پاسخ خودارزیابی علوم و فنون ادبی دهم انسانی درس به درس کل کتاب

پاسخ خودارزیابی علوم و فنون ادبی دهم انسانی 1402-1403 خودارزیابی درس اول :مبانی تحلیل متن -1مفهوم «متن» را با ذکر دو مثال توضیح دهید. پاسخ :هر چیزی که ذهن ما را به پویایی در آورد متن است .در این کتاب مقصود ما از متن ،آثار شعر و نثر فارسی است .برای نمونه کتاب ها معموال متن دیداری هستند و اگر خوانده شوند به آنها متن های شنیداری یا خوانداری می گویند .صداهایی که می شنویم (شنیداری )،بویی که حس می کنیم (بویایی )،مزهای که می چشیم (چشایی) و ...نیز متن محسوب می شوند .شنیدن یک موسیقی ،چون سبب پویایِی ذهن ما می شود ،متن است. -2یکی از آسانترین و کاربردیترین شیوه ها در بررسی و تحلیل متن چیست ؟ پاسخ :متن از سه دیدگاه زبان ،ادبیات و فکر یعنی در سه قلمرو بررسی ،تحلیل و طبقه بندی میشود: زبانی ،ادبی ،فکری. -3با توجه به قلمرو فکری ،دیدگاه خود را درباره ی محتوا و موضوع سروده زیر بنویسید. آب را گل نکنیم /در فرودست انگار،کفتری می خورد آب /یا که در بیشةدور ،سیرهای پر میشوید /یا در آبادی کوزهای ُپر می گردد /آب را گل نکنیم /شاید این آب روان میرود پای سپیداری تا فرو شوید اندوه دلی /دست درویشی شاید ،نان خشکیده فرو برده در آب. پاسخ :این متن عرفانی است و سپهری با کمک گرفتن از طبیعت و با دیدگاه عرفانی ،تالش میکند مهربانی و دوستی را میان همة پدیده های هستی مطرح کند .شاعر در این شعر از شهر گمشده و سرزمین آرمانی اش سخن می گوید و خوشبین است و خوشبینی را القا می کند .آب تمثیلی است برای تمام زندگی ،و گل نماد نادرستی و کژی است .روح بزرگ سپهری در این سروده مشهود است. (ذهنگرایی ،شادی گرایی ،نگرش عرفانی ،ارج نهادِن زندگی) ....اختیارگرا و جهانی بودن شعر ،نوع ادبی: غنایی و تعلیمی. -4در خوانش شعر زیر ،به چه نکاتی باید توجه کرد؟ نهنگی بّچ ة خود را چه خوش گفت: آویز و از سواحل بپرهیز به موج به دین ما حرام آمد کرانه دریاست ما را آشیانه همه پاسخ:خوانش درست شعر (چشم خوانی) با هدف کشف لحن شعر ،یکباره خواندن شعر بدون گسست، پس از خواندن شعر متوجه می شویم لحن خواندن این شعر ،روایی داستانی است زیرا یک داستان کوتاه، با مفهوم تالش و کوشش و دوری از سستی است که شاعر آن را به خواننده انتقال میدهد .در ابتدا متن به آهنگ نرم و مالیم خوانده می شود ودر ادامه به تناسب فضای داستان و شخصیت ها ،از لحن های (لحن خطابی) دیگر بهره می جوید و به خاطر تعلیمی بودن آهنگی آرام و مالیم دارد. ۵سرودٔە زیر را بخوانید و با توجه به قلمرو ادبی«کنایه ،تشبیه ،تشخیص ،مثل و مراعات نظیر»را شناسایی کنید. هرکه زین گلشن لبی خندانتر از گل بایدش خاطری فارغ ز عالم چون توکل بایدش خرده ای ازمال دنیا در بساط هرکه هست جبهه واکرده ای پیوسته چون گل بایدش بر هرکه می خواهد که