صفحه 1:
صفحه 2:
وزارت آموزش و پرورش
سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی
نا کید زمیشنسی- ایهم هرفدم موس ۱۱۱۲۳۷
پدیدآونه. امن پژوهش دیزی موش
مديريت برنامهريزى درسى و قأليفه . دفتر تاليف كتلبهلى درسى عمومى و متوسطه نظرى
شتاسه اقزوده برنامهريزى و فأليفد محمدحسن بازوبندى. هال تيمورزاده فرزائه رجابى مريم عايدينى و حميدرشا ملك محمدى (اعشاى
(sien
محمدحسن بلزوندى» يهروز صاحيزاده مريم عبدينى» هيد كريلسيان» سروش مديرى» حميدرضا
تلصرى و با همكاوى احمد حسيتى العضاى كرو تأِيف) - محمدحسن بلزوتدى (وبراستار علمي).
eden de
مديريت آمادمسازى هشرى: ١. اداره كل نطارت بر نشر وتوزيع مود مشي
شتاسه افؤوده آمادهسازى: احمدرضا امينى (مدير امور فنى و جاب) جواك سقرى (مدير هنر» طراح كرافيك)- مريم وتو
allt yd Ll Manda) od (عكلس)-الهام محبوب Ee eA GL
اوشادی عایرضاءکانفطمه پزشکی و هد ssl yi ik
نشانیسازمان: .تون خی برششهرشمالی-ساخمان شمر ۴ آمزش و روش ee
تلش ۳۱۱۶۱۹ درگ 9762 كقد كد يستى 1800901005
-warwintetbook i wrwchap sch sty
شرکت جاب و نشر كتلبهاى هرسى ابران تهران: كبلومتر 1١ جلدة مخصوص PY GMS eS
"روش تفج 92910118 رگا 1۸۵۱۶۰ سنوی بستی: ۳۵۱۵-۱۳۹
ale شركت جاب ونشر كتلبهلى دوسى لبان عسبهامى خاس »
سال انتشارونويت ste بنجم +۱۲
AVANT OBTAINS
ISBN: 978.964.05.2805.1
صفحه 3:
فهرست
فصل اؤل:أفرينش كيهان و تكوين زمين
rte sm
کین زسن وف دی در ان
om
lt در نی
بايش اقينوس ها
فصل دوم؛ منابع معدنى وذخاير انوزى: ؤيربناى تمدن و توسعه
UE)» tlm oe
لفت عتأصر حر يوصتة زميق
Seat
أ اكتشاف معنن
نل أستخواج معدن و فرلورى ماده معدت
ا كوهرها زنيانى شكفت اكيز نیا كان ها
سوفتهای قسلی
فصل سوم: ماع آب و خاک
ele
wei lt
Si iat
قصل چهارم:زمین شناسی وسازه‌هایمهندسی
صفحه 4:
الامكان ثاب برئى ساخت تو inh lak 2
نان مب بای افت رها درا 7
ابزی سرا 7
ال مصالج مور از رای اف ادا 7
a poses moe Sm
SE gh ISL ره ستگی در ۳
فصل پنجم:زمین شناسی و سلاست. w
Ck osm
۰ 0
2
vr
rio) shack
vy بای زمن‌هنامی ان *
va ايع معدلى لبون *
wr rere)
۹
صفحه 5:
«و السْماء یناه ید وا لموسخون و الا ض فرشناها فتغم الماهدون»
و آسمان را با قدرتی وصف‌ناپذیر بناکردیم و آن را گسترش دادیم و زمين را
گسترانیدیم» پس چه نیکو گسترش دهنده‌ایم.
آیه‌های ۴۷ و ۴۸ سوره ذاریات
صفحه 6:
آفرینش کیهان و تکوین زمین
صفحه 7:
ذهن کنجکاو بشرء همواره به دنبال کشف اسرار شگفت انگیز جهان هستی است.
مشاهده منظره زیبای آسمان شب با رصد آن» توجه آدمی را به مطالعه و شناخت
اجرام و پدیده های آسمانی جلب می کند.
پدیده های متنوع در کیهان: . ,
کهکشان هاء منظومه هاء ستاره هاء" سیاره ها و...
ستاره ها و سیاره هایی که در آسمان شب می توان دید تنهاء تعداد اندکی از
میلیاردهاجرم آسمانی در کهکشان راه شیری هستند.
برخی از اجرام و پدیده های آسمانی به وسیله کاوشگران شناسایی شده اند و
برخی دیگره تاکنون حتی رصد هم نشده اند و اطلاعی از آنها در دست نیست.
نتيجه اندازه گیری های نجومی درمورد کیهان:
نشان می دهدکه کیهان در حال گسترش است وکهکشان ها در حال دورشدن از
یکدیگر هستند.
