پرسشنامه دانش فراشناختی حل مسئله آزمونهای روانشناسی

پرسشنامه دانش فراشناختی حل مسئله این پرسشنامه شامل 17سوال است که به صورت مصاحبه طرح می شود و سه طبقه دانش فراشناختی حل مسئله (طبقه شخص، تکلیف و راهبرد) را مورد ارزیابی قرار می دهد. سواالت طبقه شخص -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7 چه چسزی باعث می شود که فرد بتواند مسایل را به درستی حل کند؟ معلم ریاضی با " حمید" که مسایل ریاضی را به خوبی حل می کرد؛ صحبت نمود .معلم به "حمید" گفت :تو در درس ریاضی نمره ی عالی گرفته ای .بگو ببینم در سایر درسهایت (علوم ،فارسی ،و ) ...نیز قوی هستی ،به نظر شما حمید در جواب چه گفت؟ چرا؟ " بهنام" از سایر بچه های کالس بهتر می تواند نقاشی بکشد ،مسایل ریاضی را بفهمد و با آالت موسیقی کار کند ،به نظر شما آیا او در "حل مسائل" نیز موفق است؟ " مهدی" پاسخ یک مساله ریاضی را می داند ،بدون این که آن را فهمیده باشد و "حسین" مدت زیادی وقت صرف کرده و آن مساله را فهمیده است .اگر " دو" روز بعد مساله دیگری به این دو نفر ارائه شود ،کدام یک از آنان در حل آن موفق تر هستند؟ چرا؟ به نظر شما "بزرگساالن" قادرند مسائل را به خوبی حل کنند یا خردساالن؟ چرا؟ به نظر شما از این دو نفر کدام یک مسائل را به خوبی حل می کند؟ "سعید" که یک نقاشی کشیده و می خواهد آن را بفروشد و یا " نادر" که در یک فروشگاه کار می کند و کارهای حسابداری آنجا را انجام می دهد؟ چرا؟ "ناصر" 10سال دارد و " دایناسورها" را می شناسد .پدر ناصر ،چیز زیادی درباره دایناسورها نمی داند .فرض کنید که ناصر و پدرش کتابی درباره دایناسورها مطالعه کنند .به نظر شما کدام یک مطالب بیشتری درباره دایناسورها به خاطر خواهند آورد؟ سواالت طبقه تکلیف -8 -9 -10 -11 -12 -13 از "بهرام" خواسته د تا یک داستان پلیسی 1000صفحه ا بخواند و "راز" یک قتل را کشف کند" .محسن" یک کتاب 100صفحه ای در این باره مطالعه کرد .به نظر شما پیدا کردن قاتل برای کدام یک دشوارتر است؟ چرا؟ گروهی از بچه های کالس می خواستند یک مساله کامپیوتری حل کنند (مثال ،نوشتن یک برنامه کامپیوتری)" .حمید" یک کامپیوتر شخصی داشت .به نظر شما حل آن مسئله برای حمید "ساده" است یا "دشوار"؟ چرا؟ در چه شرایطی می گوئیم که فرد با یک مسئله مواجه شده است؟ "حسن" 50عدد تخم مرغ را در زنبیلی گذاشته و آن را روی سرش قرار داده است .یکی از تخم مرغ ها قهوه ای و بقیه سفید هستند .حسن در حالی که تخم مرغ ها را روی سرش گذاشته است ،از روی تنه درختی که روی رودخانه قرار دارد ،عبور می کند .هنگامی که به وسط تنه درخت می رسد ،رهگذری از آن طرف رودخانه به او می گوید قبل از عبور از روی تنه درخت ،تخم مرغ قهوه ای را به من نشان بده ،می خواهم فورا آن را ببینم .به نظر شما آیا حسن با مسئله ای مواجه شده است؟ چرا؟ " هادی" در جنگلی گم شده است ،او به شهری می رسد که مردمان آنجا دو دسته اند :دروغگو و راستگو .راستگویان همیشه " راست" و دروغگویان همیشه " دروغ" می گفتند .هادی از اولین کسی که با او برخورد می کند ،راه خانه را می پرسد .او راهی را به هادی نشان می دهد .حرف های دومین کسی که با او رو به رو می شود کامال مخالف راهنمایی های نفر اول است .به نظر شما آیا هادی با یک مساله مواجه شده است؟ چرا؟ از میان دو مساله ای که "هادی" و "حسن" با آن مواجه شده اند حل کدام یک ساده تر است؟ چرا؟ سواالت طبقه راهبرد -14 -15 -16 -17 مرتضی در حل مسایل ریاضی مشکل داشت .معلمش به او گفت که برای حل مسئله ابتدا باید آن را بفهمد .به نظر شما مرتضی برای فهمیدن مسئله باید چه کار کند؟ اگر بخواهید یک مسئله ریاضی را حل کنید ،ابتدا چه می کنید؟ معلم " جواد" از او خواسته است تا به عنوان تکلیف شب یک مساله ریاضی حل کند .معلم پاسخ صحیح را که عدد 297 می باشد ،به او گفته است .پاسخی که جواد پس از حل مساله به دست آورد 102بود .نظر شما در مورد پاسخ معلم چیست؟ چه موقعی متوجه می شوید که صورت مساله را فهمیده اید؟ شیوه نمره گذاری و تفسیر این پرسشنامه دارای 17سوال بوده و هدف آن ارزیابی سه طبقه دانش فراشناختی حل مسئله (طبقه شخص ،تکلیف و راهبرد) می باشد .شیوه اجرای آن به صورت مصاحبه است و هر سوال برای آزمودنی خوانده می شود .به آزمودنی اعالم خواهد شد که پاسخ درست یا غلط وجود ندارد .کل آزمون 30تا 35دقیقه طول خواهد کشید .البته می توان پرسشنامه های را به صورت چاپی نqqیز در اختیار آزمودنی قرار داد ولی احتمال خطا زیاد خواهد بود .در صورتی که یک آزمودنی سوال را نفهمیده باشد ،مجددا آن سوال برای وی خوانده خواهد شد و سعی در ساده تر نمودن مطالب برای درک جامع آن خواهد شد .پاسخهای آزمودنی باید ثبت شود .این پرسشنامه سه طبقه از دانش فراشناختی حل مسئله را مورد ارزیابی قرار می دهد که در جدول زیر سواالت مربوط به هر طبقه ارائه گردیده است: شماره سواالت طبقه شخص 10 ،7 ،5 ،4 ،3 ،2 ،1 تکلیف 13 ،12 ،11 ،10 ،9 ،8 راهبرد 17 ،16 ،15 ،14 ،10 پاسخ های هر آزمودنی به سواالت باید ابتدا کدگذاری گردد .به عبارت دیگر ،ابتدا پاسخ تک تک سواالت باید به صورت کدبندی شده در بیاید .برای آشنایی با این روش و کدبندی نمودن سواالت ،یک نمونه از کدگذاری مربوط به یک سوال از تکلیف و یک سوال از طبقه راهبرد ارائه شده است .بنابراین ،باید تمام سواالت دیگر را نیز بر اساس این راهنما کد بندی نمود. سوال شماره 10 سوال شماره 17 در چه شرایطی می گوئیم فرد با یک مساله مواجه شده است؟ چه موقع متوجه می شوید صورت مساله رافهمیده اید؟ درجه 5 محتوای پاسخ الف -مساله به موقعیتی اشاره دارد که به راحتی نمی توان آن را حل کرد یا پاسخ مناسبی ارائqqه نمود. ب – مساله به موقعیتی اشاره دارد که به راحتی درجه محتوای پاسخ 5 جمله ای مبتنی بر این که از طریق درک خواسته های مساله می توان به فهمیدن صqqورت مسئله پی بqqqرد .بqqqرای مثqqqال :شqqqناخت معلومات و مجهوالت ،تجزیqqه مسئله ،توضqqیح مسئله بqqرای خود و دیگران. 4 جمالتی که اشاره به راهبردهای عمومی پردازش اطالعات دارند .برای مثال ،دقت کردن و خواندن متن مساله ،فکر کردن درباره آن ،تجسم ،تکرار، یادسپاری و توجه. الqqف :جملqqه ای مبتqqنی بqqر این کqqه از طریqqق "شناخت" مساله می توان به آن پی برد. نمی توان برای آن کاری انجام داد. 4 مسئله موقعیqqتی اسqqت کqqه فرد در مqqورد آن اطالعات کافی ندارد یا آن را نمی فهمد و یا درک آن برایش مشکل است. 3 اشqqاره بqqه کارکردهای مسئله بqqه جای تعریqqف شرایط باعث تفکر می شود ،ذهن را مشغول می کنqqد ،وقت می گqqیرد؛ فرد درباره آن تالش می کند. 3 بیان این جمله که مسئله موقعیتی است که فرد 2 جمله ای مبتنی بر این که "فهمیدن مساله" بر منqqابع بqqیرونی متکی اسqqت (پرسqqیدن از معلم، سپس پس از کدبندی تمام سواالت ،امتیازات آزمودنی را بر اساس این کدها (درجه ها) محاسبه نموده و با هم جمع نمائید .بqqرای بدست آوردن امتیاز مربوط به هر بعد ،مجموع امتیازات سواالت مربوط به آن بعد را با هم جمع نمایید .برای بدست آوردن امتیاز کلی پرسشنامه ،مجموع امتیازات همه سواالت را با هم جمع کنید .نمرات باالتر نشان دهنده دانش فراشناختی حل مسئله باالتر خواهد بود و برعکس. روایی و پایایی برای تعیین روایی صوری و محتوایی و انطباق محتوای هر سوال با هدف مربوط به آن ،پرسشنامه به همراه یک راهنما و جداول درجه بندی 5مقوله ای در اختیار 6نفر از استادان روانشناسی دانشگاه های تربیت معلم و تهران گذاشته شد .تحلیل سیاهه نظرخواهی از استادان نشان داد که همگی ،سوال های پرسشنامه را مناسب و رضایت بخش تشخیص داده اند .همچنین پایائی پرسشنامه یا قابلیت اعتماد آن با استفاده از روش اندازهگیري آلفاي کرونباخ محاسبه شد .معموًال دامنه ضریب اعتماد آلفاي کرونباخ از صفر ( )0به معناي عدم پایداري ،تا مثبت یک ( )+1به معناي پایائی کامل قرار میگیرد و هر چه مقدار بدست آمده به عدد مثبت یک نزدیکتر باشد قابلیت اعتماد پرسشنامه بیشتر میشود .آلفای کرونباخ برای پرسشنامه دانش فراشناختی حل مسئله 87/0بدست آمد .که نشانگر پایایی خیلی خوب این ابزار است. منبع :کریمی ،فرهاد ،ساالری فر ،محمدحسین ،)1380( ،پرسشنامه مصاحبه ای دانش فراشناختی حل مسئله :آماده سازی ،اجرای مقدماتی و بررسی شاخص های روانسنجی .تازه های علوم شناختی ،سال ،3شماره .3