرآموز را شکل می دهد. سنجش سالمتی و رشد آمادگی جسمانی :اندازه گیری قد ،وزن ،ابعاد و نسبت های بدنی (طول و پهنای اندام) ،وضعیت بدنی ،درصد چربی زیرپوستی و ...برای آگاهی از وضعیت سالمتی هنرجویان ضروری است .هنرآموزان می توانند با تهیه کارت سالمتی برای هر دانش آموز اطالعات مربوط به وضعیت جسمانی و سالمتی او را به صورت محرمانه در اختیار فرد و خانواده اش قرار دهند ضمن آنکه مورد عالقه و توجه هنرجویان نیز هست .اطالعات حاصل را در طول دوران رشد نیز می توان مقایسه کرد. اندازه گیری و ارزیابی وضعیت بدنی هنرجویان به ویژه در دوره ابتدایی و راهنمایی برای تعیین سالمت اسکلتی و عضالنی بسیار مهم است زیرا امکان اصالح بسیاری از ناهنجاری های اسکلتی و ضعف عضالنی یا اندامی در این دوره وجود دارد. بنابراین بهتر است ابتدا هنرآموزان اصول حرکات و فعالیت های حرکتی روزمره و مورد استفاده هنرجویان را آموزش دهند ،سپس با استفاده از ابزارهای ساده و حتی مشاهده دقیق ،وضعیت بدنی را بررسی و تمرینات اصالحی را در هنرستان و منزل تجویز نمایند. 33 در اندازه رشد آمادگی جسمانی توجه به نکات زیر ضروری است: 1از آزمون های محلی یا منطقه ای به جای آزمون های ملی استفاده شود. 2در آزمون های آمادگی جسمانی ،اجزای مهارتی آزمون به حداقل برسد. 3بیشتر بر تدوین اهداف فردی برای افزایش آمادگی جسمانی تأکید شود. 4بر خود گردانی یا خود تنظیمی برای پیشرفت آمادگی جسمانی تأکید شود. 5نتایج آزمون ،محرمانه تلقی شود. 6هیچ گونه پاداش و جایزه ای برای نتایج آزمون در نظر گرفته نشود. یکی از موضوعات مهم در اندازه گیری آمادگی جسمانی ،آگاهی هنرآموز از شرایط اصول استاندارد اندازه گیری هر یک از عوامل آمادگی جسمانی است .آگاهی از اصول و دالیل تغییر در آزمون ،تأثیر شکل های مختلف اجرا روی عضالت و اندام ها و رعایت نکات ایمنی شرایط ذهنی و روانی اندازه گیری را بهتر می سازد. در مدارس کشور برای اندازه گیری عوامل مختلف آمادگی جسمانی مانند انعطاف پذیری ،استقامت قلبی و عروقی ،قدرت و استقامت عضالنی از آزمون کشش عضالت همسترینگ ،آزمون آمادگی هوازی با دویدن ،کشش بارفیکس و آویزان شدن از آن با آرنج های تا شده ،شنا روی زمین و دراز و نشست استفاده می شود. انعطاف پذیری :برای اندازه گیری انعطاف پذیری عضالت خلفی ران (همسترینگ)، عضالت پشت و حتی عضالت دست از آزمون کشش باال تنه در حالت نشسته استفاده می شود .در این آزمون از یک جعبه مدرج به ارتفاع 30/48سانتی متر استفاده می شود .آزمودنی با پای برهنه در روبه روی جعبه قرار می گیرد .کف یک پا کامال ً با جعبه تماس دارد و کف پای دیگر با زمین در تماس است و در حالت تا شده قرار می گیرد (7/5ـ   5سانتی متر) .دست ها روی هم گذاشته می شود و کف  دست پایین به طرف جعبه مدرج به آرامی و بدون ضربه حرکت می کند .در بار چهارم، هنرجو باید بتواند وضعیت خود را تا یک ثانیه حفظ نماید ،این مراحل با تا شدن پای دیگر نیز ادامه می یابد .بهترین رکورد برای هر طرف بدن محاسبه می شود. اندازه گیری انعطاف پذیری یا تمرین کششی با زانوهای صاف و کشیده در حالت ایستاده و درازکش به مهره های کمر فشار وارد می کند. استقامت قلبی و عروقی :در آزمون های اندازه گیری آمادگی قلبی  ـ  تنفسی یا هوازی عمدتاً از دویدن استفاده می شود .