در اين زمینه» پرسش هایی نظیر: گسترش کیهان از چه زمانی آغاز شده است؟
آینده کیهان» چگونه خواهد بود؟و... مطرح می شود.
صفحه 8:
صفحه 9:
در اين فصل» در پی یافتن پاسخ پرسش هایی در
زمینه نظم حاکم بر کیهان و اجزای مختلف آن»
تاریخچه تشکیل و تکوین زمین» سن زمین و علت
پیدایش اقیانوس ها و فصل ها هستیم.
صفحه 10:
آفرينش كيهان
دانشمندان بر اين باورند كه خداوند»
جهان هستى را بر اساس اصول و قوانين
آفریده است. آنها با مطالعه 9 شناخت
نظام حاکم بر آفرینش کیهان؛ به دنبال
کشف رازهای خلقت هستند.
صفحه 11:
درسال گذشته خواندید که دانشمندان پیدایش جهان را با A,B
مه بانگ توضیح می‌دهند. در این باره اطلاعات بیشتری جمع آوری و
دربارة پیدایش اجرام آسمانی با هم گفت و گو کنید.
صفحه 12:
نظریه مه‌بانگ مدل گیران‌شناسی پذیرفته‌شده جهان» از هن ترین دوران شناخته‌نده و تکامل آن در
مقیاس بزرگ است.اين نظریه بیان می‌کند که گیتی از یک وضعیت بسیار چگال (متراکم) نخستین
آغاز شده و در گذر زمان انا یافته‌است این نظریه طیف گسترده‌ای از پدیده‌های مشاهده‌شده
را به خوبی توضیح می‌دهد. از جمله اين پدیده‌ها می‌توان به فراوانی عناصر سبک اولیه. تابش
زمينه كيهاني» ساختار بزرگ میلس واانون هابل, اشاره نمود. اگر در زمان به عقب برگردیم. به
نقطه‌ای در گذشته می‌رسیم که در آن قوانین فیزیکی شناخته‌شده کارایی خود را از دست می‌دهند
و نقطه تکینگی نام دارد. اين نقطه. نقطه پیدایش گیتی است و بر اساس اندازهگیری های جدید,
اين لحظه تقريباً 17,4 ميليارد سال بيش رخ دادهاست و از اين رو ۸ ميليارد سال
تخمين زده مىشود . يس از انبساط اوليه كيتى به اندازه كافى سرد شد كه امكان بيدايش ذرات
زيراني و بعدها انم خاي ساده. پدید آید. به هم پیوستن ابرهای غول‌پیکر از عناصر اوليه
برائر نيروي كرانش» باعث بيدايش ستاركان و كهكشان ها شد.
صفحه 13:
صفحه 14:
تعریف کهکشان:
در کیهان» صدها میلیارد کهکشان وجود دار۵. ۳ ۳ ۵۰ و ار
كازء غبار و میلیاردها جرم آسمانی شامل ستاره هاء سیاره هاء فضای
بین ستارهای و ... هستند که طی انفجاری بزرگ تشکیل شده اند ۱
درهر کهکشان» تعدادی ازاجرام مختلف»تحت تأثیر نیروهای كرانش
متقابل»کنار هم جمع شده و منظومه ها را ساخته اند.
صفحه 15:
کهکشان راه شیری؛ _. ۲ ۱
اگر در شب های صاف و بدون ابر» در مکانی که آلودگی نوری
ندارد» به آسمان نگاه کنید» نواری مه مانند و کم نور» شامل انبوهی
از اجرام مى بينيد. 1
اين نوار كهء کهکشان راه شیری نام دارد» یکی ازبزرگ ترين
کهکشان های شناخته شده است.
کهکشان راه شیری» شکلی مارپیجی دارد که منظومه شمسی ماء در
لبه یکی از بازوهای آن تشکیل شده است.
صفحه 16:
شکل ۱-۱-طرح شماتیک یک
کهکشان مارپیچ مانند کهکشان
راه شیری
صفحه 17:
پیوند با عکاسی
ه عکس زیر بخشی از کهکشان
aly شیری در آسمان شب است که
از رصدگاه کویر خارا در اصفهان
تهیه شده است. شما هم در مکانی
مناسب. از کهکشان راه شیری و
سایر اجرام آسمانی» عکس بگیرید
و آن رابه کلاس اراته کنید.
صفحه 18:
صفحه 19:
Sed
rete
ان 2
ی
بازوى خارجى
معا مهن
سین
برساووش)
Sei)
بازوی قوس
صفحه 20:
در سال های گذشته با برخی از ویژگی های منظومه
شمسی و اجزای Gat ol شدید. حرکت ظاهری
خورشید از شرق به غرب است؛ بنابراین آیا زمین»
مرکز جهان است و سایر اجرام به دورآن می گردند؟
از هزاران سال قبل» بشر برای پاسخ به این پرسش و
پرسش های مشابه آن» درجست وجو و کاوشگری
بوده است.
