پاورپوینت دستورالعمل اجرایی برنامه آموزش و ارتقاء سلامت

بسم اهلل الرحمن الرحیم دستورالعمل اجرایی برنامه آموزش و ارتقاء سالمت واژه نامه: • س%واد س%المت :عبارت اس ت از میزان ظرفیت ه ر فرد برای کسب ،درک و فهم مربوط به سالمت که برای تصمیم گیری و عمل مناسب است. • س%فیر س%المت :عضوی از اعضای خانواده است که 8کالس سواد خواندن و نوشتن دارد و به صورت داوطلبانه مسئوولیت انتقال مطالب آموخته شده در حوزه سالمت و مراقبت فعال از سالمت خود و اعضای خانوده و جامعه را بر عهده دارد. • س%فیر س%المت افتخاری :فردی که عالوه بر خانواده خود ،چند خانواد بدون سفیر سالمت را تحت پوشش قرار می دهد. ادامه واژه نامه: انواع خودمراقبتی: -1خودمراقبت%ی فردی :شامل اعمالی است اکتسابی ،آگاهانه و هدفمند که فرد برای خود ،فرزندان و خانواده اش انجام می دهد تا سالم بماند. -2خودمراقبت%ی س%ازمانی :فرایندی انتخابی ،مشارکتی و فعال است که برای ارتقاء سالمت یک سازمان است که توسط ائتالفی از اعضای سازمان طراحی ،اجرا ،پایش و ارزشیابی می شود. -3خودمراقبت%ی اجتماع%ی :فرایندی انتخابی ،مشارکتی و فعال برای ارتقائ سالمت ی ک جامع ه اس ت که توس ط ائتالف ی از شهروندان آ ن جامع ه طراح ی ،اجرا ،پایش و ارزشیابی می شود. -4خودیاری:فرایندی خودجوش که در آن افرادی که مشکل یا آرمانی مشابه دارند به یکدیگر کمک می کنند تا سالمتشان ارتقاء یابد. ادامه واژه نامه: • پورتال ملي خودمراقبتي: • پورتال ملي خودمراقبتي ،يكي از ابزارهاي اجراي برنامه ملي خودمراقبتي است كه هر فرد بر اساس کد ملی مي‌تواند در اين پورتال ،اطالعات مربوط به سالمت خود را ثبت و بسته‌هاي آموزشي و مراقبت‌هاي الزم و مبتني بر نيازهاي سالمت خود و اعضاي خانواده‌اش را دريافت كند. اهداف برنامه‌هاي دفتر آموزش و ارتقاي سالمت سال هاي برنامه ششم 99 98 70 % 55 % 97 96 95 10% 25% 40% 52% وضعي ت تا پايان سال 94 - 80 % 66 % 24% 38 % 10% 85 71/ 74/ 78/ 81/ 4 8 2 6 68 هدف كمي* واحد عنوان درصد پوش66ش برنام66ه ملي 6ي در %70جمعيت جمعيت تحت خودمراقبت تحت پوشش پوشش پوش6ش برنامه‌هاي جامع آموزش س6المت همگاني در كشور** (ب6ا استفاده درصد 6انه‌هاي ارتباط جمعي، جمعيت تحت از رس فضاي مجازي )... ،تا پايان پوشش 6ه ميزان 80درصد برنام6ه ب در جمعيت تحت پوشش 100 % هدف كلي ميانگين امتياز سواد سالمت درصد - 20% 40% 60% 80% افزايش سواد سالمت مردم به ميزان 25درصد سال پايه اس6تقرار نظام جامع آموزش جمعيت تحت سالمت در مدارس كشور پوشش ارتقای توانمندی مردم، سازمان‌ها و جوامع برای مراقبت از سالمت خود راهكارهاي برنامه: -1شناسايي جمعيت تحت پوشش: • شناسايي سازمان‌هاي دولتي و غير دولتي • شناسايي شوراهاي شهري /روستايي و شوراياري • شناسايي سفيران سالمت -2اطالع رساني: • • • • اجراي كمپين‌هاي آموزشي براي جلب مشاركت آحاد مردم در اجراي برنامه خودمراقبتي اطالع رساني براي سازمان‌ها/شوراها اطالع رساني مستمر در رسانه‌هاي ارتباط جمعي اجراي كمپين‌هاي آموزشي براي ترويج سبك زندگي سالم -3آموزش: • • • • برگزاري دوره‌‌هاي آموزش آن الين /حضوري براي سفيران سالمت برگزاري دوره‌هاي آموزش آن الين /حضوري براي اعضاي شوراهاي ارتقاي دهنده سالمت سازمان‌ها برگزاري دوره‌هاي آموزش آن الين /حضوري براي اعضاي شوراهاي اسالمي شهري /روستايي و شوراياري‌ها توانمندسازي تيم ارايه خدمات در سطوح مختلف  ...