سیر تحولات بانکداری بدون ربا تئوری ها و نظریات

سیر تحوالت بانکداری بدون ربا مباحث پیشرفته در ابزارهای مالی اسالمی تاریخچه بانکداری • بانک­ها موسساتی هستند که از محل سپرده­های مردم می­توانند سرمایه­های الزم را در اختیار صاحبان واحدهای صنعتی ،کشاورزی ،بازرگانی و اشخاص قرار دهند .در مورد ریشه و منشأ کلمه بانک اختالف نظر وجود دارد. گفته می شود کلمه بانک از یکی از واژه های آلمانی ( )Banckبه معنای شرکت یا ایتالیایی ( )Bancoبه معنای دکه و محل کسب یا ( )Bancaبه معنای نیمکت گرفته شده است .تکامل بانکداری به زمانی که نوشتن بوجود آمد ،بر می­گردد و اکنون به عنوان یک نهاد مالی که به ارایه خدمات مالی می پردازد همچنان رو به تکامل است. آغاز بانکداری اسالمی به دغدغه یکی از کشورهای عرب در مورد رواج گسترده بانکداری ربوی بر می گردد که در نتیجه آن شهید محمدباقر صدر در این باره تحقیقات جامعی بعمل آورد .علت طرح موضوع هم این بود که مسلمانان استقبال چندانی از تودیع پول در بانکداری ربوی نداشتند و سرمایه­های خود را به طور معمول در این بانک­ها سپرده گذاری نمی­کردند .شهید صدر دو بحث در ایجاد بانکداری غیرربوی بیان داشت :اول اینکه در اساس و به طور پایه­ای ،بانکداری چگونه اسالمی می شود؟ و دوم اینکه چه کنیم تا در صورت عدم تغییر وضع موجود ،نوعی بانکداری رواج یابد که الاقل شبهه ربوی نداشته باشد ،یعنی از اساس و بنیان ،بانکداری اسالمی مطرح نشود که با مشی حکومت مطابق نباشد ،بلکه به گونه­ای باشد که بتوان با حفظ شیوه بانکداری متعارف بنابراین ،منظور از بانکداری اسالمی نوعی سیستم بانکداری است که مبتنی بر قوانین اسالمی و نظریات اقتصاددانان و کارشناسان علوم بانکی و علمای اسالم است .اگر مولفه های اصلی بانکداری اسالمی را حذف ربا از تمامي عملیات بانکی و انطباق عملیات بانکی با موازین شرعی بدانیم ،اساس بانکداری اسالمی ،تسهیم سود ،مشخص بودن مسیر مصرف منابع و نظارت بر عملیات بانکی خواهد بود .بر این اساس ،در بانکداری سنتی (ربوی) بین بانک و مشتری یا گیرنده تسهیالت یک رابطه مستقیم وجود دارد و بواسطه وجود همین رابطه مستقیم ،رابطه دائن و مدیون بوجود می­آید ،اما در بانکداری اسالمی وجوه سپرده­گذاران طبق موازین شرعی و حقوقی و در قالب عقود معین سرمایه­گذاری می شود .در مبحث بانکداری اسالمی موضوع سود و حداقل سود مورد انتظار پیش کشیده می­شود که با ربا (بهره) ،به معنی دریافت هر مبلغ اضافه بر روی دین مشروط بر اینکه قبًال شرط شده باشد ،تفاوت­هایی اساسی دارد ،از جمله اینکه :سود با توافق طرفین تعیین و به نسبت­های مورد توافق پرداخت می­شود، ولی ربا از طرف وام دهنده (دائن) تعیین و به هر نرخ یا نرخ­های بانک اسالمی پول­های مشتریان خود را بدون تعهد مستقیم یا غیرمستقیم به پرداخت پاداش ثابت به سپرده­ها‌ی آنها ،دریافت می­کند اما بازپرداخت اصل سپرده­ها را به هنگام درخواست مشتری تضمین می­کند .بانک اسالمی ،وجوه نزد خود را (بدون وام دادن با بهره) در فعالیت­های تجاری و سرمایه­گذاری به کار می­گیرد (یعنی بر اساس مشارکت در سود) و در صورتی که فعالیت مورد نظر زیان کند ،بانک نیز همانند سایر شرکاء در زیان سهیم خواهد شد .برای تکمیل تعریف بانک اسالمی الزم است شرط دیگری به شرط عدم معامله با بهره (ربا) اضافه نمود و آن التزام به اصول شریعت اسالمی در تمام فعالیت ها و معامالت (و به دنبال آن عدم به کارگیری منابع مالی در فعالیت­های غیرمشروع) و التزام به مقاصد شریعت در تأمین منابع و مصالح جامعه اسالمی می­باشد. بنابراین بانک اسالمی منابع مالی خود را به بهترین فعالیت­های ممکن تخصیص داده و بر مبنای ارزش­های اخالقی و اصول شرعی برای تأمین منافع فردی (در .ضمن مصالح اجتماعی) به مشتریان خود مشاوره می­دهد اهداف نظام بانکی در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا اینگونه عنوان شده :است استقرار نظام پولی و اعتباری بر مبنای حق و عدل (با ضوابط اسالمی) به «1- منظور تنظیم گردش صحیح پول و اعتبار در جهت سالمت و رشد اقتصادی .کشور فعالیت در جهت تحقق هدف­ها وسیاست­ها و برنامه­های اقتصادی دولت با 2- .ابزارهای پولی و اعتباری ایجاد تسهیالت الزم برای گسترش تعاون عمومی و قرض­الحسنه از طریق3- جذب و جلب وجوه آزاد ،اندوخته­ها ،پس­اندازها ،سپرده­ها و بسیج و تجهیز آن­ها .برای تامین شرایط و امکانات کار و سرمایه­گذاری :بانکداری در دوره قدیم الف -بابل :در امپراطوری بابل معامالت بانکی به شیوه ابتدایی آن رواج داشت و حتی در قوانین ومقرراتی برای دادن وام و قبول سپرده­های تجارتی ذکر شده و دستوراتی درباره سرمایه­گذاری آمده است. در شهر بابل تجارتخانه­ها و بانک­های بزرگی وجود داشتند که دادن تمسک ،حواله ،برات و نیز گرفتن ربح معمول بود میزان ربح %20 بود و در مواردی به صدی چهل تا چهل و سه می رسید .معابد این شهر در حدود 2000سال قبل از میالد مسیح به عملیات بانکی ب -یونان :در کشور خدایان عالوه بر بانک­های خصوصی بعضی از معابد هم به کار صرافی اشتغال می­ورزیدند .سپرده­های مردم را پذیرفته ،به اشخاص یا شهرها وام اعطا می­کردند .از جمله این معابد معبد دلفی در شهر افسن بوده که به علت جنگهای مداوم داخلی ،مطمئن­ترین محل .برای نگاهداری و حفاظت اموال گرانبها و پرارزش به شمار می­آمد پ -ایران :قبل از دوره هخامنشی ،بانکداری به طرز ابتدایی مرسوم بود ولی در انحصار معابد و شاهزادگان قرار داشت و در زمان هخامنشیان بازرگانی رونق یافت و پول مسکوک رواج گرفت و معروفترین این بانکها ،بانک احیبی بود که تعلق به مهاجرین یهودی مقیم بابل داشت و به کلیه امور بانکی از قبیل قبول سپرده و اعطای وام و رهن گرفتن امالک می پرداخت و سرمایه آن برای خرید و فروش منازل ،احشام ، .