در این زمینه» دو نظریه زیر مطرح شده است.
صفحه 21:
صفحه 22:
صفحه 23:
حرکت
4
خور شیدم ر کزی‌نیکو لاس
کوپرنیک
صفحه 24:
نظریه زمین مرکزی:
بطلمیوس, دانشمند یونانی بیش از دو هزار سال پیش با مشاهده
حرکت ظاهری ماه و خورشید, به اين نتيجه رسيد كه زمين» در
مركز عالم قرار دارد و اجرام آسمانى ديكر به دور آن مى كردند.
براساس اين نظريه» كه نظريه «زمين مركزى» نام كذارى شدء»
زمين» ثابت است و ماه و خورشيدو ينج سياره شناخته شده آن
روزگار» یعنی عطارد» زهره» مریخ» مشتری و زحل» در مدارهایی
دایره ای به دور زمین می گردند.
صفحه 25:
شكل ١-1 نمايش نظرية زمین مرکزی
صفحه 26:
بطلمیوس و مدل زمین مر کزی
MOON
بطلمیوس 9 مدل os مرکزی
صفحه 27:
مخالفان نظریه زمین مرکزی:
برخی دانشمندان ایرانی مانند ابوسعید سجزی و خواجه نصیرالدین
طوسی با اندازه گیری های دقبق و تفسیر درست يافته های علمی»
ایرادهایی بر نظریه زمین مرکزی وارد کردند. این نظریه در اروبا
نيز مخالفانی داشت؛ ولی تا حدود قرن ۱۶مبلادی مطرح بود.
صفحه 28:
مفاخرایرانی
ابوسعید سجزی (۲۳۰-۴۱۴ه-.ق)»
ریاضی‌دان‌وستارهشناسبرجستهیرانی
در سیستان به دنیا آمد و در خراسان و
شيراز به علم آموزى ومطالعه پرداخت.
سجزی, نوعى اسطرلاب ساخت و
كتاب «تركيب الافلاك» Loy
فى كيفية صنعة آلات النجومیه»و
همجنين «رسالة الاسطرلاب» از
تأليفات اودر ستاره شناسى و رياضيات
هستند كه هركدام دارای نوآوری‌ها و
يافتههاى علمى فرلوانمىباشند.
صفحه 29:
نظرية خورشيد مركزى:
نیکولاس کوپرنیک
بر اساس اين نظريه» كه نظرية «خورشید مرکزی »
نام كذارى شد :
- زمين همراه با ماه» مانند ديكر سياره ها در مدار
دايره اى به دور خورشيد مى كردد.
- حركت روزانة خورشيد در آسمان» ظاهری و
نتيجة جرخش زمين به دور محورخود است.
صفحه 30:
صفحه 31:
پس از آنکه کوپرنیک» نظریه خورشيد مرکزی را مطرح کرد»
پوهانس کپلر» به بررسی دقیق یادداشت های ستاره شناسان
پرداخت و دریافت که سیارات در مدارهای بیضوی, به دور
خورشیددر حرکت می باشند.
او با ارائه سه قانون» نظریه خورشید مرکزی را اصلاح کرد.
صفحه 32:
قوانين يوهانس كيلر
قانون اول: ۱ ۲
هر سیاره در مداری بیضوی» چنان به دور خورشید
OS > می کند که خورشیدهمواره» در یکی از دو
کانون آن قرار دارد.
A
صفحه 33:
با توجه به این که نورخورشید حدود ۸/۳ دقيقة نوری طول می‌کشد تا به زمین برسد.
فاصله متوسط زمین تا خورشید چند کیلومتر است؟
ه به این فاصله در اصطلاح ستاره شناسی چه گفته می‌شود؟
صفحه 34:
هرثانیه نوری ۳۰۰۰۰۰کیلومتراست و یا
هردقيقه نوری ۱۸میلیون کیلومترکه با ضرب
عدد ۸/۲دقيقه نوری برعدد ۱۸میلیون کیلومتر
عدد ۱4۹2۰۰۰۰۰ کیلومتربه دست می آید که
فاصله زمين وخورشید می باشد.
فاصله متوسط زمین وخورشید 1۵۰میلیون
کیلومتراست كه به أن يك واحد نجومی گفته می
شود.
