مدیریت ریسک اعتباری در نظام بانکی

صفحه 1:


صفحه 2:


صفحه 3:
ی ت رد مد بر بت 1 

صفحه 4:
مراحل مدیریت ریسک: از نظر کمپبسسل و کراککاو 6 6۵۳0۳۵۵۱1 3 ,الاق ©1»13) مديريت ریسک فرآیندی مستمر و شامل مراحل زیر می‌باشد. ) تشخیص منابع ریسک ۲( اندازه گیری ريسك ۳ ارزبابی میزان تاثیر ریسک مورد نظر بر کل سازمان و استراتژی‌های مالی ۷ 

صفحه 5:
۴ ارزیابی توانایی‌های سازمان در برنامهريزى و اجرای مدیریت ریسک ۵) انتخاب ابزارهای مناسب و مفید مدیریت ریسک بانک ها بطور کلی سه وظیفه در اعطای وام ها دارند که عبارتند از: ee ۰ 

صفحه 6:
اعطاى وام ها بايد به صورتی باشد. که دارای حداقل ریسک در بازپرداخت اصل و بهره باشد. اين وام ها بايد به صورتی اعطا شود. که ثروت سپهامداران بانک و همچنین سيرده كذاران را حداکثر نمابد. وام های اعطای ‎whl‏ قادر باشد. نیازهای اشخاص وام گیرنده را تامین نماید. ie. 

صفحه 7:
در مدیریت ریسک اعتباری. بانسک ها باید از پرداخت وام های بد پرهیز نمایند. وام بد به وامى اطلاق می گردد که قادر به کسب در آمد نباشد. از نظر عملیاتی یک وام. هنگامی در اين رده بندى قرار می گیرد که به مدت ‎٩۰‏ روز كيرنده وام قادر نباشد اقساط وام گرفته شده را باز پرداخت کند. حال پس از بیان مباحث فوق به بررسی چگ‌ونگی مديريت ريسك اعتبارى مى يردازيم. ie. 

صفحه 8:
مديريت ريسك اعتبارى: عبارت است از طراحى وتدوين سياست هاء مکانیزم ها و ابزارهای کنترل ریسک اعتباری و ارزش یابی مستمر سیاست های ربسک اعتباری و روش های اتخاذ شده توسط بانک. ذکر این نکته ضروری است که ارزشیابی مستمر باید به نحوی باشد که کفایت اطلاعات مالی اخذ شده از وام گیرندگان ۳ پوشش دهد. ie. 

صفحه 9:
از سیستم های مدیریت ریسک برای کنترل ریسک اعتباری می توان به روشی که از یک فر ایند چند مرحله ای به قرار زیر تشکیل شده باشد. اشاره نمود: در مرحله اول برای ارزیابی اعتبارات پرداخستی» استفاده از سیستم رتبه بندی منفرد قرار دارد. در اين سیستم برای هر مبلغ وام. بسرای دریافت کننده وام. یک کیفیت اعتباری در نظر گرفته می 8 ۱ شود. 

صفحه 10:
در بعضى از موسسات از يك سيستم مضاعف نيز استفاده مى شود كه در آن علاوه بر کیفیت وام. تاکید بر قابلیت وام گیرنده نیز می باشد. به عبارت دیگر در فرآيند اول به كيفيت وام كيرنده و در فرآيند مضاعف به شخصي- اعتبار كيرنده توجه مى كردد. ORR. 

صفحه 11:
عموماً در سیستم های رتبه بندی از بسک مقیاس یک الی ده رتبه ای برای طبقه بندی وام ها استفاده مى شود. معيار لازم براى اين رتبه بندى تعاريف كيفى است كداز وام كيرنده. كيفيت وام و وضعيت مالى وام كيرنده ارائه مى شود. از آنجایی که این رتبه بندی بنابه ویژگی های شخص رتبه بندى كننده مى تواند متفاوت باش‌د. بنابراين بهتر است. در این زمینه موسسات اعتباری 

صفحه 12:
با آموزش های لازم به کارکنان خود به یک استاندازة برستن. از آنجا كه در طى زمان وض عيت افراد وام كيرنده تغيير مى كند. بنابراين بانى ها به طور مرتب و با توجه به رتبه بندى صورت كرفته مى بايبست. تغييرات يرتفوى اعتبارى خود را مورد تجزيه و تحليل قرار دهند و ميزان ذخاير مشکوک الوصول را بر اساس میزان عدم پرداخت ها و زیان های احتمالی مورد باز بیسنی قرار دهند. الو ‎01١1١‏ 

صفحه 13:
در مدیریت پرتفوی اعتباری. افراد متخصص بانى. با توجه به دستور هيات عامل بايد مشخص نمايند. كه جه نوع اعتباراتى وباججه محدوديت هاى بايد به مشتريان يرداخت كردد. بايد توجه داشت كه اين سياست هاى تبيين شده توسط هيات عامل بايد به نحوى باشد كه. انعطاف پذیری لازم. در برخورد با تغیسیرات دارایی های بانک و بازار را داشته باشد. ۳ ORR. 

صفحه 14:
بانک ها برای این که بتوانند زیان های متر تب بر وام های خود را به درستی تبیین نماینشد. می بایست دو کار انجام دهند. ) با استفاده از سیستم رتبه بندی و مدل های اندازه گیری ریسک. احتمال عدم باز يرداخت اعتبارات پرداختی را تعیین نمایند. ۲ با استفاده از تابع چگالی. زبان احتمالی را با فرض عدم باز پرداخت مشخص کنند. 8 

صفحه 15:
بر اساس اصول مطرح شده. بانک ها می بایست ریسک پرتفوی خود را حداقل هر سه ماه یکبار مورد بازبینی قرار دهند. این بازبینی باعث می شود. که بانک ها با عسدم پذیرش اعتبارات نامناسب و يا دریافت نرخ بهره بالات خود را از پذیرش ربسک های بیشتر مصون سازند. در راستای مصون سازی بانک ها از ریسک اعتباری پرتفوی می بایست. سیاست های را به اجرا بگذاریم. 