غالمان و کشتیهای حامل کاالبه کار می­افتاد ت -روم :در اوایل تأسیس دولت روم که وصول مالیات­ها به شکل مقاطعه به اشخاص واگذار می­شد ،مأمورین غالبًا به شهرها و موسسات دولتی وام می­دادند .در واقع به نوعی بانکداری مبادرت می­ورزیدند .بانکدارهای رومی ،گذشته از تبدیل پول­های خارجی به پول­های کشور و تعیین عیار آن­ها و قبول سپرده و دادن وام ،کار صندوقداری را هم برای مشتریان خود انجام می­دادند .عملیات بانکی بانکداران رومی از بیشتر جهات شبیه به عملیات بانکی کنونی بوده و عبارت بود از افتتاح حساب جاری و مدت­دار به نفع افراد ،پرداخت بهره به سپرده­های مدت دار ،صدور بروات تجارتی، دادن فرضیه بانکی اعم از مصرفی و تجارتی با بهره­های متفاوت، رهن و صدور اعتبارنامه تجارتی و غیرآن­ها. ث -چین :در چین نیز در حدود قرن ششم قبل از میالد بانکداری رواج داشت و اختراع کاغذ (در حدود 105سال قبل از میالد ) در چین از نظر بانکداری اهمیتی بیرون از حساب داشت زیرا همین کشف بود که برای اولین بار تهیه اسناد بانکی ،تنظیم محاسبات ،نگاهداری و نقل و انتقال اسناد را بصورتی ارزان و ساده مقدور ساخت. بانكداري در قرون وسطي (از قرن پنجم تا پانزدهم ميالدي) در قرون وسطي بانكداري و تجارت به مفهوم آنچه در یونان و امپراطوري روم وجود داشت عمًال از بين رفت و پس از سقوط روم يك سير قهقهرائي در عمليات بانكي و ساير مظاهر تمدن بشري پيدا شد .عرف بانكداري با انجام برخي عمليات بانكي توسط اقوام مختلف بخصوص يهودي­ها با استعداد طبيعي اين قوم كه بيشتر به فعاليتهاي بانكي پرداخته بودند ،حيات تازه­اي يافت. ولي با مخالفت و تعصب شديد مقامات كليسا عليه دريافت ربح از افراد و منع مشروط آن در مذهب يهود ،اين فعاليت تقريبًا بالمانع و در برخي از مراكز بطور انحصاري در اختيار اين قوم قرار بانكداري در دورة جديد (از قرن پانزدهم به بعد) دورة جديد با پيشرفت تدريجي تجارت و داد و ستد در سواحل درياي مديترانه بخصوص در شهرهاي ونيز و فلورانس شروع شد و كشف امريكا و راههاي جديد و استقرار روابط بازرگاني بين شرق و غرب به تدریج دامنه فعاليت از سواحل درياي مديترانه به كشورهاي سواحل اقيانوس اطلس مانند فرانسه ،اسپانيا ،پرتقال و انگليس گسترش پيدا كرد .اين پيشرفت توام با استفاده روزافزون از خدمات بانكي و در نتيجه ازدياد بانكداران بخصوص در شهر ونيز بود .فعاليت و قدرت اين بانكداران بقدري توسعه پيدا نمود كه حتي به پادشاهان قرض مي­دادند و همين توسعه فعاليت و استفاده بيش از حد از قرضه بانكي به ورشكستگي­هاي تاريخچه بانكداري در ايران بانك جديد شرق اولين بانكي كه در ايران شروع به كار كرد بانك جديد شرق بود كه مركزش در لندن و حوزه عملياتش مناطق جنوبي آسيا بود .اين بانك بدون تحصيل هيچگونه امتيازي در سال 1266شمسي ( 1888ميالدي) در تهران محل بانك بازرگاني سابق فعاليت خود را آغاز و سپس شعبي در شهرهاي تبريز ،اصفهان ،شيراز ،رشت و بوشهر داير كرد .اين بانك به سپرده­هاي ثابت شش ماهه %4و يكساله %6و به موجودي حساب جاري % 5/2بهره پرداخت م ­يكرد .بانك با اين اقدام خود %12از نرخ بهره را پايين آورد و اولين بار اقدام به انتشار نوعي پول كاغذي بصورت حواله خزانه بانك شاهي يا شاهنشاهي ايران صرافان ايراني در مقام مقابله و رقابت با عمليات بانك جديد شرق برخاستند ولي قبل از آنكه نتيجه قطعي اين رقابت حاصل شود .حريفي زورمند جاي آن را گرفت و اين حريف بانك شاهي ايران بود كه در سال 1889( 1267ميالدي) به موجب امتيازي كه از طرف ناصرالدين شاه به پاول جوليوس دورويتر موسس خبرگزاري رويتر ،اعطاء گرديد بوجود آمد .رويتر قبًال در تاريخ 10مردادماه 1251شمسي ( ‍25ژوئيه 1872 ميالدي) در مقابل پرداخت 40.000ليره امتياز عظيمي براي مدت 70 سال براي كشيدن راه آهن ،حق انحصاري كليه معدن (بجز طال و نقره و .سنگ­هاي قيمتي) تأسيس بانك و غيره را گرفت اين امتياز بعدًا لغو و امتياز ديگري كه اساس آن تأسيس بانك شاهي ايران بود به مدت 60سال تحصيل گرديد كه يكي از مواد قرارداد چنين بود: «در صورتي كه دولت عليه ايران بعد از اين مصمم بشود كه امتياز بانك را يا امتياز يك دستگاه اعتباري را از هر قبيل كه باشد بدهد ،آن امتياز از امروز به حكم اين قرارنامه محفوظ ،ممهور و مخصوص است از براي اين كمپاني كه بر جميع اشخاص و كمپانيهاي ديگر حق رجحان خواهد داشت». يكي از عمليات عمده­اي كه اين بانك گرفته بود حق انحصاري نشر اسكناس بود .بانك شاهنشاهي هرگز بيش از 25شعبه در ايران نداشت و تعداد اين شعب بر حسب سود و زيان آن­ها در تغيير بود، چنانچه در سالهاي 1270و 1279و 1299به ترتيب داراي 15و 18و 21شعبه بود .تمركز حساب­هاي دولت و وجوه خزانه در بانك شاهنشاهي و دخالت آن در كليه نقل و انتقاالت كشوري و لشكري ،از جمله پرداخت حقوق مأمورين دولت و افراد ارتش بتدريج اسباب استيالي اين بانك را براي امور مالي كشور فراهم .ساخت بانك شاهنشاهي ايران با همين نام تا بهمن ماه سال 1327بجز حق نشر اسكناس از ساير حقوق امتيازنامه بهره­مند بود و از آن بانك استقراضي ايران پس از واگذاري امتياز تأسيس بانك شاهي ايران و رويتر يكي از اتباع دولت روسيه بنام ژاك پولياكوف تأسيس بانك استقراضي را پيشنهاد كرد .اين پيشنهاد در سال 1269شمسي ( 1890ميالدي) قبول و به موجب امتيازنامه­اي كه از طرف ناصرالدين شاه صادر گرديد .براي مدت 75سال به شخص نامبرده اجازه داير كردن شركتي بنام «انجمن استقراضي ايران» و حق انحصاري براي حراج عمومي داده شد .انجمن استقراضي ايران ،كه بعدها به بانك استقراضي ايران موسوم گرديد ،طبق ماده 18امتيازنامه خود از پرداخت هرگونه حقوق و باج و ماليات معاف بود و تنها طبق ماده 7آن مكلف بود كه %10عوايد خالص خود را به خزانه دولت تأديه نمايد .اين بانك از 22مرداد ماه سال 1301به دولت ايران تحويل و واگذار گرديد .