صفحه 35:
قانون دوم :
هر سیاره» چنان به دور خورشيد می گردد که خط
فرضی که سیاره را به خورشید وصل می کنده‌در مدت
زمان های مساوی» مساحت های مساوی ایحاد می
صفحه 36:
صفحه 37:
Equal areas in
equal times
al pane
Elliptic
صفحه 38:
صفحه 39:
صفحه 40:
صفحه 41:
مربع مدت زمان چرخش یک سیاره به دورخورشید
با مکعب فاصله یک سیاره با خورشید ارتباط دارد و بالعکس
اگرفاصله سیاره با خورشید را داشته باشیم باید میزان فاصله
(به واحد نجومی) را به توان ۳ببریم وجزر آن می شود
مدت زمان چرخش سیاره به دور خورشید (به سال زمینی)
اگرمدت زمان چرخش سیاره به دور خورشید را داشته
باشيم بايد با ماشين حساب مهندسی مکعب عدد را به دست
آوریم و عدد به دست آمده میزان فاصله سیاره از خورشید
است.(به واحد نجومی)
صفحه 42:
اصلة ۱۰۴ * ۶۰۰ کیلومتری خورشید قرار داشته باشد. زمان گردش آر
صفحه 43:
«اكر مدار سیاره‌ای در فاصلة ۱۰۴ * ۶۰۰ کیلومتری خورشید ق
P2=600/000/000km
بر ۵۰/۰۰۰/۰۰۰امیلیون تقسیم می کنیم و می شود
۴واحدنجومی
۶۴ ۴به توان ۳می شود
ر۶۴می شود۸سال
مدت زمان گردش سیاره به دور خورشید ۸سال طول می کشد.
صفحه 44:
| فاصله یک سیاره با زمین ؟واحد نجومی است.با توجه به |
| قانون سوم کپلر مدت زمان چرخش کامل این سیاره به |
۱ دور خورشید چند سال است؟ ۱
صفحه 45:
فاصله یک سیاره با زمین ٩واحد نجومی است.با توجه به
قانون سوم کپلر مدت زمان چرخش کامل اين سياره به
دور خورشید چند سال است؟
d") < ه)
به توان ۳ می شود ۷۲۹ و سپس جزر آن را به دست می
آوریم که می شود ۲۷
یعنی این سیاره هر ۲۷سال یک دو ركامل به دور خور شيد
می گردد.
صفحه 46:
افاصله بلوتو با خورشید ۳۹/۴۴واحد نجومی
| است.مدت زمان یک دور چرخش این سیاره به
| دورخورشيد را حساب کنید.
صفحه 47:
فاصله پلوتو با خورشید ۳۹/۴۴واحد نجومی
۴ توان ۳ مى شود ۶۱۳۰۴ و جزر آن را
حساب می کنیم و می شود ۲۴۸ سال
صفحه 48:
مدت زمان چرخش یک سياره به دورخورشید ۲۷سال
است.با توجه به قانون دوم کبلر فاصله این سیاره با خورشید
چندواحد نجومی است؟
صفحه 49:
مربع عدد ۲۷را به دست می آوریم(یعنی ۲۷را بر۲۷ضرب می
کنیم) که می شود ۷۲۹ و سپس با ماشین حساب مهندسی ریشه سوم
عدد ۹ را به دست می آوریم که می شود ٩
فامله اين سيار 5 واحد تعومی اه
کنیدبرای محاسبه ریشه سوم عدد۷۲۹
صفحه 50:
مدت زمان جرخش يك سياره به دورخورشید ۲۴۸سا
است.با توجه به قانون سوم كيلر فاصله اين سياره
| خورشيد چندواحد نجومی است؟
صفحه 51:
مدت زمان چرخش یک سیاره به دورخورشید ۲۴۸سال
است.با توجه به قانون سوم کپلر فاصله این سیاره با
خورشید چندواحد نجومی است؟
۸ضرب در ۲۴۸ می شود ۶۱۵۰۴
سپس با ماشین حساب ریشه سوم عدد را به دست مى
آوریم که می شود ۳۹/۴۶
یعنی قاصله این سباره (بلوتو) ۴ ۳۹/۴واحد نجومی است.
صفحه 52:
مدت زمان چرخش یک سیاره ۱۸سال است
فاصله این سیاره با خورشید محاسبه کنید.
۳۲ ۳
)2 0 (
POS el aS
00
۸را بر۱۸ضرب می کنیم و عدد 71 ابه دست مى آيد
سپس با ماشین حساب مهندسی ريشه سوم عدد را به دست می آوریم که
می شود
۸ احدنجومی
صفحه 53:
صفحه 54:
6
6
۷
©
3
3
علت اختلاف مدت روزوشب در کره
انحراف ۲۳/۵درجه ای محور زمین نسبت به سطح مدار گردش زمین به
دورخورشید سبب ایجاد اختلاف مدت زمان روز و شب درعرض SE
جغرافبایی مختلف می شود.به طوری که درمناطق استوایی طول مدت
روز و شب درتمام سال با هم برابر(۱۲ساعت روز و ۱۲ساعت شب) است .
ارتباط بین عرض جغرافیایی و مدت اختلاف روزوشب:
صفحه 55:
صفحه 56:
صفحه 57:
صفحه 58:
میانگین فاصله خورشید از زمین حدود ۵۰امیلیون
کیلومتراست که به آن یک واحد نجومی گفته می شود.البته
این مقدار دراول تیرماه به حداکثر خود یعنی ۵۲امیلیون
کیلومتر و دراول دی ماه به حداقل خود یعنی حدود
Golo FY کیلومتر می رسد.