صفحه 16:
که از مهم ترین این سیاست ها می تسوان به موارد زیر اشاره نمود: ‎)١‏ ايجاد محدوديت بر وام هاى باز يرداخت نشده. هر جند بانى ها با توجه به ميزان سيرده هاء سرمایه و کل دارایی های بانک محدودیت هاى براى برداخت وام در نظر می گیرند. ولی در پسرداخت وام می بایست. به عوامسل دیگری همانند رتیه اعتباری مشستریان قة oe al pla ola ‏فا؛ ه داخت‎ 

صفحه 17:
۲) ایجاد محدودیت های جغرافیایی بانک ها باید از پرداخت وام به هر میزان و بسه هر نوع صنعت و با در هر منطقه جغرافیایی جدا پره‌پز نماید. چرا که گستردگی و تنوع بازار از نظر جغرافیابی می تواند برای بانک مش‌کلات فراوانی را ايجاد نمايد. بنابراين بانى بايد به نوع فعاليت جغرافياى هر منطقه توجه كند. ۴ بررسی تنوع اعتبار براى كاهش ريسك غير سيستماتيك بانى ها بايد Vem. 

صفحه 18:
به متنوع نمودن ابزارها و تسپیلات اعتباری در پرتفوی خود اقدام نمایند. بنابراین بانک ها باید به میزان همبستگی وام های پرداختی پرتفوی توجه خاص نمایند. ۴ توزیع وام ها از طریق طبقه بندی انواع وام در مدیریت پرتفوی اعتباری می بایست به وزن هر یک از وام ها توجه داشت. از انجابی که وام ها را در چهار طبقه تجاری. مصرفی. مسستقلات و املاک قرار می دهند و هر کدام دارای ‎ie‏ 

صفحه 19:
بنابراین می بایست وزن آنها بر اساس میزان ریسک در پرتفوی قرار گیرند. ۵) سررسید ها برای اينکه ریسک زان را کم کنيم بهستر است. براى هر نوع وام حداكثر مدت ممكنه برای بازپرداخت آن را در نظر بکيريم. در این پیش بینی بازیرداخت باید منبع بازبرداخت. هدف اعطای وام و عمر مفید وثیقه پذ‌برفته شده در نظر گرفته شود. 

صفحه 20:
۶ قیمت گذاری وام در قبمت گذاری اعتبارت پرداختی. باید به هزینه های عواملی چون هزینه های محتمل نکول. نارت بر وام. مدیریت و اجرا توجه نمود. اين قیمت گذاری باید به نحوی باشد که علاوه بر پوشش هزینه های فوقء یک حاشیه سود مطلسوبی را نیز برای ‎SUL‏ به همراه داشته باشد. به عناصری همچون نرخ بهره قرارداد ها و جربمه نیز باید در تعیین قیمت وام توجه نمود. 

صفحه 21:
۷ تعبین حوزه اختیارات وام دهی: حوزه اختیارات وام دهی با توجه به ان‌دازه بانک و میزان اعتبارت می تواند گون‌اگون باشد. بانک های بزرگ با توجه به منطقه. نوع وام و نوع متقاضی شعب می توانند اقدام به تصمیم گیری نمایند. ولی در بانک ‎Ge‏ کوچک این تصمیم گیری در اختیار مدیران ارشد بانک می ‎Pe‏ 

صفحه 22:
‎(A‏ فرآیند بررسی ‏در طى ابن فرآيند بايد مشخص شود كه جه مداركى بايد از مشترى براى يرداخت وام دريافت كردد و جه كونه بايداين مدارك راستى آزمايى كردد. ‎٩‏ ارزش و‌ائق دریافتی بسه میزان وام ‏پرداختی ‏هنكام يرداخت وام بايد به ميزان ارزش بازارى وثائق دريافتى از مشتريان و همجنين قدرت نقد ‏شوندگی آنها توجه نموده و می بایست بطور دوره ای. این دارابی ها قیمت گذاری شوند. 

صفحه 23:
۰ تعیین حداکثر زبان ناشی از نکول وام ها بانک باید با استفاده از تجربه و همچنین مدل های ریاضی حداکثر زبان های ناشی از عدم پبرداخت وام را تخمین بزند. بانک قادر است از طربق تجدید نظر در بهره وام با اقساط سررسید شده زبان ناشی از نکول را جبران نماید. ۱ وصول بانک باید در هنگام دادن اعتبارات. کلیه تعیدات طرفین را در قرارداد درج نماید. در اين فرارداد باید به طور سيستمى يوكوتاكي وصول تيز تعبيين شان شد. 

صفحه 24:
۲ اطلاعات مالی كيرندكان, به جز در مواردى كه وثيقه در كرو كرفته شده ازارزش بهينه و مازاد بروام يرداخت شده برخوردار باشد. اخذ كردد. در قسمت بعد سياست هاى كلى ريسك اعتبارى را بيان خواهيم نمود 

صفحه 25:
سیاست های مدیریت ریسک اعتباری: در مديريت ريسك اعتبارى بايد عوامل ذاتی ايجاد کننده ربسک اعتباری را شناخت و آنگاه با توجه به شناخت به دست آمده به کنسترل ریسک پرداخت. در بانک ها سر سه دسته سیاست. جهت کنترل ریسک اعتباری تکیه می کنند. ۱) در دسته اول از این سیاست ها بر جذب و سياست ها بانی نف ‎rao .a!‏ داد تایه 

صفحه 26:
بخش های مطمئن وام پرداخت نموده و از بسرداخت وام به بخش هاى غير مطمئن پرهیر نماید. ۲ در گروه دوم از این ‎Le Combo‏ دارائى هاى باأنىف بر اساس قابلیت وصول. طبقه بندی می شوند. باید توجه داشت که این طبقه بندی. امکان تحلیل وضعبت بر تفوی بانک را به ما می دهد. از آنجا که عمده دارابی های بانک ها از وام هاى يرداختى انها تشکیل می شود. رتبه ربسک اعتباری یک دارايي (وام) از احتمال عدم بازپرداخت اصل و بهمره آن دارایی تعیین می شود. 

صفحه 27:
اندازه گیری ریسک اعتباری: مدل رگرسیون لجستیک چند متغیره که در سال ۶ قوسط بی ور مطرح شد. اولین مدلی بود که برای اندازه گیری ریسک اعتباری در بانک ها مورد استفاده قرار گرفت. آلتمن نیز در سال ۱۹۶۸ برای اندازه گیری ریسک اعتباری اوراق قرضه شرکت ها از یک م‌دل نمره دهی چند متغیره برای اندازه گیری درمانده گی مالی شرکت ها استفاده نمود. در سال ۲۰۰۱ ساندرز و آلن از این مدل برای پیش بینی ریسک اعتباری شرکت های متقاضی دربافت تسهیلات استنفاده نموهندد 

صفحه 28:
بايد توجه داشت که اکثر الگوهای کمی ریسک اعتبارى داراى ويزكى هاى مشتركى براى محاسبه اين ريسك مى باشند و اختلاف آنها در نحوه برآورد پارامترهای کمی مورد نياز جهت برآورد ریسک است. چهار گروه روش برای محاسبه ربسک اعتباری وجود دارد که به قرار زبر است: ‎Saunders & Allen,)‏ 2002( 0 سیستم های خبره: الف: سیستم های ‎C7‏ ب: ۱۵۳۳ 

صفحه 29:
۲ سیستم‌های درجه بندی (نمرده‌دهی) اعتباری: الف) مدل احتمال خطی ‎(LPM)‏ ب) رگرسیون لاجیت ج) رگرسیون پروبیت د) تحلیل ممیزی چندگانه ‎(MDA)‏ 5۳ 77 

صفحه 30:
۳ برنامه ریزی رباضی: الف) روش تحیل پوششی داده ها ‎(DEA)‏ ‏ب) طبقه بندی درختی ج) فرآيند سلسله مراتب تحليلى ‎(AHP)‏ ‏د) نزديكترين همسايه ۴ هوش مصنوعى: ب) الكورتيم زنتيى ‎(GA)‏ 0-2 

صفحه 31:
الف) سیستم‌های خبره دز این روش وام دهنده بسه ویژی سای لب انش وام گیرنده توجه می نماید. بعبارتی این روش یک نوع الكو برداری از رفتار متخصصان بانکی در ارتباط با بررسی برخی از ویژگی های کلیدی وام گیرنده می باشد, که باعث می شود. مدلی برای اعتبار سنجی مشتریان ایجاد گردد. در این مدل متخصصان بانکی ویژگی های مشستریان را بر مبنای معیارهای کیفی رتبه بندی نموده و سپس به ازای هر رتبه. درجه ربسک کمی اختصاص می بابد. و این نمرات کمی با یکدبگر جمع بسته ش‌ده و نمره اعتباری, شخص وام گیرنده تحت 

صفحه 32:
نمودار اين مدل در به صورت زير می باشد: ارزیابی معیارها یکیفی سا نو سا سیستم خبره خود دارای روش های مختلفی است که به توضیح سه نمونه از این روش ها می 

صفحه 33:
الف) روش هفت 4 در این روش خبرگان صنعت بانک داری با برسی ویژگی های زیر وضعیت شخص وام گیرنده را بررسی و تعیین می نمایند: ) شهرت و شخصیت اعتبار گیرنده((3۵۲8616۲): در این حالت متخصص ‎SUL‏ به وبژگی های متقاضی وام از نظر اعتبار و عملیات مالی گذشته او توجه می نماید. ۳( ظرفیت و قدرت اعتباری شخص و با کسب و کار او از لحاظ كسب ‎(Capacity) wis‏ ۱ در بررسي این ویژگی شخص متخصص به میزان کسب در آمد شخص و يا کسب و کار وام گیرنده توجه می نماید. ‎(Capital) 4 bo pw (¥‏ یکی دیگر از عواملی که در این روش مورد بررسي قرار می گیرد. میزان سرمايه شركت. حقوق صاحبان سهام. نسبت های افرمى قرد و بأشركت متقاضي وأم فى بن 10 

صفحه 34:
ع) شرايط(60110110115): از آنجايى كه ميزان بازدهى شركت ها و بويزه تعدادى از آنها بشدت تحت تاثير عوامل محيطى و بويزه اقتصادى مى باشد. مى بايست به هنگام دادن وام بهاين عوامل و شدت اثر كذارى آن ها بر بنكاه وام كيرنده توجه نمود. ۵ وثیقه(20۱۱۲6۲۵۱): یکی دیگر از عواملی که وام دهندگان در زمان اعطای وام باید به آن توجه نمایند. وثایق دریافتی از متقاضیان وام می باشد. که باید دارای ویژگی های مطلوبی باشند. ۶ سابقه اعتباری(۱5۲۵۳۷ ۲۵۵1): دراين ويزكى بايد به سوابق شخص ويا بنكاه وام كيرنيهدر ساير بانى ها توجه نمود. 

صفحه 35:
(Contract)olo 1,5 )/ در صورت امکان باید برای هر فرد و با شرکت وام گیرنده قرار داد خاص آنرا طراحی نمود و از یک دست نمودن قراردادها اجتاب کرد. ب) روش ‎LAPP‏ : در این روش معیارهای زیر مد نظر قرار می گیرند: ) نقدینگی(1010110116) : نسبت نقدینگی و به عبارتی بررسی وضعیت بدهی جاری. ۲ فعالیت (۸611۷]۷/): بررسی نسوع فعالیت.حجم فعالیت. دوره گردش عملیات. ۳) سوددهی ‎(Profitability)‏ میزان سودآوری. سود ناخالص. حاشیه سود خالص و بهای تمام شده محصول. ۴ امکانات بالقوه (۳۵6۵۱۱۲161): بررسی توان يك بذ مه فعالیت با توحه به معیارهای داخلی بنگاه اقتصادی. 

صفحه 36:
ج) روش ينج ۴ در این روش برای بررسی وضعیت اعتباری اشخاص از پنج معیار زیر استفاده می نمایند. که به پنج ۴ معروف است و به قرار زیر می باشد: 0 محصول (۳۲۵۵6): شامل بررسی مواردی همچون میزان سودآوری. نسوع محصول, کمیت و کیفیت محصولات بنگاه اقتصادی. ۲) مردم (۳60۵۴۵۱6): بررسی دیدگاه ها و ارزشیابی آنها در مورد وضعیت بنگاه اقتصادی. ‎er Shy Cords wy (Payment) b clo, (1‏ 9 مشکلات اعتباری و بررسى ساير اطلاعات از جمله. ميزان نقدینگی. وضعیت دارایی ها و سوددهی اشخاص و با بنگاي 

صفحه 37:
۴ حمایت (۳6۲5۳61۷6): بررسی وضعیت وثایق بنگ‌اه اقتصادی که به آن حمایت داخلی نیز می گوبند و یا حمایت خارجی مانند ضمانت نامه بانکی و سایر اسناد مالی که تضسمین کننده باشد. ۵) استراتژی آینده بنگاه. این عامل به دلیل وقت گیر بودن. عینی نب‌ودن و بسه عبارتی ذهنی بودن. پر هزبنه بودن. زمان بر بودن و عدم امکان تخصیص دقیق تعیین وزن هر کدام تقریبا" با تورش مواجه می باشد. ie. 

صفحه 38:
۲ سیستم‌های درجه بندی و نمره‌دهی اعتباری این گروه از مدل ها به قرار زیر است: الف) مدل احتمال خطی (1۳) ‎Linear Probability Model‏ ۸ یک مدل رگرسیون خطی بوده که از دو گروه متغیرهای کمی و کیفی استفاده می نماید. برای تبیین ربسک اعتباری» از متغیرهای کمی می توان به صورت های مالی و از متغیرهای کیفی داخلی بنگاه می توان به وضعیت مدپریتی و متغیرهای کلان اقتصادی نام برد. نگاشت این مدل به قرار زیر است: ‎Y=E( Yi/X/) =e + = 1nBiXi=Pi‏ : احتمال وقوع متغیر تصادفی متغیرهای مستقل مقادیر کمی (:) و متغیر وابسته(:1) مقادیر ۰ و ۱ را انتخاب می‌کنند. 38 

صفحه 39:
اگر جواب ۷ (متغیر وابسته) برابر با یک باشد. این موضوغ بدان معنی است که آن واقعه اتفاق افتاده است و اگر جواب متغیر وابسته صفر باشد یعنی آن واقعه اتفاق نیفتاده است. اگر: وندوط + وزرا < ۲ 34 و وه که در تابع فوق: ۲ متغیر وابسته و يا جواب . ‎٠‏ 26 : ضریب زاویه و يا وزن تخصیصی به متغیر توضیحی ‎pli‏ 8 

صفحه 40:
:: متغیر مستقل 1 ام که از معیارها و عوامل تاثیر گذار کمی حسابداری و با نسبت های مالی مانند نسبت بدهی به کل دارایی ها. سرمایه در گردش به دارایی هاء نسبت بدهی جاری به دارایی های جاری و حقوق صاحبان سهام به دارایی ها و سایر نسبت های مورد نیاز بدست ‎u‏ ح باقی مانده تصادفی (0 < (1)). ie. 

صفحه 41:
از اولین مشكلات اين مدل بدین نو بیان می گردد که بکارگیری این مدل مستلزم أن است که توزیع داده ها بابد به صورت نرمال باشد. از دبک مشکلات بکارگیری این مدل تعیین یک حد آستانه برای ۷ می باشد که با توجه به اين حد آستانه بتوان احتمال نکسول مطالبات. میزان تسهیلات 3 رتبه اعتباری اشخاص وام ‎Se gaia eS‏ اح 

صفحه 42:
از دیگر اشکالات مدل احتمال خطی این است که متغیر * وابسته. قادر است هر عددحقیقی بیشتر و با کمتر از صفر و یک را اختیار نماید. در حالیکه خروجی این مدل بايد بين صفر و یک باشد. چرا که بر اساس قانون احتمال احتمال اتفاق یک واقعه باید بین 1 > :۲ > 0 باشد. ie. 

صفحه 43:
هر چند این امر به صورت نظری صحیح است. ولی هیچ تضمينى براى اين كه لآ (تخمين زن) بين ٠و١‏ قرار بكيرد وجود نخواهد داشت. براى اينكه بتوانند به یک راه حل دست بيدا كنند. بدين نحو عمل مى نمايند كه مقادير كمتر از صفر را مساوى صفر و مقادیر بزرگتر از یک را نیز برابسر ۱ فرض مى از مشکلات اساسی این مدل آن است که فرض می- كند احتمالات به طور خطی با افزایش ‏ افزایش می. يابد 

صفحه 44:
مدل ركرسيون لاجيت(7.711) ‎Logit Model‏ اين مدل يكى از مدل هاى ركرسيونى است كه خود از يك تابع سيكموئيدى براى تمايز ئو يا جند كروه از يكديكر استفاده مى نمايد مدل ركرسيون لاجيت يكى از مدل هاى ركرسيونى است كه از تابع سيكموئيدى براى تميز يا تشخيص دو يا جند كروه متمايز از هم استفاده می کند. در این مدل فرض می‌شود که احتمال عدم بازپرداخت از تابع توزیع لجستیک پ لاجبت از مفهوم بخت برای مقذار متیر ایسته تفا می شود بروی می‌نماید. در رگرسیون 

بنام ایزد مدیریت ریسک اعتباری نظام بانکی در ،یا به اندازه‌ایی که تالش کرده‌ایی آرزو کن یا هر آرزویی که داری به اندازه‌اش، تالش کن ویلیام شکسپیر مدیریت ریسک اعتباری در نظام بانکی مراحل مدیریت ریسک: از نظر کمپب((((((ل و کراک((((((او (& Campbell )Kracaw,1993مدیریت ریسک فرآیندی مستمر و شامل مراحل زیر می‌باشد. )1تشخیص منابع ریسک )2اندازه‌گیری ریسک )3ارزیابی میزان تاثیر ریسک مورد‌نظر بر ک(((ل سازمان و استراتژی‌های مالی  )4ارزیابی توانایی‌های سازمان در برن((((امه‌ریزی و اجرای مدیریت ریسک )5انتخاب ابزار‌های مناسب و مفید مدیریت ریسک بانک ها بطور کلی سه وظیف((ه در اعط((ای وام ها دارند که عبارتند از: )1 اعطای وام ها باید به صورتی باش((د ،ک((ه دارای حداقل ریسک در بازپرداخت اصل و بهره باشد. )2 این وام ها باید به صورتی اعطا شود ،که ثروت سهامداران بانک و همچنین سپرده گ(((ذاران را حداکثر نماید. وام های اعطای باید قادر باشد ،نیازهای اشخاص وام گیرنده را تامین نماید. )3 در مدیریت ریس((ک اعتباری ،بان((ک ها بای((د از پرداخت وام های بد پرهیز نمایند .وام بد ب((ه وامی اطالق می گردد که قادر به کسب درآمد نباشد. از نظر عملیاتی یک وام ،هنگامی در این رده بن((دی قرار می گیرد که به مدت 90روز ،گیرن((ده وام ق((ادر نباشد اقساط وام گرفته شده را باز پرداخت کند. حال پس از بیان مباحث فوق به بررسی چگ((ونگی مدیریت ریسک اعتباری می پردازیم. مدیریت ریسک اعتباری: عبارت اس((ت از طراحی و ت((دوین سیاس((ت ها، مکانیزم ها و ابزارهای کنترل ریسک اعتباری و ارزش یابی مستمر سیاست های ریس(((ک اعتباری و روش های اتخاذ شده توسط بانک. ذکر این نکته ضروری است که ارزشیابی مستمر باید به نحوی باشد که کفایت اطالعات مالی اخذ شده از وام گیرندگان را پوشش دهد. از سیستم های م((دیریت ریس((ک ب((رای کن((ترل ریسک اعتباری می توان به روشی که از یک فرآین((د چند مرحله ای به قرار زیر تشکیل شده باشد ،اش((اره نمود: در مرحله اول برای ارزیابی اعتبارات پرداخ((((تی، استفاده از سیستم رتبه بندی منفرد قرار دارد. در این سیستم برای هر مبل(((غ وام ،ب(((رای دریافت کننده وام ،یک کیفیت اعتباری در نظر گرفت((((ه می شود. در بعضی از موسسات از ی((ک سیس((تم مضاعف ن((یز اس((تفاده می ش((ود ک((ه در آن عالوه بر کیفیت وام ،تاکی((د ب((ر ق((ابلیت وام گیرنده نیز می باشد. به عبارت دیگر در فرآیند اول ب((ه کیفیت وام گیرنده و در فرآیند مضاعف به شخصیت اعتبار گیرنده توجه می گردد. عمومًا در سیستم های رتبه بندی از ی(((ک مقیاس یک الی ده رتبه ای برای طبقه بندی وام ها اس((تفاده می شود. معیار الزم برای این رتبه بندی تعاریف کیفی است ک((ه از وام گیرن((ده ،کیفیت وام و وض((عیت مالی وام گیرنده ارائه می شود. از آنجایی که این رتبه بندی بن((ا ب((ه وی((ژگی های شخص رتبه بندی کننده می توان((د متف((اوت باش((د، بنابراین بهتر است ،در این زمینه موسسات اعتباری با آموزش های الزم به کارکنان خ((ود ب((ه ی((ک استاندارد برسند. از آنجا ک(((ه در طی زمان وض(((عیت افراد وام گیرنده تغییر می کند ،بنابراین بانک ها به ط((ور مرتب و با توجه به رتبه بندی صورت گرفت((ه می بایست ،تغییرات پرتفوی اعتباری خود را م((ورد تجزیه و تحلی((ل قرار دهن((د و م((یزان ذخ((ایر مش((کوک الوص((ول را ب((ر اساس م((یزان ع((دم پرداخت ها و زیان های احتمالی مورد باز بی((نی قرار دهند. در مدیریت پرتفوی اعتباری ،افراد متخصص بانک ،با توج((ه ب((ه دس((تور هیات عام((ل بای((د مشخص نمایند ،که چه نوع اعتباراتی و با چ(((ه محدودیت های باید به مشتریان پرداخت گردد. باید توجه داشت که این سیاست های تب((یین شده توسط هیات عامل باید به نحوی باشد ک((ه، انعطاف پ((ذیری الزم ،در برخ((ورد با تغی((یرات دارایی های بانک و بازار را داشته باشد. بانک ها برای این که بتوانند زیان های مترتب بر وام های خود را به درستی تبیین نماین((د ،می بایست دو کار انجام دهند. )1با استفاده از سیستم رتبه بندی و مدل های اندازه گیری ریسک ،احتمال عدم باز پ(((رداخت اعتبارات پرداختی را تعیین نمایند. )2با استفاده از تابع چگالی ،زیان احتمالی را با فرض عدم باز پرداخت مشخص کنند. بر اساس اصول مطرح شده ،بانک ها می بایس(((ت ریسک پرتفوی خود را حداقل هر سه ماه یکبار مورد بازبینی قرار دهند. این بازبینی باعث می شود ،که بانک ها با ع((((دم پذیرش اعتبارات نامناسب و یا دریافت نرخ به((((ره باالتر ،خود را از پذیرش ریسک های بیش((تر مص((ون سازند. در راستای مصون سازی بانک ها از ریسک اعتباری پرتفوی می بایست ،سیاست های را به اجرا بگذاریم، که از مهم ترین این سیاست ها می ت((وان ب((ه موارد زیر اشاره نمود: )1ایجاد محدودیت بر وام های باز پ((رداخت نشده. هر چند بانک ها با توجه به میزان سپرده ها، سرمایه و کل دارایی های بانک محدودیت های برای پ((رداخت وام در نظر می گیرن((د ،ولی در پ((رداخت وام می بایس((ت ،ب((ه عوام((ل دیگری همانن(((د رتب(((ه اعتباری مش(((تریان و سابقه  )2ایجاد محدودیت های جغرافیایی بانک ها باید از پرداخت وام به هر میزان و ب(((ه هر نوع صنعت و یا در هر منطقه جغرافیایی جدًا پره((یز نمای((د ،چ((را ک((ه گس((تردگی و تن((وع بازار از نظر جغرافیایی می تواند برای بانک مش(((کالت فراوانی را ایجاد نماید .