دویدن مسافت به طول 800متر برای کودکان   8ـ 6ساله ،مسافت 1600متر برای سنین 18ـ 9ساله و یا 6دقیقه دویدن برای سنین پایین 9 ،دقیقه دویدن برای دوره ابتدایی و راهنمایی و 12دقیقه دویدن برای سنین باالتر پیشنهاد شده است. قدرت و استقامت عضالنی :برای اندازه گیری قدرت و استقامت عضالت شکم از آزمون دراز و نشست استفاده می شود .در حالت پاصاف ،برخی از عضالت کمر 34 مانند سوئز خاصره ای فعال می شود و اندازه گیری استقامت عضالت شکم دقیق نخواهد بود .عالوه بر این در چنین وضعیتی ،فشار زیادی به کمر وارد می شود .در حالت پا جمع ،زانوها تاشده ،چهار عضله ناحیه شکم بیش از عضالت تا کننده ران فعال می گردند و فشار کمتری به کمر وارد می شود .با اینکه حرکت باالتنه تا زاویه 90درجه یک دراز و نشست کامل را نشان می دهد ولی میزان باال آمدن باالتنه تا 45ـ 30درجه از کف زمین مناسب است زیرا در ابتدای تاشدن ،عضالت شکم بسیار فعال اند و پس از آن عضالت باالتنه و پشت نیز فعال می شوند پس دراز و نشست کامل ضرورتی ندارد. خود ارزیابی معلم هنرآموز تربیت بدنی می کوشد تا کیفیت برنامه و فعالیت های خود ،روش تدریس، مدیریت کالس ،برخورد با شاگردان یا سایر ابعاد مورد نظر برنامه را از دیدگاه هنرجویان و مسئوالن هنرستان ارزیابی کند .تعامل و مشاوره با هنرجویان یا تبادل نظر با مسئوالن هنرستان به برآوردن نیازهای شاگردان و افزایش محتوای برنامه از یک طرف و پیشرفت و توسعه شغلی معلم تربیت بدنی کمک زیادی خواهد کرد. طرح درس نظر به اینکه ارائه طرح درس راه گشای تدریس می باشد ،الزم است هنرآموزان محترم برای اجرای هرچه مطلوب تر فرایند یاددهی ـ یادگیری به برنامه ریزی در این زمینه بپردازند .به طور کلی فعالیت هایی که الزم است برای تدریس انجام شود در سه بخش زیر خالصه می شود: الف) فعالیت های قبل از تدریس 1طراحی آموزشی 1ـ1ـ تعیین هدف های کلی آموزش 2ـ1ـ تعیین هدف های توانمندساز 3ـ1ـ تعیین پیش نیازهای درس 4ـ1ـ تنظیم سؤاالت ارزشیابی تشخیصی 5ـ1ـ تعیین مراحل تدریس با توجه به محتوا 6ـ1ـ تعیین الگوی تدریس (روش تدریس) 7ـ1ـ تعیین رسانه 35  8ـ1ـ تعیین نظام ارزشیابی 2پیش بینی ایجاد محیط متناسب آموزشی ب) فعالیت های ضمن تدریس 1فعالیت های آغازین درس 2فعالیت های ارائه درس 3فعالیت های تکمیلی درس 4فعالیت های پایانی درس ج) فعالیت های بعد از تدریس 1بررسی میزان پیشرفت هنرجویان 2بررسی میزان موفقیت تدریس در رسیدن به هدف ها از نظر محتوا ،روش و رسانه نمونه طرح درس تکمیل شده برای یک جلسه آموزشی یک نمونه جدول طرح درس پیشنهادی برای یک جلسه آموزشی ارائه می شود که می تواند با توجه به تبحر و تجربه هنرآموزان محترم فعالیت هایی که الزم است برای تدریس انجام شود در جدول زیر اضافه گردد. 1دانشی بیان فواید قابلیت های جسمانی مرتبط با سالمت ،تغذیه مناسب ،آسیب های ورزشی ،حرکات اصالحی و اطالعات کلی مهارتی 2مهارتی یادگیری و اجرای صحیح مهارت های ورزشی 3نگرشی رعایت نظم ،احترام به حقوق دیگران ،ایجاد حس تعامل و همکاری بین هنرجویان و با مربی در