صفحه 59:
صفحه 60:
وبا توجه به فاصلة حداكثر زمين تا خورشيد در اول تير و فاصلة حداقلی در اول دی ماهه علت گرمای
تيرماه و سرماى دى ماه جيست؟
علت اصلى كرما درتابستان و سرمادرزمستان تغييرفاصله بين زمين و
ad ل ل ا محور چر خشی زمین
است به طورى كه در اول تيرماه محورجرخشى زمين با زاوبه
ا ا ا ا لل اا
گرم می شودو در اول دی ماه محورچرخشی زمین با زاویه ۲۳/۵در جه
نیمکره شمالی به طرف خورشید قرار نمی گیرد و هوا سرد می شود.
صفحه 61:
حرکت انتقالی زمین و انحراف ۲۳/۵درجه ای
محورجر خشى زمين
تفاوت درعرض جغرافيايى به علت كروى بودن زمين
تفاوت درزواياى تابش خورشيد دریک عرض جغرافيايى
درطول سال به علت انحراف محور جرخشى زمين
صفحه 62:
مدار رأس السرطان
مدار استوا
ار استوا
مدار رآس الجدی
5
موقعیت فرضی تابش
صفحه 63:
pall ly sae
اول بهار
مدار استوا
مدار راس الجدى
براساس شكل بالا در ابتداى بهار »خورشيد برمدار استوا عمود مى تابد و درعرض هاى جغرافيايى
بالاتر درنيمكره شمالى عمود می تابد به طوری که در آخرخرداد و اوایل تبرماه حداکثر
برمدارراس السرطان تابش قاثم دارد.سپس درطول تابستان برمدارهای کمتراز ۲۳/۵درجه
شمالی .قائّم است و مجددا اول پاییز براستوا و درادامه درشش ماه دوم سال »برعرض SH
جغرافیایی صفر تا ۲۳/۵ درجه قائم می تابد.
صفحه 64:
وضعیت فصل ها دردو نیمکره شمالی و جنوبی زمین عکس یکدیگراست یعنی وقتی درنیمکره
شمالی زمستان باشد درنیمکره جنوبی تابستان است و يا و قتی درنیمکره شمالی فصل پاییز
باشد درنیمکره جنوبی فصل بهاراست که اصطلاحا به آن آهنگ فصلی گفته می شود.
جت سایه درهنگام ظهردر نیمکره شمالی به طرف شمال است و همزمان درنیمکره جنوبی جهت سایه شاخص
به طرف جنوب است یعنی عکس نیمکره شمالی
Job يك سالء خورشید در چه روزهایی بر استوا عمود مى:
صفحه 65:
۳ rr
عمود مى تابد
1
۳
و شب بزابر است).
Ee
Earth experience
Vertical rays of Sun 42 hours of daylight
Seer
es 11م
Stn se er]
صفحه 66:
زمين در انقلاب زمستانى
|
مناطق بالاک مدار ق
شمال, 24 ساعت شبانه
]
0
عوط ۴9
غطوالاهل أه 5كناهط 12
ی
striking Tropic of ——_
تا
۳ مناطق زیر مدار قطب جتوب. 24 ساعت |
عهنه عه‌همم . شبانه روز در روشنایی قرار دارند|
صفحه 67:
صفحه 68:
موقعیت زمین در شروع هر فصل
Re eae 1
Dee a ae
صفحه 69:
صق وك )م گو مج )ور 6 ص قوم هه كو
١-حدود شش میلیارد سال قبل» با نخستین نجمعات ذرات کیهانی» شكل كيرى منظومه
شمسی آغاز شد.
۲-در حدود ۴/۶میلیارد سال قبل» سیاره زمین به صورت کره ای مذاب تشکیل و درمدار
خود قرار گرفت.
۳-حدود چهار میلیارد سال قبل» سنگ های آذرین به عنوان نخستین اجزای سنگ کره
تشکیل شدند.
۴-با فوران آتشفشان های متعدد» به تدریج گازهای مختلف مانند کربن» هیدروژن, نیتروژن
و ... ازداخل زمین خارج شدند و هواکره را به وجودآورد.
۵-در ادامه» کر ه زمین سردتر شد و بخار آب به صورت مابع در آمد و آب کره تشکیل شد.
۶-با تشکیل اقیانوس ها و تحت تأثیر انوژی خورشید» شرایط برای تشکیل زیست کره فراهم و
زندگی انواع تک سلولی ها در درباهای کم عمق آغاز شدوباعمل فتوسنتزگیاهان اکسیژن
وارد هوا کره گردید.
۷-به وجود آمدن چرخه آب, باعث فرسایش سنگ هاء تشکیل رسوبات و سنگ های رسوبی
گردید.