بانك استقراضي از تاريخ واگذاري به دولت به «بانك ايران» موسوم گشت و از آن پس هم متصديان آن به تصفيه حساب­ها بانك سپه بانك سپه در ارديبهشت ماه سال 1304يك مؤسسه كوچك بانكي با سرمايه و هدف محدود بنام «بانك پهلوي قشون» بوجود آمد كه سرمايه اوليه آن مبلغ 3،883،950ريال از محل موجودي صندوق بازنشستگي درجه­داران ارتش تأمين گرديد ،اين بانك كه بعدًا به بانك سپه تغيير نام يافت صرفًا خدمات مربوط به ارتش را انجام مي داده است .این بانک .اولین بانک ایرانی است تأسيس بانك ملي ايران فكر تشكيل بانك با روش جديد بانكداري در ايران با فكر تأسيس بانك دولتي توأمًا ظاهر شد .ده سال قبل از تشكيل بانك شاهنشاهي ( 1258شمسي) حاج محمد حسين امين دارالضرب يكي از صرافان بزرگ و روشن بين پيشنهادي به حكومت وقت براي ايجاد يك بانك ايراني نمود كه متأسفانه مورد قبول واقع نگرديد. پيشنهاد مزبور ،معرف اهميتي است كه در آن زمان ايرانيان بخصوص محافل اقتصادي و صرافي براي بانك قائل بودند و از نقش آن در امور اقتصادي كشور و ايجاد صنايع و خطوط آهني و تلگراف آگاهي داشتند و لزوم كمك و معاضدت دولت براي تأسيس بانك و جمع­آوري پس­انداز مورد توجه قرار گرفته بود .متأسفانه اين طرح كه در صورت اجرا مجالي براي بيگانگان در اين زمينه باقي نمي­گذارد جامه عمل نپوشيد و بانك شاهنشاهي به شرحي كه گذشت به صورت بانك دولتي در .ايران مستقر شد در تاريخ 14ارديبهشت ماه سال 1306شمسي قانون اجازه تأسيس بانك ملي ايران پس از بررسي و بحث نمايندگان مجلس شوراي ملي به تصويب نهائي رسيد .پس از آنكه در 16آبانماه سال 1306قانون اجازه استخدام متخصص بانكي را اتباع سوئيس يا آلمان به تصويب مجلس شوراي ملي رسيد ،دكتر كورت ليندن بالت به خدمت بانك دعوت و به رياست آن گمارده شده و اساسنامه بانك در 30خرداد 1307به تصويب هيئت وزيران و در 14تيرماه به تصويب كميسيون ماليه مجلس شوراي ملي رسيد و مقدمات كار از هر جهت فراهم شد .بدين ترتيب بانك ملي ايران با سرمايه­اي ناچيز به مبلغ بيست ميليون ريال كه فقط هشت ميليون ريال آن نقدًا پرداخت شده بود ،به وجود آمد و از روز تشکیل بانک مرکزی ایران فکر تدوین قانون جامع پولی و بانکی کشور و تاسیس بانک مرکزی ایران بمنظور تنظیم حجم پول و اعتبار و حفظ ارزش پول و اجرای سیاست پولی و نظارت بر سیستم بانکی مورد توجه مقامات اقتصادی کشور قرارگرفت تا پس از گذشت 74سال از شروع فعالیت­های بانکی در ایران بانک مرکزی با سرمایه­ای معادل 3/6.میلیارد ریال در هجدهم مرداد ماه سال 1339تشکیل شد ملی شدن بانک ها در تاریخ هفده خردادماه 1358طبق مصوبه شورای انقالب برای حفظ حقوق صاحبان سپرده و سرمایه­های ملی و بکار انداختن س چرخ­های تولیدی کشور و تضمین بازپرداخت سپرده­ها و پ ­.اندازهای مردم در بانک­ها ،کلیه بانک­های کشور ملی اعالم شد همزمان با اجرای طرح ملی کردن بانک­ها در سیستم بانکی کشور جمعا 28بانک مشمول این قانون شدند .از این تعداد ،در 13بانک سرمایه گذاران خارجی سهیم بودند و 15بانک بقیه متعلق به سرمایه­گذاران ایرانی بود. هدف دولت از ملی کردن بانک­ها ،بعهده گرفتن اداره امور بانک­ها الیحه ملی شدن بانک­ها در تاریخ 17خرداد ماه 1358توسط شورای انقالب اسالمی تصویب گردید .براساس الیحه مذکور 28بانک و 16 شرکت پس انداز و وام مسکن و 2شرکت سرمایه­گذاری ملی اعالم شد .و مالکیت آنها از بخش خصوصی سلب و متعلق به دولت گردید شکل گیری سایر بانک ها و موسسات مالی اعتباری به مرور زمان در کشور ایران به تعداد بانک ها و تعداد شعب آنها در شهرهای مختلف افزوده شد .امروزه تعداد زیادی بانک دولتی و خصوصی (پاسارگاد ،سرمایه ،شهر ،دی ،انصار ،حکمت ایرانیان، خاورمیانه ،سینا و )...و همجنین موسسات مالی و اعتباری (ثامن، عسکریه ،کوثر،توسعه ،آرمان و )...در کشورمان فعالیت های بانکی، .مالی و اعتباری را به شهروندان ارائه می دهند تاریخچه بانکداری اسالمی • در طول دوران طالیی اسالم ،سرمایه‌داری و بازار آزاد به شکلی ابتدایی در دستگاه خالفت وجود داشت و در فاصله قرن‌های ۸ام تا ۱۲ ام ،اقتصاد بازار و مکتب سوداگری توسعه یافت به گونه‌ای که برخی به آن عنوان «سرمایه داری اسالمی» را نسبت می‌دهند .اقتصاد پولی آن دوران بر پایه این بود که ارز دینار به صورت گسترده‌ای در گردش باشد و به این ترتیب منطقه‌هایی که درگذشته از نظر اقتصادی مستقل بودند را در این موضوع درگیر می‌کردند .تاریخی­ترین نوع بانک بانکداری اسالمی چیست؟ بانکداری یا فعالّیت بانکی است که مطابق قوانین دین اسالم (فقه است .فقهاقتصاد اسالمیاسالم) است و کاربرد عملی آن در توسعه اسالمی ،اجازه نمی‌دهد که برای دریافت وام ،بهره‌ای (به شرطی که از ) پرداخت شود .همچنینرباپیش تعیین شده باشد و در اصطالح فقهی از نظر دین اسالم ،سرمایه­گذاری در تجارتی که فراهم کننده سود یا )حرامخدمتی باشد ولی با قوانین اسالم ناسازگار باشد نیز ممنوع ( .است نظام بانکی بدون ربا مجلس شورای است .حرام و ربادر فقه اسالمی دریافت پول اضافی از وام‌گیرنده اسالمی ایران در سال ۱۳۶۲قانونی را با عنوان قانون عملیات بانکی بدون ربا تصویب کرد که از سال ۱۳۶۳اجرایی شد .بر طبق این قانون و به منظور رفع ه حرمت ربای قرضی در سپرده­گذاری و اخذ سود اینگونه برنامه­ریزی شده تا سپرد ­گذاری در بانک ،تحت عقد قرض نبوده ،بلکه تحت عقودی دیگر مانند وکالت باشد .به این صورت که سپرده گذار ،پول خود را تحت عقد وکالت در اختیار بانک قرار داده و بانک نیز به عنوان وکیل پول را به چرخه اقتصاد وارد کرده و در اموری مانند مضاربه ،اجاره به شرط تملیک ،معامالت اقساطی ،مزارعه ،مساقات و ...استفاده می‌کند و در نتیجه ،از این تجارت­ها سودی حاصل می‌کند .در نهایت بانک به عنوان .وکیل ،حق‌الزحمه خود را از سود کسر کرده و مابقی را به مشتری تحویل می‌دهد اما در مورد اخذ وام و قرض از بانک و پرداخت سود مازاد بر اصل پول ،در بانکداری بدون ربا ،بانک­ها از عقود متفاوتی مانند جعاله ،مضاربه و ...استفاده کرده و شخص وام‌گیرنده را به مشارکت گرفته و پول را به مضاربه و ... می‌دهند .در نتیجه ،وام‌گیرنده مقداری از سود حاصل از عقود را اضافه بر اصل وام به بانک تحویل می‌دهد .ضمن این که این عقود تابع قوانین خاص همان .عقود نیز می‌باشد به طور کلی طبق این قانون ،بانک‌های جمهوری اسالمی اعطای تسهیالت بانکی از راه سیزده عقد اسالمی مجاز انجام می‌شود .این عقود مجاز عبارتند از قرض­الحسنه ،مضاربه ،مرابحه ،استصناع ،مشارکت مدنی ،مشارکت حقوقی، مساقا ،مزارعهفروش اقساطی ،معامالت َس َلف ،اجاره به شرط تملیک ،جعاله، .خرید دین و ت ممنوعیت های مشترک و رایج در بانکداری اهل تشیع و اهل تسنن • برخی مواردی که عموم فقهای اهل تشیع و تسنن بر حرام بودن آن­ها اتفاق نظر دارند به شرح ذیل می­باشد .لذا بکارگیری اموال و دارایی­های مسلمین در این موارد نیز جایز نیست: • کسب بهره (ربح) ،مگر آنکه وام دهنده تحت شرایط ویژه­ای که فقها تعیین می­کنند وجهی مانند جایزه دریافت کند. • هرگونه حاالت احتکار و سوداگری در عملیات سرمایه­گذاری و سرمایه­سپاری • هرگونه حاالت قمار و «بازی» با سرمایه • به کارگیری سرمایه برای تولید یا فروش الکل به استثناء الکل بهداشتی و صنعتی • به کار گیری سرمایه در اقتصاد فحشا و فحشاگری • به کار گیری سرمایه در اقتصاد پورنوگرافی • به کار گیری سرمایه در اقتصاد تولید یا فروش گوشت خوک • به کار گیری سرمایه در اقتصاد تولید یا فروش هرگونه جنس حرام • مشارکت ،همکاری یا مراوده با بانک های خارجی و غیر اسالمی که سرمایه خود را در راه­های غیر اسالمی یا علیه اسالم به کار می­برند. اصول بانکداری اسالمی بانكداري اسالمي همان اهداف بانكداري متداول دنيا را دنبال مي‌كند با اين تفاوت كه ادعا مي‌شود عمليات بانكداري در اين بانك‌ها براساس فقه معامالت اسالمي صورت مي‌گيرد .مهم‌ترين اصل در بانكداري اسالمي تقسيم سود و زيان حاصل از معامله و پرهيز از پرداخت ربا يا همان بهره پول است .عمومي‌ترين مفاهيم مورد استفاده بانكداري اسالمي شامل مضاربه (تقسيم سود تجارت) ،وديعه (به امانت گذاردن)، مشاركت (سرمايه‌گذاري مشترك) ،مرابحه (قرارداد مبتني بر قيمت تمام .شده) و اجازه به شرط تمليك (ليزينگ) است مركز مشاوره شريعت اسالمي بانك‌ها و موسسات اسالمي كه به ارائه خدمات و توليدات بانكداري اسالمي مي‌پردازند .به تاسيس يك كميته مشاوره بانكداري اسالمي نيازمندند .هدف از تاسيس اين كميته اطمينان از اجراي احكام شريعت اسالمي در قراردادها و معامالت بانكي است .لذا در بسیاری از بانکهای مرکزی ،تجاری ،تخصصی و برخی نهادهای مالی در کشورهای اسالمی نهادی با این نام یا شورای .فقهی به وجود آمده­اند فلسفه بانكداري اسالمي با الهام از آيه 275سوره دوم قرآن كريم ،سوره بقره ممنوعيت كار و درآمد بدون ريسك موجب مي‌شود كه فعاليت‌هاي مالي در اسالم دارايي‌هاي واقعي با ارزش افزوده همراه باشد. بانكداري اسالمي بر تقسيم ريسك ،دادوستد فيزيكي كاال ،درگيري مستقيم با تجارت و كار ،اجاره و قراردادهاي ساختماني با استفاده از عقود مختلف شرعي استوار است ،همچنين بانكداري اسالمي با مديريت دارايي به منظور افزايش درآمد عمومي است .تقسيم ريسك و مديريت آن براي دستيابي به حاكميت مشاركت و همكاري در انجام پروژه‌ها يكي از اهداف بانكداري اسالمي است. صندوق سرمايه‌گذاري اسالمي صندوق سرمايه‌گذاري اسالمي يكي از بخش‌هايي است كه در نظام مالي اسالمي به سرعت رشد كرده است .در سراسر دنيا تقريبا 100صندوق سرمايه‌گذاري اسالمي وجود دارد .جمع كل دارايي‌هاي مديريت شده در اين صندوق‌ها نزديك به 5ميليارد دالر است كه ساالنه 12تا 15درصد نيز رشد .مي‌كند از آغاز به‌كار صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اسالمي در دهه ،1990شاهد ايجاد شاخص سهام اعتباري به وسيله شاخص بازار اسالمي داوجونز و سري شاخص .جهاني اسالمی بوده‌ايم وب‌سايت failaka.comشرح فعاليت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري اسالمي و فهرستي از اين صندوق‌ها را در سراسر جهان ارائه كرده است. نگاهی به بانک و بانکداری از دیدگاه اسالم یکی از پدیده هائی که در قرنهای اخیر و بخصوص از قرن 16به این طرف در دنیا رایج شده و امروز سهم مهمی در اقتصاد جهانی و در اقتصاد ملتها و کشورها ایفا می نماید پدیده بانک و بانکداری است. بانک و موسسات مشابه از لحاظ فقهی ،حقوقی و قانونی مانند تمامی موسسات ،نهادها و بنگاههای خدماتی ،مشارکتی ،سرمایه­گذاری ،بیمه­گر و یا مراکز بورس و خدمات مشابه تحت این عنوان تعریف و شناخته می­شود .موسسات خدماتی البته نوعا منظور خدمات پولی و .بانکی و اعتباری و تسهیالت و یا عناوین مشابه است بنابراین اگر وضعیت کلی بانک و تاسیس آن برای خدمات غیرربوی و معامالت بر اساس مشارکت ،قرض­الحسنه ،خدمات اجتماعی ،سهامدار شدن در پروژه های عمرانی و صنعتی و مانند آن باشد بر اساس آیه شریفه «اوفوا بالعقود و احل الله البیع و المومنون عند .شروطهم و ااّل ان تکون تجارة عن تراض منکم» منع شرعی ندارد خدمات بانکی در این بخش ده­ها و صدها خدمات ارزشمند و تسهیالت و فعالیت های گسترده بانکی مانند نقل و انتقاالت پول ،نگهداری سپرده­ها ،تبدیل به اسعار و ارزهای مختلف ،دادن کارت­های اعتباری ،پرداخت تعهدات مشتریان به دستگاه­ها و مردم و بنگاه­ها و طلبکاران ،دریافت قبوض آب و برق و گاز و تلفن و حواله و انتقال ذّم ه و باز پرداخت تعهدات مد نظر .قرار می­گیرد فعالیت­ها و خدمات قرض الحسنه موضوع قرض­الحسنه در فرهنگ اسالمی از جایگاه ویژه­ای برخوردار است .اسالم بر امر قرض­الحسنه تاکید فراوان دارد و آن را یکی از خدمات ارزشمند اجتماعی می­داند .عمومًا در برابر شیوه­های ربوبی و نامشروع بر انفاق و قرض­الحسنه عنایت ویژه داشته است . قرآن کریم در بخش مهمی از آیات اواخر سوره مبارکه بقره سه موضوع مهم و به نحوی مرتبط را مطرح و نسبت به دو موضوع بصورت ایجابی و با موضوع سوم بصورت سلبی و با شدت برخورد می نماید .دو موضوع مورد تاکید عبارت است از قرض­الحسنه و انفاق و موضوع دیگر عبارت است از ربا و رباخواری که آن را محاربه و جنگ با خدا می­داند و با انواع مبادالت ک عقود و عقود مبادالتی حوزه وسیعی از عقود و معامالت را شامل می شود که بان ­ها و موسسات پولی و بانکی ،موسسات مالی و سرمایه­گذاری و حتی صرافی­ها م ­یتوانند در تمامی یا بخشی از این عقود فعالیت نموده و از تسعیر و تبدیل و خرید و فروش انواع ارزها گرفته تا عقد قراردادهای مختلف مشارکتی ،تجاری ،خرید و فروش ،اقتصادی ،تاسیس شرکت و واگذاری آن ،خرید سفته ،خرید دیون و تعهدات، اجاره و اجاره به شرط تملیک و اشکال گوناگون دیگری از مبادالت اقدام نموده و طبق مقررات و قوانین مربوط و ضوابط شرعی تحصیل درآمد نمایند .برای سرمایه­گذاری­های گوناگون اقدام و بصورت مشارکت ،مضاربه و انواع دیگری از عقود خدمات الزم را به متقاضیان و مشتریان ارائه نمایند و نقدینگی مورد نیاز واحدهای صنعتی و یا کشاورزی و یا خدماتی و یا امور دیگر را تامین نموده و بر اساس قراردادهای شرعی در صورت حصول سود به نسبت شریک شوند .در سرمایه­.گذاریهای کالن مشارکت جسته و به نسبت معین از عواید آن برخوردار گردند انواع مشارکت و عقود مشارکتی امروزه بخش مهمی از فعالیتهای اقتصادی ،سرمایه­گذاری، تولیدی و خدماتی بصورت قراردادهای مشارکتی انجام می پذیرد. چه در شکل مشارکت های خصوصی و چه در انواع دیگر مشارکت و شرکتهای سهامی عام و خاص و حتی تعاونی در تمامی انواع معامالت و در بخشهای مختلف اقتصادی ،مالی و پولی و سهام و بنگاه­ها و نهادها و موسسات و بانک­ها و اوراق مالی و پولی و سرمایه­ای ،بیمه­ای ،بنگاهی ،رسانه­ای و خبری فعالیتهای خود را بصورت شرکتی انجام می دهند .با جرأت باید گفت بیش از شصت -درصد فعالیتهای اقتصادی دنیا بر اساس عقود مشارکتی انجام می­ عملکرد قانون بانکداری قانون بانکداری اسالمی که در سال 1362در مجلس شورای اسالمی به تصویب رسید و از تایید شورای نگهبان نیز گذشت بزرگترین کاری بود که در آن تاریخ در مجلس به تصویب رسید و امید می رفت که منشأ تحول عظیمی در نظام بانکی و بانکداری و پولی و اعتباری و تسهیالتی در کشور گردد و ثمرات و برکات فراوانی برای نظام اسالمی و مردم و امت اسالمی ایفا نماید و الگوی جدیدی از نظام پولی و بانکی بدون ربا .را ارائه نماید در آن روز از لحاظ متفکرین امر نیز قانونی مفید و مثبت ارزیابی می­شد و بر چند اصل تاکید داشت: • عقود اسالمی تا سیزده نوع عقود و بیشتر • پرهیز از قراردادهای صوری و غیرواقعی • سپرده گذاران بانک را بنحوی وکیل خود در فعالیت­های اقتصادی قرار می دهند. • برنامه بانک­ها باید سالیانه در بودجه کل کشور توسط دولت به مجلس ارائه شده و مورد تصویب قرار گیرد. در اینجا تاکید بر چند مطلب و پیشنهاد الزم است ،امید است مورد توجه قرار گیرد. • -1کاهش هزینه­ها و عقالنی کردن آن • -2مدیریت حکیمانه و خردمندانه سرمایه­گذاری­ها • -3تاکید بر اصل صرفه­جوئی در مصارف و هزینه­های جاری و عمرانی و سرمایه گذاری و در حد مصارف ضروری ،نه گسترش بی رویه تشکیالت با سرمایه و منابع مردم و ایجاد شعب داخلی و خارجی یا هزینه­های تحمیلی و غیرضرور و مسابقه در خرید بهترین ساختمان­ها در حساس­ترین نقاط. • -4تاکید بر اصل افزایش پس­انداز و سرمایه­گذاری ملی و عمومی • -5تاکید بر اصل افزایش قدرت رقابت در عرصه جهانی • -6تاکید بر اصل بهره­وری در تمامی زمینه­ها بر اساس فعالیت­های سالم و روزآمد. • -7تاکید بر اصل مدیریت نقدینگی و منابع و مصارف در جهت اهداف کالن • -8تاکید بر اصل ارتقای نرخ بازدهی سرمایه­ها در کلیه بخش­ها • -9تاکید بر اصل پرهیز از اسراف و تبذیر در مصارف و هزینه­ها و ساختمان­- سازی و تبلیغات • - 10تاکید بر اصل عدالت محوری در تمامی امور و تالش در راه تحقق آن • - 11تاکید بر اصل حفظ قدرت خرید پول ملی و پرهیز از نشر اسکناس پرقدرت و تامین کسری بودجه با استقراض از بانک مرکزی • - 12تاکید بر اصل اقدامات الزم جهت سرعت گردش نقدینگی و جلوگیری از بلوکه شدن آن • - 13تاکید بر اصل تالش همه جانبه در کاهش نرخ تورم در سطوح قابل قبول و تک رقمی • -14تاکید بر اصل نظارت جدی و همه جانبه بر حسن جریان امور و مصرف بجای تسهیالت و اعتبارات بانکی • -15تاکید بر اصل افزایش سرمایه بانک­ها بر اساس نیازها و ضرورت­های اجتماعی و اقتصادی • -16تاکید بر اصل پرهیز از تحمیل اعتبارات و تسهیالت تکلیفی بر بانک­ها مگر با جبران هزینه­های مربوط • -17تاکید بر اصل بازپرداخت تعهدات و معوقات بخش­های مختلف به شبکه بانکی • - 18تاکید بر اصل نرخ سود و کارمزد که باید اوال واقعی باشد و ثانیا تابعی از بازدهی سرمایه و شرائط اقتصادی جامعه و با در نظر گرفتن ریسک سرمایه و درآمدهای واقعی هر بخش باشد نه یک طرفه و به صورت تحمیلی. نقش بانک در اقتصاد بانک‌ها به عنوان مؤسسات مالی و خدماتی که نقش تعیین‌کننده‌ای در گردش پول و ثروت دارند ،از جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد هر کشور برخوردارند .فعالیت مثبت و مؤثر بانک‌ها می‌تواند در رشد بخش‌های اقتصادی و افزایش تولیدات در هر بخش و یا شکوفایی در برخی زمینه‌های اقتصادی اثرات مهمی بر جای گذارد .در جهان امروز قسمت عمدة مبادالت پولی به وسیلة بانک‌ها انجام می‌پذیرد .ادارة امور زندگی مردم و هم‌چنین ادارة امور اقتصادی کشورها ،مستلزم وجود بانک‌ها .است • برخی از مهمترین خدمات بانکی را می‌توان بدین شرح بیان نمود: • -8-6-1نگهداری پول :بانک‌ها محل امنی برای مردم جهت حفظ پول نقد خود می‌باشند .به طوری که در هر زمان که نیاز به آن پول برایشان ایجاد شد .به سرعت می‌توانند پول خود را در اختیار بگیرند. • -8-6-2انتقال پول :یکی از خدمات مهم بانک‌ها ،انتقال پول به مکان­ها یا حساب‌های دیگر است که نقش ارزنده‌ای در تسهیل مبادالت تجاری و زندگی اقتصادی مردم دارد. • -8-6-3جمع‌آوری و توزیع وجوه دولتی :بانک‌ها مالیات‌ها ،عوارض دولتی، جرایم و امثال آنها را از سراسر کشور جمع کرده به حساب دولت واریز می‌کنند .کما اینکه حقوق و مزایای کارکنان دولت را به دستشان می‌رسانند. • -8-6-4تبدیل پول‌های مختلف به یکدیگر :تبدیل ارزهای خارجی و مبادله آن­ها با پول رسمی هر کشور از جمله خدمات بانک‌ها می‌باشد. • -8-6-5نشر پول تحریری :افراد با افتتاح حساب جاری از چک‌های خود که همان پول تحریری به حساب می‌آید ،می‌توانند همانند پول در مبادالت استفاده کنند. • -8-6-6اعطای تسهیالت :بانک‌ها با تجهیز سرمایه‌های ریز و درشت جامعه و سوق دادن آنها به سمت فعالیت‌های مفید و موّلد نقش مهمی در رشد و عملیات بانکی در بانکداری بدون ربا نظام بانكداری بدون ربای ايران همانند نظامهای بانكداری متعارف از دو بخش بانك مركزی كه محور نظام بانكی است و بانكهای تجاری و تخصصی ،تشكيل میشود .فصل دوم و سوم قانون عمليات بانكداری بدون ربا طی مواد 3تا 17و آئين نامهها و دستورالعملهای اجرايی .مربوط ،فعاليتهای بانكهای تجاری را تبيين میكند نمودار سرفصل عناوين فعاليتهای بانكهای تجاری ی صحت معامالت بانکی در جمهوری اسالم ‌ ایران امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه) .1تمامی‌معامالت حاللی‌كه یك مسلمان اگر با مسلمان دیگر انجام دهد صحیح است ،همان‌طور اگر با بانكى انجام دهد آن نیز محكوم به صحت است؛ بدون تفاوت بین بانك‌ها چه دولتى باشند و چه غیر دولتى ،چه داخلى باشند و چه خارجى. ی‌آید فرقى بین بانك‌هاى داخلى و خارجى و شخصى و دولتى ی كه م ‌ .2در احكام ‌ ی‌رسد حالل و جائز‌التصرف است نیست و نیز در این‌كه آنچه‌از بانك به‌دست كسى م ‌ فرقى بین آن‌ها نیست .مانند آنچه كه‌از هر صاحب یدى از قبیل صاحبان تجارتخانه‌ها و كارخانه‌ها و غیر آن‌ها گرفته می‌شود؛ مگر آن‌كه كسى یقین داشته باشد بر این‌كه‌آن‌چه‌از بانك گرفته حرام است و یا با حرام مخلوط است و اما صرف این‌كه می‌داند در این بانك و یا موسسه حرام‌هایى وجود دارد باعث آن ی‌شود بگوید پس این هم كه من از بانك گرفته‌ام حرام است؛ هرچند كه‌احتمال نم ‌ دهد این مال یا پولى كه گرفته ،همان مال حرام باشد. مقام معظم رهبری "مدظله العالی" ی ایران محکوم به صحت هستند؟ خرید سؤال :آیا معامالت بانک‌های جمهوری اسالم ‌ ی دارد؟ غسل کردن و ی‌شود چه حکم ‌ مسکن و غیره با پولی که‌از بانک‌ها گرفته م ‌ ی دارد؟ و آیا نماز خواندن در خانه‌‌هایی که با این قبیل پول‌ها خریداری شده چه حکم ‌ ی‌گذارند ،حالل است؟ گرفتن سود در برابر سپرده‌هایی که مردم در بانک م ‌ جواب :بطور‌کلی معامالت بانکی که بانک‌ها بر اساس قوانین مصوب مجلس شورای ی‌دهند ،اشکال ندارد و محکوم ی و مورد تأیید شورای محترم نگهبان انجام م ‌ اسالم ‌ به صحت است و سود حاصل از به‌کارگیری سرمایه بر اساس یکی از عقود صحیح اسالمی‌ ،شرعًا حالل است .لذا در صورتی‌که گرفتن پول از بانک برای خرید مسکن و مانند آن ،تحت عنوان یکی از آن عقود باشد ،بدون اشکال است .ولی اگر به‌صورت قرض ربوی باشد ،هرچند گرفتن آن از نظر حکم تکلیفی حرام است ولی ی‌شود و اصل قرض از نظر حکم وضعی صحیح است و آن مال ،ملک قرض گیرنده م ‌ ی‌خرد تصرف نماید. جایز است در آن و در هر چیزی که با آن م ‌ بانکداری اسالمی ،که به عنوان یک ابزار موثر برای تامین مالی توسعه در سراسر جهان شناخته شده است ،بر اساس دو اصل اساسی عمل می‌کند: اشتراک در سود و زیان و ممنوعیت جمع‌آوری و پرداخت بهره توسط قرض‌دهندگان و سرمایه‌گذاران .بانک‌های اسالمی از طریق مشارکت در سهمیه ،که می‌طلبد که وام‌گیرنده به بانک سهمی در سود خود بدهد به جای پرداخت بهره ،سود می‌برند.بیشترین بازیکنان در این حوزه کشورهای عضو هستند ،اما این مدل نیز در کشورهایی ))GCCشورای همکاری خلیج فارس مانند مالزی ،اندونزی ،ترکیه و پاکستان در حال پیشرفت است .برخی از سریع‌ترین رشد را تجربه کرده‌اند.با این حال ،سهم GCCکشورهای خارج از دارایی‌های مالی اسالمی تنها یک قسمت کوچک از دارایی‌های مالی جهانی را تشکیل می‌دهد (کمتر از 1درصد) ،اما رشد دو رقمی آن به راحتی رشد بانکداری سنتی را پشت سر می‌گذارد و دامنه خود را با صدور سوکوک در آفریقا ،جنوب آسیا و اروپا گسترش می‌دهد.در 12ماه تا پایان سال ،2021 سپرده‌هایی که بانک‌های اسالمی دریافت کردند با نرخ حدود 7.3درصد رشد کرد ،در حالی که تأمین مالی با نرخ حدود 13درصد رشد کرد .این رشد بیشتر به اقتصادهای در حال رشد کشورهای مسلمان برمی‌گردد ،به خصوص کشورهایی که از افزایش قیمت نفت بهره برده‌اند.به طور کلی ،بانکداری اسالمی از زمان تأسیس خود رشد سریع‌تری نسبت به دارایی‌های بانکی کل .داشته و پیش‌بینی می‌شود که این روند ادامه یابد بانکداری اسالمی در کشورهای مختلفی در سراسر جهان پذیرفته .شده است این کشورها بیشترین بازیکنان در این حوزه هستند و بیشترین دارایی‌ها :را دارند ). GCCکشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس ).ایران :ایران با 29درصد از کل جهانی در راس لیست قرار دارد - عربستان سعودی :عربستان سعودی با 25درصد از کل جهانی در رتبه - .دوم قرار دارد .مالزی :مالزی با 11درصد از کل جهانی در رتبه سوم قرار دارد - امارات متحده عربی :امارات متحده عربی با 8درصد از کل جهانی در - .رتبه چهارم قرار دارد .کویت :کویت با 6درصد از کل جهانی در رتبه پنجم قرار دارد - .قطر :قطر با 6درصد از کل جهانی در رتبه ششم قرار دارد - .ترکیه :ترکیه با 2.6درصد از کل جهانی در رتبه هفتم قرار دارد - .بنگالدش :بنگالدش با 2.1درصد از کل جهانی در رتبه هشتم قرار دارد - .اندونزی :اندونزی با 2درصد از کل جهانی در رتبه نهم قرار دارد - بحرین :بحرین با 1.8درصد از کل جهانی در رتبه دهم قرار دارد.با این - حال ،باید توجه داشت که بانکداری اسالمی هنوز فقط یک قسمت کوچک از دارایی‌های بانکی جهانی را تشکیل می‌دهد (کمتر از 1درصد)، اما رشد دو رقمی آن به راحتی رشد بانکداری سنتی را پشت سر می‌گذارد بانکداری اسالمی با رشد سریع خود در حال تغییر است .این تغییرات شامل موارد :زیر می‌شوند رشد در کشورهای توسعه یافته :بانک‌های اسالمی در حال حاضر در - حال گسترش به بازارهای جدید در آسیا ،اروپا و آفریقا هستند ،در کشورهایی که اقلیت‌های مسلمان دارند اما برای برقراری حضور .سودآور نیاز به جذب تعداد زیادی از غیرمسلمان‌ها دارند رزیلیت نسبی نسبت به بحران‌های مالی :رشد سریع بانکداری اسالمی - در کشورهای در حال توسعه همراه با ادعاهایی در مورد مقاومت نسبی .آن در برابر بحران‌های مالی نسبت به بانکداری سنتی است رشد سریع :از زمان تولد مدرن بانکداری اسالمی در دهه 1970در - .مصر ،آن به سرعت در سراسر جهان گسترش یافته است بانکداری اسالمی در ایران و سایر .کشورهای اسالمی تفاوت‌هایی دارد در ایران ،تمام صنعت مالی باید با اصول شرعی سازگار باشد و این کشور بیش از 40درصد از کل دارایی‌های بانکداری اسالمی جهان را تشکیل می‌دهد. در مقابل ،عربستان سعودی 18.5درصد ،مالزی 9.56درصد و امارات متحده عربی 7.36درصد از دارایی‌های بانکداری اسالمی جهان را تشکیل می‌دهند.برخی از کشورها مانند بنگالدش ،مصر ،اندونزی ،اردن ،پاکستان، مالزی و بحرین هر دو نوع بانکداری اسالمی و سنتی را ارائه می‌دهند .در این کشورها ،بانکداری اسالمی به تدریج در حال رشد است و در حال حاضر با بانکداری سنتی رقابت می‌کند.بانکداری اسالمی بر اساس اصول شرعی عمل می‌کند و از پرداخت یا دریافت بهره (ربا) ،قمار (میسر) یا بیش از حد بی‌قراری (غرر) خودداری می‌کند .در عمل ،این به این معنی است که تکنیک‌های سرمایه‌گذاری رایج مانند فروش کوتاه (شرط بندی علیه یک امنیت) ممنوع است و تمام معامالت باید هدف اقتصادی واقعی را نشان دهند.بانک‌های اسالمی از طریق مشارکت در سهمیه عمل می‌کنند ،که می‌طلبد که وام‌گیرنده به بانک سهمی در سود خود بدهد به جای پرداخت بهره .این یکی از اصول اساسی بانکداری اسالمی است که باعث می‌شود این نوع بانکداری از بانکداری .سنتی متفاوت باشد توسعه محصوالت جدید :توسعه محصوالت جدید ،مانند سوکوک (اوراق - .بهادار اسالمی) ،نیز محدوده محصوالت موجود را گسترش داده است تأثیر بر رشد اقتصادی :بانکداری اسالمی با رشد اقتصادی مثبت همراه - است ،حتی پس از کنترل برای متغیرهای مختلف ،از جمله سطح عمق .مالی چالش‌های نظارتی :با توجه به رشد قوی آن‌ها در طول بحران ،احتماًال - بانک‌های اسالمی در آینده سهم بازار بیشتری را به خود اختصاص خواهند داد ،اما این به معنای مسئولیت نظارتی بیشتر است.با این حال، باید توجه داشت که بانکداری اسالمی هنوز فقط یک قسمت کوچک از دارایی‌های بانکی جهانی را تشکیل می‌دهد (کمتر از 1درصد) ،اما رشد .دو رقمی آن به راحتی رشد بانکداری سنتی را پشت سر می‌گذارد انکداری اسالمی و بانکداری متعارف .تفاوت‌های اساسی دارند روش‌های مالی :بانک‌های متعارف فقط یک روش مالی برای مشتریان - خود دارند و آن "وام" است .اما بانک‌های اسالمی بر اساس سه روش اصلی کار می‌کنند :ترتیب اجاره (اجاره) ،پایه تجارت /فروش (مرابحه، .مصومه ،سلم ،استصناع و تجارت) و شراکت‌ها (مضاربه و مشارکت) رابطه بدهکار و بستانکار :در بانکداری متعارف ،رابطه بین بانک و - مشتری یک رابطه بدهکار و بستانکار است .در بانکداری اسالمی ،این .رابطه بر اساس شراکت است بهره و سود :بانک‌های متعارف بهره را به عنوان منبع درآمد خود - استفاده می‌کنند .بانک‌های اسالمی به جای بهره ،از نرخ سود استفاده .می‌کنند استفاده از وجوه :در بانکداری متعارف ،بانک می‌تواند این وجوه را - برای سرمایه‌گذاری و اهداف دیگر استفاده کند .در بانکداری اسالمی، بانک می‌تواند این وجوه را برای سرمایه‌گذاری و اهداف دیگر استفاده .کند ،اما باید از اصول شرعی پیروی کند محدودیت‌های شرعی :بانکداری اسالمی بر اساس اصول شرعی عمل - می‌کند و از پرداخت یا دریافت بهره (ربا) ،قمار (میسر) یا بیش از حد بی‌قراری (غرر) خودداری می‌کند .در عمل ،این به این معنی است که تکنیک‌های سرمایه‌گذاری رایج مانند فروش کوتاه (شرط بندی علیه یک امنیت) ممنوع است و تمام معامالت باید هدف اقتصادی واقعی را نشان .دهند مشارکت در سود و زیان :بانک‌های اسالمی از طریق مشارکت در - سهمیه عمل می‌کنند ،که می‌طلبد که وام‌گیرنده به بانک سهمی در سود خود بدهد به جای پرداخت بهره .این یکی از اصول اساسی بانکداری اسالمی است که باعث می‌شود این نوع بانکداری از بانکداری سنتی .متفاوت باشد بانکداری اسالمی در عربستان سعودی بانکداری اسالمی در عربستان سعودی یکی از بزرگترین بازارهای بانکداری اسالمی در جهان است .با این حال ،عربستان سعودی به طور رسمی مفهوم بانکداری اسالمی را به رسمیت نمی‌شناسد .منطق این است که اگر یک بانک به عنوان یک نهاد اسالمی شناخته شود ،پس تمام بانک‌های دیگر ،به طور ضمنی ،غیراسالمی خواهند بود .خط رسمی این است که تمام بانک‌های فعال در عربستان سعودی به طور تعریفی اسالمی هستند.با این حال ،با وجود این ترند در بازار بانکداری عربستان سعودی برای تبدیل شدن به بانک‌های اسالمی کامل ،تنها چهار بانک از میان 12بانک محلی مجوز دار به عنوان بانک‌های :اسالمی خالص در نظر گرفته می‌شوند بانک الراجحی بانک الجزیره - بانک البالد - بانک االنمابا - این حال ،دو گروه بزرگ بانکداری اسالمی ،دار المال االسالمی و بانک البرکه، با وجود اینکه هر دو متعلق به سعودی‌های برجسته هستند ،نتوانسته‌اند مجوزهایی برای انجام فعالیت‌های بانکی تجاری در عربستان سعودی به دست .آورند بانکداری اسالمی در مالزی Perbadanan Wang Simpanan Bakal-Bakalبانکداری اسالمی در مالزی در سپتامبر 1963با تأسیس به عنوان یک نهاد برای مسلمانان برای صرفه‌جویی در هزینه‌های حج . PWSBHآغاز شد )Haji (PWSBH Lembagaادغام شد تا Pejabat Urusan Hajiبا (، PWSBHزیارت مکه) ایجاد شد .در سال 1969 را تشکیل )شناخته می‌شود Lembaga Tabung Hajiکه اکنون به عنوان( Urusan dan Tabung Haji دهد.اولین بانک اسالمی در مالزی در سال 1983تأسیس شد .در سال ،1993بانک‌های تجاری ،بانک‌های بازرگانی و شرکت‌های مالی اجازه یافتند تا محصوالت و خدمات بانکداری اسالمی را تحت برنامه بانکداری ارائه دهند .این نهادها با این حال ،ملزم به جداسازی وجوه و فعالیت‌های معامالت ) (IBSاسالمی بانکداری اسالمی از کسب و کار بانکداری سنتی هستند تا اطمینان حاصل شود که هیچ ترکیبی از وجوه وجود ندارد.فهرست بانک‌ها در مالزی که محصوالت اسالمی را ارائه می‌دهند (به روز شده در سال )2015 Bank Islam، Allianceبه 16بانک رسیده است .برخی از بانک‌های اسالمی معروف در مالزی عبارتند از ‏Islamic Bank، Alkhair International Islamic Bank، Dubai Islamic Bank، Affin Islamic Bank به غیر از Kuwait Finance House.و Berhad، Al Rajhi Banking & Investment Corporation Malaysiaبانک‌ها ،سایر واسطه‌های غیربانکی که محصوالت مبتنی بر شریعت را ارائه می‌دهند عبارتند از و همکاری‌هایی که تحت کمیسیون همکاری مالزی ثبت شده‌اند.در )Building Society Berhad (MBSB را ، BNMتنظیم شده است ) Bank Negara Malaysia (BNMمالزی ،شورای مشورتی ملی شرعی که در در مورد جنبه‌های شرعی عملکرد این نهادها ،همچنین محصوالت و خدمات آن‌ها مشورت می‌دهد .در سال مرکز بین‌المللی آموزش در مالی اسالمی را تأسیس کرد ،یک دانشگاه 2006، Bank Negara Malaysia اختصاصی برای فراهم کردن پرسنل ماهر و مجاز برای مالی اسالمی در مالزی .این دانشگاه به عنوان بخشی از اقدامات دولت مالزی برای تقویت بیشتر موقعیت کشور به عنوان مرکز بین‌المللی مالی اسالمی تأسیس شد .این تنها دانشگاه در جهان است که به طور کامل به مطالعات فوق لیسانس در مالی .اسالمی اختصاص یافته است بانکداری اسالمی در سنگاپور بانکداری اسالمی در سنگاپور با تأسیس ‏Perbadanan Wang Simpanan Bakal-Bakal Haji .در سپتامبر 1963آغاز شد به عنوان یک نهاد برای مسلمانان برای صرفه‌جویی درهزینه‌های حج (زیارت مکه) .ایجاد شد در سال ،1969ادغام شد تا(که اکنون به عنوان شناخته می‌شو را تشکیل دهد .ا اولین بانک اسالمی در سنگاپور در سال 1983تأسیس شد .در سال ،1993 بانک‌های تجاری ،بانک‌های بازرگانی شرکت‌های مالی اجازه یافتند تا محصوالت و خدمات بانکداریاسالمی را تحت برنامه بانکداری اسالمی ارائه دهند .این نهادها با این حال ،ملزم به جداسازی وجوه و فعالیت‌های معامالت بانکداری اسالمی از کسب و کار بانکداری سنتی هستند تا اطمینان حاصل شود که هیچ ترکیبی از وجوه وجود ندارد.در حال حاضر ،سنگاپور 15بانک دارد که خدمات بانکداری اسالمی ارائه می‌دهند .این بانک‌ها محصوالت مالی متنوعی را ارائه می‌دهند ،از جمله حساب‌های پس‌انداز ،مرابحه (تأمین مالی شخصی) ،سپرده‌های مدت‌دار و اوراق بهادار اسالمی .یا سوکوک بانکداری اسالمی در امارات متحده عربی بانکداری اسالمی در امارات متحده عربی رشد قابل توجهی در دهه گذشته داشته است .این کشور میزبان تعدادی از بانک‌های اسالمی تخصصی است ،همچنین عملیات پنجره اسالمی ارائه شده از طریق بانک‌های سنتی.برخی از بانک‌های :اسالمی معروف در امارات متحده عربی عبارتند از بانک اسالمی دبی - بانک اسالمی ابوظبی بانک اسالمی امارات - بانک اسالمی نور - بانک الهالل - بانک اسالمی شارجه - بانک البرکه - بانک اسالمی مشرق - بانک تجاری دبیمحصوالت - و خدمات بانکداری اسالمی امارات متحده عربی با استانداردهای بین‌المللی و الزامات شرعی توسعه یافته‌اند ،تا به تمام نوع نیازهای تامین مالی شرکت‌ها، کسب و کارها و موسسات مالی بپردازند .این شامل حساب‌های پس‌انداز ،مرابحه (.تأمین مالی شخصی) ،سپرده‌های مدت‌دار و اوراق بهادار اسالمی یا سوکوک بانکداری اسالمی در قطر بانکداری اسالمی در قطر رشد قابل توجهی داشته است .برخی از بانک‌های :اسالمی معروف در قطر عبارتند از بانک بین‌المللی اسالمی قطر بانک اسالمی قطر - بانک اهلی - بانک ملی قطر - بانک خاورمیانه محدود بانک تجاری قطر - بانک مصرف الریان - بانک بین‌المللی اسالمی قطر (یک بانک اسالمی خصوصی بانک اسالمی قطر در سال 1982به عنوان اولین نهاد مالی اسالمی در قطر تأسیس شد) محصوالت و عملیات آن تحت نظارت یک شورای شرعی است - که اطمینان حاصل می‌کند که بانک با اصول بانکداری و مالی اسالمی مطابقت دارد .این بانک بزرگترین بانک مطابق با شرع .در قطر است -  EGP 429bnبانکداری اسالمی در مصر در سال 2021به حدود .رسید ،که حدود %5از اندازه کل بازار بانکداری مصر را تشکیل می‌دهد از سال 2020است ،با نرخ رشد EGP 63.6bnاین نشان‌دهنده افزایش 14.%17.4بانک در مصر مجوز ارائه محصوالت بانکداری اسالمی از بانک .مرکزی مصر دارند این شامل سه بانک کامًال اسالمی است که عبارتند از بانک اسالمی فیصل مصر ،بانک البرکه مصر ،و بانک اسالمی ابوظبی مصر .همچنین 11بانک دیگر وجود دارند که شعب اسالمی را در کنار شعب سنتی خود دارند.بازار مصر شاهد توسعه بسیاری از محصوالت بانکداری اسالمی است که نیازهای مشتریان را برآورده می‌کند .بیش از 60محصول بانکی موجود است .با این حال ،بازار نیاز به چندین محصول دارد که با شریعت اسالمی مطابقت دارد ،چه برای بخش خرده‌فروشی ،شرکت‌ها ،یا بخش کوچک و متوسط سازمان‌ها.با توجه به اینکه بانکداری اسالمی در مصر در حال رشد است ،این کشور در حال توسعه و تأهیل منابع انسانی است که قادر به ارائه این محصوالت به مشتریان .است .این یکی از چالش‌های مهم در بازار مصر است با تشکر از نگاه شما