یادگیری بهتر مهارت ها 36   بازگشت به حالت اوليه   تمرين و بازي 50ـ 45 پیاده کردن هدف مرور و آموزش مهارتي دقیقه گرم کردن 25دقیقه آماده سازي جسماني سازماندهي نوع فعاليت اجزا اهداف مراحل اجرايي 1ـ استفاده از كفش و لباس ورزشي 1ـ رعايت نكات ايمني و بهداشتي 2ـ حضور و غياب توسط هنرآموز 1ـ تعويض كفش و لباس 2ـ رعايت مقررات آموزشي 3ـ آماده نمودن وسايل مورد نیاز توسط 2ـ حضور و غياب 3ـ فراهم نمودن وسايل آموزشي و كمك گروه از هنرجويان و با نظارت هنرآموز 3ـ آماده نمودن تجهيزات ورزشي آموزشي مورد نياز 4ـ استقرار منظم هنرجویان جهت اقدام 4ـ استقرار مناسب همه هنرجویان 4ـ نظم بخشيدن به هنرجویان جهت شروع گرم كردن به گرم كردن 1ـ گرم كردن عموميبدن 1ـ آمادگي دستگاه قلبي ـ عروقي و تنفس 1ـ حركات كششي به صورت پويا و حركات 2ـ آمادگي كلي عضالت جهت جلوگيري از جنبشي آسيب هاي بدني 2ـ حركات نرمشي و جنبشي 3ـ آماده سازي فيزيكي و رواني آنان جهت 3ـ دويدن هاي استقامتي يا تناوبي يادگيري و تمرين ۲ـ گرم كردن اختصاصي بدن 1ـ انجام حركات کششی و جنبشی و 1ـ پيشگيري از صدمات حين پرداختن به تمرينات اختصاصي در عضالت درگير در فعاليتهاي مهارتي اجراي مهارت بدون وسيله و با استفاده از 2ـ تقويت توان و عملكرد عضالت درگير در مهارت وسيله ( توپ و) ... 1ـ اجراي مهارت توسط هنرجويان، 1ـ رفع اشكاالت مهارتي در مهارت آموزش نظارت و رفع اشكاالت مهارتي توسط داده شده در جلسه گذشته در هنرجويان    هنرآموز 1ـ مرور مهارت آموزش داده شده 2ـ تثبیت الگوي صحيح اجراي مهارت 2ـ انجام تمرينات مختلف در ارتباط با آموزش داده شده در جلسه گذشته مهارتهاي مورد نظر با نظارت هنرآموز 2ـ آموزش مهارت جديد 1ـ ايجاد عالقه مندي در يادگيري و اجراي 1ـ نمايش اجراي صحيح مهارت جديد و بيان نكات كليدي توسط هنرآموز درست اين مهارت 2ـ آموزش مقدماتي مهارت جديد از طريق 2ـ تفكيك اجزاء مهارت در اجرای به صورت جزءبهجزء نمايش اجراي صحيح مهارت 1ـ تمرين مهارتي 1ـ تمرين مهارت به شكل فردي و گروهي، 1ـ يادگيري صحيح مراحل مختلف اجراي ساده و تركيب با مهارتهاي قبلي مهارت جديد ،همراه با تعامل فردي و گروهي 2ـ مشاهده بازخورد و رفع اشكاالت اجرايي 2ـ اجراي كامل و درست مهارت توسط هنرجويان مهارت توسط هنرآموز 2ـ بازي ورزشي 1ـ ايجاد انگيزه به موجب هيجان حاصله از حس 1ـ پرداختن به فعاليت ،بازي گروهي و تيمي با نظارت هنرآموز رقابت در بازي 2ـ توانمند نمودن هنرجويان در به كارگيري 2ـ مشاهده بازخورد و اصالح اشتباهات و ذكر توضيحاتالزم مهارتها در بازي 1ـ سرد كردن بدن 1ـ كاهش ضربان قلب و تنفس و بازگشت 1ـ اقدام به دويدن آهسته و آرام 2ـ حركات كششي به صورت پويا و ايستا به حالت طبيعي 2ـ بازسازي انرژي تخليه شده در طول فعاليت در عضالتدرگير 3ـ دفع اسيد الكتيك موجود در اثر فعاليت 3ـ انجام حركات ريلكسيشن و نفسگيري 2ـ پايان كار كالسي 1ـ جمعآوري وسايل با كمك گرفتن از 1ـ حفظ و نگهداري وسايل ورزشي 2ـ ايجاد همكاري بين هنرجویان و احساس هنرجويان 2ـ شست وشوي دست و صورت مسئو ليت 3ـ تعويض كفش و لباس 3ـ رعايت نكات بهداشتي و انضباط 37 اصول انتخاب ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در رشته تربیتبدنی 1ارزشیابی متنوع و مستمر برای سنجش میزان یادگیری شایستگی های عمومی و حرفه ای 2استفاده از نمون برگ های ارزیابی به منظور سنجش شایستگی های کسب شده توسط هنرجو 3ارزشیابی منصفانه و برمبنای اندوخته های هنرجویان 4فراهم نمودن شرایط مناسب فضای ورزشی قبل از انجام ارزشیابی 5اجرای بخشی از فرایند ارزشیابی در بستر کار گروهی و با همکاری اعضای گروه 6ارزشیابی مداوم و مستمر پیشرفت تحصیلی حین انجام کار به عنوان بخشی از فرایند یادگیری 7جداول نرم های آمادگی جسمانی و مهارتی    8استفاده از مدارک صالحیت حرفه ای به عنوان مالک گذر از دوره کسب استاندارد شایستگی حرفه ای و عمومی صالحیت های حرفه ای هنرآموزان رشته تربیت بدنی ١مدرک تحصیلی حداقل لیسانس در یکی از رشته های ورزشی ٢مدرک حرفه ای گذراندن دوره های تخصصی مربی گری ـ داوری گذراندن دوره های ضمن خدمت روش های تدریس و مهارت های حرفه آموزی ٣تجربه کاری داشتن حداقل سه سال کار تجربی در این زمینه گواهینامه سالمت فیزیکی ـ  حرفه ای احراز نمره اجتماعی بودن از طریق تست هالند اصول انتخاب راهبردهای یاددهی ـ یادگیری در رشته تربیتبدنی 1 ٢ ٣ 38 درک و تفسیر پدیده های طبیعی طراحی فرصت ها و موقعیت های یادگیری نسبت به محیط کار واقعی تقویت انگیزه دانش آموزان با برگزاری اردوهای ورزشی  ٤امکان درک قوانین کلی ٥ایجاد تفکر نقادانه به منظور کشف روابط با توجه به اصول بیومکانیک ،فیزیک و کاربرد آن در حرکات ورزشی 6ایجاد فرصت به منظور بروز خالقیت در برگزاری مسابقه با سایر مدارس :کاپ، مدال ،حکم 7ایجاد شرایط الزم برای انجام کار گروهی 8تعامل هنرجویان با هنرآموز و مشارکت در فرایند آموزش 9استفاده از فناوری های نوین 10انجام بازی ها و تمرینات مسابقات (نظم پذیری ،قانون مندی ،همکاری های اجتماعی ،تحمل شکست) 11حضور در کانون های ورزشی (دانش آموزی  ـ   باشگاهی) به صورت کمک مربی آموزش می دهند یا رفع عیوب تکنیکی ـ تاکتیکی می کنند. 12حضور در جشنواره های ورزش همگانی ،مسابقات علمی ـ عملی ورزشی بین هنرستان ها ،مسابقات قهرمانی مدارس کشور 13پس از درس با ارائه تمرین به دانش آموزان به صورت گروهی آنها را به یادگیری بهتر ترغیب کنند .استفاده از روش های به چالش کشیدن بهینه دانش آموزان در هنگام تدریس 14توجه به این نکته که خود دانش آموز بهترین روش را برای خود انتخاب می کند. 15ترسیم فضاهای ورزشی در ابعاد مختلف و در مکان های مناسب 16طراحی تاکتیک های مختلف در ورزش های مختلف (انفرادی ـ گروهی یا اجتماعی) 17فعالیت در کانون های ورزشی و باشگاهی (تأکید بر وظایف تیمی هر نفر در مسابقه به ویژه کاپیتان) و ایجاد فرصت برای هنرجویان ،به منظور مدیریت سایر هنرجویان در نقش کاپیتان 18بحث و گفت وگو در مورد تاکتیک های تیمی متناسب با اعضای تیم ،ارائه کنفرانس در خصوص روش های جدید اجرای تکنیک ها و تاکتیک ها ،تاریخچه و قوانین جدید تدوین شده 19استفاده از فیلم های آموزشی و وسایل کمک آموزشی از جمله :فتو فینیش، ویدئوچک ،توپ هوشمند ،تمرینات آیزوکنتیک و تقویت عضالت با استفاده از روش های تقویت عضالت 20تمرینات ذهنی با PRACTICMENTAL 39 40