۸-در ادامه» با حرکت ورفه های سنگ کره و ایجاد فشار و گرمای زیاد در مناطق مختلف»
سنگ های دگرگونی به وجود آمدند.
صفحه 70:
دانشمندان معتقدند شرایط محیط زیست فعلی به تدریج و
درطی میلیاردها سال مهیا شده است.
صفحه 71:
علل ظهورو انقراض جانداران د رکره زمین
دردوران های مختلف تغیبرات شرایط آب و هوایی و محیط زیست
تخیبرات فراوانی داشته اند و بر این اساس گونه های مختلف جانداران
در سطح زمین ظاهر و منقرض شده اند.
به عنوان مثال» خزندگان در اوایل دوره کربونیف ظاهر و در
مه ۰میلیون سال» جثه آنها بزرگ شد و در کره زمین گسترش
علل انقراض دایناسورها
با نامساعدشدن شرایط محیط زیست و عدم سازگاری دایناسورها با
تغییرات محیطی» این موجودات حدود۶۵میلیون سال پیش منقرض
شدند.
صفحه 72:
گسترش و
تابودی دایناسورها
ميليارد سال قبل 5
تشكيل درياهاى اولي
أغاز ببدايش حيات
صفحه 73:
اسنک کره - ۲هوا کره ابتدایی - ۳آبکره - ۶زیست کره
با توجه به شکل روبرو به ترتیب سنگ کره.هوا کره,آب کره و زیست کره به
وجود آمد.ءمیلیارد سال پیش از سرد شدن سطح کره مذاب زمین پوسته یا
سنگ کره به وجود آمد سپس با فعالیت های داخل زمین ووقوع آتشفشان هاء
هواكره به وجود آمد و باادامه فعالیت ها ی زمین و ترکیب هیدروژن و
اکیسژن .ابرهای باران زا موجب ریزش باران زیادی درسطح زمین شدند و
اقیانوس های بزر ک را به وجود آوردند و به این ترتیب آب کره به وجود آمد
و از تعامل سه محیط سنک کره .سنک کره و آب کره محیط دیگری به وجود
آمد که زیست کره نام دارد.ابتدایی ترین اشکال حیات تریلوییت ها می باشند
و سپس داینوسورها به وجود آمدند . در دوره کواترزنر انسان به وجود آمد و...
صفحه 74:
بررسی تاربخچه زمین
از نظر» اکتشاف ذخایر ومنابع موجود در زمین
صفحه 75:
قدم ب جدیدشمهگاری کید
w-e به ترتیب از قدیم به جدید:
7-چین خوردگی ناودیس 1-1
8-کسل عادی يا نرمال B-2
۲-9 تزریق توده نفوذى 03
N-4
P-5
صفحه 76:
Ow سبی
ترقیب تقدم و تأخر وقوع پدیده ها نسبت به یکدیکر
مشخص می شود.
سن مطلق (رادیومتری)
سن واقعی پدیده ها با استفاده از عناصر رادیواکتیو اندازه
گیری می شود.
صفحه 77:
روش تعیین سن مطلق :
درتعیین سن مطلق با استفاده از رابطه زیر» زمان دقبق وقوع پدیده
تعیین می شود.
طول نیمه عمر+ تعداد نیمه عمر- سن يديده
صفحه 78:
پیوند با
ay هدر جدول زیرء نیمه عمر برخی از عناصر پرتوزا و عنصر پایدار حاصل از آنها نشان داده شده است.
با ستفاده از اطلاعات موجود در آن. به پرسش‌های زیر پاسخ دهید:
۱-برای تعیین سن نخستین سنگ‌هایی که در کره زمین تشکیل شدهاند استفاده از کدام عنصر
پرتوزا مناسب‌تر است؟ چرا؟
برای تعیین سن نخستین که در کره زمین تشکیل شده اند؛ استفاده از کدام ماده رادیواکتیو مناسب تر است؟
Me
اورانیوم ۲۳۸زیرا نیمه عمر آن با سن زمین یکسان است.
۲-برای تعیین سن فسیل ماموت و یا جمجمه انسان اولیه. از کرین ۱۴ استفاده می‌شود.دلیل آن
را توضیح دهید.
چون نیمه عمر کربن ۱2برابر با ۷۳۰سال است که با سن این موجودات مطابقت دارد.
صفحه 79:
7-اکر مار کرین ۱۴ باقیمنده در یک نموث ستخوان قدیمی حدود ۳ مدا وله آنبشد.
