صفحه 1:
آرایه های ادبی
تصد یر
حست؟
۳ : هه
۱ با مثال وبه زبان سا
ws
صفحه 2:
آدمى در عالم خاكى نميايد به دست
عالمى ديكر يبايد ساخت وز نو آدمى
صفحه 3:
آرایه تصدیر
عجز در لغت به معنای آخر و پایان است؛ همچنین به
معنای پیر زن عجوزهای که به پایان عمر رسیده باشد»
صدر به معنای آغاز و UL هر چیز است و در
eo اصطلاح عروضی» صدر آغاز مصرع را میگویند و
ws عجزء پایان مصراع است.
صفحه 4:
در اصطلاح بدیعی»
اك کلمهای که در اول بيت يا
مصرع يا در ابتدای یک نثر
آمده باشد و در بایان هم
آورده شود
«رد العجز علی الصدر»
صورت گرفته است.
صفحه 5:
آدمى در عالم خاكى نميآيد به دست
عالمى ديكر ببايد ساخت وز نو آدمی
صفحه 6:
در این بیت کلمهی «آدمی» در اول و در آخر مصراع» صنعت رد العجز علی
الصدر است.
قرار از دل من ربود آن نکار
شمار غم او ندانم از آنک
در بیت اول کلمهی «قرار» در اول و آخر مصراع»
همچنین در بیت دوم کلمهی «شمار» در اول و آخر بیت
صنعت رد العجز علی الصدر «تصدیر» ساخته است,
صفحه 7:
نکته: در صنعت رد العجز علی الصدر واژهها
میتوانند هممعنی با غیر هممعنی باشند
که در صورت غیر هممعنی بودن جناس تام نیز
ستاك
مانند اين جمله:
«بروانه را در حضور شمع جه حاجت بروانه»
كه پروانه اول در معناى خود بروانه است»
بروانهى دوم به معنى اجازه و رخصت ميباشد كه
جناس تام است.
1۳۷.0
صفحه 8:
شاهدی از خاقانی شروانی:
اخوان که ز راه آیند» آرند ره آوردی
این قطعه ره آورد است از بهر دل اخوان
در اینجا کلمهی «اخوان» در آغاز و پایان بیت تصدیر
است.
صفحه 9:
os جهانی است نگنجد در این جهان
1 در عالم بال canst ag خيال كل
در اين بیت از مولوی کلمهی «گل» تصدیر است..
احيرا تج
صفحه 10:
بیتی از رودکی:
اكر چه چنگ نوازان لطیف دست بودند
فدای دست قلم باد دست جنک نواز
در اين بيت كلمهى «جنك نواز» در
اول و بايان بيت آرایهی تصدیو
است.
1 20
صفحه 11:
این یک قسمت از یک مجموعه است
اگرمفید بود ودوست داشتی با سرج نام
من آنها را ببینید:
محمد فایق مجیدی
یا سرچ در کانال:
آموزش جادویی ادییات فارسی
صفحه 12:
كتب درسى دبستان» بس كلهى هسم ء
متوسطه اول ودوم
تدوینگر: محمد فایق مجیدی
دبیر بازنشسته رشته زبان و ادبیات فارسی
سس
ls
آرایه های ادبی
تصدیر
چیست؟
با مثال وبه زبان ساده
آدمی در عالم خاکی نمیآید به دست
( بباید ساخت وز نو آدمی
عالمی دیگر
حافظ
کلمه آدمی تصدیر است
1
آرایه تصدیر
عجز در لغت به معنای آخر و پایان است؛ همچنین به
معنای پیر زن عجوزهای که به پایان عمر رسیده باشد،
صدر به معنای آغاز و باالی هر چیز است و در
اصطالح عروضی ،صدر آغاز مصرع را میگویند و
عجز ،پایان مصراع است.
2
در اصطالح بدیعی،
( کلمهای که در اول بیت یا
اگر
مصرع یا در ابتدای یک نثر
آمده باشد و در پایان هم
آورده شود
«رد العجز علیالصدر»
صورت گرفته است.
آدمی در عالم خاکی نمیآید به دست
عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی
حافظ
3
در این بیت کلمهی «آدمی» در اول و در آخر مصراع ،صنعت ر د العجز علی
الصدر ساخته است.
قرار از دل من ربود آن نگار
بر آن عنبرین طرهی بیقرار
شمار غم او ندانم از آنک
برون شد غم او ز حد شمار
رشید وطواط
در بیت اول کلمهی «قرار» در اول و آخر مصراع،
همچنین در بیت دوم کلمهی «شمار» در اول و آخر بیت
صنعت رد العجز علیالصدر «تصدیر» ساخته است.
4
نکته :در صنعت رد العجز علی الصدر واژهها
میتوانند هممعنی یا غیر هممعنی باشند
که در صورت غیر هممعنی بودن جناس تام نیز
هستند.
مانند این جمله:
«پروانه را در حضور شمع چه حاجت پروانه»
که پروانه اول در معنای خود پروانه است،
پروانهی دوم به معنی اجازه و رخصت میباشد که
جناس تام است.
5
شاهدی از خاقانی شروانی:
اخوان که ز راه آیند ،آرند ره آوردی
این قطعه ره آورد است از بهر دل اخوان
در اینجا کلمهی «اخوان» در آغاز و پایان بیت تصدیر
است.
6
گل آن جهانی است نگنجد در این جهان
در عالم خیال چه گنجد ،خیال گل
در این بیت از مولوی کلمهی «گل» تصدیر است.
7
بیتی از رودکی:
اگر چه چنگ نوازان لطیف دست بودند
فدای دست قلم باد دست چنگ نواز
( نواز» در
در این بیت کلمهی «چنگ
(
اول و پایان بیت آرایهی تصدیر
است.
8
این یک قسمت از یک مجموعه است
اگرمفید بود ودوست داشتی با سرچ نام
من آنها را ببینید:
محمد فایق مجیدی
یا سرچ درکانال:
آموزش جادویی ادبیات فارسی
منبع:
سایت های اینترنتی
کتب درسی دبستان،
متوسطه اول ودوم
من گاهی محتوایی نو
می آفرینم،
(ی هستم .
پس گاه
تدوینگر :محمد فایق مجیدی
دبیر بازنشسته رشته زبان و ادبیات فارسی
کارشناس آموزش