ازسنجیده گفتاران شود زبان بند گرانی ازتأمل بایدش صبر برجور فلک کن تا برآیی رو سفید چون درآسیا افتد تحمل بایدش دانه قطره آبی که دارد در نظر گوهر شدن کنار ابر تا دریا تنزل بایدش از پاسخ ها: بیت اول :چون توکل :تشبیه /لب خندان گل :تشخیص /گل و گلشن :مراعات نظیر بیت دوم :تشبیه جبهه (پیشانی) به گل /جبهه وا کردن :کنایه از گشاده رویی و اخمو نبودن /انسان گشاده رو و خوشرو به گل تشبیه شده. بیت سوم :بند گران به زبان داشتن :کنایه از سکوت کردن ،تشبیه تامل به بند گران. بیت چهارم :روسفید شدن :کنایه (از موفق شدن و پیروزی و سربلندی) /فلک تشخیص /مصرع دوم : ضرب المثل (اسلوب معادله) بیت پنجم :قطره آب ،ابر ،دریا :مراعات ن یر /قطرٔە آبی که دارد در ن ر :تشخیص -6با توجه به متن زیر ،به پرسش ها پاسخ دهید. شنیدم که خلیفه ای خوابی دید ،بر آن جمله که پنداشتی که همة دندانهای او بیرون افتادی به یک بار. بامداد ،خوابگزاری را بخواند و پرسید که« :تعبیر این خواب چیست؟» ُم عبر گفت« :زندگانی امیر ،دراز باد، همة اَق ربای تو پیش از تو بمیرند ،چنان که کس از تو باز نماند». خلیفه گفت« :این مرد را صد چوب بزنید؛ چرا بدین دردناکی سخن اندر روی من بگفت؟! چه اگر همة اقربای من پیش از من بمیرند ،پس آن گاه ،من که باشم؟!» خوابگزاری دیگر بیاوردند .همین خواب با وی بگفت .خوابگزار گفت« :بدین خواب که امیر گفت، دلیل کند که خداوند ،دراز زندگانیتر از همة اقربای خویش بَو د». خلیفه گفت« :تعبیر از آن بیرون نشد (سخن همان است)؛ اّم ا از عبارت تا عبارت ،بسیار فرق است؛ این مرد را صد دینار بدهید( ».قابوس نامه) الف) دو ویژگی زبانی را استخراج کنید. پاسخ ها: -1کاربرد «ی» استمراری در آخر فعل به جای «می» استمراری در اول فعل «پنداشتی (می -پنداشت)»، افتادی -2کاربرد دستور تاریخی نمونه کاربرد «اندر» به جای «در» -1استفاده از واژٔە عربی «اقربا» به جای نزدیکان -4سادگی و روانی جمالت -5کاربرد جمله های کوتاه: خوابگزاری دیگر بیاوردند-6 .استفاده حرف «ب» قبل از فعل ،بگفت. ب) چه عاملی سبب شد خلیفه ،رفتاری متفاوت با دو خوابگزار داشته باشد؟ پاسخ :شیؤە بیان و زاویة دید دو خوابگزار برای یک مفهوم. -7حکایت زیر را بخوانید و آن را از دید قلمرو ادبی و فکری ،بررسی کنید. روزی شخصی پیش بهلول ،بیادبی نمود .بهلول او را مالمت کرد که چرا شره ادب به جا نیاوردی؟ او گفت: «چه کنم؟ آب و گل مرا چنین سرشتهاند» .گفت« :آب و گل تو را نیکو سرشتهاند ،اّم ا لگد کم خورده است!». (لطایف الطوایف) پاسخ ها: قلمرو ادبی :آب و گل :مراعات نظیر /بی ادب ،ادب: تضاد /آب و گل مجاز از وجود انسان /بهلول :تلمیح / آب و گل تو را نیک سرشته اند ...:ضرب المثل /لگد کم خوردن :کنایه از تربیت و پرورش کم. قلمرو فکری :نویسنده در قالب طنز می گوید سرشت همة انسان ها نیکو آفریده شده است و فقط تربیت موجب برتری و تفاوت انسان ها می شود .