سن استخوان را محاسبه کنید.
f نیمه عمر برخی از عناصر پرتوزا
۳ ميليون سال سرب۲۰۷
توریم ۲۳۲ why ميليارد سال | سرب ۲۰۸
۱ کرین ۱۴ ۰ سا نیتروژن ۱۴
سم ۲۰ ۳ مارد سل Te ost
طول نیمه عمر تعداد نیمه عمر- سن پدیده
سه نیمه عمر را سپری کرد:
۱-یک دوم
۲-یک چهارم
۲-یک هشتم
سه تا نیمه عمر دارد بنابراین:
۵۷۳۰۰۳۰
۰ سال
صفحه 80:
مقیاس های مختلف زمان:
مفهوم زمان در مقیاس های مختلفی به کار می رود. واحد اساسی
زمان» ثانيه است. شما باواحدهاى بزرك قر زمان مانند: دقيقه» ساعت»
شبانه روز» هفته» ماه» سال دهه» سده (قرن) و هزاره آشنا هستید؛
اماء واحدهای بزرگ تر زمان نیز وجود دارد که در زندگی روزمره ما»
کاربرد زیادی نداردمانند عصره دوره» دوران و ائون که واحدهای
زمانى مورد استفاده در زمين شناسى هستند. "
معيارتقسيم بندى واحدهاى بزرى ترزمان:
معیارتقسیم بندی این واحدهای زمانی مختلف» به حوادث مهمى
همچون ظهور با انقراض گونه خاصی ازجانداران» حوادث كوه زايى»
پیشروی با پسروی جهانی دریاها و ... بستگی دارد
صفحه 81:
Teaming yh as dey dane
صفحه 82:
صفحه 83:
درسال های گذشته.بامفهوم سنگ کره وسازو کارحرکت ورقه ها آشناشدید.
انواع ورقه های پوسته زمین: _ ۲
ورقه های سنگ 55 60 به دونوع قاره ای واقبانوسی تقسیم می شوند.
البته گاهی ممکن است بخشی ازیک ورقه»جنس قاره ای ودربخضش دیگ را زجنس
اقبانوسی باشد(مانندورقه هند) ویادرهمه جاا زآب پوشیده شده وازجنس اقیانوسی
باشد(مانندورقه اقیانوس آرام.)
مقایسه سنگ کره قاره ای با سنگ کره اقیانوسی:
سنك كره قاره اینسبت به سنگ کره اقانوسی ضخامت بیشتر و چکالی کمتضری
دارد. از طرفی سن ورقه هاى فارهاى زياد و حدود ۳/۸مبلسارد سال
بودهودر حالی که سنگ های بستراقبانوس هاحدا کثر ۲۰۰میلیون سال قدمت دارند.
صفحه 84:
ه در فصل زمین ساخت ورقه‌ای کتاب علوم نهم؛ در مورد حرکت
ورقه‌های سنگ کره و پیامدهای آن مطالبی آموختید. در این باره به
پرسش‌های زیر پایخ دهیدد
۱ عبت حرت ورقدهای تک کره و
ورقه های پوسته زمین که از هم جدا هستند برروی مواد خمیری نرم
کره قرار دارند و به دلیل حرکت همرفتی مواد خمیری نرم کره و
گوشته داغ فوقانی .ورقه ها حرکت می کنند. (جریان های همرفتی یا
کنوکسیونی در گوشته داغ فوقانی)
صفحه 85:
۲-انواع حرکت ورقهها را بیان کنید.
ورقه ها به سه شکل حرکت می کنند:
الف- دوورقه از یکدیگردور می شوند(واگرا)
ب-دوورقه به هم برخورد می کنند(همگرا)
پ-دو ورقه درکنار یکدیگرمی لغزند(امتداد لغز)
۳-پیامدهای حاصل از حرکت ورقهها را ذکرکنید.
ایجاد دره ها - تشکیل پوسته های جدید - تشکیل دریاها و اقیانوس های جدید - زمین لرزه - آتشفشان های
خطی و نقطه ای
نتايج همگرایی ورقه ها :
برخورد ورقه ها و چین خوردگی - آتشفشان های انفجاری - زمین لرزه ها - فرورانش ورقه های اقبانوسی و فلز
زایی - ایجاد رشته كوه ها
نتایج ورقه های امتداد لغز :
وقوع زمین لرزه و ایجاد گسل
صفحه 86:
مفاخرجهان
۵ در ادامة نظریه‌های جابه‌جایی قاره‌ها و گسترش
ee ee ee
نخستین بار ایده وجود ورقه‌های تشکیل دهندةٌ
سنگ کره زمین و مرز آنها را عنوان کرد که منجر به
اراد نطریة زمین ساخت ورقه‌ای شد. مراحل تشکیل
آقیانوس‌ها نیز توسط وی ارائه و بعدها به جرخة
ویلسون معروف شد. مطالعات علمی او مورد تحسین
جهان قرار گرقت.