راهكارهاي برنامه: -4تقويت هماهنگي درون بخشي و بين بخشي در اجراي برنامه‌ها -5تقويت و پشتيباني پورتال ملي خودمراقبتي -6تقويت و پشتيباني سامانه ارس -7استقرار نظام ثبت و گزارش‌دهي در سطوح مختلف -8استقرار نظام پايش و ارزشيابي: • ارزشيابي پوشش برنامه ملي خودمراقبتي از طريق پورتال ملي خودمراقبتي • پايش و ارزشيابي اثر بخشي توليدات رسانه‌‌هاي ارتباط جمعي • پايش و ارزشيابي اثر بخشي كمپين‌هاي آموزشي ترويج سبك زندگي سالم فوايد اجراي برنامه ملي خودمراقبتي با اجراي اين برنامه انتظار مي‌رود كه: • سبك زندگي مردم سالم‌تر شود؛ • كيفيت زندگي مردم افزايش يابد؛ • رضايت مردم از خدمات بهداشتي و درماني افزايش يابد • از بيماري‌ها پيشگيري اوليه شود • كميت و كيفيت مشاركت مردم در سالمت و مراقبت از بيماري‌ها افزايش يابد؛ • موقعيت هاي زندگي /تحصيل و كار سالم دركشور افزايش يابد؛ • اقدام جامعه براي سالمت افزايش يابد؛ رويكردهاي برنامه ملي خودمراقبتي خودمراقبتي فردي  هدف در اين رويكرد؛ تربيت يك نفر سفير سالمت به ازاي هرخانوار است .سفير سالمت عضوي از اعضاي خانواده است كه حداقل 8كالس س واد خواندن و نوشتن دارد و به صورت داوطلبانه ،مسووليت انتقال مطالب آموخته شده در حوزه سالمت و مراقبت فعال از سالمت خود و اعضاي خانواده و جامعه را بر عهده دارد. ‏ سفیر سالمت افتخاری :براي هر خانواري كه فاقد عضو واجد شرايط باشد ،سفير سالمت افتخاري تربيت خواهد شد (سفير سالمت افتخاري، فردي اس ت كه عالوه بر خانوار خود ،حداكث ر 5خانوار بدون سفير سالمت را تحت پوشش قرار مي‌دهد). سفير سالمت دوره‌هاي آموزشي زير را به صورت حضوري /آن الين مي‌گذراند ‏ ‏ ‏ ‏ راهنماهاي ملی خودمراقبتی (ناخوشي‌ جزيي ،سبك زندگي سالم، مديريت بيماري‌هاي مزمن/حاد) آشنايي با زيج خودمراقبتي آشنايي با پورتال ملي خودمراقبتي ساير دوره‌هاي آموزشي بر اساس نيازسنجي (براساس پروتكل نيازسنجي ابالغ شده شرح وظايف سفيران سالمت ‏ ‏ ‏ ‏ گذراندن دوره‌هاي آموزشي راهنماهای ملی خودمراقبتی ،زيج خودمراقبتي، پورتال خودمراقبتي و ساير بسته‌هاي آموزشي مورد نياز تکمیل زیج خودمراقبتی برای ارزيابي سبك زندگي خود و اعضای خانواده و برنامه‌ريزي فردي براي خودمراقبتي گذراندن دوره‌هاي آموزش ي بيماري‌هاي مزم ن براي خود و اعضاي خانواده (برحسب اطالعات پرونده سالمت خانوار) انتقال آموزش‌هاي خودمراقبت ي (كس ب شده از س وي كارشناس مراق ب سالمت /پورتال ملي خودمراقبتي) به اعضای خانواده ادامه شرح وظايف سفيران سالمت: ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ن خود و اعضاي كنترل ناخوشي‌هاي جزيي و بيماري‌هاي مزم خانواده مشارکت داوطلبانه در فعالیت‌های بهداشتی گروهي و جمعي عضوی ت در گروه/گروه‌های خودیار ،تشكل‌هاي مردمي حامي س المت و شوراهاي محلي ،استانداري و فرمانداري ايفاي نق ش به‌عنوان س فیر س المت افتخاری ،برای خانوارهای ی ک ه سفير سالمت ندارند تكميل پرونده خودمراقبت ي خود و خانواده در پورتال مل ي خودمراقبتي مراحل اجراي برنامه: -1تشكيل جلسه با مديران شبكه و رئیس مركز بهداشت شهرستان‌ها توسط گروه آموزش و ارتقاي سالمت به منظور توجيه و جلب حمايت از برنامه -2برگزاري دوره‌هاي آموزش ي برنام ه مل ي خودمراقبت ي (زيج خودمراقبتي ،راهنماهاي ملي خودمراقبتي خانواده ،س امانه خودمراقبتي فردي در پورتال مل ي خودمراقبت ي) براي كارشناسان آموزش و ارتقاي سالمت و كاركنان حوزه بهداشت مراكز تابعه (بهورزان ،كارشناسان مراقب سالمت ،كارشناسان ناظر مراكز بهداشتي درماني ،كارشناسان ساير واحدها در س طح شهرس تان و دانشگاه) توس ط گروه آموزش و ارتقاي سالمت دانشگاه زیج خودمراقبتی  -3تامين و توزيع فرم و چك‌ليست‌هاي مورد نياز برنامه (ضميمه شماره )1 ( لطفا به پاور پونت ضمیمه 1مراجعه شود) -4طراحي