به اهمیت تربیت درست اشاره کرده است و با نگرش تعلیمی و اندرزی تالش می کند بی ادبی را نکوهش کند .سرزنش انسان های بی ادب ،توجه به نقش تربیت در شکل گیری شخصیتانسان. نوع ادبی :تعلیمی پاسخ خودارزیابی درس دوم :سازه ها و عوامل تاثیر گذار در شعر فارسی -1نمونه های زیر را بخوانید؛ آنها را از دید آهنگ و موسیقی با هم مقایسه کنید و تفاوت آنها را بیان کنید. الف) ای ساربان آهسته ران کارام جانم میرود وان دل که با خود داشتم با دلستانم میرود محمل بدار ای ساربان ،تندی مکن با کاروان کز عشق آن سرو روان ،گویی روانم میرود پاسخ :موسیقی و آهنگ این شعر مالیم و با کشش و امتداد آوایی همراه است البته وزن عروضی آن طرب انگیز است و با محتوای شعر همسویی ندارد( .قافیه دورنی بر موسیقی شعر افزوده است). ب) مرا در منزل جانان چه امن عیش چون هر دم جرس فریاد میدارد که بر بندید محملها شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل کجا دانند حال ما سبکباران ساحلها جواب :با خواندن بیتها متوجه میشویم که در میانة هر مصرع درنگی من م وجود دارد و گامهای آوایی این شعر کوتاه و پیدرپی هستند و همین ن م و آهنگ توازن پارههای کالمی را نمایان میسازد( .بیت بیانگر حالت غم و اندوه و حسرت است). پ) بیا تا همه دسِت نیکی بریم به بد نسپریم جهاِن جهان را نباشد همی نیک و بد پایدار نیکی بود یادگار همان به که پاسخ :لحن حماسی و وزن و آهنگ کوبنده و با فشار آوایی همراه است ،بار حماسی فضای شعر را غنی تر کرده است( .فضای معنایی شعر که حماسی است ضرب آهنگ کالم را با کوبندگی و کشیدگی همراه کرده است). ت) ای ِم هر تو در دلها ،وی ُم هر تو بر لبها وی شور تو در سرها ،وی سِر تو در جانها تا خار غم عشقت ،آویخته در دامن چون عشق حرم باشد ،سهل است بیابانها گر در طلبت رنجی ما را برسد شاید کوته نظری باشد ،رفتن به گلستانها گویند مگو سعدی چندین سخن از عشقش می گویم و بعد از من ،گویند به دورانها پاسخ :در این شعر هر مصرع به دو پارٔە آوایی متوازن بخش شده .ابتدای پاره ها را با کشش و پایان آنها را با کوبش همراه کرده است همین ویژگی بار موسیقایی شعر را بیشتر کرده است (لحن شعر، تغّز لی و عاطفی است) /وزن شعر دوری یا همسان دو لختی است ،این وزن هیجان آور ،تند و مناسب برای بیان شور و َو جد عاشقانه و عارفانه است). -2نمونه های زیر را بخوانید و دربارٔە تفاوت عواطف و حّس و حال حاکم بر فضای شعر ،گفتوگو کنید. الف) ای نَف ِس خّر م باِد صبا َم رحبا از بِر یار آمده ای، قافلة شب ،چه شنیدی ز صبح چه خبر از سبا مرغ سلیمان، بر سِر خشم است هنوز آن حریف میرود اندر رضا؟ یا سخنی پاسخ :وزن این شعر سعدی شاد و طرب انگیزو فرح بخش است ،خشنودی ،شور و هیجان در انسان ایجاد می کند گویی شادی و خوشی را می خواهد برای شنونده بازگو کند( .لحن شعر تغّز لی و عاشقانه است ).با بیان احساسات لطیف و عاشقانه ،منت ر رسیدن خبری از جانب معشوق است. ب) زین درد ،خون گریست سپهر و ستاره هم بر سر زدند از َاَلم زادٔە بتول بستند راه مهلت او از چهار سو کردند قتل عام به نوعی که شد قتیل بر قتل شیرخواره نکردند اکتفا بر خور نشست از اثر نعل میخ کوب آن پیکر شریف چو بر روی خاک ماند خون گشت ،قلِب لعل و دِل سنگ خاره هم تنها همین نه مریم و هاجر ،که ساره هم تنها نه راه مهلت او ،راه چاره هم از کودکان آلنبی ،شیرخواره هم تاراج بردهاند ز کین ،گاهواره هم تنها نه نقش ماه ،که نقش ستاره هم بر روی او پیاده گذشت و سواره هم پاسخ :فدایی مازندرانی بار معنایی واژه هایش بسیار سنگین است وغم و اندوه و سوگ را به انسان انتقال می دهد .وزن انتخاب شده با درونمایه و محتوای شعر متناسب است .و حالت سوگواری و مرثیه سرایی را به خواننده منتقل می کند( .لحن شعر غم انگیز و عاطفی است) پ) معشوقه بسامان شد ،تا باد چنین بادا ملکی که پریشان شد ،از شومی شیطان شد یاری که دلم َخستی ،در بر رِخ ما بستی زان خشم دروغینش ،زان شیؤە شیرینش عید آمد و عید آمد ،یاری که رمید آمد کفرش همه ایمان شد ،تا باد چنین بادا باز آِن سلیمان شد ،تا باد چنین بادا غمخوارٔە یاران شد ،تا باد چنین بادا عالم شکرستان شد ،تا باد چنین بادا عیدانه فراوان شد ،تا باد چنین بادا پاسخ :مولوی در این شعر وزن و آهنگ تند و طرب انگیز و شادی آوری استفاده کرده و حالت شور و شوق و نشاط عاشقانه به خواننده منتقل کرده است. هجاها کوتاه و ضربی است .وزن و عاطفه در این شعر باهم همسو هستند و تناسب دارند و این تناسب موجب افزایش اثرگذاری این سروده شده است( .لحن این شعر غنایی است). ت) دیو پیش توست پیدا ،زو حذر بایدت کرد چون نخواهی کت ز دیگر کس جگر خسته شود بر ُگزین از کارها پاکیزگی و خوی نیک نیکخو گفته است یزدان ،مر رسول خویش را چند نالی تو چو دیوانه ز دیو ناپدید دیگران را خیره خیره دل چرا باید َخلید کز همه دنیا ُگزیِن خلِق دنیا این گزید خوی نیک است ای برادر ،گنج نیکی را کلید پاسخ1- :با وزن سنگین با آهنگ رسمی و خشک به خواننده پند میدهد و درونمایه شعر با وزن هماهنگی دارد2- .حالت رسمی ،خشک و مستقیم دارد و پندگویی و اندرزدادن بر فضای شعر چیره (لحن شعر آموزشی و تعلیمی و اندرزی خطابی و تحّکم آمیز است). خودارزیابی درس سوم« :واج آرایی و واژه آرایی -1در بیتهای زیر ،نمونه های واج آرایی را بیابید. *سرو را بین بر سماع بلبالن صبح خیز همچو سرمستان به بستان ،پای کوب و دست زن پاسخ :واج آرایی صامت «س» 7بار« ،ن» 5بار« ،ب» 8بار و مصوت «آ» *گو بهار دل و جان باش و خزان باش ،ارنه بسا باغ و بهاران که خزان من و توست ای پاسخ :واج آرایی صامت «ن» 6بار« ،ب» 6بار ،مصوت «آ» 11بار و مصوت کوتاه «ُ5 »-بار. *سر ارادت ما و آستان حضرت دوست هرچه بر سر ما می رود ،ارادت اوست که پاسخ :واج آرایی صامت «س» 5بار« ،ر» 8بار« ،ت» 6بار« ،د» 4بار و مصوت «آ» 6بار و «ُِ11 »-بار. *ای تکیه گاه و پناِه /زیباترین لحظه های /پر عصمت و پرشکوه تنهایی و خلوت من /ای شّط شیرین پر شوکت من! پاسخ :واج آرایی صامت «ت» 8بار« ،ن» 6بار« ،ش» 4بار و واج آرایی با کسره «ُِ12 »-بار. ۲در اشعار زیر ،آرایٔە تکرار (واژه آرایی) را بیابید.*عمر ما را مهلت امروز و فردای تو نیست که یک امروز ،مهمان توام ،فردا چرا؟ من پاسخ :امروز ،فردا ،تو *دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین علی شناختم من ،به خدا قسم ،خدا را به پاسخ :علی ،خدا زمانه قرعة نو میزند به نام شما خوشا شما که جهان می رود به کام شما پاسخ :شما *گر تو گرفتارم کنی ،من با گرفتاری خوشم خوار چون خارم کنی ،ای ُگل! بدان خواری خوشم پاسخ :گرفتار ،خوار (خوار و خار :از ن ر آوایی در ایجاد موسیقی ،یکسان هستند) کنی *َگَر م باز آمدی محبوب سیم اندام سنگین دل گل از خارم برآوردی و خار از پای و پای از گل پاسخ :خار ،پای ور *بی عمر زنده ام من و این بس عجب مدار روز فراق را که نهد در شمار عمر پاسخ :عمر *پای استداللیان چوبین بود چوبین سخت بی تمکین بود پای پاسخ :پای ،چوبین *از ننگ چه پرسی که مرا نام ز ننگ است نام چه پرسی که مرا ننگ ز نام است وز پاسخ :ننگ ،چه پرسی ،مرا ،نام *گر اظهار پشیمانی کند گردون مشو ایمن بد عهد از پشیمانی ،پشیمان زود می گردد که پاسخ :پشیمانی *یک عمر پریشانی دل ،بسته به مویی است سر مویی ز سر موی تو دورم تنها پاسخ :سر ،مویی *هرکجا دردی است درمانیش هست عشق است آنکه درمانیش نیست درد پاسخ :درد ،درمان ،است -3غزلی از دیوان حافظ بیابید که نمونٔە مناسبی برای کاربرد واج آرایی و واژهآرایی باشد؛ سپس مشخص کنید ،کدام واج ها و واژه ها در ایجاد این آرایه ها، موثر هستند. پاسخ :تکلیف دانش آموزان برای تمرین و ممارست بیشتر و یادگیری عمیق مطالب کارگاه تحلیل فصل اول -1شعر زیر را بخوانید و جدول را کامل کنید در کتاب آمد که در عهد قدیم ساخت سقراط حکیم خانه ای می چون به پایان برد کار آن سرا رفیق و آشنا آمدند از ره جمله گفتند :این بنای مختصر درخورد تو ،ای صاحب نظر چون توانی زیستن در این قفس؟ نبود مقام چون تو کس بهر مردی چون تو واال و حکیم کاخی عظیم در شبستان تو چون آییم جمع ؟ به گرد روی شمع ؟ گفت در پاسخ که ما را باک نیست خانه اال خاک نیست نیست این قفس بارگاهی باید و همچو پروانه عارفان را حجره ی خود گر بدینسان ساختم درخورد یاران ساختم خانه ای بیش از این گر یار یکدل داشتم عرش می افراشتم بام خود تا درحقیقت یار یکدل کیمیاست کمیاب و چون ُدر پربهاست چون صدف نوع لحن: لحن ،روایی و داستانی است| ،در ابتدا متن با آهنگ نرم و کشش آوایی خوانده می شود و در ادامه به تناسب تغییر فضای داستان و شخصیت ها از لحن های دیگر بهره می جوید .لحن روایی -داستانی باید به گونه ای باشد که میل و شوق و رغبت شنونده را به شنیدن ادامة آن برانگیزد و شوقی همراه با حالت انتظار در ذهن پدید آورد قلمرو زبانی: به کارگیری «حکیم» به جای «دانشمند»« ،سرا» به جای خانه /کاربرد «در خورد» به جای «در خور» جمله ها ساده و کوتاه به کارگیری واژگان فارسی / ساختمان بیشتر واژه ها ساده است .زبان شعر ساده و روان است ،حرف اضافة بهر :برای قلمرو ادبی: قالب شعری :مثنوی /به کارگیری آرایه های: جناس:جم ،شم ،باک ،خاک /استعاره :قفس / تشبیه :همچو پروانه ،یار یک دل چون صدف /مراعات ن یر :کیمیا ،صدف و در ،پربها -کنایه :یکدل بودن (صمیمی بودن) -تکرار :قفس قلمرو فکری: عارفان تعلق خاطر به دنیا و ظواهر دنیایی ندارند و در دنیای مادی کنونی انسان های با معرفت و راستین و حقیقی بسیار کم و نایاب هستند. نتیجه گیری: نبودن دوست همدل ،یار یکدل و روشن ضمیر بسیار گرانبهاست و مردان حق تنها هستند .نوع ادبیات: تعلیمی ،اندرزی -2حکایت زیر را بخوانید و برای هر قلمرو ،چند ویژگی استخراج کنید پارسا زاده ای را نعمِت بیکران به دست افتاد؛ فسق و فجور آغاز کرد .باری ،به نصیحتش گفتم :ای فرزند، دخل ،آب روان است و عیش ،آسیاب گردان؛ یعنی خرج فراوان کردن ،مسلم کسی را باشد که َدخِل معّین دارد. چو َدخلت نیست ،خرج آهسته تر کن گویند ماّل حان سرودی اگر باران به کووهستان نبارد دجله گردد ،خشک رودی که می به سالی عقل و ادب ،پیش گیر و لهو و لعب بگذار که چون نعمت سپری شود ،سختی َبری و پشیمانی خوری. پسر ،این سخن در گوش نیاورد و بر قول من اعتراض کرد و گفت: برو شادی کن ای یار دل افروز نشاید خورد امروز غم فردا، دیدم که نصیحت نمی پذیرد و َدِم گرم من در آهِن سرد او اثر نمی کند؛ روی از مصاحبت بگردانیدم و قول حکما کار بستم که گفته اند: گر چه دانی که نشوند ،بگوی دا نی ز نیک خوا هی و پند زود باشد که خیره سر ،بینی پای اوفتاده ،اندر بند هرچه به دو دست بر دست میزند که دریغ نشنیدم حدیث دانشمند قلمرو زبانی: -1به کارگیری واژگان عربی :فسق ،فجور -2جمله ها کوتاه هستند-3 .به کارگیری « لهو و لعب » به جای «خوش گذرانی» -4کاربرد «را» به معنی «برای» در جمله «خرج فراوان کردن ،مسلم کسی را باشد» -5 کاربردهای کهن :مالح ،خشک رود ،پشیمانی خوردن. -6حذف فعل به قرینه لفظی :دخل ،آب.. قلمرو ادبی:  -1سج بین کلمات «روان و گردان» -2به کارگیری تمثیل :اگر باران به کوهستان نبارد -3کنایه :دست بر دست زدن: کنایه از افسوس خوردن -4تضاد میان :خشکی و باران /غم و شادی /دخل و خرج /گرم و سرد -5کنایه :دم گرم من در آهن سرد او اثر نمیکند (تاثیر نداشتن سخن) -6دم مجاز از سخن -7آهن سرد :استعاره از دل سخت -8تشبیه دخل به آب /عیش به آسیاب قلمرو فکری: -1مدیریت خرج و دخل زندگی را نداشتن موجب پشیمانی می گردد -2 .کسانی که پند نپذیرند دچار حسرت و افسوس میشوند -3 .توصیه به رعایت خردمندی و ادب رفتاری-4 .نوع ادبیات :تعلیمی – اندرزی -5پرهیز از لهو و لعب-6 .پرهیز از اسراف -3نمونه های زیر را از دید حّس و حال فضای شعری و عاطفی بررسی کنید. *ای آن که غمِگنی و سزاواری وندر نهان ،سرشک همی باری رفت آن که رفت آمد آن که آمد بود آن که بود خیره چه غم داری؟ پاسخ :فضای حاکم بر شعر سنگین و غم انگیز است و بین وزن و آهنگ با محتوا تناسب دارد( .حکمی و اندرزی) *بیا تا گل برافشانیم و می در ساغراندازیم فلک راسقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم پاسخ :ادبیات غنایی ،عاطفی فضای حاکم بر شعر شاد و شورانگیز است محتوا با وزن و آهنگ تناسب دارد. *این مطرب از کجاست که بر گفت نام دوست تا جان و جامه بذل کنم بر پیام دوست دل زنده می شود به امید وفای یار جان رقص می کند به سماع کالم دوست پاسخ :ادبیات غنایی ،اگر با لحن عاطفی خوانده شود بیشتر می توان با فضای شعر ارتباط برقرار کرد، وزن شعر نرم ،آرام ولطیف است. *جامی است که عقل آفرین میزندش صد بوسه زمهر بر جبین می زندش این کوزه گر دهر چنین جام لطیف می سازد و باز بر زمین می زندش پاسخ :ادبیات تعلیمی ،وزن به کار رفته در این شعر سنگین است .حس و حال متفکرانه و آمیخته به حسرت و اندوه دارد( .حکمی و فلسفی) *خروشید کای فرخ اسفندیار هماوردت آمد برآرای کار پاسخ :نوع شعر حماسی است .وزن و آهنگ کوبنده و کوتاه است بار عاطفی حاکم بر این سروده پهلوانی – دالوری و جسورانه است. *وقت را غنیمت دان آن َق در که بتوانی حاصل از حیات ای جان یک دم است تا دانی پاسخ :فضای عاطفی حاکم بر شعر اندرزی و نصیحت گرایانه است و نشان دهندٔە نوع ادبیات تعلیمی است. -4در بیت های زیر ،نمونه های واج آرایی و واژه آرایی را بیابید. *گوشه گرفتم ز خلق و فایده ای نیست گوشة چشمت بالی گوشه نشین است پاسخ :واج آرایی صامت «ک – ش» /واژه آرایی «گوشه» *ما چون ز دری پای کشیدیم ،کشیدیم امید ز هر کس که بریدیم ،بریدیم پاسخ :واج آرایی مصوت «ای» ،صامت «م» از *دل نیست کبوتر که چو برخاست نشیند گوشة بامی که پریدیم ،پریدیم پاسخ :واج آرایی صامت «ش -ک – د» /واژه آرایی کشیدیم ،بریدیم ،پریدیم *در زلف تو بند بود داد دل ما کمند بود داد دل ما در بند ای داد به داد دل ما کس نرسید بس که بلند بود داد دل ما پاسخ :واژه آرایی «بند ،دل ،داد ،ما» /واج آرایی صامت «د» و «ب» ،مصوت «ُِ « ،» -ا » *نه من ز بی عملی در جهان ملولم و بس ماللت علما هم ز علم بی عمل است از پاسخ :واج آرایی «ل – م –ع» /واژه آرایی «بی عمل» *اگر جنگ خواهی و خون ریختن گونه سختی بر آویختن بر این بگو تا سوار آورم زابلی /که باشند با خنجر کابلی پاسخ :واج آرایی صامت «ن – خ -ت» ،مصوت «آ»