توزو ویلسون
۵ آوریل ۲۴-۱۹۹۳ اکتبر۱۹۰۸ میلادی
صفحه 87:
صفحه 88:
صفحه 89:
مراحل چرخهة ویلسون
۱ - مرحله بازشددکی:
تحت تأثیر جریان های همرفتی خمی رکره»
بخشی از پوستة قاره | ی شکافته می شود و
مواد مذاب خمیر کره صعوذ نموده و به سطح
زمين مى رسند.
7 شرق آفريقا
صفحه 90:
شکل۱-۸-الف) ایجاد شکاف در پوستة قازه‌ای
صفحه 91:
بستراقبانوس اطلس(دورشدن
er eC Se) ازافریقا)
۱۵ ST) Seon) BLS)
(PY
صفحه 92:
AH was
شکل۱-۸-ب) ایجاد و گسترش پوستة اقیانوسی
صفحه 93:
۳- مرحله بسته شدن ؛
دراین مرحله»ورقه اقبانوسی از حاشیه به
زیرورقه ثارهسای مجاورخودفرورانسده
می شود(دراز کودالاقبانوسی) وباادامه
فرورانش درنهایت اقبانوس بسته مسی
شود
pplasl gaan awake)
صفحه 94:
Lasgo gpd ates (pod JSS آقیانیسی ارجاد شده
صفحه 95:
هيما 21 9 ل 3 هندوستان
۰ 39‘ 39 یا)
5
يك
صفحه 96:
شکل۱-۸-ت) برخورد ورقهها و ایجاد رشته کوه
صفحه 97:
صفحه 98:
۱-عامل باز و بسته شدن اقیانوس‌ها چیست؟
أل جرابا وجود ری شش سر ی وی رن ی
۱-عامل باز و بسته شدن اقبانوس‌ها چیست؟
وقتی دو ورقه اقبانوسی-قیانوسی و یا اقبانوسی قاره ای از یکدیگردور می شوند موجب گسترش بستراقیانوس
می شود ووقتی دو ورقه های اقیانوسی-قیانوسی و یا اقبانوسی-قاره ای به یکدیگرنزدیک می شوند دراثربرخورد و
فرورانش موجب بسته شدن بستراقیانوس می شود.
(عامل باز شدن حرکت واگرای ورقه هاست و عامل بسته شدن همکرایی ورقه ها
۲ چرا با وجود گسترش بستر اقیانوس‌هاء وسعت سطح زمین افزایش نمی‌یابد؟
درقسمتی از یک ورقه که مواد مذاب بالا می آید و موجب ایجاد پوسته جدید می شود درطرف دیگر پوسته تشکیل
ده دراثرفرورانش به داخل گوشته نفوذ کرده و ذوب می شود و پوسته از بین می رود وبه اين دلیل وسعت سطح
همه ورقه هاى زمين افزایش نمی یابد و ثابت است.
(چون در محل برخوردها ( همگرایی ) ورقه هایی به زیر دیگر ورقه ها کشانده می شوند و به همان اندازه که
بازشدن داریم به همان نسبت هم نزدیک شدن یا همگرایی ورقه ها را داریم که باعث می شود که مساحت زمین
تغییر نکند.)
صفحه 99:
شكل ١-4 مراحل تشكيل اقيانوس جديد
صفحه 100:
دیرینه تسناسی : شاخه‌ای از علم زمین‌شناسی
كه به بررسى آثار و بقاياى موجودات كذشته زمين و
الايفهاى رسوين سن بودازة وبر ياية سلالعه فسيل عه
پیدایش ونابودی آنهامی‌توان به سن نسبی لایه‌های
زمين و محیط زندگی موجودات در گذشته پی برد.
صفحه 101:
ه سنجش از دور: سنجش از دور. علم و فن جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین.
بدون تماس قیزیکی با نها است. سنجش از دوه شامل اندازهگیری و ثبتانری بازتبی از لح
زمین و جر پیامون آن. از یک نقطه مناسب در بالاتر از سطلح زمین است. پرتوهای بازتابی که
از نع او الکترومتناطیس هستند.می‌توند رای منیع وناگونی اند رتوهای خورشیدیء
پرتوهای حرارتی اجسام یا حتی پرتوهای مصنوعی باشند.به دست آوردن اطلاعات از سطح زمین
و سطح درياهاء ب استفاده از تصاوير اخذ شده از فراز آنه از بخش هايى از طيف الكترومغناطيس كه
از سطح زمین تابيده يا بازتابيده شدهاند. انجام مى شود. سنجش از دور از انرز الكترومغناطيسى
بهره می‌گیرد. قوی‌ترین منبع تولیدکنندة این انرژی, خورشید است که انرژی الکترومفناطیس را
در تمام طول موجهاء تابش می‌کند.
متخصصان این رشته‌هاء در مراکزی مانند سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور,
شرکت ملی نفت ایران و.. می‌توانند در کیفیت بخشی و بهبود اجرای پروژه‌های اکتشاقی و
آموزشی کمک شایانی داشته باشند.
صفحه 102:
