صفحه 1:
ذهن آگاهی (یکی از مولفه های مهم توسعه فردی)
در عصری که بهنظرمیرسد سرعت زندگی هر روز افزايش مى يابد. ذهن أكاهى به عنوان جراغى از أرامش و تمركز
ظاهر مىشود. ذهن أكاهى. تمرين تمركز بر لحظه حال بدون قضاوت. به عنوان يك ايزار بالقوه برلى مقابله با اين
جالشها و افزايش رفاه وعملكرد سازمانى است كه در يزوهشهلى ده اخير. مورد توجه قرار كرفته استه از أنجابى
كه جامعه با سطوح فزاينده فرسودكى شغلى و جالشهاى سلامت روان دست و بنجه نرم مىكندء نمی
ذه نأكاهى و شيودهاى أن در تقويت رقاه را ناديده گرفت. ذهن آگاهی به عون ازری قدرتمند رای ارتقای
بهزيستى و تقويث عملكرد شناختى توجه روزافزونى به خود جلب كرده است. در سال هاى ا.
کشف مزایای بالقوه ذهنآگاهی در تنظیمات سازمنی کرد ند این مقاله با تکیه بر تحقیقات اضبر و پینش
ان اهمیت.
+ محققان شروع به
فانشمتدان برجسته در اين زميته. نقش ذهن أكاهى در سازمان ها را بررسی خواهد کرد
يكى از تعريفهاى يذيرفتهشده ذه نأكاهى توسط (1994) 1۵۲۵238 ارانه شده است. که آن را
arg lyse بهشیوهای خاص: عمدی: در لحظه حال و بدون قضویت» توصیف میکند این تعریف سر اهمیت
حضور كامل و أكاهى از افكار. احساسات و اطرافيان خود تأكيد دارد. ديدكاه ديكرى در مورد ذهن آگاهی توسط
بيشاب و همكاران ارائه شده اسث. (6 :07 كه أن را به عنوان "خودتنظيمى توجه با تكرش كنجكاوى. باز بودن و
پذیرش" توصیف می کنند.
تحقیقات در مورد ذهن آگاهی در تنظیمات سازمانی
ان داده ست كه تمرين ذهن أكاهى مى تواند به ييامدهلى
عثبت مختلفى از جمله كاهش استرس. بهبود تمركز و تمركز:افزايش هوش هيجانى و افزايش رضايت شفلی منجر
شود (گود و همکرن» ۲۰۱۶ علاه بر اين.سازمنهابی که ذهنگاهی را در مان کاکنان خودترویج میکند
دارای سطوح بالاتری از مشارکت و بهرهیری کارکنان هستتد (2013 ,.1 غ8 ۲هومطعلق۳2,
يكى از مزاياى كليدى ذهن أكاهى در سازمان ها توانابى أن در اقزايش مهارت هلى تصميم گیری و حل مستله
است. ب برورش يك رويكرد أكاهانه به كار. اراد بهثر مى توائند توجه خود را متمركز كنند. احساسات خود را تنظيم
کنند و اتتضاب های اگاهانه تری داشته باشند (دان» ۲۰۱۱. در مطالای که توسط 800 Dane
(2014) ۳112207061 انجام شد مشخص شد شرکتکنندگانی که آموزش تمرکز حواس را دريافت كرددائده
انعطا پذبری شناختی و خلایتبیشتری را در حل مشكلات ببجبده نشان مىدهند.