بن((ابراین بان((ک بای((د ب((ه ن((وع فعالیت جغرافیای هر منطقه توجه کند. )3بررسی تنوع اعتبار برای کاهش ریسک غیر سیستماتیک بانک ها باید به متنوع نمودن ابزارها و تس((((هیالت اعتباری در پرتفوی خود اقدام نمایند. بنابراین بانک ها باید به میزان همبستگی وام های پرداختی پرتفوی توجه خاص نمایند. )4توزیع وام ها از طریق طبقه بندی انواع وام در مدیریت پرتفوی اعتباری می بایست به وزن هر یک از وام ها توجه داشت ،از آنجایی ک(((ه وام ها را در چهار طبقه تجاری ،مصرفی ،مس(((تقالت و امالک قرار می دهند و هر کدام دارای ریسک خاص خود می باشند بنابراین می بایست وزن آنها بر اساس میزان ریس((ک در پرتفوی قرار گیرند. )5سررسید ها برای اینکه ریسک زمان را کم ک((نیم به((تر اس(ت، ب((رای هر ن((وع وام ح((داکثر م((دت ممکن((ه ب((رای بازپرداخت آن را در نظر بگ((یریم .در این پیش بی((نی بازپرداخت باید منبع بازپرداخت ،هدف اعط((ای وام و عمر مفید وثیقه پذیرفته شده در نظر گرفته شود.  )6قیمت گذاری وام در قیمت گذاری اعتبارت پرداختی ،باید به هزین((ه های عواملی چون هزینه های محتمل نکول ،نظ((ارت بر وام ،مدیریت و اجرا توجه نمود. این قیمت گذاری باید به نحوی باشد ک((ه عالوه ب((ر پوشش هزینه های فوق ،یک حاشیه سود مطل((وبی را نیز برای بانک به همراه داشته باشد. به عناصری همچون نرخ بهره قرارداد ها و جریم((ه نیز باید در تعیین قیمت وام توجه نمود.  )7تعیین حوزه اختیارات وام دهی: حوزه اختیارات وام دهی با توجه به ان((دازه بانک و میزان اعتبارت می توان((د گون((اگون باشد .بانک های بزرگ با توجه ب((ه منطق((ه، نوع وام و ن((وع متقاض((ی ش((عب می توانن((د اقدام به تصمیم گیری نمایند ،ولی در بان((ک های کوچک این تص((میم گ((یری در اختیار مدیران ارشد بانک می باشد.  )8فرآیند بررسی در طی این فرآیند بای((د مش((خص ش((ود ک((ه چ((ه مدارکی باید از مشتری ب((رای پ((رداخت وام دریافت گردد و چه گونه بای((د این م((دارک راس((تی آزمایی گردد. )9ارزش وث(((ائق دریافتی ب(((ه م(((یزان وام پرداختی هنگام پرداخت وام بای((د ب((ه م((یزان ارزش بازاری وثائق دریافتی از مشتریان و همچ((نین ق((درت نق((د شوندگی آنها توجه نموده و می بایست بطور دوره ای این دارایی ها قیمت گذاری شوند.  )10تعیین حداکثر زیان ناشی از نکول وام ها بانک باید با استفاده از تجربه و همچنین مدل های ریاضی حداکثر زیان های ناشی از عدم پ((رداخت وام را تخمین بزند .بانک قادر است از طریق تجدید نظر در بهره وام یا اقساط سررسید ش((ده زیان ناش((ی از نکول را جبران نماید. )11وصول بانک باید در هنگام دادن اعتبارات ،کلیه تعه((دات طرفین را در قرارداد درج نماید .در این قرارداد بای((د به طور سیستمی چگونگی وصول ن((یز تع((یین ش((ده باشد.  )12اطالعات مالی باید اطالعات کام((ل و بهین((ه مالی از هم((ه وام گیرندگان ،به جز در مواردی که وثیقه در گرو گرفت((ه شده از ارزش بهینه و مازاد ب((ر وام پ((رداخت ش((ده برخوردار باشد ،اخذ گردد. در قسمت بعد سیاست های کلی ریسک اعتباری را بیان خواهیم نمود سیاست های مدیریت ریسک اعتباری: در مدیریت ریسک اعتباری باید عوامل ذاتی ایجاد کننده ریسک اعتباری را شناخت و آنگ((اه با توجه به شناخت به دس((ت آم((ده ب((ه کن((ترل ریسک پرداخت. در بانک ها ب((ر س((ه دس((ته سیاس((ت ،جهت کنترل ریسک اعتباری تکیه می کنند. )1در دسته اول از این سیاست ها ب((ر ج((ذب و کاهش ریس((ک تاکی((د دارن((د .در این گروه از سیاست ها بانک بر این موضوع تاکید دارد تا به بخش های مطمئن وام پرداخت نم((وده و از پ((رداخت وام به بخش های غیر مطمئن پرهیر نماید. )2در گروه دوم از این سیاست ها ،دارائی های بان((ک بر اساس قابلیت وصول ،طبقه بندی می ش((وند .بای((د توجه داشت ک((ه این طبق((ه بن((دی ،امک((ان تحلی((ل وضعیت پرتفوی بانک را به ما می ده((د .از آنجا ک((ه عمده دارایی های بانک ها از وام های پرداختی آنها تشکیل می شود ،رتبه ریسک اعتباری ی((ک دارایی (وام) از احتمال ع((دم بازپرداخت اص((ل و به((ره آن دارایی تعیین می شود. اندازه‌گیری ریسک اعتباری: مدل رگرسیون لجستیک چند متغیره که در سال 1966توسط بی ور مطرح شد ،اولین مدلی ب((ود ک((ه برای اندازه گیری ریسک اعتباری در بانک ها م((ورد استفاده قرار گرفت. آلتمن نیز در سال 1968برای اندازه گیری ریسک اعتباری اوراق قرضه شرکت ها از ی((ک م((دل نمره دهی چند متغیره برای اندازه گیری درمانده گی مالی شرکت ها استفاده نمود .در سال 2001ساندرز و آلن از این مدل برای پیش بینی ریسک اعتباری شرکت های متقاضی دریافت تسهیالت استفاده نمودند. 27 باید توجه داشت که اک((ثر الگوهای کمی ریس((ک اعتباری دارای ویژگی های مشترکی ب(((رای محاسبه این ریسک می باشند و اختالف آنها در نحوه برآورد پارامترهای کمی م((ورد نیاز جهت ب((رآورد ریس((ک است. چهار گروه روش برای محاسبه ریسک اعتباری وج(((ود دارد که ب((ه قرار زی((ر اس((تSaunders & Allen,( : .)2002 )1سيستم هاي خبره: الف :سيستم هاي C7 بLAPP : ج) P 5  )2سيستم‌هاي درجه بندي (نمرده‌دهي) اعتباري: الف) مدل احتمال خطي ()LPM ب) رگرسيون الجيت ج) رگرسيون پروبيت د) تحليل مميزي چندگانه ()MDA  )3برنامه ريزي رياضي: الف) روش تحيل پوششي داده ها ()DEA ب) طبقه بندي درختي ج) فرآيند سلسله مراتب تحليلي ()AHP د) نزديكترين همسايه )4هوش مصنوعي: الف) شبكه عصبي ()ANN ب) الگورتيم ژنتيك ()GA 30 الف) سيستم‌هاي خبره در این روش وام دهن((ده ب((ه وی((ژگی های کلی((دی وام گیرنده توجه می نماید ،بعبارتی این روش یک ن((وع الگ((و برداری از رفتار متخصصان بانکی در ارتباط با بررس(((((ی برخی از ویژگی های کلیدی وام گیرنده می باشد ،که باعث می شود ،مدلی برای اعتبار سنجی مشتریان ایجاد گردد. در این مدل متخصصان بانکی ویژگی های مش((تریان را بر مبنای معیارهای کیفی رتبه بندی نموده و سپس به ازای هر رتبه ،درج((ه ریس((ک کمی اختصاص می یاب((د ،و این نمرات کمی با یکدیگر جمع بسته ش((((ده و نمره اعتباری شخص وام گیرنده تعیین می گردد. 31 نمودار این مدل در به صورت زیر می باشد: ارزیابی نمره میزان‌ریسک 1 2 3 کم پایین‌متوسط متوسط باالی‌متوسط 4 رتبه‌ها خیلی‌خوب خوب رضایت‌بخش صالحیت‌دار معیارهای‌ کیفی سیستم خبره خود دارای روش های مختلفی است که به توضیح سه نمونه از این روش ها می پردازیم: 32 الف) روش هفت C در این روش خبرگان صنعت بانک داری با برسی ویژگی های زیر وضعیت شخص وام گیرنده را بررسی و تعیین می نمایند: )1شهرت و شخصيت اعتبارگيرنده((:Character در این حالت متخصص بانک به ویژگی های متقاضی وام از نظر اعتبار و عملیات مالی گذشته او توجه می نماید. )2ظرفيت و قدرت اعتباري شخص و یا كسب و كار او از لحاظ کسب درآمد (:)Capacity در بررسی این ویژگی شخص متخصص به میزان کسب درآمد شخص و یا کسب و کار وام گیرنده توجه می نماید. )3سرمايه(:)Capital یکی دیگر از عواملی که در این روش مورد بررسی قرار می گیرد ،میزان سرمایه شرکت ،حقوق صاحبان سهام ،نسبت های اهرمی فرد و یا شرکت متقاضی وام می باشد. 33  )4شرايط(:)Conditions از آنجایی که میزان بازدهی شرکت ها و بویژه تع((دادی از آنها بشدت تحت تاثیر عوامل محیطی و ب(((ویژه اقتصادی می باشد ،می بایست به هنگام دادن وام ب((ه این عوام((ل و شدت اثر گذاری آن ها بر بنگاه وام گیرنده توجه نمود. )5وثيقه(:)Collateral یکی دیگر از عواملی که وام دهندگان در زمان اعطای وام بای((د به آن توجه نمایند ،وثایق دریافتی از متقاضیان وام می باشد ،ک((ه باید دارای ویژگی های مطلوبی باشند. )6سابقه اعتباری(:)Credit history در این ویژگی باید به سوابق شخص و یا بنگ((اه وام گیرن((ده در سایر بانک ها توجه نمود.  )7قرارداد(:)Contract در صورت امکان باید برای هر فرد و یا شرکت وام گیرن(((ده قرار داد خاص آنرا طراحی نمود و از یک دست نمودن قراردادها اجتن(((اب کرد. ب) روش : LAPP در این روش معیارهای زیر مد نظر قرار می گیرند: )1نقدينگي( : )Liquidityنسبت نقدينگي و به عبارتی بررس((ي وض((عيت بدهي جاري. )2فعاليت ( :)Activityبررس(((ي ن(((وع فعاليت،حجم فعاليت ،دوره گردش عمليات. )3سوددهي ( :)Profitabilityميزان سودآوري ،سود ناخالص ،حاشیه سود خالص و بهای تمام شده محصول. )4امكانات بالقوه ( :) Potentialبررسی توان یک بنگاه برای ادامه فعالیت با توجه به معیارهای داخلی بنگاه اقتصادی. ج) روش پنج P در این روش برای بررس((ی وض((عیت اعتباری اش((خاص از پنج معیار زیر استفاده می نمایند ،که به پنج Pمعروف است و به قرار زیر می باشد: )1محصول ( :)Productشامل بررسی مواردی همچون میزان س((ودآوری ،ن((وع محص((ول ،کمیت و کیفیت محص((والت بنگ((اه اقتصادی. )2مردم ( :‌)Peopleبررسي دیدگاه ها و ارزشيابي آنها در مورد وضعیت بنگاه اقتصادي. )3پرداخت ها ( :)Paymentبررس((ی وض((عیت پرداخ((تی و مشكالت اعتباري و بررس((ي سایر اطالعات از جمل((ه ،م((یزان نقدينگي ،وضعیت دارايي ها و سوددهي اشخاص و یا بنگاه. 36  )4حمايت ( :)Perspectiveبررسي وضعيت وث((ايق بنگ((اه اقتصادی که به آن حمایت داخلی ن(((یز می گوین(((د و يا حمايت خارجي مانند ضمانت نامه بانكي و سایر اسناد مالي ک((ه تض((مین کننده باشد. )5استراتژي آينده بنگاه. اين عامل به دلیل وقت گیر بودن ،عینی نب((ودن و ب((ه عبارتی ذهنی بودن ،پر هزينه بودن ،زمان بر بودن و عدم امکان تخصیص دقیق تعیین وزن هر کدام تقریبا" با تورش مواجه می باشد.  ‏Y=E (Yi /Xi )=β∘+i =1nβiΧi =Pi 38 :احتمال وقوع متغيرتصادفي   از اولین مشکالت این مدل بدین نح(((و بیان می گردد که بکارگیری این م((دل مس((تلزم آن است که توزیع داده ها باید ب((ه ص((ورت نرمال باشد. از دیگر مشکالت بکارگیری این مدل تع((یین یک حد آستانه برای Yمی باشد که با توجه به این حد آستانه بتوان احتمال نک(((ول مطالبات، میزان تسهیالت و رتبه اعتباری اش(((خاص وام گیرنده را مشخص نمود. 41  هر چند اين امر به صورت نظري صحیح است ،ولی هيچ تضميني براي این که ( Yتخمين زن) بين 0و 1 قرار بگیرد وجود نخواهد داشت ،برای اینکه بتوانن((د به یک راه حل دست پیدا کنند ،بدین نحو عم((ل می نمایند که مقادير كمتر از صفر را مساوي ص((فر و مقادير بزرگتر از يك را ن((يز براب((ر 1فرض می کنند. از مشكالت اساسي این مدل آن است که فرض م ­ي- كند احتماالت به طور خطي با افزايش xافزايش مي يابد مدل رگرسيون الجيت()LM ‏Logit Model این مدل یکی از مدل های رگرسیونی است که خود از یک تابع سیگموئیدی برای تمایز ئو یا چند گروه از یکدیگر استفاده می نماید مدل رگرسيون الجيت يكي از مدل هاي رگرسيوني است كه از تابع سيگموئيدي براي تميز يا تشخيص دو يا چند گروه متمايز از هم استفاده مي كند .در اين مدل فرض مي‌شود كه احتمال عدم بازپرداخت از تابع توزيع لجستيك پيروي مي‌نمايد .در رگرسيون الجيت از مفهوم بخت براي مقدار متغير وابسته استفاده مي شود. .1