و اجراي كمپين‌هاي مل ي /منطقه‌اي آموزش ي براي حساس‌سازي مردم به منظور ثبت نام در پورتال ملي خودمراقبتي از طريق كانال‌هاي ارتباطي مختلف و توسط كارشناسان گروه آموزش و ارتقاي سالمت در شروع و در حين اجراي برنامه به صورت فصلي -5نظارت بر ثب%ت نام س%فيران س%المت و نحوه تكميل پرونده خودمراقبت%ي براي خانوارهاي تح ت پوش ش توس ط بهورز /كارشناس مراقب س المت /كاردان يا كارشناس ناظ ر مراكز بهداشت ي درمان ي و مراكز سالمت جامعه /كارشناس آموزش و ارتقاي سالمت شهرستان /دانشگاه -6تعيين نيازهاي آموزشي سفيران سالمت توسط كارشناسان مراقب سالمت و بهورزان (براساس پروتكل نيازسنجي ابالغ شده)  -7برگزاري دوره‌هاي آموزشي حضوري براي سفيران سالمت توسط كارشناسان مراقب سالمت و بهورزان (تكميل فرم شماره 1در ضميمه شماره )1 -8ارزشيابي آموزش‌هاي سفيران سالمت توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت -9ارزشياب ي عملكرد س فيران س المت توس ط بهورز /كارشناس مراق ب سالمت (شرح وظايف سفير سالمت در صفحه ،...چك ليست ارزشيابي عملكرد سفير سالمت در ضميمه شماره )1 -10شناسايي خانوارهاي فاقد سفير سالمت از طريق پرونده الكترونيك خانوار توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت -11توجيه خانوارهاي فاقد سفير سالمت توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت  -12تهيه شاخص "درصد پوشش برنامه خودمراقبتي فردي" به صورت ماهانه توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت /كاردان يا كارشناس ناظر مراكز بهداشتي درماني و مراكز سالمت جامعه /كارشناس آموزش و ارتقاي سالمت شهرستان/ دانشگاه -13ثبت و تعيين وضعيت شاخص مذكور در پنل مديريت اطالعات سالمت توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت /كاردان يا كارشناس ناظر مراكز بهداشتي درماني و مراكز سالمت جامعه /كارشناس آموزش و ارتقاي سالمت شهرستان/ دانشگاه  -14تحليل وضعيت شاخص توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت /كاردان يا كارشناس ناظر مراكز بهداشتي درماني و مراكز سالمت جامعه /كارشناس آموزش و ارتقاي سالمت شهرستان /دانشگاه -15طراحي و اجراي مداخالت براي بهبود شاخص توسط بهورز /كارشناس مراقب سالمت /كاردان يا كارشناس ناظر مراكز بهداشتي درماني و مراكز سالمت جامعه /كارشناس آموزش و ارتقاي سالمت شهرستان /دانشگاه خودمراقبتي سازماني خودمراقبتي سازماني • هدف در اين رويكرد ،ايجاد محيط كار سالم از طريق اجراي برنامه­ها و خط مشی‌های ارتقای سالمت در محل کار ،خلق محيط فيزيكي و فرهنگ حمايتي و تشويق شیو ­ه زندگی سالم با همکاری کارکنان و كارفرمايان است. • براي تحقق اين امر اقدامات زير در محل‌ها و موقعيت‌هاي مختلف (محل كار دولتي يا خصوصي ،مدرسه ،دانشگاه ،كارگاه ،كارخانه و ) ...كه حداقل داراي 20نفر هستند، مي‌تواند به ايجاد محيط كار سالم كمك كند. • خط مشی های ایمنی و بهداشت حرفه ای کمک می کند تا کارکنان یک سازمان از خطرات فیزیکی،شیمیایی و بیولوژیکی در امان باشند. • محیط کار سالم با حمایت از سالمت و رفاه کارکنان مکمل این خط مشی ها بشمار میرود. • این فعالیتها ممکن است برتغییر رفتار فردی تمرکز داشته باشند مانند جلسات آموزشی یا کالس های فعالیت بدنی ویا • سطوح سازمانی را برای ایجاد سیاست ها و محیط های فیزیکی و اجتماعی که از رفتارهای بهداشتی حمایت می کنند مانند سیاست های تهیه غذای سالم یا تسهیالت مربوط به حمل و نقل ایمن هدف قرار دهند مزایا و منافع برنامه خود مراقبتی سازمانی تحقیقات نشان داده است این برنامه مزایا و منافع عینی و قابل اندازه گیری زیادی برای سازمانها و کارفرمایان دارد از جمله .1افزایش بازدهی و بهره وری در محل کار .2کاهش میزان غیبت .3افزایش رضایت کارکنان .4فرایند استخدام و ابقای کارکنان .5افزایش تعهدات سازمانی پرسنل .6افزایش سطح سالمتی و پیشگیری از بیماریهای حاد و مزمن و درنهایت • اتخاذ شیوه زندگی سالم تر حیطه های سالمت در محیطهای کار • طیف گسترده حیطه ها اما اغلب .1 .2 .3 .4 تغذیه فعالیت فیزیکی ترک سیگار مدیریت استرس مراحل کار: .1 .2 .3 .4 .5 تشكيل شوراي ارتقاي سالمت برگزاري كارگاه برنامه‌ريزي عملياتي مشاركتي براي اعضاي شورا تدوين برنامه عملياتي توسط شورا اجراي برنامه‌هاي ارتقاي سالمت تدوين شده در محيط كار پايش و ارزشيابي برنامه توسط شورا اعضاي شوراي ارتقاي سالمت در سازمان (محل كار ،دانشگاه ،كارگاه ،كارخانه و ... • • • • • • • • • رييس /مدير /مسوول سازمان معاون اجرايي سازمان معاون مالي سازمان روابط عمومي سازمان مدير ( HSEدر صورت وجود HSEدر سازمان) نمايندگان كاركنان در بخش‌هاي سازمان (رابط سالمت) ... ، كارشناس بهداشت حرفه‌اي (در صورتي كه سازمان ،كارخانه‌ي باالي 500نفر باشد) معاون آموزشي /دانشجويي فرهنگي دانشگاه (در صورتي كه سازمان ،دانشگاه باشد) نمايندگان دانشجويان (در صورتي كه سازمان ،دانشگاه باشد) اعضاي شوراي ارتقاي سالمت در مدرسه • • • • • • • • مدير /معاون اجرايي مدرسه مربي /رابط بهداشت مدرسه مراقب پرورشي مدرسه نمايندگان معلمين مدرسه نمايندگان دانش‌آموزان نماينده شوراهاي محلي نماينده انجمن اوليا و مربيان مسوول بوفه و تهيه و توزيع مواد غذايي وظايف شورا شامل موارد زير است: • • • • • • • • • عضويت در پورتال ملي خودمراقبتي برگزاری منظم جلسات (حداقل هر سه ماه يك‌بار) تعهد در اجراي مصوبات همكاري در جهت برگزاري جلسات آموزشي خودمراقبتي براي كاركنان تدوين و اجراي برنامه عملياتي ثبت برنامه عملياتي در پورتال خودمراقبتي درگیر كردن کارکنان در اجرا و توسعه برنامه ارزشيابي داخلي (هر شش ماه ) و بازنگري برنامه اصالح /تغيير خط مشي‌هاي سازمان به منظور داشتن محيط كار سالم وظایف دانشگاه در خودمراقبتی سازمانی: • • • • • • شناسايي سازمان‌هاي دولتي و غير دولتي تحت پوشش فراخوان عضويت در سامانه خودمراقبتي سازماني (از طريق مكاتبه ،اجراي كمپين، برگزاري همايش و جلسات توجيهي با مديران سازمان‌ها) اقدامات تشويقي براي تشكيل شوراي ارتقاي سالمت محل كار(عضويت در ائتالف بزرگ محيط‌هاي حامي سالمت ،معرفي محل كار سالم نمونه در رسانه‌ها و شركت در جشنواره نهادهاي تاثيرگذار بر سالمت) برنامه‌ريزي كارگاه‌هاي آموزشي آن‌الين /حضوري اطالع رساني در خصوص ثبت برنامه عملياتي در پورتال ملي خودمراقبتي نظارت بر اجرا و ارزشيابي برنامه عملياتي تدوين شده توسط اعضاي شوراي ارتقاي سالمت سازمان‌ها از طريق پورتال ملي خودمراقبتي خودمراقبتي اجتماعي هدف در اين رويكرد ،توانمندسازي جوامع مختلف براي توسعه محيط‌هاي سالم است .براي تحقق اين هدف، شوراهاي شهري و روستايي و شوراياري‌ها مي‌توانند نقش مهمي در جلب مشاركت اجتماع براي كنترل بر عوامل تعيين كننده سالمت داشته باشند .بدين منظور تفاهم نامه همكاري مشترك بين وزارت متبوع و شوراي عالي استان‌ها در تاريخ 29/11/93منعقد شد . وظایف دانشگاه در خودمراقبتی خودمراقبتي اجتماعي: • شناسايي شوراهاي تحت پوشش% • فراخوان عضويت در س%امانه خودمراقبت%ي اجتماع%ي (از طريق مكاتبه ،اجراي كمپين ،برگزاري همايش و جلسات توجيهي با اعضاي شورا) • برنامه‌ريزي كارگاه‌هاي آموزشي آن‌الين /حضوري • اطالع رساني در خصوص ثبت برنامه عملياتي در پورتال ملي خودمراقبتي • نظارت بر اجرا و ارزشياب%ي برنام%ه عمليات%ي تدوين شده توس%ط اعضاي شوراي محله، شهر و روستا را از طريق پورتال ملي خودمراقبتي انجام دهند. خودياري  هدف در اين رويكرد ،توس عه رواب ط بين فردي مثب ت ،همدل ي و حمایت عاطفی از طریق به اشتراک گذاشتن تجربیات ،اطالعات و راه‌های مقابله با مشک ل مشترک ب ا س اير افراد عض و گروه خوديار اس ت .ب ه همين منظور سفيران سالمت به صورت داوطلبانه مي‌توانند براساس نياز خود يا اعضاي خانواده ،عضو گروه خوديار شوند. حداق ل براي 4بيماري از جمل ه س رطان ،دياب ت ،قل بي عروقي و بيماري تنفسي يا ريسك فاكتورهاي مربوطه ( مانند ترك دخانيات ،كاهش وزن)...، براي هر شهرستان گروه‌هاي خوديار تشكيل دهند. وظایف دانشگاه در گروه خودیار: اقداماتي شامل اطالع رساني به سفيران سالمت براساس نياز خود يا اعضاي خانواده براي عضويت در گروهء‌هاي خوديار (از طريق پورتال ،آموزش‌هاي گروهي/فردي ،رسانه‌هاي نوشتاري و ) ... نظارت بر ثبت نام سفيران سالمت داوطلب در پورتال ملي خودمراقبتي ارايه راهنماي تشكيل گروه خوديار به اعضا از طريق پورتال و يا حضوري (ضميمه شماره )5 برگزاري دوره‌هاي آموزشي آن‌الين يا حضوري مبتني بر نياز اعضاي گروه خوديار نظارت دوره‌اي بر جلسات برگزار شده گروه خوديار ارزشيابي فصلي فعاليت گروه‌هاي خوديار براساس چك ليست گروه خوديار دوره‌هاي آموزشي زير را در صورت نياز به صورت حضوري /آن‌الين مي‌گذراند: خودمراقبتي در سرطان خودمراقبتي در بيماري قلبي عروقي خودمراقبتي در بيماري‌هاي تنفسي ساير بيماري‌ها عوامل خطر بيماري‌هاي مزمن (چاقي ،پرفشاري خون ،دخانيات)... ، فرم گزارش دهي گروه خوديار ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ ‏ نام گروه........................................... : نام رابط گروه (رهبر)................................................ : زمان.............................................. : مكان برگزاري جلسه.................................................. : نام شركت كنندگان..................................................................................... : نام مهمان (مهمانان)....................................................................... : دستور جلسه............................................................................................................ : موضوعات مورد بحث: ................................................................ ............................................................... .............................................................. ................................................................................................................................................................................................ مصوبات جلسه (با تعيين عضو مسئول پيگير مصوبات): .............................................................................................. ............................................................................................. ........................................................................................... تعيين دستور كار ،زمان و مكان جلسه بعدي: ..............................................................................................................................................................................................