علو بر تأثر ان بر عملکردفردی. ذهن آگاهیمی تون تأثر موجی بر فرهنگ سازمای نیز داشتهباشد.هنگامی
كه رهبران در رفتار خود توجه أكاهى را نشان مىدهتد. الكوى منبتى برلى ديكران به شمار م رود كه بايد از أنها
صفحه 2:
پیروی کنند و محيط كارى هماهتكتر و مشاركتىترى را ايجاد مىكند ویک و پاتام. ۳۰۰۶ يا ترويج فرهنگ
ذه نأكاهى. سازمانها مىتوانند فضابى را ليجاد كنتد كه در أن كاركنان احساس ارزشمتدى. حمايت و قدرت براق
به كار انداختن خود كامل خود AS
از زمان ظهور روانشتاسى مشبث كراء تمركز فزايندماى بر ذه نأكاهى - حالتى از توجه يدون قضاوت به. و أكاهى
بذيراى يازاز لحظه حال - در هر دو محيط بالينى و بنيادى صورت كرفته است ( ;2003 Brown & Ryan,
4 ,كصسهنلل1 عع ,عنهومآ رععتصعتلا ص13 رعلطه5؛ با امه رشد تحقيقات
ذه نأكاهى. محققان به طور فزايتدماى به اثرات ذه ن|كاهى در محيطهاى سازمانى علافهمند شدداتد و ساختارهایی
Brendel, Hankerson, Byum, & Cunningham, 2016; Kroon, ) 5,» x:
Woerkom, & Menting, 2017; Pinck & Sonnentag, 2017; Roche,
Dane, 2011;) gts,ls »,Sie “Haar, & Luthans, 2014; Verdorfer, 2016
Lomas et al., 2017; Reb, Narayanan, Chaturvedi, & Ekkirala, 2017
Hiilsheger,) كار ,4%,, «Petchsawang & McLean, 2017) js مشاركث در محل
eats, Schultz et al., 2014) J bs; ue (Feinholdt, & Niibold, 2015
و فرسودكى شغلى و استرس Hillsheger, Alberts, Feinholdt, & Lang, 2013) i+
ال |, (Mesmer-Magus, Manapragada, Viswesvara, & Allan, 2017)
میکنند
اشواهد تجربى نشان مىدهد كه مداخلات ذهنآگاهی دارای طیف وسبمی از ثراك مثبت فیزیکی, شناختی و
عاطفى هستعد 2011 ,روصقلا & leu, 5pSIlayljls Glomb, Duffy, Bono,
ذه نأكاهى را در محل کار معرفی میکنند با این هدف که جنبههای متعددی را قویت sales F455 ai
مانتد عملكرد كاركنان. رضايت شفلى. تاب أورى و رفاه Glomb et al., 2011; Hillsheger ety
2013 ,.أه. باظهور فزاينده تحقيقات ذهن أكاهى. مطالعات تجربى در مورد اثرات ذهن آگاهی بر تب آوری -
اتواتابى رد براى سازكارى در مواجهه با ناملايمات يا خطرات (2001 Masten, - در محيط كار تسبتاً
محدود شده است. تحقيقات كذشته در مورد تابأورى نشان داده است كه سطوح بالاتر تاباورى كاركنان به طور
مثبت بر تفييرات سازمانى تأثير مىكنارد ( 2012 ,560 :6 ,139/102 ,51018 در حالى كه تأثير منفى بر
عدم امنيت شغلى. فرسودكى كاركنان: خستكى و بدبينى Shoss, Jiang, & Probst, 2018) o,o
اريخجه و ريشه هاى ذهن آكاهى
صفحه 3:
ذهن أكاهى ريشه هاى تاريخى عميقى ذارد كه با سنث های مختلف مذهبی و سکولا به ويزه هر أبين هتندوو
بوديسم در هم تنيده شده است. ذغنأكاهى كه از هزاران ال پیش سرجهمه مىكيرد. قبل از ابتكه از طرييق
كاتالهاى سكولار در غرب مورد توجه قرار كيرده جزء لابنفك نهادهاى مذهبى و معنوى در شرق بود. يا سيذارقا
LS كه بعدها به نم بودا شناخته شد - بر ذهن أكاهى با ساتى به عنوان كامى لساسى به سوى روشتكرى تاكيد
كرد مقهوم دارماء مركزى برلى هر دو دينء بر زتدكى همسو باتظم طبيعى جهان تأكيد مى كند و سنت ذهن آگاهی
ارا بيشثر غنى مى كند.
در غرب. ذهن آگاهیتوسط جان کات زین, که مرز ذهن آگاهی را در دانشكده يزشكى دانش كاه ماساجوست
تأسيس كرد به طور قابل توجهى رايج شد. تمركز حواس با عم وبی: ال دسترس و مرتبط كردن اين عمل بای
مخاطبان كسترده تر لست يا كنشت زمان ذهن آگاهیفراتر از تظیمات ستتی بودابى خود تكلمل يافثه الث قاب
سیک زندگی سربع و متنوج جامعه مدرن سازكار شود. lang تمركز حواس معصر اکشون شامل مرقههای
كوتادتر و سكولار اسث و اغلب بهجاى روش نكرى معنوى, به دنبال مزاياى درمانى هستند.
.تحقيقات علوم اعصاب به طور فزاينده اى مزاياى تمركز حواس را تابيد كرده اسث و تفييرات قابل تسوجهى را در
ساختارهاى مغز مرتبط با توجه. تنظيم احنساسات و خوداكاهى أشكار مى كند. مطالعات يا استفاده از تصويربرفارق
تشدید مفناطیسی عملکردی (2113؟) نشان AF aos مدیتیشن ذهن آگاهی مىتواند متجر به تفیسیراتی در
شبکه حالت بيش فرض مغز شود كه ذركير أفكار خودارجاعى و سركرداتى ذهن است. ؟ این تیبرت با کاهش علالم
اضطراب و افسردكى مرتسط الست علاوه بر اينء بزشكان تمركز حواس» افزايش تراكم ماده خاكسترى را در
پیشانی مغ که مستول عملکرد
از اثربخشى أن در افزایش بهزیستی شسناختی و
هیپوکامپ. منطقه ای که برای حافظه و یادگیری بسیار مهم است. و در
اجرایی و کنترل تکانه استه تشان می دهند. عملکرد و ساختار
عاطفی حمایت می کند.
در تیچه؛ذهنآگاهی این پتاسیل را درد كه با ارتقاى رفاه فردی؛تقویت عملکردشناختی و پرورش یک محیط
كارى متبته نقشى حياتى دز سازمان ها ايفا كند. رهبران و كارمندان با ادغام شیوههایذهن آگاهی در ول روزاته
خود مى توانتد رويكردى أكاهانه تر را در كار
ah
_ ip
متابع:
+ Hofmann, S. G., Sawyer, A. T., Wittmann, M., & Anger, R. (2010). The
effect of mindfulness-based therapy on anxiety and depression: A
meta-analysis. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 78(6),
169-183,
صفحه 4:
Krasenews, A. W., Hanson, M., & Drapeau, K. (2017). Mindfulness
training for workplace mental health: A systematic review and meta-
analysis. American Journal
Shoss, M. K., Jiang, L., & Probst, T. M. (2018). Bending without
breaking: A two-study examination of employee resilience in the face
of job insecurity. Journal of occupational health psychology, 23(1),
112
Shin, J., Taylor, M. S., & Seo, M. G. (2012). Resources for change: The
relationships of organizational inducements and psychological
resilience to employees’ attitudes and behaviors toward
organizational change. Academy of Management journal, 55(3), 727-
748.
Hillsheger, U. R., van Gils, S., & Walkowiak, A. (2021). The regulating
role of mindfulness in enacted workplace incivility: An experience
sampling study. Journal of Applied Psychology, 106(8), 1250.
Glomb, T. M., Duffy, M. K., Bono, J. E., & Yang, T. (2011). Mindfulness
at work. in Research in personnel and human resources
‘management (Vol. 30, pp. 115-157). Emerald Group Publishing
Limited.
Petchsawang, P., & McLean, G. N. (2017). Workplace spirituality,
mindfulness meditation, and work engagement. Journal of
Management, Spirituality & Religion, 14(3), 216-244.
ذهنآگاهی (یکی از مولفه های مهم توسعه فردی)
در عصری که به نظر میرسد سرعت زندگی هر روز افزایش مییابد ،ذهن آگاهی به عنوان چراغی از آرامش و تمرکز
ظاهر میشود .ذهنآگاهی ،تمرین تمرکز بر لحظه حال بدون قضاوت ،به عنوان یک ابزار بالقوه برای مقابله با این
چالشها و افزایش رفاه و عملکرد سازمانی است که در پژوهشهای دهه اخیر ،مورد توجه قرار گرفته است .از آنجایی
که جامعه با سطوح فزاینده فرسودگی شغلی و چالشهای سالمت روان دست و پنجه نرم میکند ،نمیتوان اهمیت
ذهنآگاهی و شیوههای آن در تقویت رفاه را نادیده گرفت .ذهن آگاهی به عنوان ابزاری قدرتمنCCد بCCرای ارتقCCای
بهزیستی و تقویت عملکرد شناختی توجه روزافزونی به خود جلب کرده است .در سال های اخیر ،محققان شروع به
کشف مزایای بالقوه ذهن آگاهی در تنظیمات سازمانی کرده اند .این مقالCCه با تکیCCه بCCر تحقیقCCات اخCCیر و بینش
دانشمندان برجسته در این زمینه ،نقش ذهن آگاهی در سازمان ها را بررسی خواهد کرد.
یکی از تعریفهای پذیرفتهشده ذهنآگاهی توسط ) Kabat-Zinn (1994ارائCCه شCCده اسCCت ،کCCه آن را
بهعنوان «توجه به شیوهای خاص :عمدی ،در لحظه حال و بدون قضاوت» توصیف میکند .این تعریف بCCر اهمیت
حضور کامل و آگاهی از افکار ،احساسات و اطرافیان خود تأکید دارد .دیدگاه دیگری در مورد ذهن آگاهی توسط
بیشاپ و همکاران ارائه شده است ،)2004( .که آن را به عنوان "خودتنظیمی توجه با نگرش کنجکاوی ،باز بودن و
پذیرش" توصیف می کنند.
تحقیقات در مورد ذهن آگاهی در تنظیمات سازمانی نشان داده است که تمرین ذهن آگاهی می تواند به پیامدهای
مثبت مختلفی از جمله کاهش استرس ،بهبود تمرکز و تمرکز ،افزایش هوش هیجانی و افزایش رضایت شغلی منجر
شود (گود و همکاران .)2016 ،عالوه بر این ،سازمانهایی که ذهنآگاهی را در میان کارکنان خود ترویج میکنند،
دارای سطوح باالتری از مشارکت و بهرهوری کارکنان هستند (.)Hülsheger et al., 2013
یکی از مزایای کلیدی ذهن آگاهی در سازمان ها ،توانایی آن در افزایش مهارت های تصمیم گیری و حل مسئله
است .با پرورش یک رویکرد آگاهانه به کار ،افراد بهتر می توانند توجه خود را متمرکز کنند ،احساسات خود را تنظیم
کننCCد و انتخCCاب های آگاهانCCه تری داشCCته باشCCند (دان .)2011 ،در مطCCالعهای کCCه توسCCط Dane and
) Brummel (2014انجام شد ،مشخص شد شرکتکنندگانی که آموزش تمرکز حواس را دریافت کردهاند،
انعطافپذیری شناختی و خالقیت بیشتری را در حل مشکالت پیچیده نشان میدهند.
عالوه بر تأثیر آن بر عملکرد فردی ،ذهن آگاهی می تواند تأثیر موجی بر فرهنگ سازمانی نیز داشته باشد .هنگامی
که رهبران در رفتار خود توجه آگاهی را نشان میدهند ،الگوی مثبتی برای دیگران به شمار میرود که باید از آنها
1
پیروی کنند و محیط کاری هماهنگتر و مشارکتیتری را ایجاد میکند (ویک و پاتنام .)2006 ،با ترویج فرهنگ
ذهنآگاهی ،سازمانها میتوانند فضایی را ایجاد کنند که در آن کارکنان احساس ارزشمندی ،حمایت و قدرت برای
به کار انداختن خود کامل خود کنند.
از زمان ظهور روانشناسی مثبتگرا ،تمرکز فزایندهای بر ذهنآگاهی -حالتی از توجه بدون قضاوت به ،و آگاهی
پذیرای باز از لحظه حال -در هر دو محیط بالینی و بنیادی صورت گرفته است ( ;Brown & Ryan, 2003
.)Schultz, Ryan, Niemiec, Legate, & Williams, 2014با ادامه رشد تحقیقات
ذهنآگاهی ،محققان به طور فزایندهای به اثرات ذهنآگاهی در محیطهای سازمانی عالقهمند شدهاند و ساختارهایی
مانند رهبری ( Brendel, Hankerson, Byum, & Cunningham, 2016; Kroon,
Woerkom, & Menting, 2017; Pinck & Sonnentag, 2017; Roche,
،)Haar, & Luthans, 2014; Verdorfer, 2016عملکرد کارکنان (;Dane, 2011
Lomas
)،
et al., 2017; Reb, Narayanan, Chaturvedi, & Ekkirala, 2017
مشارکت در محل کار ( ،)Petchsawang & McLean, 2017ریکاوری کار (Hülsheger,
،)Feinholdt, & Nübold, 2015تعدیل و تنظیم کار ( ، )Schultz et al., 2014رضایت
شغلی ( )Hülsheger, Alberts, Feinholdt, & Lang, 2013و فرسودگی شغلی و استرس
( )Mesmer-Magus, Manapragada, Viswesvara, & Allan, 2017را مطالعه
میکنند.
شواهد تجربی نشان میدهد که مداخالت ذهنآگاهی دارای طیCCف وسCCیعی از اثرات مثبت فCCیزیکی ،شCCناختی و
عاطفی هسCCتند ( ،)Glomb, Duffy, Bono, & Yang, 2011سازمانها اکنCCون برنامههای
ذهنآگاهی را در محل کار معرفی میکنند با این هدف که جنبههای متعددی را تقویت کنند .زنCCدگی سازمانی،
مانند عملکرد کارکنان ،رضایت شغلی ،تاب آوری و رفاه (Glomb et al., 2011; Hülsheger et
.)al., 2013با ظهور فزاینده تحقیقات ذهن آگاهی ،مطالعات تجربی در مورد اثرات ذهن آگاهی بر تاب آوری -
توانایی فرد برای سازگاری در مواجهه با نامالیمات یا خطرات ( - )Masten, 2001در محیCCط کCCار نسبتًا
محدود شده است .تحقیقات گذشته در مورد تابآوری نشان داده است که سطوح باالتر تابآوری کارکنان به طور
مثبت بر تغییرات سازمانی تأثیر میگذارد ( ،)Shin, Taylor, & Seo, 2012در حالی که تأثیر منفی بر
عدم امنیت شغلی ،فرسودگی کارکنان ،خستگی و بدبینی دارد ( .)Shoss, Jiang, & Probst, 2018
تاریخچه و ریشه های ذهن آگاهی
2
ذهن آگاهی ریشه های تاریخی عمیقی دارد که با سنت های مختلف مذهبی و سکوالر ،به ویژه در آیین هنCCدو و
بودیسم ،در هم تنیده شده است .ذهنآگاهی که از هزاران سال پیش سرچشمه میگیرد ،قبل از اینکCCه از طریCCق
کانالهای سکوالر در غرب مورد توجه قرار گیرد ،جزء الینفک نهادهای مذهبی و معنوی در شرق بود .با سیذارتا
گوتاما -که بعدها به نام بودا شناخته شد -بر ذهن آگاهی یا ساتی به عنوان گامی اساسی به سوی روشنگری تاکید
کرد .مفهوم دارما ،مرکزی برای هر دو دین ،بر زندگی همسو با نظم طبیعی جهان تأکید می کند و سنت ذهن آگاهی
را بیشتر غنی می کند.
در غرب ،ذهن آگاهی توسط جان کابات زین ،که مرکز ذهن آگاهی را در دانشکده پزشکی دانشCCگاه ماساچوسCCت
تأسیس کرد ،به طور قابل توجهی رایج شد .تمرکز حواس با علم غربی ،قابل دسترس و مرتبط کردن این عمل برای
مخاطبان گسترده تر است .با گذشت زمان ،ذهن آگاهی فراتر از تنظیمات سنتی بودایی خود تکامل یافته است تا با
سبک زندگی سریع و متنوع جامعه مدرن سازگار شود .شیوههای تمرکز حواس معاصر اکنCCون شCCامل مراقبههای
کوتاهتر و سکوالر است و اغلب بهجای روشنگری معنوی ،به دنبال مزایای درمانی هستند.
تحقیقات علوم اعصاب به طور فزاینده ای مزایای تمرکز حواس را تایید کرده است و تغییرات قابل تCCوجهی را در
ساختارهای مغز مرتبط با توجه ،تنظیم احساسات و خودآگاهی آشکار می کند .مطالعات با استفاده از تصویربرداری
تشدید مغناطیسی عملکردی ( )fMRIنشان دادهاند که مدیتیشن ذهن آگاهی میتواند منجر بCCه تغیCCیراتی در
شبکه حالت پیشفرض مغز شود که درگیر افکار خودارجاعی و سرگردانی ذهن است 4 .این تغییرات با کاهش عالئم
اضطراب و افسردگی مرتبCCط اسCCت .عالوه بCCر این ،پزشCCکان تمرکز حCCواس ،افزایش تراکم ماده خاکسCCتری را در
هیپوکامپ ،منطقه ای که برای حافظه و یادگیری بسیار مهم اسCCت ،و در قشر پیشCCانی مغز ،کCCه مسئول عملکرد
اجرایی و کنترل تکانه است ،نشان می دهند .عملکرد و ساختار ،از اثربخشی آن در افزایش بهزیستی شCCناختی و
عاطفی حمایت می کند.
در نتیجه ،ذهن آگاهی این پتانسیل را دارد که با ارتقای رفاه فردی ،تقویت عملکرد شناختی و پرورش یک محیط
کاری مثبت ،نقشی حیاتی در سازمان ها ایفا کند .رهبران و کارمندان با ادغام شیوه های ذهن آگاهی در روال روزانه
خود می توانند رویکردی آگاهانه تر را در کار پرورش دهند که هم برای خودشان و هم برای کل سازمان سودمند
باشد.
منابع:
Hofmann, S. G., Sawyer, A. T., Wittmann, M., & Anger, R. (2010). The
effect of mindfulness-based therapy on anxiety and depression: A
meta-analysis. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 78(6),
169-183.
3
4
Krasenews, A. W., Hanson, M., & Drapeau, K. (2017). Mindfulness
training for workplace mental health: A systematic review and metaanalysis. American Journal
Shoss, M. K., Jiang, L., & Probst, T. M. (2018). Bending without
breaking: A two-study examination of employee resilience in the face
of job insecurity. Journal of occupational health psychology, 23(1),
112.
Shin, J., Taylor, M. S., & Seo, M. G. (2012). Resources for change: The
relationships of organizational inducements and psychological
resilience to employees' attitudes and behaviors toward
organizational change. Academy of Management journal, 55(3), 727748.
Hülsheger, U. R., van Gils, S., & Walkowiak, A. (2021). The regulating
role of mindfulness in enacted workplace incivility: An experience
sampling study. Journal of Applied Psychology, 106(8), 1250.
Glomb, T. M., Duffy, M. K., Bono, J. E., & Yang, T. (2011). Mindfulness
at work. In Research in personnel and human resources
management (Vol. 30, pp. 115-157). Emerald Group Publishing
Limited.
Petchsawang, P., & McLean, G. N. (2017). Workplace spirituality,
mindfulness meditation, and work engagement. Journal of
Management, Spirituality & Religion, 14(3), 216-244.